"ανίατα μεσοπόλεμος" (*)

Πολλά έχουν συμβεί σε όλο αυτό το διάστημα του Νοεμβρίου, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας. Πολλά από τα γεγονότα αυτά δεν επιθυμώ να τα σχολιάσω.

Για την Ιστορία, θα σημειώσω ορισμένα από τα κυριότερα γεγονότα που έλαβαν χώρα το διάστημα αυτό.

- Πρόταση δημοψηφίσματος από τον πρωθυπουργό κ. Γιώργο Παπανδρέου για την κύρωση της Συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου.
- Στην σύνοδο κορυφής των G20 στις Κάννες, καθίσταται σαφές ότι δεν δύναται να υπάρξει δημοψήφισμα περί της Συμφωνίας, αλλά μόνο περί της παραμονής μας ή όχι στο ευρώ.
- Αρση του θέματος περί του δημοψηφίσματος.
- Η κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου λαμβάνει από την Βουλή ψήφο εμπιστοσύνης.
- Παραίτηση της κυβέρνησης Παπανδρέου. Κυβέρνηση συνεργασίας τριών κομμάτων (ΠΑ.ΣΟ.Κ. - Ν.Δ.- ΛΑ.Ο.Σ). Νέος πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο κ. Λουκάς Παπαδήμος. Η νέα κυβέρνηση απαριθμεί 49 μέλη.
- Αποστολή της νέας κυβέρνησης (πρώτη δήλωση του νέου πρωθυπουργού): "Η νέα κυβέρνηση είναι μεταβατική έχει ένα συγκεκριμένο έργο που πρέπει να επιτελέσει. Το κύριο έργο της είναι η υλοποίηση των συμφωνιών της Συνόδου Κορυφής των ηγετών της Ευρωζώνης της 26ης Οκτωβρίου 2011 καθώς και η εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής που συνδέεται με τις αποφάσεις αυτές".
- Μεγάλη πίεση στα Ιταλικά ομόλογα. Ο Μπερλουσκόνι ανακοινώνει ότι ενδέχεται να ζητήσει την βοήθεια του ΔΝΤ.
- Μεγάλη πίεση στα Ισπανικά και Γαλλικά ομόλογα.
- Η Ουγγαρία ζητά την ενίσχυση του ΔΝΤ.
- Παραίτηση Σύλβιο Μπερλουσκόνι. Νέος πρωθυπουργός της Ιταλίας ο κ. Μάριο Μόντι.
- Απαίτηση της Κομισιόν, προκειμένου να αποφασιστεί η εκταμίευση της 6ης δόσης, η αποστολή ενυπόγραφων επιστολών των αρχηγών των δύο κομμάτων με ρητές δεσμεύσεις για την αποδοχή και υλοποίηση της Συμφωνίας της 26ης Οκτωβρίου. Οι επιστολές αποστέλλονται.
-Η Γερμανία σχεδίαζε έκδοση ομολόγων ύψους 6 δις ευρώ και αντλεί μόνο 3,644 δισ. ευρώ, με επιτόκιο 1,98%.
- Σύσκεψη Μέρκελ - Σαρκοζί για την πορεία της Ευρωζώνης. Πρόταση για αναθεώρηση της Συμφωνίας της Λισαβόνας και των Ευρωπαϊκών Συνθηκών προς την κατεύθυνση της άμεσης εποπτείας των προϋπολογισμών των κρατών-μελών από τις Βρυξέλλες. Η Γερμανία συνδέει την έκδοση ευρωομολόγου με την κύρωση της νέας Συμφωνίας.
- Η Ιρλανδική κυβέρνηση καταθέτει στην Γερμανία τον προϋπολογισμό του 2011, προτού τον καταθέσει στο Ιρλανδικό κοινοβούλιο.
- Επίσημη πρώτη χθες 28/11/2011 για την εφεδρεία: εκτός δημοσίου 20.000 μόνιμοι υπάλληλοι.
- Σημερινή (29/11) συνεδρίαση του Eurogroup για την απόφαση εκταμίευσης της 6ης δόσης. Το «πράσινο φως» από το Eurogroup για την εκταμίευση του τμήματος των 5,8 δισ. ευρώ της 6^ης δόσης από τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης αναμένεται ότι θα οδηγήσει σε οριστικοποίηση της ημερομηνίας για την έγκριση του υπολοίπου τμήματος των 2,2 δισ. ευρώ από το διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ και στην εκταμίευση των χρημάτων και από τις δύο πλευρές πριν από τις 15 Δεκεμβρίου. «Η έκτη δόση είναι 8 δισεκατομμύρια ευρώ και θα φύγει αμέσως σε εξόφληση υποχρεώσεων του ελληνικού Δημοσίου» διευκρινίζει ο υπουργός Οικονομικών κ. Ευ. Βενιζέλος. Ακολουθεί η αξιολόγηση από την τρόικα (EE-EKT-ΔΝΤ) για την επόμενη δόση, ύψους 89 δισ. ευρώ (από το νέο πρόγραμμα και την 7^η δόση του υπάρχοντος) η οποία αναμένεται στο τέλος Φεβρουαρίου ή στις αρχές Μαρτίου του 2012. μέσως μετά την έγκριση της 6^ης δόσης από το Eurogroup αρχίζουν οι διαβουλεύσεις για την ουσιαστική ενεργοποίηση του PSI και την επόμενη δόση της βοήθειας προς την Ελλάδα. Η τρόικα αναμένεται στην Αθήνα ως τα μέσα Δεκεμβρίου.

«Η δόση που πρέπει να καταβληθεί από το νέο πρόγραμμα πριν το PSI μέχρι τέλη Φεβρουαρίου είναι 80 δισεκατομμύρια ευρώ. Και επειδή πρέπει να καταβληθούν μαζί και 9 δισεκατομμύρια ευρώ από το παλαιό πρόγραμμα που έχουν περισσέψει, είναι 89 δισ. ευρώ» σημείωσε την Κυριακή ο κ. Βενιζέλος και πρόσθεσε: «Και επειδή πρέπει να δοθεί και μια προσωρινή εγγύηση για τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του PSI, της ανταλλαγής των ομολόγων, η οποία βεβαίως θα δοθεί και στη συνέχεια θ' αποσυρθεί γιατί θα έχει εκπληρώσει το σκοπό της, και αυτή είναι 35 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου, σ' αυτά τα 90 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου που σας είπα, πρέπει να προσθέσω άλλα 35. Είναι 125 τα δισεκατομμύρια ευρώ της όγδοης δόσης, άμεσα ή έμμεσα, πραγματικό χρήμα ή εγγυήσεις».

- Συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις με τους ιδιώτες κατόχους Ελληνικών ομολόγων για το "κούρεμα" του χρέους, σύμφωνα με την συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου. Η Fitch, η Moody's και ορισμένες τράπεζες θέτουν θέμα πιστωτικού γεγονότος (credit event).
- Εκτόξευση των αποδόσεων των ιταλικών ομολόγων, στις τρεις δημοπρασίες που πραγματοποιήθησαν σήμερα 29/11 (2,5 δις ευρώ στα δεκαετή με 7,56% από 6,06% στην προηγούμενη έκδοση - 3,5 δις ευρώ στα τριετή με 7,89%, από 4,93% - 1,499 δισ. ευρώ στα εννιαετή με 7,28% από 5,47%).

Σε επόμενες αναρτήσεις θα προβούμε σε ανάλυση ορισμένων από τα προαναφερόμενα γεγονότα. Η παρούσα ανάρτηση κλείνει με τους στίχους του Βύρωνα Λεοντάρη:

"Είμαστε μεσοπόλεμος, σου λέω, ανίατα μεσοπόλεμος"

Διαγωνισμός Ε.Σ.Δ.Δ.

Επίσημη ανακοίνωση: http://government.gov.gr/2011/10/31/22466/

Διαγωνισμός Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης

Υπεγράφη από τον Υφυπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Ντίνο Ρόβλια η απόφαση διενέργειας ανοιχτού διαγωνισμού για 80 σπουδαστές της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.

Οι υποψήφιοι θα εξεταστούν κατά το προκαταρκτικό στάδιο στα μαθήματα «Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους» και «Πολιτική Οικονομία και Δημόσια Οικονομική», ενώ κατά το τελικό στάδιο η εξέταση θα περιλαμβάνει δοκιμασία στο γνωστικό πεδίο «Δημόσια Διοίκηση» και σε ένα ακόμη γνωστικό πεδίο μετά από επιλογή του υποψηφίου από τα προτεινόμενα με την υπουργική απόφαση. Οι υποψήφιοι, τέλος, θα εξεταστούν και σε μία ξένη γλώσσα της επιλογής τους, μεταξύ της αγγλικής, γαλλικής, γερμανικής, ισπανικής ή ιταλικής.

Οι εισακτέοι του 22ου εισαγωγικού διαγωνισμού έτους 2011 της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης θα καλύψουν ανάγκες της κεντρικής διοίκησης, της αποκεντρωμένης διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Πρώτο μάθημα Οικονομικής

Συχνά, καθώς στην ύλη προχωρούμε σε πιο σύνθετα ζητήματα, αφήνουμε πίσω τα θέματα που αφορούν στις θεμελιώδεις έννοιες της Οικονομικής, οι οποίες αναφέρονται στο πρώτο κιόλας μάθημα. Τα αφήνουμε πίσω και τα ξεχνάμε.

Στο πρώτο μάθημα της Οικονομικής μαθαίνουμε για τα τρία θεμελιώδη ζητήματα της επιστήμης αυτής:
- Τί θα παραχθεί,
- Πώς θα παραχθεί,
- Για ποιόν θα παραχθεί.

Τα μαθαίνουμε, λοιπόν και στην πορεία -ασχολούμενοι με τα ιδιαίτερα σημεία της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής ή τα διαγράμματα της προσφοράς και ζήτησης- δεν βλέπουμε την σημασία τους και θεωρούμε ότι αποτελούν γενικότητες που δεν μας είναι χρηστικές και χρήσιμες. Κι έτσι, μαθαίνουμε ξεχνώντας. Ακόμη χειρότερο, μαθαίνουμε χωρίς να εξετάζουμε, καταλαβαίνουμε χωρίς να έχουμε θεμέλια και απαντάμε χωρίς να θέτουμε ερωτήσεις. Ομως, οι ερωτήσεις έρχονται αναπόδραστα και μετατρέπονται σε αγωνίες. Στις σημερινές, διάχυτες παντού, αγωνίες για το πού βρισκόμαστε, για το πού πηγαίνουμε. Και αποζητούμε απαντήσεις.

Το θέμα είναι ότι, καθώς ασχολούμαστε με τα κουρεμένα ομόλογα, με το ύψος των μισθών και με το εάν θα εκταμιευτεί η έκτη (ή η έβδομη, ή της εβδομηκοστή) δόση, δεν θέτουμε τις βασικές, θεμελιώδεις ερωτήσεις. Κι όσο εμείς δεν θέτουμε τις ερωτήσεις, κάποιος άλλος έχει ήδη δώσει τις απαντήσεις. Θεωρώ ότι η διαμορφωμένη, πλέον, ηγεσία της Ευρωζώνης έχει λάβει απόφαση για τα τρία αυτά ζητήματα που αφορούν στην Ελλάδα. Θα παράγουμε υπηρεσίες και ορισμένα αγαθά (πρώτες ύλες προς εξαγωγή, κανονικά και κατώτερα αγαθά πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα προς κάλυψη της εσωτερικής ζήτησης, κανονικά και πολυτελείας αγαθά δευτερογενούς τομέα προς εξαγωγές, τουρισμός τριών οικονομικών στρωμάτων), από αρκετές εναπομείνασες Ελληνικές και αρκετές αλλοδαπές εγκαθιδρυμένες στην Ελλάδα επιχειρήσεις με υψηλό βαθμό συγκέντρωσης σε ορισμένους κλάδους, με χαμηλό κόστος εισροών (κεφάλαιο, εργασία, έδαφος, πρώτες ύλες) και απορυθμισμένο (deregulated) πλαίσιο. Επίσης, θα έχουμε εξάλειψη του όρου "δημόσια αγαθά", αντικατάστασή του από τον όρο "αγαθά παραγόμενα από το δημόσιο" και δραστική αντικατάστασή τους από τα ίδια αγαθά που πλέον θα παράγονται ή/και προσφέρονται από τον ιδιωτικό τομέα.

Οι προβλέψεις αυτές δεν αποτελούν προφητείες. Το εάν θα πραγματοποιηθούν εξαρτάται από μια σειρά παραμέτρων - άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η δυναμική των ανθρώπων είναι καταλυτική και ότι πάντα βρισκόμαστε σε ένα μη-γραμμικό δυναμικό σύστημα. Αυτό που έχει σημασία, πάντως, είναι να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι να θέτουμε πάντα τις θεμελιώδεις ερωτήσεις. Αυτές είναι που θα μας οδηγήσουν στην εξαγωγή συμπερασμάτων. Και αυτές είναι που θα μας επιτρέψουν να αντιληφθούμε το Γίγνεσθαι.

Με τα τρέχοντα ζητήματα, τα οποία έχουν πλέον σημαντικότατη βαρύτητα, θα ασχοληθούμε στις επόμενες αναρτήσεις.

Ανάλυση Alpha Bank

Οπως αναφέρει το "Βήμα":

"Alpha Bank: Ακατανόητη η εμμονή της τρόικας για περαιτέρω μέτρα

Ακατανόητη χαρακτηρίζει η Alpha Bank τη συνεχή άσκηση πιέσεων από την Τρόικα προς την ελληνική κυβέρνηση για τη λήψη νέων μέτρων για τα ελλείμματα, την κατάργηση της συλλογικής σύμβασης εργασίας και το πλήρες άνοιγμα των επαγγελμάτων.

Η τράπεζα στο εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο τονίζει ότι η ελληνική οικονομία δια του ιδιωτικού τομέα θα μπορέσει να βγει από την κρίση, εάν δεν ανατραπεί η πορεία βελτίωσης στην οποία έχει εισέλθει.

Στην ανάλυσή της η Alpha Bank κατηγορεί την τρόικα για το γεγονός ότι ζητά εξειδίκευση συγκεκριμένων μέτρων μείωσης του ελλείμματος και στην περίοδο 2013-2015, χωρίς να μπορεί να υποθέσει οφέλη από την ανάκαμψη της οικονομίας ή από την εξοικονόμηση πόρων από τη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων που ήδη έχει συντελεστεί ή από την εκτίμηση για την επίτευξη εσόδων από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Από την άλλη πλευρά, οι αναλυτές της τράπεζες τάσσονται κατά της άμεσης κατάργησης της απολύτως ανενεργού εθνικής συλλογικής σύμβασης εργασίας και της άμεσης σύστασης επιχειρηματικών εργατικών σωματίων σε κάθε μια από τις 900.000 ελληνικές επιχειρήσεις.

«Αυτές οι πιέσεις ασκούνται σε μια περίοδο που η ανεργία ανήλθε ήδη στο 16,5%, με μείωση της απασχόλησης κατά 250.000 (κατά 6,0%) σε ένα έτος και στην οποία οι ελαστικές μορφές απασχόλησης γνωρίζουν εκρηκτική ανάπτυξη» σημειώνει χαρακτηριστικά η Alpha Bank.

Παράλληλα τονίζει ότι το πλήρες άνοιγμα των ήδη ανοικτών με σαφή νομοθετική ρύθμιση κλειστών επαγγελμάτων δεν έχει νόημα, με δεδομένο ότι ήδη η αξία της άδειας για μεταβίβαση ενός φορτηγού ή ενός ΤΑΞΙ σήμερα είναι ουσιαστικά μηδέν.

Σε πορεία ανάκαμψης η οικονομία

Η Alpha Bank χαρακτηρίζει αξιοσημείωτη εξέλιξη τη σημαντική επιβράδυνση της πτώσης του όγκου του κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο στο -2,5% τον Ιούλιο από -11,7% στο 1ο 6μηνο του 2011.

Μετά από αυτή την εξέλιξη, η πτώση του όγκου του κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο εκτιμάται στο -3,5% στο 3^ο 3μηνο έναντι της πτώσης του κατά -9,7% και -14,7% στο 2ο και στο 1ο 3μηνο του έτους αντίστοιχα.

Η εξέλιξη αυτή συνδυάζεται με την επίσης σημαντική επιβράδυνση της πτώσης της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας στο -2,3% τον Ιούλιο από πτώση κατά -11,4% στο 1ο 6μηνο και με την σημαντική αύξηση του κύκλου εργασιών στη

βιομηχανία (εγχώρια και ξένες αγορές) κατά 18,9% τον Ιούλιο και κατά 10,5% στο 7μηνο.

Επίσης, σημειώνεται η αύξηση των εισπράξεων από τον εξωτερικό τουρισμό κατά 21,7% τον Ιούνιο και κατά 16,7% τον Ιούλιο (7μηνο.'11: +14,5%) και των

εξαγωγών αγαθών κατά 40% στο 7μηνο (εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα και πλοία: +15,7%).

Η τράπεζα επισημαίνει ότι αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο συνεχιζόμενης πτώσης των εισαγωγών χωρίς καύσιμα και πλοία κατά -7,4% στο 7μηνο, μετά από πτώση τους κατά -10% την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.

Τι πρέπει να κάνει το δημόσιο

Σύμφωνα με την Alpha Bank, τα παραπάνω δείχνουν ότι η ελληνική οικονομία, μέσω του ιδιωτικού της τομέα, βρίσκεται σε πορεία σταθεροποίησης η οποία θα μπορούσε να μετατραπεί σε πορεία έγκαιρης ανάκαμψης αν ο δημόσιος τομέας προχωρούσε:

α) στην υλοποίηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, μετά την πτώση τους κατά -43% στο 1ο 6μηνο.'11.

β) στην επίσπευση των μεγάλων ιδιωτικοποιήσεων και των επενδύσεων στην ενέργεια και σε άλλους τομείς με προσέλκυση περισσότερων ξένων επενδυτικών κεφαλαίων.

Οι μεγάλες επενδύσεις του Κατάρ στα μεταλλεία χρυσού και στη νέα μεγάλη Τράπεζα της χώρας (Alpha Bank - EFG Eurobank) δείχνουν το δρόμο σε Γερμανούς και άλλους επενδυτές που έχουν εκδηλώσει σχετικό ενδιαφέρον.

γ) στην έγκαιρη είσπραξη των επιχορηγήσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ύψους € 17 δις έως το 2013) για την προώθηση της υλοποίησης των επενδυτικών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2007-2013. Η πτώση του ΑΕΠ έως σήμερα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αδράνεια του Δημόσιου Τομέα στους ανωτέρω τομείς.

Επίσης, τα ανωτέρω δείχνουν ότι οι εκτιμήσεις της Τρόικα και της Κυβέρνησης για μεγάλη πτώση του ΑΕΠ κατά -5,5% το 2011 και επιπλέον κατά -2,5% το 2012 μπορεί να επιβεβαιωθούν μόνο αν ανατραπούν (αντί να ενισχυθούν) οι ανωτέρω ευνοϊκές εξελίξεις στον ιδιωτικό τομέα της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες σημειώνονται στην τρέχουσα περίοδο σε ένα εξαιρετικά αρνητικό οικονομικό περιβάλλον και επενδυτικό κλίμα για την Ελλάδα".

Ολόκληρη η ανάλυση εδώ (αρχείο .pdf, "ανοίγει" με Acrobat Reader).

Λαϊκά ομόλογα

Οπως διαβάζουμε στο "Βήμα":

"Λαϊκά ομόλογα εκδίδει η Καταλονία - Απευθύνονται σε ιδιώτες μικροεπενδυτές

Για τρίτη φορά το τελευταίο 12μηνο η αυτόνομη περιφέρεια της Καταλονίας πρόκειται να εκδώσει ομόλογα τα οποία θα διατεθούν σε ιδιώτες μικροεπενδυτές και όχι σε θεσμικούς και άλλους επενδυτές των διεθνών χρηματαγορών.

Τα ομόλογα διάρκειας ενός και δύο ετών θα διατεθούν μέσω τραπεζών (CaixaBank, CatalunyaCaixa και Banco de Sabadell) και θα αποδίδουν αντιστοίχως επιτόκιο 4,75% και 5,25%. Η έκδοση των τίτλων στις 24 Οκτωβρίου θα συμπέσει με την πληρωμή κουπονιού των πρώτων «λαϊκών ομολόγων» που είχε εκδώσει την περασμένη χρονιά η τοπική κυβέρνηση.

Από την πώληση εκτιμάται ότι θα αντληθούν τρία έως τέσσερα δισ. ευρώ καθώς θεωρείται πιθανόν να εκδηλωθεί ενδιαφέρον αναχρηματοδότησης από τους κατόχους των περσινών 12μηνων ομολόγων.

Εκτός όμως από τα χρήματα που θα εισρεύσουν στο ταμείο της δεύτερης πιο χρεωμένης περιφέρειας της χώρας (με χρέος 38,5 δισ. ευρώ) το πραγματικό όφελος θα προέλθει από το μειωμένο επιτόκιο που θα καταβάλει η Βαρκελώνη στους αγοραστές των ομολόγων.

Πολλές από τις περιφέρεις της χώρας μεταξύ των οποίων και η Καταλονία έχουν υποβαθμιστεί από τους οίκους αξιολόγησης και αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα δανεισμού στις αγορές. Είναι ενδεικτικό ότι το επιτόκιο των 10ετών ομολόγων της Ισπανίας βρίσκεται πάνω από το 5%.

Παράλληλα η Καταλονία, της οποίας τα οικονομικά μεγέθη αντιστοιχούν σε αυτά της Πορτογαλίας, σχεδιάζει την πώληση ακινήτων υψηλής εμπορικής αξίας προκειμένου να αντλήσει 550 εκατ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους και να παρουσιάσει μικρότερο έλλειμμα.

Ο υπουργός Οικονομικών της Καταλονίας Αντρέου Μας δήλωσε στο ισπανικό κανάλι TV3 ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει να απευθύνεται στους πολίτες της περιφέρειας και τις εγχώριες τράπεζες προκειμένου να εξασφαλίσει χρηματοδότηση με ευνοϊκό επιτόκιο τονίζοντας ότι το ενδιαφέρον των τραπεζών για τις προηγούμενες εκδόσεις αποδεικνύει τη φερεγγυότητα της τοπικής διοίκησης".

Κεφαλαιακή ενίσχυση τραπεζών

Οπως διαβάζουμε στο "Κέρδος":

"Η ΤτΕ ενίσχυσε τις εμπορικές τράπεζες μέσω του ΕLA τον Αύγουστο

Επιβεβαιώνει, με έγγραφό της που διαβιβάστηκε στη Βουλή, η Τράπεζα της Ελλάδος ότι τον περασμένο Αύγουστο παρέσχε έκτακτη χρηματοδότηση σε τράπεζες για να αντισταθμιστούν παράγοντες που μείωσαν τη ρευστότητά τους.

Ωστόσο η ΤτΕ δηλώνει ότι αδυνατεί να αποστείλει τα στοιχεία για τους αποδέκτες, το ύψος και τους όρους χρηματοδότησης επικαλούμενη τις διατάξεις περί επαγγελματικού απορρήτου".

Επεξηγηματικό το άρθρο του κ. Πέτρου Λεωτσάκου στο Bankingnews.gr

"Μειώνονται επικίνδυνα τα collaterals των ελληνικών τραπεζών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο ELA της ΤτΕ - Στην ΕΚΤ οι εγγυήσεις που μπορούν να καταβληθούν είναι πλέον ελάχιστες

Το ELA (Emergency Liquidity Assistance) ο έκτακτος μηχανισμός παροχής ρευστότητας της ΤτΕ ενεργοποιήθηκε και η Τράπεζα της Ελλάδος παρείχε 5,5 δις ευρώ ρευστότητα.

Το ELA έχει σε μεγάλο βαθμό δαιμονοποιηθεί, προφανώς και αποτελεί μια έσχατη λύση αλλά δεν παύει να χορηγείται ρευστότητα στις τράπεζες άρα βοηθάει το τραπεζικό σύστημα.

Όμως τι έχει συμβεί με τις εγγυήσεις στην ΕΚΤ που φθάνουν τα 148,1 δις ευρώ;

Όπως έχει αναλυτικά τονιστεί πριν λίγο καιρό ανέκυψαν δύο ειδών προβλήματα με τις εγγυήσεις των ελληνικών τραπεζών στην ΕΚΤ.

1)Άλλαξε ο τρόπος αποτίμησης των ομολόγων και κατ΄ ουσία υπέστησαν ένα haircut στις τιμές που σημαίνει ότι μειώθηκαν οι εγγυήσεις και είτε θα έπρεπε να αντικατασταθούν με νέες είτε να μειωθεί η ρευστότητα από την ΕΚΤ.

Με δεδομένο ότι οι εγγυήσεις των ελληνικών τραπεζών περίπου έχουν εξαντληθεί πολλώ δε μάλλον τα ομόλογα του ελληνικού δημοσίου οι τράπεζες υποχρεώθηκαν να μειώσουν αισθητά την ρευστότητα που είχαν αντλήσει από την ΕΚΤ και κατέληξαν στο ELA.

2)Θέμα είχε ανακύψει και με τις εγγυήσεις του δημοσίου όπου και εκεί υπέστησαν μια απομείωση.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το ελληνικό κράτος έχει δώσει 3 πακέτα εγγυήσεων στις ελληνικές τράπεζες 15 δις από τον νόμο Αλογοσκούφη, 25 δις επί θητείας Παπακωνσταντίνου και επίσης 15 δις ευρώ και προετοιμάσθηκαν και τα 30 δις ευρώ νέων εγγυήσεων. Δηλαδή μέχρι τώρα έχουν δοθεί 55 δις ευρώ υπό την μορφή εγγυήσεων από το κράτος στις ελληνικές τράπεζες.

Οι τράπεζες έναντι αυτών των εγγυήσεων εξέδιδαν ομολογιακά δάνεια τα οποία τα χρησιμοποιούσαν ως collaterals στην ΕΚΤ.

Με δεδομένη την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδος στα όρια της χρεοκοπίας τα assets του ελληνικού δημοσίου είναι περίπου απαξιωμένα. Έτσι λοιπόν οι τράπεζες περίπου εξάντλησαν τις εγγυήσεις τους στην ΕΚΤ και τώρα χρησιμοποιούν το ELA.

Για να χρησιμοποιήσει μια τράπεζα ELA από την ΤτΕ πρέπει α)να διαθέτει δείκτη tier 1 πάνω από 8% και β) να διαθέτει ενήμερα δάνεια ως εγγύηση. Με δεδομένο ότι τα περισσότερα ενήμερα δάνεια έχουν χρησιμοποιηθεί στην ΕΚΤ αυτά που έχουν απομείνει είναι περιορισμένα για να χρησιμοποιηθούν στην ΤτΕ για το ELA.

Αν η κατάσταση επιδεινωθεί περαιτέρω και μαζί και οι εγγυήσεις των τραπεζών είναι πιθανό οι ελληνικές τράπεζες να μην διαθέτουν collaterals, εγγυήσεις ώστε να τις καταθέτουν στην ΤτΕ και έναντι αυτών να παίρνουν ρευστότητα.

Αν όμως βρεθεί μια τράπεζα να μην διαθέτει εγγυήσεις και δεν μπορεί να προσφύγει ούτε στην ΕΚΤ, ούτε στο ELA και στην ΤτΕ τι θα συμβεί;

Ορισμένες τράπεζες φέρονται να εξετάζουν να ζητήσουν από την ΤτΕ να δέχεται εγγυήσεις και άλλα στοιχεία του ισολογισμού αλλά πιθανώς να μην γίνει αποδεκτό το αίτημα αυτό.

Από την στιγμή που μπορεί να ενεργοποιηθεί o μηχανισμός των νέων εγγυήσεων των 30 δις ευρώ από το ελληνικό δημόσιο προς τις τράπεζες πιθανότατα θα χρησιμοποιηθούν ως collaterals στην ΤτΕ.

Αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές με ξεκάθαρο τρόπο είναι ότι το τραπεζικό σύστημα δίνει σχεδόν καθημερινό αγώνα για την ρευστότητα του και προφανώς θα πρέπει να ετοιμαστεί και plan B εναλλακτικό σχέδιο στην περίπτωση που οι εγγυήσεις καταπέσουν και στην ΕΚΤ αλλά και στην ΤτΕ".

Αμετάβλητα επιτόκια, παροχή ρευστότητας και αλλαγή φρουράς στην Ε.Κ.Τ.

Οπως αναφέρει το "Βήμα":

"Αμετάβλητο στο 1,50% διατήρησε την Πέμπτη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το παρεμβατικό της επιτόκιο, όπως άλλωστε αναμενόταν από την αγορά και η προσοχή στράφηκε στη συνέντευξη Τύπου του Ζαν-Κλοντ Τρισέ, την τελευταία που παραχωρεί ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης ως πρόεδρος της ΕΚΤ, καθώς από την 1η Νοεμβρίου αναλαμβάνει επικεφαλής ο Ιταλός Μάριο Ντράγκι.

Ο κ. Τρισέ ανακοίνωσε μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας, ξεκινώντας την παροχή 12μηνων και 13μηνων δανείων προς τις τράπεζες και την επαναγορά καλυμμένων ομολόγων ύψους 40 δισ. ευρώ.

Ειδικότερα, η ΕΚΤ θα προσφέρει στις τράπεζες 12μηνο δάνειο, αρχής γενομένης απ' αυτό το μήνα και ένα δεύτερο δάνειο, διάρκειας 13 μηνών, τον Δεκέμβριο.

Τελευταία φορά που προσέφερε ρευστότητα στις τράπεζες για περίοδο 12 μηνών ήταν στα τέλη του 2009.

Πρόκειται για δύο νέα προγράμματα πράξεων μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης. Και τα δύο θα έχουν σταθερό επιτόκιο.

Επίσης, θα προχωρήσει από το Νοέμβριο σε αγορά «καλυμμένων» ομολόγων (τα ομόλογα με εγγύηση στεγαστικά ή άλλα δάνεια) ύψους 40 δισ. ευρώ, επανενεργοποιώντας το πρόγραμμα ύψους 60 δισ. ευρώ που εφάρμοσε μεταξύ του 2009 και του 2010.

Ο κ. Τρισέ ανέφερε είπε ότι η τράπεζα θα δαπανήσει 40 δισ. ευρώ από το Νοέμβριο και για 12 μήνες, με αγορές τόσο στην πρωτογενή όσο και στη δευτερογενή αγορά, εκτιμώντας ότι η κίνηση αυτή θα διασφαλίσει την ανεμπόδιστη παροχή ρευστότητας στις αγορές.

Το προηγούμενο πρόγραμμα αγορά καλυμμένων ομολόγων διήρκεσε από τον Ιούνιο του 2009 έως τον Ιούνιο του 2010, με το μηνιαίο ύψος των αγορών να είναι σταθερά γύρω στα 5 δισ. ευρώ.

Η αλλαγή φρουράς στην προεδρία της ΕΚΤ εκτιμάται ότι θα συνοδευτεί και από την αλλαγή στρατηγικής της κεντρικής τράπεζας προς μία πιο ευέλικτη κατεύθυνση, την ίδια ώρα που εντείνονται οι πιέσεις για μείωση των επιτοκίων.

Ο κ. Τρισέ κατηγορήθηκε ότι άλλαζε εύκολα θέσεις για πολύ σημαντικά θέματα, με αποτέλεσμα οι πράξεις του να διαψεύδουν τα λεγόμενα του, αν και οι συνθήκες στην Ευρωζώνη τα δύο τελευταία χρόνια είναι πολύ δύσκολες και προφανώς απαιτούν και τη λήψη έκτακτων μέτρων.

Στο επίκεντρο της κριτικής είναι και το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων στη δευτερογενή αγορά, το οποίο προκάλεσε και τις παραιτήσεις των Γερμανών «γερακιών», Άξελ Βέμπερ και Γιούργκεν Σταρκ. Ο κ. Βέμπερ θεωρείτο ο επικρατέστερος διάδοχος του Τρισέ στην προεδρία της ΕΚΤ.

Η ΕΚΤ έχει δαπανήσει 160 δισ. ευρώ σε αγορές ομολόγων της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας. Πολλοί αναλυτές και οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για «χαμένα λεφτά», καθώς, παρά την πρόσκαιρη ανακούφιση, δεν προσέφεραν κάτι ιδιαίτερο στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους.

Καθώς επιδεινώνεται η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη και εντείνονται οι φόβοι για ενδεχόμενη ελληνική πτώχευση, η ΕΚΤ πιέζεται να στηρίξει την αγορά ομολόγων είτε απευθείας είτε μέσω του μηχανισμού ευρωστήριξης EFSF.

Η ΕΚΤ έχει αυξήσει δύο φορές εφέτος το παρεμβατικό της επιτόκιο. Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι μέχρι το τέλος του έτους θα προχωρήσει σε μείωση των επιτοκίων, κατά τουλάχιστον 0,25%".

Ανάλυση Eurobank

Οπως αναφέρεται στην "Ημερησία":

"Eurobank: Επενδύσεις και εξαγωγές θα σώσουν την Ελλάδα

Επενδύσεις και εξαγωγές είναι οι τομείς που μπορούν να στηρίξουν την αναπτυξιακή προοπτική της Ελλάδας, με ταυτόχρονη μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης -που διογκώθηκε υπέρμετρα την τελευταία 30ενταετία-, υπογραμμίζουν σε άρθρο τους ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Eurobank κ. Νικ. Καραμούζης και ο senior Economist της διεύθυνσης οικονομικών μελετών της τράπεζας κ. Τάσος Αναστασάτος.

Προϋπόθεση φυσικά είναι η υλοποίηση ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων και διαρθρωτικών αλλαγών, με ταυτόχρονη ενίσχυση του ρόλου του ιδιωτικού τομέα. Μιλούν συγκεκριμένα για αναπτυξιακό μοντέλο που θα στηρίζεται στην «άνθιση του ιδιωτικού τομέα, των ιδιωτικών επενδύσεων και των επενδύσεων στις υποδομές, καθώς και τη διαμόρφωση ενός εξαιρετικά φιλικού περιβάλλοντος για την επιχειρηματικότητα».

Λαμβάνοντας υπ΄ όψη συγκεκριμένες παραμέτρους οι αρθρογράφοι εξετάζουν τους συντελεστές που θα συμβάλλουν σε ρυθμό ανάπτυξης 3% ετησίως. Ο στόχος αυτός είναι κοντά στις εκτιμήσεις για το ρυθμό δυνητικής ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας ώστε να διασφαλίζει την επίτευξη πραγματικής σύγκλισης αλλά με διατηρήσιμο τρόπο, χωρίς φαινόμενα υπερθέρμανσης και υψηλού πληθωρισμού. Ταυτόχρονα, επιτρέπει τη σταδιακή μείωση του λόγου Χρέος/ΑΕΠ σε διατηρήσιμα επίπεδα.

Στην περίπτωση αυτή η πραγματική σύγκλιση θα επιτευχθεί το 2036 και ως τότε η ιδιωτική κατανάλωση θα πρέπει να μειωθεί 17,3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.

Χαρακτηριστικά υπογραμμίζουν ότι η ιδιωτική κατανάλωση στην Ελλάδα παρέμεινε το 2010 ίση με το 75% του ΑΕΠ έναντι 57,7% του μέσου όρου στην Ευρωζώνη. Τουτέστιν, συγκρινόμενοι με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, οι Έλληνες καταναλώνουν ωσάν το εισόδημά τους να ήταν 30% υψηλότερο από αυτό που πράγματι είναι".

Ολόκληρη η ανάλυση εδώ (αρχείο .pdf, "ανοίγει" με Acrobat Reader). Αναμένω σχόλια και παρατηρήσεις.

να κάμεις "οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου"

Αρθρο του κ. Χρήστου Μιχαηλίδη στην "Ελευθεροτυπία":

ΣΤΙΣ 24 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ φέτος, 2011, ο αμερικανός επιχειρηματίας Στιβ Τζομπς, 56 ετών, συνιδρυτής, πρώην πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Apple, υπέβαλε την παραίτησή του, δηλώνοντας ότι δεν μπορεί πλέον (υπονοώντας σοβαρά προβλήματα υγείας) να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του. Στις 12 Ιουνίου του 2005, ο Τζομπς είχε κάνει μια συγκλονιστική ομιλία κατά την τελετή αποφοίτησης στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Κατά τη διάρκειά της, οι περισσότεροι απόφοιτοι έκλαιγαν συνεχώς. Στο τέλος, το χειροκρότημα δεν θα σταματούσε εάν δεν εκλιπαρούσε ο ίδιος τους φοιτητές, τους καθηγητές, τους συγγενείς και φίλους, «please stop, before Ι start». Η ομιλία εκείνη «κυκλοφόρησε» στο Ιντερνετ και έχει διαβαστεί από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Τη μεταφράσαμε, και τη δημοσιεύουμε ολόκληρη σήμερα, στο «Ανθρώπων Εργα και Ημέρες».

" Είναι τιμή μου που είμαι μαζί σας σήμερα στην τελετή αποφοίτησής σας από ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο. Για να σας πω και την αλήθεια, αυτό είναι το πλησιέστερο που έχω φτάσει ποτέ σε τελετή αποφοίτησης. Σήμερα, θέλω να σας πω τρεις ιστορίες από τη ζωή μου. Αυτό, όλο κι όλο. Τίποτα σπουδαίο. Απλώς τρεις ιστορίες.

1. Η πρώτη έχει να κάνει με το πώς να ενώνεις σημεία.

Εγώ εγκατέλειψα τις σπουδές μου στο Κολέγιο Reed τους πρώτους 6 μήνες, αλλά παρέμεινα εκεί ως drop-in (σ.σ.: που είναι ο φοιτητής ο οποίος αντί για 4 χρόνια, επιλέγει να σπουδάσει μόνο για 2 χρόνια στο πανεπιστήμιο) για άλλους 18 μήνες, οπότε και τα παράτησα οριστικά. Γιατί το έκανα αυτό, λοιπόν;

Ολα άρχισαν προτού καν γεννηθώ. Η βιολογική μου μητέρα ήταν πολύ νέα, ανύπαντρη φοιτήτρια, και αποφάσισε να με δώσει για υιοθεσία. Πίστευε πολύ βαθιά ότι θα έπρεπε να υιοθετηθώ από απόφοιτους πανεπιστημίου, από μορφωμένους ανθρώπους δηλαδή, και έτσι όλα είχαν κανονιστεί ώστε μόλις γεννιόμουν να με υιοθετούσαν ένας δικηγόρος και η γυναίκα του. Μόνο που, μόλις βγήκα από τη κοιλιά της μητέρας μου, οι δύο αυτοί άνθρωποι αποφάσισαν την τελευταία στιγμή ότι ήθελαν κορίτσι. Ετσι, λοιπόν, οι σημερινοί μου γονείς, οι οποίοι ήσαν σε λίστα αναμονής τότε, έλαβαν ένα τηλεφώνημα στη μέση της νύχτας και άκουσαν κάποιον να τους λέει: «Εχουμε, αναπάντεχα, ένα νεογέννητο αγόρι. Το θέλετε;». Και είπαν: «Βεβαίως».

Η βιολογική μου μητέρα ανακάλυψε αργότερα ότι η θετή μου μητέρα ποτέ δεν είχε αποφοιτήσει από κανένα πανεπιστήμιο, και ότι ο θετός μου πατέρας δεν είχε αποφοιτήσει καν από γυμνάσιο. Ετσι, αρνήθηκε να υπογράψει τα έγγραφα στα οποία χρειαζόταν η συμφωνία της ώστε να οριστικοποιηθεί η υιοθεσία μου. Υποχώρησε, όμως, λίγους μήνες αργότερα, όταν οι θετοί μου γονείς υποσχέθηκαν ότι κάποια μέρα θα με έστελναν σε πανεπιστήμιο. Να μορφωθώ.

Πράγματι, 17 χρόνια μετά, πήγα για σπουδές σε πανεπιστήμιο. Αλλά πολύ αφελώς, επέλεξα ένα πανεπιστήμιο το οποίο ήταν σχεδόν όσο ακριβό είναι και το Στάνφορντ, και έτσι όλες οι οικονομίες των σκληρά εργαζομένων γονιών μου ξοδεύονταν για τα δίδακτρά μου. Επειτα από 6 μήνες, όμως, δεν είχα ειλικρινή απάντηση στο ερώτημα εάν άξιζε τον κόπο οι γονείς μου να ξοδεύουν τόσα χρήματα για να σπουδάζω εγώ. Δεν έβλεπα να είχε αξία αυτή η επένδυσή τους.

Δεν είχα ιδέα τι ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Και δεν είχα ιδέα εάν η πανεπιστημιακή ζωή θα με βοηθούσε να βρω την απάντηση. Κι όμως, ήμουν εκεί, και σπούδαζα, ξοδεύοντας όλα τα χρήματα που οι γονείς μου είχαν εξοικονομήσει ολόκληρη ζωή.

Ετσι, λοιπόν, πήρα μια μέρα την απόφαση να εγκαταλείψω τις σπουδές, πιστεύοντας ειλικρινά ότι όλα θα τακτοποιηθούν και ότι θα βρω τελικά το δρόμο μου. Ηταν σχεδόν τρομακτικό, τότε, αυτό που έκανα, αλλά καθώς κοιτάζω πίσω τώρα, νομίζω πως ήταν μία από τις καλύτερες αποφάσεις που πήρα ποτέ. Τη στιγμή που εγκατέλειψα το κανονικό πρόγραμμα σπουδών, σταμάτησα να παρακολουθώ τα υποχρεωτικά μαθήματα που δεν με ενδιέφεραν και άρχισα να πηγαίνω σ' εκείνα που μου φαίνονταν πιο ενδιαφέροντα. Κατ' επιλογήν.

Δεν ήταν όλα ωραία, εύκολα και ρομαντικά τότε. Δεν είχα δικό μου δωμάτιο στη φοιτητική εστία, κοιμόμουν στο πάτωμα των δωματίων μερικών φίλων μου, πήγαινα σε σουπερμάρκετ και τους επέστρεφα γυάλινες μπουκάλες Κόκα Κόλα και έπαιρνα 5 σεντς τη μία και αγόραζα κάτι να φάω, και περπατούσα 7 μίλια από τη μία άκρη της πόλης στην άλλη κάθε Κυριακή βράδυ για να πάρω δωρεάν ένα πιάτο καλό φαγητό που μοίραζαν σε κάποιο ναό των Χάρε Κρίσνα. Κι όμως, τα λάτρευα όλ' αυτά. Και όσα πράγματα ανακάλυψα τυχαία, ακολουθώντας την περιέργεια και τη διαίσθησή μου, αργότερα αποδείχτηκαν ανεκτίμητα. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα:

Το Κολέγιο Reed, εκείνον τον καιρό, διέθετε την πιο καλή σχολή καλλιγραφίας σε όλη τη χώρα. Σε όλη τη πανεπιστημιούπολη, κάθε αφίσα, κάθε ταμπέλα σε κάθε ντουλάπα ή συρτάρι καθηγητή, λέκτορα ή φοιτητή ήταν γραμμένη στο χέρι με την πιο όμορφη καλλιγραφία. Εγώ, επειδή είχα παραιτηθεί από το κανονικό πρόγραμμα σπουδών και έτσι δεν ήμουν αναγκασμένος να παρακολουθώ τα υποχρεωτικά μαθήματα, αποφάσισα να πάρω το μάθημα της καλλιγραφίας και να μάθω και εγώ να γράφω έτσι ωραία.

Εμαθα, λοιπόν, για τις γραμματοσειρές serif και san serif, έμαθα να τροποποιώ το διάστημα μεταξύ διαφόρων συνδυασμών γραμμάτων και έμαθα τι είναι εκείνο που κάνει τη σπουδαία τυπογραφία πραγματικά σπουδαία. Ηταν υπέροχο, ήταν ιστορικό, ήταν καλλιτεχνικά διακριτικό με τρόπο που καμιά επιστήμη δεν μπορεί να συλλάβει, και εγώ το έβρισκα τόσο, μα τόσο συναρπαστικό.

Τίποτα απ' όλα αυτά δεν είχαν βέβαια καμία ελπίδα πρακτικής εφαρμογής στη ζωή μου. Αλλά δέκα χρόνια αργότερα, όταν σχεδιάζαμε τον πρώτο υπολογιστή Macintosh, όλα όσα έμαθα στο μάθημα της καλλιγραφίας μού ξανάρθαν πάλι. Και τα ενσωματώσαμε όλα στο Mac. Ηταν το πρώτο κομπιούτερ με πραγματικά υπέροχη τυπογραφία. Ετσι, εάν δεν είχα παρατήσει εκείνον τον κύκλο υποχρεωτικών μαθημάτων στο πρώτο έτος του πανεπιστημίου, το Mac δεν θα είχε ποτέ ούτε τις πολλαπλές γραμματοσειρές ούτε και τα fonts με αναλογικά διαστήματα.

Και μιας και τα Windows απλώς αντέγραψαν το Mac, είναι πολύ πιθανό, σήμερα που σας μιλάω, κανένα PC να μην είχε αυτές τις εφαρμογές. Εάν δεν είχα παρατήσει τότε τα υποχρεωτικά μαθήματα, δεν θα πήγαινα ποτέ σ' αυτές τις τάξεις καλλιγραφίας και οι προσωπικοί υπολογιστές μπορεί να μην είχαν την υπέροχη τυπογραφία που έχουν σήμερα.

Βεβαίως, ήταν αδύνατον να δω τόσο πολύ μακριά όταν σπούδαζα τότε στο πανεπιστήμιο και να συνδέσω τα σημεία. Αλλά δέκα χρόνια μετά, κοιτώντας πίσω, ήταν πλέον πολύ σαφές. Πάλι, δεν μπορείς να συνδέσεις τα σημεία κοιτώντας εμπρός. Μπορείς να το κάνεις μόνο εάν κοιτάξεις πίσω εκ των υστέρων. Ετσι, πρέπει να έχεις εμπιστοσύνη ότι τα σημεία αυτά (ή, τα σημάδια, αν θέλετε), με κάποιον τρόπο, στο μέλλον θα ενωθούν. Πρέπει σε κάτι να έχεις πίστη. Στη διαίσθησή σου, στη μοίρα σου, στη ζωή, στο κάρμα, σε οτιδήποτε. Αυτή η προσέγγιση δεν με πρόδωσε ποτέ, και έχει κάνει όλη τη διαφορά στη ζωή μου.

2. Η δεύτερή μου ιστορία είναι για την αγάπη και την απώλεια.

Ημουν τυχερός - πολύ νωρίς ανακάλυψα τι ήθελα να κάνω στη ζωή. Ο Woz κι εγώ ξεκινήσαμε την Apple στο γκαράζ του σπιτιού των δικών μου, όταν εγώ ήμουν 20 χρόνων. Δουλέψαμε σκληρά και σε 10 χρόνια η Apple είχε αναπτυχθεί από μια δουλειά που την κάνανε δύο άνθρωποι μέσα σε ένα γκαράζ σπιτιού σε μια εταιρεία αξίας 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων με περισσότερους από 4.000 υπαλλήλους.

Είχαμε μόλις βγάλει στην αγορά την καλύτερή μας δημιουργία -το Macintosh- έναν χρόνο νωρίτερα, κι εγώ μόλις είχα γίνει 30 ετών. Και τότε, με απέλυσαν. Πώς μπορείς να απολυθείς από μία εταιρεία που ξεκίνησες και έστησες εσύ; Ε, καθώς η Apple μεγάλωνε, προσλάβαμε κάποιον που εγώ νόμιζα ότι ήταν ταλαντούχος για να διοικεί την εταιρεία μαζί μου. Και για τον πρώτο σχεδόν χρόνο, τα πράγματα πήγαιναν καλά. Αλλά τότε, τα οράματα και τα σχέδιά μας για το μέλλον άρχισαν να αποκλίνουν, και τελικά είχαμε μία «έκρηξη», έναν μεγάλο καβγά μεταξύ μας. Οταν συνέβη αυτό, το διοικητικό συμβούλιο τάχθηκε με το μέρος αυτού του ανθρώπου που εμείς είχαμε προσλάβει για να μας ξαλαφρώσει στη διοίκηση της εταιρείας.

Ετσι λοιπόν, στα 30 μου χρόνια, με πέταξαν έξω. Και μάλιστα με τον πιο «δημόσιο», πιο ταπεινωτικό τρόπο. Ο,τι ήταν έως τότε το επίκεντρο της ενήλικης ζωής μου, γκρεμίστηκε. Και αυτό για μένα ήταν ολέθριο, καταστροφικό.

Για μερικούς μήνες μετά δεν ήξερα τι να κάνω. Πίστευα πως είχα απογοητεύσει φοβερά όλη την προηγούμενη γενιά των επιχειρηματιών - ότι μου έπεσε η σκυτάλη τη στιγμή που μου την έδιναν για να συνεχίσω.

Συναντήθηκα με τον David Packard και τον Bob Noyce και προσπάθησα να απολογηθώ και να τους εξηγήσω γιατί τα είχα κάνει τόσο σκατά. Σκέφτηκα ακόμα να φύγω εντελώς από την Σίλικον Βάλεϊ και να εξαφανιστώ από προσώπου γης.

Αλλά κάτι άρχισε σιγά σιγά να ρίχνει λίγο φως στη ζωή μου. Αυτό το «κάτι» ήταν ότι αγαπούσα πολύ αυτό που έκανα. Οσα είχαν συμβεί στην Apple, δεν είχαν καν αγγίξει, για μένα, αυτό το «κάτι». Είχα γευτεί την απόρριψη, αλλά ήμουν ακόμα ερωτευμένος.

Και έτσι, αποφάσισα να ξεκινήσω πάλι από την αρχή. Δεν το έβλεπα τότε, αλλά αποδείχτηκε ότι η απόλυσή μου από την Apple ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να μου είχε συμβεί. Το βάρος τού να είσαι επιτυχημένος αντικαταστάθηκε από την ελαφράδα τού να μπορείς και πάλι να είσαι πρωτάρης και να έχεις για όλα λιγότερη σιγουριά. Η απόλυσή μου με απελευθέρωσε και με βοήθησε να περάσω σε μία από τις πιο δημιουργικές περιόδους της ζωής μου.

Στα επόμενα πέντε χρόνια, ίδρυσα μια νέα εταιρεία, την NeXT, και ακόμα μία, την Pixar, και ερωτεύτηκα μια καταπληκτική γυναίκα που έμελλε να γίνει και σύζυγός μου. Η Pixar παρήγαγε την πρώτη στον κόσμο ταινία κινουμένων σχεδίων «φτιαγμένων» εξ ολοκλήρου στο κομπιούτερ, το «Toy Story», και είναι σήμερα το πιο επιτυχημένο στούντιο για παραγωγή τέτοιων ταινιών στον κόσμο.

Επίσης, σε μια συγκλονιστική ανατροπή των πραγμάτων, ή Apple εξαγόρασε την NeXT, εγώ επέστρεψα στην Apple και η τεχνολογία που αναπτύξαμε στην NeXT είναι σήμερα στην καρδιά της αναγέννησης της Apple. Και, μαζί με όλα αυτά, η Leurene και εγώ έχουμε μαζί μια θαυμάσια οικογένεια.

Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί εάν δεν είχα απολυθεί από την Apple. Ηταν ένα φάρμακο με απαίσια γεύση, αλλά νομίζω πως τελικά ο ασθενής το χρειαζότανε. Μερικές φορές η ζωή σε χτυπάει στο κεφάλι με ένα τούβλο. Μη χάνετε την πίστη σας. Είμαι πεπεισμένος ότι το μόνο πράγμα που με κράτησε όρθιο ήταν ότι αγαπούσα πολύ αυτό που έκανα.

Πρέπει λοιπόν και εσείς να ανακαλύψετε τι πραγματικά σας αρέσει. Και αυτό αφορά και τη δουλειά που θα κάνετε, και τον σύντροφο που θα επιλέξετε στη ζωή σας. Η εργασία θα γεμίσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής σας, και ο μόνος τρόπος για να είστε πραγματικά ικανοποιημένοι είναι να κάνετε αυτό που εσείς πιστεύετε ότι είναι μια σπουδαία δουλειά. Και ο μόνος τρόπος για να κάνει κάποιος μια σπουδαία δουλειά είναι να την αγαπήσει. Εάν δεν την έχετε ανακαλύψει ακόμα, μην απογοητευθείτε. Συνεχίστε να ψάχνετε. Μην επαναπαυτείτε. Μην συμβιβαστείτε.

Οπως όλα τα «θέματα της καρδιάς», όταν το ανακαλύψετε, θα το αισθανθείτε, θα καταλάβετε ότι «αυτό είναι». Και θα δείτε τότε ότι, όπως κάθε σπουδαία σχέση, έτσι και αυτή, όσο θα περνούν τα χρόνια, θα γίνεται όλο και καλύτερη. Ετσι λοιπόν, συνεχίστε να ψάχνετε έως ότου βρείτε αυτό το «κάτι» που θα ξέρετε ότι είναι το «δικό σας». Μην επαναπαυτείτε.

3. Η Τρίτη ιστορία μου έχει να κάνει με το θάνατο.

Οταν ήμουν 17 ετών, διάβασα μια ρήση που έλεγε: «Εάν ζήσεις κάθε μέρα ωσάν να ήταν η τελευταία σου, κάποια μέρα είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα δικαιωθείς». Μου έκανε εντύπωση αυτή η ρήση, και έκτοτε, για τα τελευταία 33 χρόνια, κάθε πρωί κοιτάζομαι στον καθρέφτη και ρωτώ τον εαυτό μου: «Εάν η σημερινή μέρα ήταν η τελευταία της ζωής σου, θα ήθελα να κάνω αυτό που ετοιμάζομαι να κάνω σήμερα;». Και όποτε η απάντηση ήταν «όχι» για σειρά ημερών, ήξερα αμέσως ότι κάτι έπρεπε να αλλάξω.

Υπενθυμίζοντας στον εαυτό μου ότι «σύντομα θα πεθάνεις», βρήκα το πιο χρήσιμο εργαλείο ώστε να παίρνω τις σημαντικότερες αποφάσεις στη ζωή μου. Διότι σχεδόν όλα τα πράγματα -όλες οι εξωτερικές προσδοκίες, όλες οι υπερηφάνειες, όλοι οι φόβοι και οι όλες οι ντροπές για πιθανή αποτυχία- όλα αυτά απλώς γκρεμίζονται, εξαφανίζονται όταν βλέπεις μπροστά σου το θάνατο και μένουν μόνο εκείνα που είναι στ' αλήθεια σημαντικά.

Υπενθυμίζοντας στον εαυτό σου ότι μια μέρα θα πεθάνεις, είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγεις την παγίδα τού να σκέφτεσαι συνεχώς αυτά που θα χάσεις εάν πάρεις την «άλφα» ή «βήτα» απόφαση. Θυμήσου ότι είσαι ήδη γυμνός. Δεν υπάρχει κανένας λόγος, λοιπόν, να μην ακολουθήσεις αυτό που σου ζητάει η καρδιά σου.

Πριν από περίπου έναν χρόνο, μου ανακοίνωσαν οι γιατροί ότι έχω καρκίνο. Εκανα MRI (μαγνητική τομογραφία) στις 7.30 το πρωί και έδειξε ξεκάθαρα ότι είχα καρκίνο στο πάγκρεας. Τότε δεν ήξερα κάν τι είναι το πάγκρεας. Οι γιατροί μού είπαν ότι ο καρκίνος που είχα εγώ εκεί ήταν σχεδόν αθεράπευτος και ότι θα έπρεπε να αρχίσω να συνηθίζω στην ιδέα ότι δεν μου έμενε περισσότερη ζωή από τριών έως εννέα μηνών. Ο προσωπικός μου γιατρός με συμβούλευσε να επιστρέψω στο σπίτι και να αρχίσω αμέσως να τακτοποιώ τις «προσωπικές» μου υποθέσεις, μία φράση που χρησιμοποιούν ως κλισέ οι γιατροί αντί να σου πουν «προετοιμάσου να πεθάνεις».

Η «τακτοποίηση προσωπικών υποθέσεων» είναι να προσπαθήσεις να πεις, σε ελάχιστους μήνες, στα παιδιά σου όσα νόμιζες ότι είχες άλλα τουλάχιστον δέκα χρόνια για να τους τα πεις. Είναι, επίσης, να μην αφήσεις πίσω σου, πεθαίνοντας, εκκρεμότητες που θα ταλαιπωρήσουν τους δικούς σου ανθρώπους που θα μείνουν πίσω. Σημαίνει, τέλος, αυτό το «τακτοποίηση προσωπικών υποθέσεων», να βρεις τον κατάλληλο χρόνο και τρόπο για να αποχαιρετίσεις τα αγαπημένα σου πρόσωπα.

Ζούσα με αυτήν την καταραμένη διάγνωση κάθε μέρα της ζωής μου. Το ίδιο βράδυ που ανακοίνωσαν οι γιατροί ότι είχα καρκίνο, μου έκαναν και βιοψία ενδοσκοπικά, μέσω του λαιμού μου, στο στομάχι και από εκεί στα έντερα, πέρασαν μία βελόνα στο πάγκρεας και πήραν μερικά κύτταρα από τον καρκίνο. Εγώ ήμουν σε καταστολή, αλλά η γυναίκα μου, που ήταν παρούσα, μου είπε ότι όταν είδα οι γιατροί τα κύτταρα κάτω από ένα μικροσκόπιο, άρχισαν να κλαίνε, διότι αποδείχτηκε ότι είχα μια πολύ σπάνια μορφή καρκίνου του παγκρέατος που είναι θεραπεύσιμη με εγχείρηση. Σχεδόν όλες οι άλλες μορφές τέτοιου καρκίνου είναι καταδικασμένες. Ετσι, λοιπόν, με βάλανε στο χειρουργείο, και σήμερα είμαι μια χαρά.

Αυτό ήταν το κοντινότερο που έχω φτάσει στο θάνατο. Και ελπίζω να είναι το κοντινότερο που θα φτάσω σε αυτόν για τις επόμενες δεκαετίες. Εχοντας ζήσει, λοιπόν, αυτήν την εμπειρία, νομίζω πως μπορώ, με μεγαλύτερη σιγουριά απ' ό,τι όταν ο θάνατος ήταν για μένα απλώς μία «φιλοσοφική ιδέα», να πω ότι:

Κανείς δεν θέλει να πεθάνει. Ακόμα και οι άνθρωποι που θέλουν να πάνε στον Παράδεισο, δεν θέλουν να πεθάνουν για να φτάσουν εκεί. Και όμως, ο θάνατος είναι ο προορισμός που όλοι μοιραζόμαστε. Κανείς, ποτέ, δεν έχει γλιτώσει από αυτόν. Ο Θάνατος είναι, ίσως, η καλύτερη ανακάλυψη της Ζωής. Και έτσι, μάλλον, πρέπει να είναι. Ο Θάνατος είναι ο ατζέντης, ο μεσίτης, που σε βοηθά να αλλάξεις τη Ζωή σου, προτού έρθει αυτός να σε πάρει. Ξεκαθαρίζει το παλιό, προετοιμάζοντας το έδαφος για να 'ρθει το καινούργιο. Αυτή την στιγμή που σας μιλάω, το καινούργιο είστε εσείς. Αλλά κάποια μέρα, όχι πολύ μακρινή από τώρα, και εσείς θα εξελιχθείτε σιγά σιγά σε «παλιό», και θα... ξεκαθαριστείτε. Συγχωρήστε με που γίνομαι τόσο δραματικός, αλλά αυτή είναι η απλή αλήθεια.

Ο χρόνος σας είναι περιορισμένος. Μην τον σπαταλάτε, λοιπόν, ζώντας τη ζωή κάποιου άλλου ανθρώπου. Μην παγιδευτείτε από το δόγμα τού να ζείτε από τα αγαθά της σκέψης ενός άλλου. Μην αφήστε το θόρυβο από την άποψη άλλων ανθρώπων να πνίξει την δική σας, εσωτερική φωνή. Και, το πιο σημαντικό απ' όλα, να έχετε πάντα το θάρρος να ακολουθείτε την καρδιά και το ένστικτό σας. Αυτά τα δύο, κάπως, πάντοτε, γνωρίζουν ήδη τι εσύ θέλεις πραγματικά να γίνεις. Είναι δευτερεύοντα.

Οταν ήμουν νέος, υπήρχε ένα καταπληκτικό δημοσίευμα που είχε τίτλο «The Whole Earth Catalog» («Ο κατάλογος όλου του κόσμου»), που ήταν μία από τις βίβλους της δικής μου γενιάς. Τον είχε συντάξει ένας τύπος ονόματι Stewart Brand, που ζούσε όχι μακριά από εδώ, στο Menlo Park, και το ζωντάνεψε με το ποιητικό του άγγιγμα. Αυτό συνέβη στα τέλη της δεκαετίας του '60, πριν από τους προσωπικούς υπολογιστές (personal computers) και το desktop publishing. Ολα τυπώνονταν με τη χρήση γραφομηχανών, ψαλιδιού, και φωτογραφιών από μηχανές Polaroid. Ηταν, ας πούμε, σαν να 'χαμε το Google σε έντυπη μορφή, 35 χρόνια πριν έρθει αυτό που ξέρουμε σήμερα σε ηλεκτρονική: ήταν ιδεαλιστικό και ξεχείλιζε από υπέροχες εφαρμογές και ιδέες.

Ο Στιούαρτ και η ομάδα του έβγαλαν πολλές εκδόσεις του «The Whole Earth Catalog», και τότε, όταν είχε κάνει τον κύκλο του, έβγαλαν και μία τελευταία έκδοση. Αυτό συνέβη στα μέσα της δεκαετίας του '70, και είχα τη δική σας ηλικία. Στο οπισθόφυλλο της τελευταίας αυτής έκδοσης υπήρχε μία φωτογραφία που απεικόνιζε το ξημέρωμα σε έναν επαρχιακό δρόμο, ένα δρόμο στον οποίο θα μπορούσατε να βρεθείτε και εσείς κάποια στιγμή, εάν είστε περιπετειώδεις τύποι, να κάνετε οτοστόπ. Κάτω από αυτήν τη φωτογραφία, υπήρχε μια λεζάντα με τα λόγια: «Stay hungry. Stay foolish». Δηλαδή, «Μείνε πεινασμένος. Κάνε την τρέλα σου». Ηταν το αποχαιρετιστήριο μήνυμα της ομάδας του Στιούαρτ, καθώς υπέγραφαν την τελευταία τους έκδοση.

Μείνε πεινασμένος. Μείνε ανόητος. Αυτό ευχόμουν και εγώ πάντοτε για τον εαυτό μου. Και τώρα, καθώς αποφοιτάτε για να αρχίσετε μια καινούρια ζωή, εύχομαι και για σας το ίδιο, ακριβώς, πράγμα: «Stay Hungry. Stay Foolish». Σας ευχαριστώ".

ΥΓ.: Το πρωτότυπο κείμενο στα αγγλικά, υπάρχει στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση: http://news.stanford.edu/news/2005/june15/jobs-061505.html

Σήμερα, 6 Οκτωβρίου 2011, απεβίωσε ο Στηβ Τζόμπς (Steve Jobs).

Ο ορισμός και η χρήση των δανείων, ξεκάθαρα

Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του ΔΝΤ, κ. Αντόνιο Μπόρχες (Antonio Borjes), έβαλε τα πράγματα στην θέση τους. Σύμφωνα με την ανταπόκριση της κ. Gabriele Steinhauser στο Associated Press:

"Borges piled pressure on Greece to take more stringent measures to get its economy back on track, saying there was no rush to take a decision on the payment on the next slice of bailout money because the country doesn't face a big bond repayment deadline until December.

Athens has said it will start running out of money to pay salaries and pensions in mid-November if it doesn't get the euro8 billion ($11 billion) installment of its first euro110 billion ($145 billion) bailout".

Εφ' όσον, λοιπόν, δεν λήγουν ομόλογα μέχρι τον Δεκέμβριο, δεν υπάρχει και λόγος βιασύνης για να ληφθεί απόφαση εκταμίευσης της επόμενης δόσης του δανείου!!!

Το πώς θα καλυφθούν οι συντάξεις, το περιγράφει σε άρθρο του στην "Ημερησία" ο κ. Γιώργος Γάτος:

"Με ενέχυρο ομόλογα οι συντάξεις Οκτωβρίου

Με... ενέχυρο ομόλογα του ελληνικού δημοσίου αξίας 200 εκατ. ευρώ που θα αξιοποιηθούν σε συναλλαγές ρέπος με ελληνικές τράπεζες, θα πάρει ταμειακή «ανάσα» τον Οκτώβριο το ΙΚΑ - ΕΤΑΜ και θα μπορέσει να πληρώσει, χωρίς καθυστερήσεις, τις συντάξεις και άλλες παροχές.

Την πραγματοποίηση της νέας συναλλαγής ρέπος στις 5 Οκτωβρίου και για διάστημα 70 ημερών, αποφάσισε χθες η διοίκηση του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ λαμβάνοντας υπόψη την ταμειακή ασφυξία που αντιμετωπίζει εξ' αιτίας της ύφεσης και των μειωμένων εισφορών τις οποίες εισπράττει. Με τη συγκεκριμένη συναλλαγή, το ΙΚΑ - ΕΤΑΜ θα αναχρηματοδοτήσει τις λήξεις δύο ρέπος που είχαν γίνει, με την ίδια διαδικασία, τους προηγούμενους μήνες με τις τράπεζες Εθνική και Efg Eurobank. «Θα ακολουθήσουν κι' άλλες συναλλαγές αυτού του τύπου μέχρι το τέλος του χρόνου» υπογράμμιζαν χθες στην «Η» κύκλοι του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ επιβεβαιώνοντας ότι ο προϋπολογισμός του ταμείου έχει, πλέον, αναθεωρηθεί και δείχνει ταμειακό έλλειμμα 178,1 εκατ. ευρώ για το 2011.

Οι όποιες ταμειακές διαφορές προκύψουν θα «καλύπτονται» είτε με συναλλαγές ρέπος (όσα λήγουν θα ανανεώνονται) είτε με εσωτερικό δανεισμό (το ΙΚΑ - ΕΤΑΜ πρόσφατα δανείστηκε 200 εκατ. ευρώ από το ΕΤΕΑΜ και το ΤΑΠ της ΔΕΗ).

668,4 εκατ. λιγότερα έσοδα

Σύμφωνα με τα αναθεωρημένα στοιχεία, τα έσοδα του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ από εισφορές θα είναι μειωμένα σχεδόν κατά 700 εκατ. ευρώ, στα 15,6 δισ. ευρώ αντί 16,3 δισ. ευρώ που αρχικώς είχαν προϋπολογιστεί. Οι δαπάνες θα συγκρατηθούν περαιτέρω (στα 15,7 δισ. ευρώ αντί 15,8 δισ. ευρώ) αφήνοντας οργανικό έλλειμμα 86,5 εκατ. ευρώ το οποίο φτάνει στα 178,1 εκατ. ευρώ αν συνυπολογιστούν τα χρηματοοικονομικά έξοδα (πληρωμές τόκων) και οι επενδύσεις (βλ. πίνακα).

«Ψαλίδι»
Για να συγκρατηθεί το έλλειμμα, η διοίκηση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ θα εντείνει μέχρι το τέλος του χρόνου και τους ελέγχους για την περιστολή της σπατάλης στους κλάδους υγείας. Οπως ανακοίνωσε χθες, η φαρμακευτική δαπάνη τον Αύγουστο διαμορφώθηκε στο ποσό των 108.976.966 ευρώ, σημειώνοντας μείωση 4,9% σε σχέση με τον Αύγουστο του 2010 (114,5 εκατ. ευρώ) και κατά 28% σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2009 (150,2 εκατ. ευρώ)".

Ανάλυση περί της κρίσης

Γράφει, σε άρθρο του, ο καθηγητής στο Fletcher School of Law and Diplomacy κ. Ibrahim Warde (αναδημοσίευση στην "Ελευθεροτυπία"):

"Κρίση: Τρία χρόνια που συγκλονίζουν τον κόσμο
Οι χρηματοοικονομικές ελίτ παραμένουν πρωταγωνίστριες - Χλομή η Ανοιξη στη Βόρεια Αφρική

Ακόμα και η μείωση της μεγέθυνσης στην Κίνα και τη Γερμανία δεν διακόπτει τη σκλήρυνση των πολιτικών λιτότητας. Την ώρα που οι ισπανοί σοσιαλιστές σκοπεύουν να θεσμοθετήσουν συνταγματικά τη μείωση του δημόσιου χρέους, η γαλλική δεξιά συνεχίζει να περικόπτει τις δημόσιες δαπάνες. Κι όμως, μετά το χρηματοπιστωτικό κραχ του Σεπτεμβρίου του 2008, όλοι μιλούσαν για την επιστροφή του Κέινς.

Πριν από τρία χρόνια ζήσαμε μια στιγμή απίστευτης αβεβαιότητας: τα πάντα κλονίζονταν και κανείς δεν αμφέβαλλε όλα θα καταρρεύσουν. Στις 7 Σεπτεμβρίου του 2008, η αμερικανική κυβέρνηση έθεσε υπό την κηδεμονία του κράτους τη Fannie Mae και τη Freddie Mac, τους δύο γίγαντες των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων. Στις 15 του ίδιου μήνα, η αξιοσέβαστη επιχειρηματική τράπεζα Lehman Brothers ανήγγειλε τη χρεοκοπία της. Στις 16, εισακούοντας την έκκληση για βοήθεια που απηύθυνε η εφημερίδα «Wall Street Journal», η κυβέρνηση της Ουάσιγκτον εξαγόρασε την American International Group (AIG), τη μεγαλύτερη ασφαλιστική εταιρεία της χώρας. Ολοι έμειναν αποσβολωμένοι και τα χρηματιστήρια άρχισαν να κατρακυλούν. Οι αμερικανικές αρχές κρατικοποίησαν σημαντικό τμήμα της αυτοκινητοβιομηχανίας της χώρας και διοχέτευσαν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία. Στο προσκήνιο βρέθηκαν ξανά ο Κέινς, το Νιου Ντιλ και το κράτος ως υπεύθυνο για τη χάραξη στρατηγικής στην οικονομία.

Σε ολόκληρη τη Δύση, η αστική τάξη των επιχειρηματιών, μετανοημένη και συντετριμμένη, ορκίζεται ότι «στο εξής, τίποτε δεν θα είναι πλέον όπως πριν». Ο γάλλος πρωθυπουργός, Φρανσουά Φιγιόν, περιγράφει «έναν κόσμο στο χείλος του γκρεμού». Στο εξώφυλλο του -σχεδόν τρομοκρατημένου- «Newsweek» φιγουράρει ο τίτλος «Τώρα είμαστε όλοι σοσιαλιστές». Το «Time» καλεί «να ξανασκεφθούμε τον Μαρξ» για να «βρούμε τα μέσα που χρειαζόμαστε ώστε να σώσουμε τον καπιταλισμό». Ομως για την «Washington Post», αυτή η υπόθεση φαίνεται τόσο αμφίβολη που το κύριο άρθρο της φέρει τον εξής τίτλο: «Μήπως ο καπιταλισμός είναι νεκρός;»(1).

ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

Βέβαια, υπήρξε ένα σύντομο μεσοδιάστημα κατά τη διάρκεια του οποίου οι άλλοτε ένδοξες πολιτικές και χρηματοοικονομικές ελίτ, οι οποίες οδήγησαν την παγκόσμια οικονομία ένα βήμα πριν από την καταστροφή, γνώρισαν στιγμές μεγάλης δυσμένειας - πράγμα που τους επέτρεψε στη συνέχεια να εμφανιστούν ως θύματα διώξεων. Ωστόσο, πολύ σύντομα ξαναβρήκαν την παλιά τους αλαζονεία. Υπήρξαν βαρύγδουπες δηλώσεις και φιέστες γεμάτες υποσχέσεις, οι οποίες παρέμειναν υποσχέσεις. Ψηφίστηκαν και ορισμένοι νόμοι, όμως η πρακτική εφαρμογή τους -είτε επρόκειτο για τις νέες δομές επιτήρησης του χρηματοοικονομικού τομέα, για την ενίσχυση των κανόνων προληπτικής εποπτείας, για τον περιορισμό των μπόνους ή για την προστασία του καταναλωτή- αποδείχθηκε εξαιρετικά ανεπαρκής(2).

Το αποτέλεσμα ήταν να ξαναβρεθεί η παγκόσμια οικονομία στο χείλος του γκρεμού. Το καλοκαίρι του 2011 θυμίζει από πολλές απόψεις το φθινόπωρο του 2008. Αρχίζει με ορισμένες καλές ειδήσεις, καλές για τις αγορές ασφαλώς. Η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή, στην οποία είχε ανατεθεί η αξιολόγηση της σταθερότητας του χρηματοοικονομικού τομέα σε περίπτωση κρίσης, καταλήγει σε μια καθησυχαστική γνωμοδότηση: Τα 82 από τα 90 ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που υποβλήθηκαν σε τεστ αντοχής πέτυχαν εξαιρετικά αποτελέσματα. Μερικές ημέρες αργότερα, η Ελλάδα διασώθηκε από τη χρεοκοπία χάρη σε ένα σχέδιο το οποίο συνδυάζει θυσίες στις οποίες πρέπει να υποβληθεί ο πληθυσμός της χώρας και διάσωση με χρήματα των ευρωπαίων φορολογουμένων. Μάλιστα, η συγκεκριμένη συμφωνία θα αποτρέψει την ενεργοποίηση των συμβολαίων αντιστάθμισης του κινδύνου της στάσης πληρωμών, των περίφημων credit default swaps (CDS), γεγονός το οποίο θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τις τράπεζες.

ΛΙΤΟΤΗΤΑ ΠΑΝΤΟΥ

Κι όσον αφορά το μέλλον, ορκίζονται ότι θα επιβάλουν λιτότητα και υπόσχονται ότι θα καθιερώσουν τον «χρυσό κανόνα» της δημοσιονομικής λιτότητας στις δεκαεπτά χώρες της ζώνης του ευρώ. Στις δε Ηνωμένες Πολιτείες, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα και η αντιπολίτευση των Ρεπουμπλικάνων κατέληξαν, πραγματικά την τελευταία στιγμή, λίγο πριν από την καταληκτική ημερομηνία της 2ας Αυγούστου, σε έναν συμβιβασμό που προβλέπει το πετσόκομμα των κρατικών δαπανών, αλλά δεν περιλαμβάνει αύξηση των φόρων.

Παρ' όλα αυτά, όλες οι παραπάνω καλές ειδήσεις αποδείχθηκαν ανεπαρκείς. Ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's αποφασίζει να υποβαθμίσει τη βαθμολογία του αμερικανικού χρέους, η οποία περνάει από το ΑΑΑ στο ΑΑ+. Αν και η γνωμοδότηση στηρίχθηκε σε κάθε άλλο παρά αξιόπιστους αριθμούς [στο δημοσιονομικό έλλειμμα των επόμενων δέκα ετών ο οίκος πρόσθεσε κατά λάθος το ποσό των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων (1,389 τρισ. ευρώ)], η απόφαση προκάλεσε νέο πανικό στις αγορές. Κατά εντελώς ακατανόητο τρόπο, στο στόχαστρο βρέθηκαν οι κυριότερες ευρωπαϊκές τράπεζες, οι οποίες είχαν χαρακτηριστεί υγιείς έναν μήνα νωρίτερα...

Η κυριαρχία του χρηματοοικονομικού τομέα είναι τόσο ισχυρή, ώστε η αντιστροφή της τάσης αυτής μοιάζει αδύνατη. Από την άλλη πλευρά, ο συσχετισμός των δυνάμεων ανάμεσα στα κράτη και τις αγορές αποδεικνύεται, για τα πρώτα, δυσμενέστερος απ' όσο ποτέ άλλοτε. Ταυτόχρονα, τα δόγματα που κυριάρχησαν έπειτα από τρεις και πλέον δεκαετίες απορύθμισης του χρηματοοικονομικού τομέα, φαίνονται ακλόνητα. Σχεδόν όλες οι δημόσιες παρεμβάσεις έχουν ως πρωταρχικό στόχο τον καθησυχασμό των αγορών και την προστασία του χρηματοοικονομικού τομέα, ο οποίος επιτίθεται στα κράτη και στους τίτλους του κρατικού χρέους τους. Η αποτυχία των στρατηγικών αυτών δεν εμποδίζει τα κράτη να επανέρχονται συνεχώς με τις ίδιες μεθόδους. Γιατί, οι ίδιες ιδέες, οι οποίες έπρεπε να είχαν εξουδετερωθεί και να είχαν καταστεί ακίνδυνες για να αντικατασταθούν από άλλες, ορθότερες, επανέρχονται διαρκώς σαν τα ζόμπι στις ταινίες τρόμου για να διαπράξουν και νέες καταστροφές(3).

Σήμερα, το σύστημα ελέγχεται από τα ίδια άτομα που κρατούσαν το τιμόνι το 2008, τα οποία στηρίζονται στο ίδιο ιδεολογικό οπλοστάσιο. Οι γίγαντες του χρηματοοικονομικού τομέα, οι οποίοι διασώθηκαν επειδή ήταν «υπερβολικά μεγάλοι ώστε να αφεθούν να καταρρεύσουν» («too big to fail»), είναι σήμερα μεγαλύτεροι απ' όσο ποτέ άλλοτε, ενώ παράλληλα εξακολουθούν να παραμένουν ευάλωτοι. Ο οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν υπογραμμίζει το εξής γεγονός: «Τα διδάγματα της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008 ξεχάστηκαν με ιλιγγιώδη ταχύτητα και οι ίδιες ακριβώς ιδέες, οι οποίες προκάλεσαν την κρίση («κάθε νομοθετική ρύθμιση είναι ολέθρια, αυτό που είναι καλό για τις τράπεζες είναι καλό και για την Αμερική, η πανάκεια συνίσταται στη μείωση της φορολογίας») κυριαρχούν και πάλι στον δημόσιο διάλογο(4).

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΣΩΤΗΡΕΣ

Από αυτήν την άποψη, η διαδρομή των «ηρώων» της εποχής πριν από την κρίση είναι αποκαλυπτική. Ο Αλαν Γκρίνσπαν, ο Ρόμπερτ Ρούμπιν και ο Λόρενς Σάμερς (αντίστοιχα, πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, υπουργός και υφυπουργός Οικονομικών τον Φεβρουάριο του 1999, όταν το διάσημο πλέον εξώφυλλο του «Time» ανακήρυξε το τρίο ως «επιτροπή που θα σώσει τον κόσμο») γνώρισαν ένα σύντομο σκαμπανέβασμα της καριέρας τους. Ο πρώτος ήταν Ρεπουμπλικάνος, οι άλλοι δύο Δημοκρατικοί, και οι τρεις συμβόλιζαν την υπεροχή της χρηματοοικονομικής σφαίρας πάνω στον πολιτικό κόσμο.

Πράγματι, λίγο μετά την εκλογή του στην προεδρία, το 1992, ο Μπιλ Κλίντον αποφάσισε να συμμορφωθεί με τις προσταγές της αγοράς των ομολόγων. Η άνευ προηγουμένου ανάπτυξη της οικονομίας που ακολούθησε έμοιαζε να επιβεβαιώνει τα πλεονεκτήματα που προσέφερε η κυρίαρχη θέση που αποκτούσε ο χρηματοοικονομικός τομέας στην οικονομία. Η συγκεκριμένη εξέλιξη ενθάρρυνε τα δύο κόμματα της χώρας να επιδοθούν σε μια ξέφρενη πλειοδοσία: ανταγωνίζονταν για το ποιο από τα δύο θα έκανε περισσότερα δώρα στον κλάδο, καθώς και για το ποιο θα συγκέντρωνε τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση από τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα. Η κυβέρνηση των Δημοκρατικών ήταν εκείνη που προώθησε, το 1999 και το 2000, τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις που άνοιξαν τον δρόμο για τη δημιουργία των «τοξικών χρηματοοικονομικών προϊόντων» τα οποία οδήγησαν στην κατάρρευση του χρηματοοικονομικού τομέα(5). Και η κυβέρνηση των Ρεπουμπλικάνων, του Τζορτζ Μπους, η οποία ήταν ακόμα περισσότερο φιλικά διακείμενη προς τη Γουόλ Στριτ, έσπευσε να διαλύσει ό,τι απέμενε από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, διορίζοντας στις θέσεις-κλειδιά ένθερμους οπαδούς της απορύθμισης του χρηματοοικονομικού τομέα. Μέσα σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο πραγματοποιήθηκε η υποταγή των κυβερνήσεων στις αποφάσεις των οίκων αξιολόγησης(6).

Μετά τον πανικό του φθινοπώρου του 2008, όσο κι αν οι ελίτ του χρηματοοικονομικού τομέα έγιναν δακτυλοδεικτούμενες ως υπεύθυνες για την καταστροφή, η πραγματική τους εξουσία δεν μειώθηκε. Τον Οκτώβριο του 2008, ο Αλαν Γκρίνσπαν, ο αδιαμφισβήτητος ήρωας της μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης των προηγούμενων χρόνων, καταθέτοντας, εμφανώς καταβεβλημένος, σε μια επιτροπή της Γερουσίας, ομολόγησε ότι μόλις είχε συνειδητοποιήσει ότι οι πεποιθήσεις του για την οικονομία στηρίζονταν πάνω σε ένα «λάθος». Η μετάνοια υπήρξε σύντομη και δίχως καμία άλλη συνέπεια. Δυόμισι χρόνια αργότερα, είχε ξαναβρεί το υπεροπτικό του ύφος και κατακεραύνωνε τη νομοθετική ρύθμιση Ντοντ-Φρανκ, η οποία προσπαθούσε -αν και με πολύ δειλό τρόπο- να επαναφέρει λίγη τάξη μέσα στο σύστημα(7). Οσον αφορά τον Ρούμπιν, διατήρησε στενούς -και ιδιαίτερα επικερδείς- δεσμούς με το χρηματοοικονομικό κατεστημένο, γεγονός που δεν τον εμπόδισε διόλου να απευθύνει στους συμπατριώτες του οικονομικές συμβουλές μέσα από τις στήλες των «Financial Times»(8). Ο δε Σάμερς, ποτέ δεν εγκατέλειψε το προσκήνιο της εξουσίας. Την εποχή των προεδρικών εκλογών του 2008 ήταν ένας από τους σημαντικότερους συμβούλους του υποψήφιου Ομπάμα. Σε αντάλλαγμα, μόλις ο τελευταίος ανέλαβε τα προεδρικά καθήκοντα, του ανέθεσε την προεδρία του Οικονομικού Συμβουλίου του Λευκού Οίκου. Μετά δε την παραίτησή του, στα τέλη του 2010, ξαναβρήκε την έδρα του στο Χάρβαρντ ως καθηγητής Οικονομικών. Οπως εξηγεί ο δημοσιογράφος Μάικλ Χιρς, ακόμα και μετά την πτώση του χρηματοοικονομικού τομέα, «το προηγούμενο καθεστώς και τα ιδεολογικά του οικοδομήματα -ένα μείγμα φριντονισμού(9), γκρινσπανισμού και ρουμπινισμού- εξακολουθούσαν να κυριαρχούν, έστω κι αν οι εμπνευστές τους δεν ήταν πλέον παρόντες(10)».

ΤΑ ΜΠΟΝΟΥΣ ΜΕΝΟΥΝ

Ετσι, ενώ σε ολόκληρο τον κόσμο οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις καταργούσαν χωρίς κανέναν ενδοιασμό το κοινωνικό συμβόλαιο που τους συνέδεε με τον πληθυσμό τους ή με τους εργαζόμενους (όπως συνέβη πρόσφατα στην Ελλάδα ή στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας), ο Σάμερς, ως σύμβουλος του Ομπάμα, εξηγούσε ότι ήταν αδύνατον να καταργηθούν τα κολοσσιαία μπόνους που έδινε στα στελέχη της η (χρεοκοπημένη και διασωθείσα από το κράτος) ασφαλιστική εταιρεία AIG: «Είμαστε κράτος δικαίου. Τα μπόνους προβλέπονται από συμβάσεις. Η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να τις καταργήσει με το έτσι θέλω(11)».

Ο Τζον Κάσιντι, δημοσιογράφος που καλύπτει το οικονομικό ρεπορτάζ στον «New Yorker», στο βιβλίο του «Γιατί οι αγορές αποτυγχάνουν», βλέπει σε αυτήν την ιδεολογία όχι την ολοκλήρωση του κλασικού οικονομικού φιλελευθερισμού, αλλά τη διαστροφή του. Υπενθυμίζει ότι «η ιδέα ότι οι χρηματαγορές είναι ορθολογικές και έχουν την ικανότητα να αυτορυθμίζονται και να διορθώνουν τα σφάλματά τους, είναι μια επινόηση των τελευταίων σαράντα ετών(12)». Εάν ο χρηματοοικονομικός τομέας επιθυμεί να εμφανίζεται ότι ακολουθεί τις διδαχές του Ανταμ Σμιθ -του πατέρα της κλασικής οικονομίας, τον οποίο πολλοί δηλώνουν ότι λατρεύουν χωρίς ωστόσο και να τον έχουν διαβάσει- τότε παραβιάζει χωρίς κανέναν ενδοιασμό τις αρχές που αυτός έθεσε όσον αφορά τη θέσπιση ρυθμίσεων για τον χρηματοοικονομικό τομέα.

Μερικά χρόνια πριν από την έκδοση του διάσημου έργου του «Ερευνα της φύσης και των αιτίων του πλούτου των εθνών» (1776), ο Σμιθ είχε γίνει μάρτυρας του σκασίματος μιας χρηματοοικονομικής φούσκας η οποία οδήγησε στην κατάρρευση τις 27 από τις 30 τράπεζες του Εδιμβούργου. Συνεπώς, γνώριζε ότι, εάν ο χρηματοοικονομικός τομέας αφεθεί στο έλεος των δυνάμεων της αγοράς, τότε εγκυμονούνται σοβαρότατοι κίνδυνοι για ολόκληρη την κοινωνία. Οσο κι αν πίστευε στο «αόρατο χέρι της αγοράς», είχε διατυπώσει ρητά την άποψη ότι η λογική της ελεύθερης και ανταγωνιστικής αγοράς δεν έπρεπε να επεκταθεί στη χρηματοοικονομική σφαίρα και ότι ο τραπεζικός τομέας έπρεπε να εξαιρεθεί από την ελευθερία του επιχειρείν και του εμπορεύεσθαι και να υπάγεται σε ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο: «Αυτοί οι κανονισμοί θα μπορούσαν, από ορισμένες απόψεις, να εκληφθούν ως μια παραβίαση της φυσικής ελευθερίας ορισμένων ατόμων. Ομως αυτή ακριβώς η ελευθερία ορισμένων ατόμων θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια ολόκληρης της κοινωνίας. Οπως συμβαίνει και στην περίπτωση της οικοδόμησης τοίχων οι οποίοι εμποδίζουν την εξάπλωση των πυρκαγιών, οι κυβερνήσεις, τόσο στις ελεύθερες όσο και στις δεσποτικές χώρες, είναι υποχρεωμένες να θεσπίζουν ρυθμίσεις για το εμπόριο των τραπεζικών υπηρεσιών»(13).

Η ΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΡΑΝΤ

Είναι πολύ πιθανόν ότι αυτός ο δίχως καμία εμπειρική βάση φονταμενταλισμός που κυριαρχεί αυτή τη στιγμή παντού, έχει επηρεαστεί σημαντικά από τη σκέψη της Αϊν Ραντ (Ayn Rand, 1905-1982)(14). Στους μαθητές αυτής της δογματικής και σεκταρίστριας ρωσοαμερικανίδας διαφημίστριας και συγγραφέως, η οποία θεωρούσε τον εγωισμό ως υπέρτατη αρετή και ήταν σφοδρή πολέμια ακόμα και της παραμικρής κρατικής παρέμβασης, περιλαμβανόταν κάποιος Γκρίνσπαν. Ο οποίος, ήδη από το 1963, απέρριπτε την ιδέα ότι εάν αφήνονταν ανεξέλεγκτοι οι επιχειρηματίες θα μπορούσαν να πουλήσουν επικίνδυνα τρόφιμα ή φάρμακα, οικοδομές κακής ποιότητας ή χρηματοοικονομικούς τίτλους που θα εξαπατούσαν τους αγοραστές τους. Θεωρούσε ότι όλα αυτά ήταν συκοφαντίες που προέρχονταν από όσους προωθούν τους «κολεκτιβιστικούς μύθους». Αντίθετα, υποστήριζε ότι «είναι προς το συμφέρον κάθε επιχειρηματία να πουλάει ποιοτικά προϊόντα και να θεωρείται έντιμος». Τον Μάιο του 2005, λίγο πριν από τη λήξη της θητείας του στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα, ο Γκρίνσπαν δεν είχε αλλάξει γνώμη γι' αυτό το ζήτημα: «Η προληπτική εποπτεία εξασφαλίζεται πολύ καλύτερα από τον ιδιωτικό τομέα, μέσα από την αξιολόγηση και τον έλεγχο των επιμέρους στοιχείων που αποτελούν τη βάση κάθε συναλλαγής. Αντίθετα, η κυβερνητική παρέμβαση υπονομεύει ένα σύστημα το οποίο είναι, σε ιδιαίτερα μεγάλο βαθμό, ηθικό. Γιατί, κάτω από μια στοίβα εντύπων που πρέπει να συμπληρωθούν, καραδοκεί πάντα η απειλή ενός όπλου»(15). Κι ο αυταπόδεικτος συλλογισμός που προκύπτει από όλα αυτά εξακολουθεί να έχει πολλούς οπαδούς ακόμα και σήμερα: εάν η αγορά δεν λειτουργεί σωστά, αυτό συμβαίνει επειδή δεν υπάρχει αρκετή ελεύθερη αγορά.

ΓΝΩΣΤΕΣ ΥΠΕΡΒΟΛΕΣ

Οι πύρινοι λόγοι που ακούγονται σήμερα και κατακεραυνώνουν τις «υπερβολές» του χρηματοοικονομικού τομέα, παρ' όλο που προσφέρουν στους πολιτικούς έναν ανέξοδο τρόπο για να ευθυγραμμιστούν με την οργή των πολιτών, ακούγονται ως αποδείξεις της αδυναμίας τους. Ετσι, στις 17 του περασμένου Αυγούστου, μετά τη μίνι διάσκεψη κορυφής που ήταν αφιερωμένη στην κρίση του χρέους, ο Νικολά Σαρκοζί και η Αγκελα Μέρκελ ανήγγειλαν, με μια αινιγματική φρασεολογία, τη θέσπιση ενός φόρου πάνω στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, τον περιβόητο φόρο Τόμπιν, που έκανε τον χρηματοοικονομικό τομέα να φρίττει(16). Ωστόσο, η συγκεκριμένη απόφαση η οποία πρέπει καταρχήν να επικυρωθεί και από τα υπόλοιπα μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είναι πολύ λιγότερο τολμηρή απ' όσο φαίνεται. Ο στόχος της δεν είναι να εμποδιστεί η κερδοσκοπία του χρηματοοικονομικού τομέα, ούτε και η χρηματοδότηση ενός ταμείου το οποίο θα είναι αφιερωμένο στην παροχή αναπτυξιακής βοήθειας. Επιδιώκεται απλώς, στην καλύτερη των περιπτώσεων, ώστε να αναγκαστούν οι τράπεζες να πληρώσουν ένα απειροελάχιστο τμήμα των ποσών που θα απαιτηθούν και πάλι για τη διάσωσή τους στο μέλλον.

Γιατί, όπως το έχουμε ήδη διαπιστώσει, δεν θα αργήσουν να κάνουν εκ νέου την εμφάνισή τους καινούρια φαινόμενα κατάρρευσης του κλάδου...

1. Αντίστοιχα, «Newsweek», Νέα Υόρκη, 16 Φεβρουαρίου 2009. «Time», 2 Φεβρουαρίου 2009. «The Washington Post National Weekly Edition», 27 Οκτωβρίου 2008.

2. «Α year later, Dodd-Frank delays are piling up» και «Wall Street continues to spend big on lobbying», «The New York Times», 22 Ιουλίου και 1η Αυγούστου 2011.

3. Βλέπε, Serge Halimi, «4 χρόνια μετά», «Le Monde diplomatique»-«Κ.Ε.», 29-5-11, [http://monde-diplomatique.gr/spip.php?article301]. Βλέπε επίσης John Quiggin, «Zombie Economics: How Dead Ideas Still Walk Among Us», Princeton University Press, 2010.

4. Paul Krugman, «Corporate cash con», «The New York Times», 3 Ιουλίου 2011.

5. Ιδιαίτερα η κατάργηση του νόμου Glass-Steagall, το 1999, ο οποίος καθιέρωνε φραγμούς ανάμεσα στις εμπορικές και τις επιχειρηματικές τράπεζες, και η υιοθέτηση, το 2000, του Commodity Futures Modernization Act, ο οποίος επέτρεπε στα πλέον παράτολμα παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα να ξεφεύγουν από οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση.

6. Βλέπε «Ces puissants officiers qui notent les Etats», «Le Monde diplomatique», Φεβρουάριος 1997.

7. Alan Greenspan, «Dodd-Frank fails to meet test of our times», «Financial Times», Λονδίνο, 30 Μαρτίου 2011.

8. Robert Rubin, «America's dangerous budget track», «Financial Times», 29 Ιουλίου 2011.

9. Δόγμα του νεοφιλελεύθερου οικονομολόγου Μίλτον Φρίντμαν.

10. Michael Hirsh, «Capital Offense. How Washington's Wise Men Turned America's Future Over to Wall Street», Wiley, Νέα Υόρκη, 2010.

11. Alan Beattie και Julie Macintosh, «Summers "outrage" at AIG bonuses», «Financial Times», 15 Μαρτίου 2009.

12. John Cassidy, «How Markets Fail: The Logic of Economic Calamities», Farrar, Strauss and Giroux, Νέα Υόρκη, 2010.

13. Βιβλίο ΙΙ, κεφάλαιο ΙΙ.

14. Βλέπε Francois Flahault, «Ni dieu, ni maitre, ni impots» και «Parabole du genie entrave par des parasites», «Le Monde diplomatique», Αύγουστος 2008 και Ιούνιος 2010.

15. David Corn, «Alan shrugged», Mother Jones, Σαν Φρανσίσκο, 24 Οκτωβρίου 2008.

16. Βλέπε «Le projet de taxe Tobin, bete noire des speculateurs, cible des censeurs», «Le Monde diplomatique», Φεβρουάριος 1997".

Ντάμπινγκ, αντιντάμπινγκ και ισοτιμίες

Οπως διαβάζουμε στην "Καθημερινή":

" Προειδοποίηση Κίνας για «εμπορικό πόλεμο» με τις ΗΠΑ
Το Πεκίνο προϊδέασε για «εμπορικό πόλεμο», εάν οι ΗΠΑ εγκρίνουν νόμο με κυρώσεις για τις εξαγωγές του.

Το Πεκίνο προϊδέασε σήμερα την Ουάσινγκτον ότι θα πρέπει να αναμένει έναν «εμπορικό πόλεμο», στην περίπτωση που περάσει από το Κογκρέσο νόμος που θα προβλέπει κυρώσεις στις κινεζικές εξαγωγές, εφόσον η Κίνα δεν ανατιμά το γουάν. Πάντως, σύμφωνα με τελευταίες δημοσιογραφικές πληροφορίες, που δημοσιοποιεί το Ρόιτερς, το σχετικό νομοσχέδιο, που προτείνουν γερουσιαστές, «προς το παρόν μελετάται πολύ προσεκτικά», ιδίως από την άποψη του εάν αποτελεί την «κατάλληλη απάντηση» στα υφιστάμενα προβλήματα των διμερών εμπορικών σχέσεων.

Το επίσημο κινεζικό πρακτορείο Νέα Κίνα μετέδωσε σχετικά, σήμερα : «Όπως ακριβώς το νερό, που παφλάζει στο βράχο, ας είναι καθαρό ότι εφόσον η Κίνα χαρακτηριστεί επίσημα «χειριστής» του νομίσματός της, τότε θα διαφανεί ένα πρόσχημα που οι ΗΠΑ θα μετέλθουν, για να ασκήσουν μια προστατευτική εμπορική πολιτική. Το φυσιολογικό είναι η Κίνα και οι ΗΠΑ να έχουν εμπορικές διαφορές, όπως οιαδήποτε άλλα δύο κράτη στον πλανήτη. Προέχει, όμως, να παραμένει κάποιος υπεύθυνος και να διαβουλεύεται όταν ανακύπτουν προστριβές, και να αποφεύγονται επίσης οι μονομερείς πρωτοβουλίες, όπως η ψήφιση νόμου που να επιτάσσει το γουάν να ανατιμηθεί, που δεν συμφέρει κανέναν απολύτως».

Όμως από την πλευρά του, ο αμερικανός Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής, Τσακ Σούμερ, εκ των πρωταγωνιστών για την ψήφιση ενός τέτοιου αμερικανικού νόμου, χαρακτήρισε πρόσφατα την κινεζική νομισματική πολιτική μια «οικονομική δολοφονία».

Ο γερουσιαστής των Δημοκρατικών, Σέροντ Μπράουν, σχολίασε ότι ένα υποτιμημένο γουάν «δεν είναι ανταγωνισμός», αλλα «κλοπή».

Πάντως, σύμφωνα με κοινοβουλευτικούς αναλυτές, ούτε στην αμερικανική Γερουσία δεν είναι βέβαιο ότι τέτοιο νομοσχέδιο μπορεί να περάσει. Στη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου οι Ρεπουμπλικάνοι πλειοψηφούν, δεν έχει ακόμα αναφερθεί ημερομηνία διαβούλευσης γιαυτό το νομοσχέδιο".

Επί του θέματος, το άρθρο του κ. Paul Krugman στους New York Times (αναδημοσίευση στο "Βήμα"):

"Η Κίνα πρέπει να λογοδοτήσει

Η τραγική κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας είναι αποτέλεσμα καταστροφικών ενεργειών από πολλούς παίκτες. Το γεγονός όμως ότι πολλοί συμπεριφέρθηκαν άσχημα, δεν πρέπει να μας σταματήσει από τον καταλογισμό ευθυνών σε ορισμένους εξ αυτών.

Και αυτό ακριβώς πρόκειται να κάνει αυτή την εβδομάδα η Γερουσία, καθώς αρχίζει εκεί η συζήτηση ενός νομοσχεδίου που θα επιτρέπει την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Κίνας και άλλων κρατών που χειραγωγούν τις ισοτιμίες των νομισμάτων τους.

Ας αναρωτηθούμε: γιατί είναι τόσο δύσκολο να χτυπηθεί η ανεργία; Είναι αλήθεια πως η φούσκα των ακινήτων έσκασε, και ότι πολλοί καταναλωτές αποταμιεύουν περισσότερα χρήματα από ότι έκαναν πριν μερικά χρόνια. Όμως μια φορά κι έναν καιρό η Αμερική ήταν σε θέση να παρέχει πλήρη απασχόληση σε όλο τον ενεργό πληθυσμό της χωρίς να υπάρχει φούσκα στον κατασκευαστικό τομέα, και με πολύ υψηλότερα επιτόκια καταθέσεων από τα σημερινά. Τι άλλαξε;

Η απάντηση είναι πως στο παρελθόν είχαμε πολύ μικρότερα εμπορικά ελλείμματα. Η οικονομική μας εξυγίανση θα ήταν πολύ ευκολότερη, αν δεν έπρεπε κάθε χρόνο να ξοδεύουμε σε εισαγόμενα αγαθά και υπηρεσίες 500 δις. δολάρια παραπάνω από αυτά που ξοδεύουν οι ξένοι για την εισαγωγή των δικών μας αγαθών.

Για να περιορίσουμε όμως το εμπορικό μας έλλειμμα, πρέπει να κάνουμε τα αμερικανικά προϊόντα πιο ανταγωνιστικά, που σημαίνει πως πρέπει η ισοτιμία του δολαρίου να υποχωρήσει έναντι των άλλων νομισμάτων. Εντάξει, αρκετοί άνθρωποι γκρινιάζουν για τον «εξευτελισμό» του δολαρίου. Όμως οι σώφρονες πολιτικοί ηγέτες γνωρίζουν καλά πως μερικές φορές ένα αδύναμο νόμισμα είναι απαραίτητο για μια ισχυρή οικονομία. Η Ελβετία, για παράδειγμα, προχώρησε σε μαζικές παρεμβάσεις για να εμποδίσει την υπερβολική ενίσχυση του φράγκου έναντι του ευρώ. Ακόμη «επιθετικότερη» ήταν η παρέμβαση του Ισραήλ προκειμένου να αποδυναμώσει το σέκελ.

Με δεδομένο τον ειδικό, παγκόσμιο ρόλο τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να παρέμβουν τόσο επιθετικά σε βάρος του νομίσματος τους. Όμως η αδήριτη ανάγκη για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας επιβάλει ένα πιο αδύναμο δολάριο, για λόγους εθνικού συμφέροντος - όπως επιβάλει και την ανάληψη δράσης σε βάρος όσων χωρών κρατούν υποτιμημένα τα νομίσματα τους, εμποδίζοντας μας έτσι να περιορίσουμε το εμπορικό μας έλλειμμα. Αναφέρομαι, πρωτίστως, στην Κίνα. Και κανένα από τα επιχειρήματα ενάντια σε μια τέτοια πολιτική σε βάρος της Κίνας δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική.

Ορισμένοι παρατηρητές αμφισβητούν κατά πόσο το νόμισμα της Κίνας είναι τεχνητά υποτιμημένο. Πρόκειται φυσικά για ανέκδοτο: η άλλη όψη της συστηματικής υποτίμησης είναι η συγκέντρωση από την Κίνα κολοσσιαίων αποθεμάτων σε δολάρια αποθεμάτων που αγγίζουν πλέον τα 3,2 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Άλλοι προειδοποιούν για τις άσχημες επιπτώσεις που θα είχε μια απόφαση της Κίνας να σταματήσει να αγοράζει αμερικανικά ομόλογα. Όμως το πρόβλημα μας αυτή την στιγμή είναι ακριβώς ότι πάρα πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να «παρκάρουν» τα λεφτά τους στο αμερικανικό χρέος, αντί να επενδύσουν σε αμερικανικά προϊόντα και υπηρεσίες. Αυτός είναι και ο λόγος που οι αποδόσεις των αμερικανικών πολυετών ομολόγων βρίσκεται μόλις στο 2%.

Ένα ακόμη επιχείρημα που ακούγεται εσχάτως, από ομάδες πίεσης της δεξιάς, όπως το «Club for Growth», είναι πως δεν πρέπει να επιβληθούν δασμοί στα κινεζικά προϊόντα διότι, σωστά μαντέψατε, πρόκειται για μια μορφή φορολογίας - και ως γνωστόν δεν πρέπει ποτέ, μα ποτέ, να αυξάνουμε τους φόρους, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Το μόνο που έχω να πω επ' αυτού είναι ότι οι Δημοκρατικοί θα έπρεπε να καλοδεχτούν το γεγονός, σαν απόδειξη ότι η φανατική αντίθεση της δεξιάς σε κάθε μορφή φορολογίας έχει φτάσει πλέον σε τέτοιο σημείο, ώστε να ξεπερνά σε σημασία ακόμη και τα εθνικά μας συμφέροντα.

Για να είμαστε δίκαιοι, πρέπει να παραδεχτούμε ότι ορισμένα επιχειρήματα ενάντια στην ανάληψη δράσης κατά της Κίνας ίσως θα είχαν κάποιο βάρος, αλλά σε άλλες εποχές. Αναμφισβήτητο είναι λόγου χάρη το γεγονός ότι ο πληθωρισμός στην Κίνα αυξάνει το μισθολογικό κόστος και εξουδετερώνει, σταδιακά, το όφελος από την υποτίμηση του νομίσματος. Όμως η λέξη- κλειδί είναι το «σταδιακά»: ο πληθωρισμός θα ρίξει το αμερικανικό εμπορικό έλλειμμα σε 4-5 χρόνια, αλλά δεν θα συμβάλει καθόλου στον περιορισμό της εκρηκτικά υψηλής ανεργίας σήμερα.

Η τραγωδία της ανεργίας είναι η δική μου απάντηση σε όσους προειδοποιούν ότι μια σκλήρυνση της στάσης μας έναντι της Κίνας μπορεί να οδηγήσει σε εμπορικό πόλεμο ή να βλάψει τις διπλωματικές μας σχέσεις. Πρόκειται βέβαια για αληθινούς κινδύνους, έστω και αν παρουσιάζονται κάπως υπερβολικά. Είναι όμως κίνδυνοι που πρέπει να αντιπαρατεθούν με το γεγονός - και όχι απλά την πιθανότητα - ότι η υψηλή ανεργία προκαλεί τρομερή σωρευτική βλάβη αυτή τη στιγμή, όχι μελλοντικά.

Ο Μπεν Μπερνάνκι, ο πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας Fed, το είπε ξεκάθαρα την περασμένη εβδομάδα: η ανεργία είναι πλέον μια «εθνική κρίση», καθώς με τόσο πολλούς μακροχρόνια ανέργους η βλάβη για την οικονομία θα είναι μακροπρόθεσμη. Αυτό σημαίνει πως δεν μπορούμε να αγνοήσουμε οποιαδήποτε μέθοδο μπορεί να απαλύνει τις συνέπειες αυτής της εθνικής κρίσης. Ο καταλογισμός των ευθυνών της Κίνας μπορεί να μην λύνει από μόνος του το πρόβλημα, αλλά μπορεί να συμβάλει στην λύση του".

Μείωση πιστώσεων αποφέρει έλλειψη ρευστότητας. Και έλλειψη ρευστότητας αποφέρει αύξηση επιτοκίων.

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, τον Αύγουστο οι τράπεζες εισέπραξαν 1,7 δισ. ευρώ (αποπληρωμή δανείων ιδιωτικού τομέα), ενώ οι χορηγήσεις ανήλθαν στα 448 εκατ. ευρώ.

Οπως σημειώμει ο κ. Χρήστος Ζιώτης στην "Ελευθεροτυπία":

" Οι εξελίξεις αυτές είχαν αποτέλεσμα να επιβραδυνθεί περαιτέρω ο ρυθμός χρηματοδότησης επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος τον Απρίλιο από το σύστημα παρατηρήθηκε καθαρή εκροή 1,310 δισ. ευρώ έναντι καθαρής εισροής πιστώσεων ύψους 13 εκατ. ευρώ τον Ιούλιο. Ετσι οι συνολικές οφειλές του εγχώριου ιδιωτικού τομέα στο οκτάμηνο υποχώρησαν στα 252,4 δισ. ευρώ, έναντι 254,2 δισ. ευρώ που ήταν στο τέλος Ιουλίου. Οι εξελίξεις αυτές είχαν αποτέλεσμα ο ετήσιος ρυθμός της συνολικής χρηματοδότησης να εμφανίσει τον Αύγουστο μείωση κατά 1,3% έναντι μείωσης 1,2% που εμφάνισε τον Ιούλιο.

Στις επιχειρήσεις καταγράφηκε τον Αύγουστο αρνητική ροή 690 εκατ. ευρώ έναντι καθαρής εισροής 564 εκατ. ευρώ τον Ιούλιο. Σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2010 οι οφειλές των επιχειρήσεων προς τις τράπεζες -ύψους 121,3 δισ. ευρώ- εμφανίζουν αύξηση κατά 0,5%. Οσον αφορά τους επιμέρους τομείς δραστηριότητας, σημαντική αύξηση κατά 18% εμφανίζουν σε ετήσια βάση τα υπόλοιπα των χορηγήσεων προς επιχειρήσεις ηλεκτρισμού, φωταερίου και ύδρευσης. Αντίθετα σημαντική μείωση κατά 10,8% εμφανίζουν τα υπόλοιπα προς τη ναυτιλία, ενώ τα υπόλοιπα των εμπορικών επιχειρήσεων εμφανίζουν μείωση κατά 5,9%.

Οι οφειλές των ελεύθερων επαγγελματιών διαμορφώθηκαν στο τέλος Αυγούστου στα 15,8 δισ. ευρώ εμφανίζοντας μείωση κατά 4% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι.

Οι οφειλές των νοικοκυριών σε στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια υποχώρησαν σε σύγκριση με το περυσινό οκτάμηνο κατά 2,9%, στα 115,2 δισ. ευρώ. Τα στεγαστικά δάνεια εμφανίζουν μείωση κατά 2,1% στα 79,5 δισ. ευρώ, ενώ η μείωση στα υπόλοιπα των καταναλωτικών δανείων έφτασε το 6,6% με αποτέλεσμα το υπόλοιπό τους να διαμορφωθεί στα 33,8 δισ. ευρώ".

Αυτά ως προς την ρευστότητα. Οπως έχουμε τονίσει, μείωση της ρευστότητας αποφέρει αύξηση των επιτοκίων. Το δημοσίευμα του "Βήματος" είναι ενδεικτικό:

"Ανοδος στα επιτόκια των δανείων τον Αύγουστο - Μεγαλύτερες αυξήσεις στην καταναλωτική πίστη

Ανοδικά κινήθηκαν τα επιτόκια των τραπεζικών δανείων τον Αύγουστο, καθώς οι τράπεζες προχώρησαν σε προς τα πάνω αναπροσαρμογές τους, με τς μεγαλύτερες αυξήσεις να εντοπίζονται στην καταναλωτική πίστη.

Η εξέλιξη αυτή συνδέεται τόσο με την άνοδο του βασικού επιτοκίου του ευρώ τον περασμένο Ιούλιο, όσο και τις δύσκολες συνθήκες ρευστότητας που επικρατούν.

Από την άλλη πλευρά, τα επιτόκια των καταθέσεων έμειναν σχεδόν αμετάβλητα.

Αναλυτικότερα, το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων μίας ημέρας από νοικοκυριά παρέμεινε αμετάβλητο τον Αύγουστο του 2011 στο 0,47%, ενώ και το αντίστοιχο επιτόκιο των καταθέσεων από επιχειρήσεις παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στο 0,44%.

Το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων από νοικοκυριά με συμφωνημένη διάρκεια έως 1 έτος διαμορφώθηκε στο 4,31% (Ιούλιος 2011: 4,29%).

Οσον αφορά στα δάνεια, το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια (κατηγορία που περιλαμβάνει τα δάνεια μέσω πιστωτικών καρτών, τα ανοικτά δάνεια και τις υπεραναλήψεις από τρεχούμενους λογαριασμούς) παρουσίασε άνοδο, τον Αύγουστο του 2011, κατά 18 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 15,24%.

Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια αυξήθηκε κατά 11 μονάδες βάσης στο 7,76% και το αντίστοιχο επιτόκιο των επαγγελματικών δανείων κατά 16 μονάδες βάσης στο 10,35%.

Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων συγκεκριμένης διάρκειας με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό έως 1 έτος αυξήθηκε κατά 17 μονάδες βάσης στο 7,56% για δάνεια μέχρι 250.000 ευρώ και κατά 12 μονάδες βάσης στο 5,88% για δάνεια άνω του 1 εκατ. ευρώ, ενώ παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στο 6,51% για δάνεια από 250.000 μέχρι 1 εκατ. ευρώ.

Το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων για δάνεια με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό έως 1 έτος αυξήθηκε κατά 10 μονάδες βάσης στο 4,54% ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο για δάνεια με επιτόκιο σταθερό πάνω από 1 και έως 5 έτη μειώθηκε κατά 8 μονάδες βάσης στο 4,25%.

Το κόστος στα παλαιά δάνεια

Τον Αύγουστο του 2011 τα μέσα επιτόκια που εφαρμόζονται στα υφιστάμενα υπόλοιπα των καταθέσεων και δανείων γενικά αυξήθηκαν.

Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα καταθέσεων από νοικοκυριά με διάρκεια έως 2 έτη αυξήθηκε κατά 17 μονάδες βάσης στο 4,05%, ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο των καταθέσεων από επιχειρήσεις παρέμεινε αμετάβλητο στο 4,01%.

Το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των στεγαστικών δανείων με διάρκεια άνω των 5 ετών παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στο 3,96%.

Το αντίστοιχο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων αυξήθηκε κατά 10 μονάδες βάσης στο 5,24%, ενώ το επιτόκιο των επαγγελματικών δανείων αυξήθηκε κατά 8 μονάδες βάσης στο 6,30%".

Και πάλι για τους φορολογικούς παράδεισους

Οπως διαβάζουμε στο "Βήμα":

"Φορολογικοί παράδεισοι Ελβετία, ΗΠΑ και Γερμανία

Οι τρεις χώρες, σύμφωνα με έρευνα, βρίσκονται στην κορυφή

Οι φορολογικοί παράδεισοι ζουν και βασιλεύουν παρά την απόφαση του G20 να τους «κλείσει» το 2009.

Σύμφωνα με λίστα που έδωσε στη δημοσιότητα η οργάνωση Tax Justice Network (TJN) η Ελβετία, τα Νησιά Κέιμαν, το Λουξεμβούργο, το Χονγκ Κονγκ και οι ΗΠΑ φιγουράρουν κατά σειρά στην κορυφή των χωρών που περιβάλλουν με μυστικότητα τις οικονομικές συναλλαγές.

Μάλιστα η TJN υποστηρίζει ότι ο ρόλος που έπαιξε η φοροδιαφυγή μέσω κέντρων οφσόρ στην ελληνική οικονομική κρίση έχει «κουκουλωθεί» διότι οι μεγάλες δυνάμεις του G20 ωφελούνται από τους φορολογικούς παραδείσους.

Στην πρώτη δεκάδα του δείκτη οικονομικής μυστικότητας ακολουθούν η Σιγκαπούρη, η νήσος Τζέρσεϊ, η Ιαπωνία, η Γερμανία και το Μπαχρέιν. Η Βρετανία κατατάσσεται 13η, το Βέλγιο 15ο, η Αυστρία 17η και η Κύπρος 20ή.

Την έκπληξη αποτελούν η Ιαπωνία και η Γερμανία, όγδοη και ένατη αντίστοιχα, οι οποίες εμφανίζουν αυξημένες παράνομες συναλλαγές και φοροαπαλλαγές.

Οι ΗΠΑ, στην πέμπτη θέση, αν και δεν έχουν ευρέως τη φήμη φορολογικού παραδείσου, στην πραγματικότητα παρέχουν αρκετές «κακοήθεις» διευκολύνσεις μυστικότητας στο επίπεδο των μεμονωμένων πολιτειών. Το Ντέλαγουεαρ, για παράδειγμα, το προτιμούν όλο και περισσότερο οι μεγάλες εταιρείες λόγω των πολύ περιορισμένων απαιτήσεων για διαφάνεια και των ευνοϊκών φορολογικών ρυθμίσεων.

Αν και η Βρετανία έρχεται 13η, αν συνδυάζαμε το Σίτι του Λονδίνου με τις βρετανικές κτήσεις στο εξωτερικό _ όπως τα Νησιά Κέιμαν, οι Βερμούδες και οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι _ και τα νησιά της Μάγχης, όπως το Τζέρσεϊ, η χώρα θα φιγουράριζε στην κορυφή της λίστας. Το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών αντέδρασε έντονα, λέγοντας ότι η κυβέρνηση έχει αποδείξει την δέσμευσή της να αντιμετωπίσει κάθε μορφή αποφυγής των φόρων και φοροδιαφυγής.

Δυο χρόνια μετά την σύνοδο κορυφής του G20 όπου αποφασίστηκε να κλείσουν οι φορολογικοί παράδεισοι λόγω του σκοτεινού ρόλου που έπαιξαν στην οικονομική κρίση, η TJN υποστηρίζει ότι ελάχιστη πραγματική πρόοδος έχει σημειωθεί.

Οπως δήλωσε ο διευθυντής της TJN Τζον Κρίστενσεν στον βρετανικό «Guardian», η μυστικότητα όχι μόνο διευκολύνει την φοροδιαφυγή αλλά και «έχει γίνει κεντρικό στοιχείο των παγκόσμιων οικονομικών αγορών δημιουργώντας το κατάλληλο περιβάλλον για απάτες, αποφυγή οικονομικών ρυθμίσεων, χειραγώγηση των αγορών και ξέπλυμα χρημάτων».

Ο δείκτης οικονομικής μυστικότητας βασίζεται σε στοιχεία του ΟΟΣΑ και του ΔΝΤ καθώς και σε στοιχεία των ίδιων των υπουργείων Οικονομικών της κάθε χώρας. Η Ελβετία κατατάχθηκε πρώτη επειδή πολέμησε σκληρά τις προσπάθειες της ΕΕ για περισσότερη διαφάνεια.

Επιπλέον οι ελβετικές τράπεζες κατηγορούνται ότι, όταν η Ουάσινγκτον άρχισε να πατάσσει τους αμερικανούς φοροφυγάδες που χρησιμοποιούσαν ελβετικούς λογαριασμούς, εκείνες προσπάθησαν να αντισταθμίσουν την «χασούρα» προσελκύοντας νέους πακτωλούς παράνομου χρήματος από τις αναπτυσσόμενες χώρες".

Παροχή εγγηύσεων στην Φινλανδία

Οπως διαβάζουμε στην "Καθημερινή":

" Περίπλοκη συμφωνία για τις εγγυήσεις

Σε περίπλοκη συμφωνία για την παροχή εγγυήσεων προς τη Φινλανδία κατέληξαν, τα ξημερώματα της Τρίτης 4/11/2011, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης, ξεπερνώντας ένα από τα εμπόδια που είχαν προκύψει σχετικά με το δεύτερο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας. Τελικά, η φινλανδική κυβέρνηση θα λάβει τις εγγυήσεις που απαιτεί από τον περασμένο Απρίλιο το Κοινοβούλιο της χώρας, αλλά με μάλλον τσουχτερό αντίτιμο. Φυσικά, η συμφωνία είναι ανοιχτή για οποιαδήποτε άλλη χώρα το επιθυμεί, αλλά σύμφωνα με τον πρόεδρο του Eurogroup Ζαν–Κλοντ Γιουνκέρ, χθες, κανένα άλλο κράτος–μέλος δεν εξέφρασε την επιθυμία να λάβει εγγυήσεις.

Σύμφωνα με το σχέδιο που συνέταξε ο διευθυντής του προσωρινού Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), Κλάους Ρέγκλινγκ, η φινλανδική κυβέρνηση θα πρέπει να καταβάλει σε μία δόση, αντί για πέντε που ισχύει για τα υπόλοιπα κράτη–μέλη, το κεφάλαιο που της αναλογεί για τον μόνιμο μηχανισμό βοήθειας (Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ESM). Δεύτερον, η Φινλανδία παραιτείται από μεγάλο μέρος των εσόδων που της αναλογούν από τη λειτουργία του EFSF. Τρίτον, στην περίπτωση που θα πρέπει να καταβληθούν οι εγγυήσεις, αυτό θα γίνει μετά 15–30 χρόνια.

Ο τρόπος που θα καταβληθούν οι εγγυήσεις από την Ελλάδα προς τη Φινλανδία είναι αρκετά περίπλοκος. Σύμφωνα με τον κ. Ρέγκλινγκ, ελληνικά κρατικά ομόλογα ύψους 880 εκατ. ευρώ θα δοθούν σε τράπεζες, οι οποίες με τη σειρά τους θα τα δώσουν σε έναν ανεξάρτητο θεματοφύλακα. Ο θεματοφύλακας θα πουλήσει τα ελληνικά κρατικά ομόλογα και τα έσοδα θα τα επενδύσει σε ομόλογα της ανώτερης πιστοληπτικής αξιολόγησης, τα οποία τελικά θα δοθούν ως εγγυήσεις στη Φινλανδία. Με αυτόν τον περίπλοκο μηχανισμό, η Ευρωζώνη θα αποφύγει την ενεργοποίηση ρητρών που περιλαμβάνουν ορισμένα ελληνικά ομόλογα (ύψους 18 δισ. ευρώ), σύμφωνα με τις οποίες αν κάποιος τρίτος λάβει καλύτερη συμφωνία, τότε θεωρείται ότι η Ελλάδα αθέτησε τους όρους πληρωμής (χρεοκόπησε)".

Για το ίδιο θέμα διαβάζουμε στο "Βήμα":

"Τα ομόλογα αυτά θα μεταβιβαστούν από τις ελληνικές τράπεζες σε ένα Ταμείο, το οποίο θα τα πωλήσει και θα επενδύσει τα έσοδα σε ομόλογα πιστοληπτικής αξιολόγησης ΑΑΑ που θα έχουν διάρκεια ωρίμανσης από 15 έως 30 έτη.

Τη συμφωνία επιβεβαίωσε και η φινλανδική κυβέρνηση. «Οι εγγυήσεις περιορίζουν το ρίσκο των Φινλανδών φορολογούμενων στο νέο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα. Οι εγγυήσεις θα δημιουργηθούν σταδιακά και θα τοποθετηθούν σε ένα ξεχωριστό λογαρισμό όπου θα επενδυθούν σε ασφαλή ΑΑΑ ομόλογα», αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.

Η υπουργός Οικονομικών της Φινλανδίας Γιούτα Ουρπιλάινεν δήλωσε ικανοποιημένη από το συμβιβασμό που επιτεύχθηκε. «Η Φινλανδία εξασφάλισε ικανοποιητικές εγγυήσεις που περιορίζουν τον κίνδυνο για τους φορολογούμενους», είπε η υπουργός, σύμφωνα με το φινλανδικό ειδησεογραφικό πρακτορείο STT.

«Αυτή ήταν η ιδέα πίσω από το αίτημα να δοθούν εγγυήσεις», πρόσθεσε, υπογραμμίζοντας ότι οι εγγυήσεις έφθαναν τα 850 εκατ. ευρώ.

Σημνειώνεται ότι ο υπουργός Οικονομικών Ευ. Βενιζέλος, στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε για το Eurogroup, είπε ότι οι εγγυήσεις θα ανέλθουν στα 880 εκατ. ευρώ.

Η κ. Ουρπιλάινεν αντιτασσόταν στην παροχή νέων δανείων άνευ εγγυήσεων εκ μέρους της Αθήνας. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, στο οποίο ανήκει, είχε καταστήσει το ζήτημα αυτό κεντρικό στην προεκλογική εκστρατεία εν όψει των βουλευτικών εκλογών που έγιναν στη Φινλανδία τον Απρίλιο.

Ο επικεφαλής του μηχανισμού ευρωστήριξης (EFSF), Κλάους Ρέγκλινγκ, δήλωσε ότι οι χώρες που θα ζητούν εγγυήσεις θα πρέπει σε αντάλλαγμα να καταβάλλουν ολόκληρη τη συνεισφορά τους στο κεφάλαιο του μόνιμου μηχανισμού διάσωσης, (ESM - θα τεθεί σε λειτουργία από τα μέσα του 2013), σε μία μόνο δόση.

Ακόμα, θα αποκομίζουν χαμηλότερο μερίδιο από τα κέρδη του EFSF.

Σε περίπτωση πτώχευσης μιας χώρας που στήριξαν δεν θα τους επιστρέφεται η εγγύηση παρά μόνο μετά την πάροδο μεγάλου χρονικού διαστήματος, και πάλι μόνο εν μέρει.

Συγκεκριμένα, η χώρα δεν θα μπορεί να ρευστοποιήσει τις εγγυήσεις μέχρι να λήξουν τα επίσημα δάνεια προς την Ελλάδα, χρονικό διάστημα που πιθανώς να είναι ακόμα και 30 χρόνια.

Ο κ. Ρέγκλινγκ (όπως και ο κ. Γιούνκερ) εκτίμησε ότι η Φινλανδία θα είναι μάλλον η μοναδική χώρα που θα ζητήσει εγγυήσεις, αν και η συμφωνία είναι ανοικτή σε όλα τα κράτη-μέλη".

Δεδομένου του ότι το θέμα των ομολόγων αποτελεί σημαντικό στοιχείο του επικείμενου διαγωνισμού, αναμένω ερωτήσεις και παρατηρήσεις σας. Θα ήθελα να σημειώσω ότι, τόσο στην συμφωνία του Μνημονίου, όσο και στις υπόλοιπες συμφωνίες, προβλέπεται η αρχή του negative pledge και του pari passu, καθώς επίσης και ότι τα ομόλογα υπόκεινται στο Αγγλικό Δίκαιο (για επεξήγηση των όρων, αναμένω ερωτήσεις).

Αγορά ομολόγων με ιδιωτική τοποθέτηση

Εχουμε αναφέρει ότι η πρωτογενής αγορά ομολόγων δύναται να πραγματοποιηθεί είτε με την διαδικασία της δημοπρασίας (με την συμμετοχή των κύριων διαπραγματευτών - primary dealers), είτε με ιδιωτική τοποθέτηση.

Ενα παράδειγμα της αγοράς ομολόγων με ιδιωτική τοποθέτηση είναι η παρακάτω είδηση (από την "Καθημερινή"):

" Ρωσικό δάνειο 2,5 δισ. ευρώ στην Κύπρο

Το υπουργικό συμβούλιο της Κύπρου ενέκρινε δάνειο ύψους 2,5 δισ. ευρώ από τη Ρωσία, με σκοπό την εξυπηρέτηση τη χρέους και τη συνδρομή του στην οικονομική ανάπτυξη.

Το δάνειο θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου του 2012, θα έχει επιτόκιο 4,5% και διάρκεια 4,5 χρόνια".

Αναθεώρηση ΑΕΠ 2005 - 2010: από το 2008 σε ύφεση, στο -3,5% η μεταβολή του 2010

Η Ελληνική Στατιστική Αρχή με σημερινή της ανακοίνωση (5/10/2011) ενημερώνει ότι αναθεώρησε τα στοιχεία για το ΑΕΠ των τελευταίων έξι ετών (2005-2010).

Σε τρέχουσες τιμές το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της Ελλάδας παρουσίασε τα προηγούμενα χρόνια τις εξής μεταβολές:

• 2005: -0,9%, στα 193,050 δισ. ευρώ
• 2006: -1,1%, στα 208,893 δισ. ευρώ
• 2007: -1,9%, στα 227,771 δισ. ευρώ
• 2008: -1,7%, στα 232,920 δισ. ευρώ
• 2009: -1,4%, στα 231,642 δισ. ευρώ
• 2010: -1,2%, στα 227,318 δισ. ευρώ

Ετσι, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ αναπροσαρμόζεται ως εξής:

• 2006: +5,5% από +5,2%
• 2007: +3,0% από 4,3%
• 2008 -0,2% από 1,0%
• 2009: -3,2% από -2,0%
• 2010: -3,5% από -4,5%

Οπως αναφέρει η ΕΛΣΤΑ, η αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης οφείλεται κυρίως στα εξής:

• μικρότερη μείωση της τελικής κατανάλωσης των νοικοκυριών και των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν τα νοικοκυριά (-3,6% αντί -4,5%)
• μεγαλύτερη μείωση των εισαγωγών (-7,2% αντί -4,9%)
• μεγαλύτερη αύξηση των εξαγωγών (4,2% αντί 3,8%)

Ολόκληρη η ανακοίνωση εδώ (αρχείο .pdf, "ανοίγει" με Acrobat Reader).


Υ.Γ.: Στο προσχέδιο του προϋπολογισμού (που κατατέθηκε μόλις προχθές στην Βουλή όρα προηγούμενη ανάρτηση) αναφέρεται ότι το ΑΕΠ, για το 2010, μειώθηκε κατά 4,5%.
Πολλά αποσιωπητικά...

Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2012

Κατατέθηκε στην Βουλή το Προσχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2012.

Ολόκληρο το προσχέδιο μπορείτε να δείτε εδώ (αρχείο .pdf, "ανοίγει" με Acrobat Reader).

Είναι απολύτως απαραίτητη η επισταμένη και ενδελεχής μελέτη του. Πρόκειται για το δεύτερο σημαντικότερο στοιχείο της ύλης του επικείμενου διαγωνισμού (ως γνωστόν, την πρωτοκαθεδρία έχει η Εκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος).

Προς το παρόν, δεν θα προβώ σε σχολιασμό του προσχεδίου, ούτως ώστε να έχετε τον απαραίτητο χρόνο για την δική σας ανάλυση. Θεωρώ, όμως, ότι θα πρέπει να εξετάσετε τον προϋπολογισμό σε ταυτόχρονη εξέταση με το Μεσοπρόθεσμο (το οποίο είχαμε αναρτήσει εδώ).

Επισκόπηση Σεπτεμβρίου 2011

Πέντε πολίτες μιας χώρας κρατούσαν ένα καλάθι με πέντε πορτοκάλια. Ο ιδιοκτήτης του καλαθιού είχε πει ότι θα τους έδινε ολόκληρο το καλάθι -με τα πορτοκάλια και το καλάθι μαζί- υπό τον όρο να έπαιρνε ένα πορτοκάλι ο κάθε πολίτης και να υπήρχε ένα πορτοκάλι μέσα στο καλάθι.

Ο καιρός περνούσε και λύση δεν βρισκόταν. Ενας διαβάτης είδε τους πολίτες με το καλάθι μπροστά στα πόδια τους.

- "Γιατί δεν τα τρώτε;" τους ρώτησε
- "Δεν έχουμε βρει τρόπο να τα μοιράσουμε", του απάντησαν "Εμείς είμαστε πέντε και πρέπει να περισσέψει κι ένα πορτοκάλι στο καλάθι".
- "Α, αυτό είναι εύκολο" τους είπε ο διαβάτης. "Πρόκειται για ένα απλό πρόβλημα διανομής και αποτελεσματικότητας. Υπάρχει τρόπος να λυθεί το ζήτημα με ικανοποιητικό τρόπο για όλους, αρκεί να μου δώσετε πλήρη εξουσιοδότηση. Σαν ανταμοιβή, θέλω το καλάθι".


Οι πολίτες, λόγω πείνας και πίστης, έδωσαν στον διαβάτη το ελεύθερο. Θα τους εκπροσωπούσε στα πάντα και θα σέβονταν την όποια απόφαση έπαιρνε.

Εξετάζοντας καλύτερα το όλο ζήτημα, ο διαβάτης ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τον ιδιοκτήτη -ματαίως, διότι ο ιδιοκτήτης παρέμενεινε ανυποχώρητος στους αρχικούς όρους της συμφωνίας. Ετσι λοιπόν, και αφού ξέσπασαν ατέλειωτες έριδες μεταξύ των πολιτών για το εάν το καλάθι με τα πορτοκάλια όντως ανήκε στον ιδιοκτήτη και για το κατά πόσο ο κάθε πολίτης άξιζε όντως να πάρει από ένα πορτοκάλι, ο διαβάτης ανακοίνωσε την τελική του απόφαση:

- "Είναι εμφανές ότι η μοίρα με έφερε αντιμέτωπο με ένα κολοσσιαίο πρόβλημα διανομής και αποτελεσματικότητας. Εδώ που φτάσαμε, δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Θα πρέπει να αναλογιστούμε όλοι τις ευθύνες μας. Εαν δεν βρεθεί άμεση λύση στο πρόβλημα, θα πεθάνουμε όλοι από πείνα. Αρα, θα πρέπει να κόψουμε το κεφάλι κάποιου από εσάς, προκειμένου να εκπληρωθούν οι όροι της συμφωνίας που έχουμε και ταυτόχρονα να φάτε τα πορτοκάλια που σας αναλογούν. Αυτή είναι και η τελική μου απόφαση. Αλλωστε, το ξέρατε από την αρχή ότι κάποιος από εσάς περίσσευε".


........................................................................................

.........................................................................................


(Αναμένω τις λύσεις σας επί του προβλήματος -αν και το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι ο διαβάτης είναι τόσο πολύ πεπεισμένος ότι η λύση που δίδει είναι η μοναδική και αναπόδραστη, που θεωρεί ότι δεν υπάρχει ουδεμία πιθανότητα εύρεσης άλλης λύσης. Και, πλέον, δεν προσπαθεί να πείσει ότι η λύση που προτείνει είναι η μοναδική, αλλά έχει πεισθεί ότι, όποιος δεν αποκλείει την πιθανότητα εξεύρεσης άλλης λύσης, είναι αιθεροβάμων, άσχετος, άτοπος, επικίνδυνος και γελοίος. Επίσης, είναι πλέον βαθύτατα πεπεισμένος ότι οι πολίτες αποτελούν μέρος του προβλήματος και όχι μέρος της λύσης).

Περί της συγχώνευσης Alpha Βank - Eurobank

Οπως σημειώνει η κ. Ζέζα Ζήκου στην "Καθημερινή":

" Τα πετροδόλαρα επενδύονται στην ασφάλεια των ευρωτραπεζών!

Αν και η επένδυση των πετροδολαρίων στα ομόλογα του αμερικανικού Δημοσίου συντείνει στον έλεγχο του κόστους δανεισμού των ΗΠΑ, των οποίων το δημόσιο έλλειμμα κυμαίνεται πλέον σε επίπεδα ρεκόρ, είναι ενδεικτική της εξάρτησης της Αμερικής από τα ξένα κεφάλαια. Οι Αμερικανοί επενδυτές πρέπει να είναι ευτυχείς για το γεγονός ότι οι επενδύσεις πετροδολαρίων κατευθύνονται παγίως σε αμερικανικά ομόλογα, διατηρώντας έτσι -λόγω της υψηλής ζήτησης- χαμηλό το κόστος του δανεισμού. Ομως, σήμερα, η διαφοροποίηση των επενδύσεών τους σε τράπεζες της Ευρώπης «καθώς υφίσταται γεωπολιτικός κίνδυνος»… ευνοεί τη συγκυρία ακόμη και για επενδύσεις σε ελληνικές τράπεζες. .

Παρά την εφιαλτική κρίση χρεών και κυρίως παρά τις αρνητικές επιπτώσεις στις τράπεζες της Ευρώπης -ακριβέστερα της Ευρωζώνης- αυτή προσείλκυσε περισσότερο από το ήμισυ των κεφαλαίων που επενδύθηκαν συνολικά στον πλανήτη από τα κρατικά κεφάλαια του Κόλπου, παρά την παραμονή της ισοτιμίας του ευρώ συγκριτικά με το δολάριο σε επίπεδα υψηλά και πάντως όχι ευνοϊκά από ανταγωνιστικής απόψεως. Αναφορικά με τους επιχειρηματικούς τομείς στους οποίους επενδύουν, αυτοί παραμένουν -και εν καιρώ υφέσεως- οι υπηρεσίες (κυρίως οι χρηματοοικονομικές), τα ακίνητα και οι τηλεπικοινωνίες.

Η επενδυτική Αρχή του Κατάρ παρείχε τη σωτήρια επενδυτική ένεση που ήταν απαραίτητη για τη δημιουργία της Alpha - Eurobank, διασώζοντας πρωτίστως τους κ. Κωστόπουλο και Λάτση. Πέντε νέες κοινές μετοχές Alpha Bank για κάθε επτά κοινές μετοχές Eurobank EFG που κατέχουν, θα λάβουν οι μέτοχοι της Eurobank EFG, που αντιστοιχεί σε σχέση ανταλλαγής 0,714 μετοχές Alpha Bank για κάθε μία μετοχή Eurobank EFG. Με βάση την προτεινόμενη σχέση ανταλλαγής, η pro-forma μετοχική σύνθεση του νέου ομίλου θα αποτελείται κατά 57,5% από μετόχους της Alpha Bank και κατά 42,5% από μετόχους της Eurobank EFG.

Η συγχώνευση της Eurobank EFG και της Alpha Bank θα υλοποιηθεί διά απορροφήσεως της πρώτης από τη δεύτερη. Η διαδικασία της συγχώνευσης αναμένεται να περατωθεί έως το τέλος του έτους, ύστερα από έγκριση των εκτάκτων γενικών συνελεύσεων των τραπεζών καθώς και τις απαιτούμενες εγκρίσεις των εποπτικών αρχών.

Από τη συγχώνευση η νέα τράπεζα θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά και οικονομικά μεγέθη: Η επωνυμία της νέας τράπεζας είναι Alpha - Eurobank, με λογότυπο τα χρώματα της Alpha Bank. Συνολικές καταθέσεις 80 δισ. ευρώ και συνολικές χορηγήσεις 100 δισ. ευρώ. Δίκτυο καταστημάτων εντός και εκτός Ελλάδος που ξεπερνά τα 2.200, με περισσότερους από 30.000 εργαζομένους. Πελατειακή βάση άνω των 8 εκατομμυρίων πελατών. Ο νέος τραπεζικός όμιλος θα έχει σημαντική παρουσία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, με συνολικό δίκτυο 1.300 και πλέον καταστημάτων σε οκτώ χώρες, και θα συγκαταλέγεται μεταξύ των τριών μεγαλύτερων τραπεζικών ομίλων στη Βουλγαρία, την Κύπρο, τη Ρουμανία και τη Σερβία.

Πιο συγκεκριμένα, στη Ρουμανία θα έχει μερίδιο αγοράς 11%, στη Βουλγαρία 14%, στη Σερβία 11% και στην Κύπρο 9%. Συνολικές χορηγήσεις εκτός Ελλάδος 21 δισ. ευρώ. Χορηγήσεις 6,9 δισ. ευρώ στη Ρουμανία, 5,3 δισ. ευρώ στη Βουλγαρία και 2,2 δισ. ευρώ στη Σερβία

Ο νέος όμιλος θα περιλαμβάνεται στους 25 μεγαλύτερους τραπεζικούς ομίλους στην Ευρωζώνη με pro-forma συνολικό ενεργητικό 146 δισ. ευρώ.

Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου και της εκτελεστικής επιτροπής θα είναι ο Γιάννης Κωστόπουλος και επικεφαλής του διοικητικού σχήματος θα είναι δύο συνδιευθύνοντες σύμβουλοι, ο κ. Δημήτρης Μαντζούνης, υπεύθυνος των κεντρικών λειτουργικών υπηρεσιών (εταιρικό κέντρο), και ο κ. Νικόλαος Νανόπουλος, υπεύθυνος των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Ερωτηθείς για τη χρηματοδότηση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, ο Γ. Κωστόπουλος είπε ότι «οι στρόφιγγες είναι ανοικτές, αλλά νερό δεν υπάρχει», ενώ πρόσθεσε ότι «σαφώς θα αλλάξει η τάση με τη νέα τράπεζα». Ο Νίκος Νανόπουλος ανέφερε ότι «ευελπιστούμε ο Ελληνας καταθέτης να φέρει τα χρήματά του στη νέα αυτή τράπεζα. Με τα χρήματα αυτά θα συμβάλουμε στην επανεκκίνηση της οικονομίας διοχετεύοντας ρευστότητα στην αγορά».

Μια σημείωση: ορθώς η καλή αρθρογράφος διαφωτίζει το ποιοί είναι πρωτίστως οι διασωζώμενοι της συγχνώνευσης. Σε περίπτωση που οποιαδήποτε τράπεζα δεν εκπληρώνει τις συνθήκες που έχουν οριστεί για την κεφαλαιακή επάρκεια, το ποσοστό των επισφαλειών, κτλ. και καθώς οι τράπεζες θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων, τότε οι τρεις εναλλακτικές είναι είτε η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (αλλά δε τέτοιες συνθήκες ουδείς -συμπεριλαμβανομένων των μεγαλομετόχων- τοποθετεί χρήματα), είτε η άντληση κεφαλαίων από το ταμείο στήριξης (με έκδοση κοινών μετοχών, όπως είχε προαναγγείλει ο υπουργός Οικονομικών, άρα μιλούμε για μεγάλη συμμετοχή του κράτους στο μετοχικό κεφάλαιο κα την διοίκηση των τραπεζών), είτε με συγνωνεύσεις. Στην συγκεκριμένη περίπτωση των δύο τραπεζών, επελέγει ο τρίτος δρόμος (και με συμμετοχή του Κατάρ). Το ότι συμμετέχει η επενδυτική Αρχή του Κατάρ στο εν λόγω τραπεζικό σχήμα, σαφώς και αποτελεί θετικό σημείο για την Ελληνική οικονομία, όμως δεν αποτελεί και την ικανή συνθήκη για παροχέτευση χρήματος στην αγορά.

Και μια παρατήρηση: στο άρθρο υπάρχει μια φράση στην οποία μπορούμε να διαπιστώσουμε το σφάλμα της συνθεσης -και, ως εκ τούτου, μπορεί να αποτελέσει εξαιρετικά επικίνδυνο σημείο για την ευστάθεια του τραπεζικού συτήματος εάν συνεχιστεί η επανάληψή της. Θα ήθελα να εντοπίσετε την συγκεκριμένη φράση και να αναλύσετε τις ενδεχόμενες συνέπειές της.