"Πώς να «πυροβολήσουμε» το δολάριο
Το δολάριο έχει τα πάνω του και κάτω του. Τελευταία, περισσότερο τα κάτω του. Το αμερικανικό νόμισμα έχει απολέσει περισσότερο από το 25% της αξίας του έναντι άλλων νομισμάτων την τελευταία δεκαετία, εάν συνυπολογίσουμε τον πληθωρισμό. Καταγράφει απώλειες περίπου 5% από τις αρχές του 2011, ξυπνώντας μνήμες τα αρνητικά ρεκόρ, τα οποία έχει καταγράψει ανά περιόδους μετά την κατάρρευση του συστήματος Μπρέτον Γουντς το 1973.
Μία προφανής εξήγηση για την αδυναμία του είναι η πολιτική των μηδενικών επιτοκίων, που ακολουθεί η Φέντεραλ Ριζέρβ και η οποία ενθαρρύνει τους επενδυτές να εγκαταλείψουν το δολάριο για ξένα στοιχεία ενεργητικού υψηλότερων αποδόσεων. Όπως είναι αναμενόμενο, οι επικριτές της Φέντεραλ Ριζέρβ έχουν υψώσει τους τόνους. Η κεντρική τράπεζα, διαμαρτύρονται, ευτελίζει το δολάριο. Διαβρώνει την αγοραστική αξία του νομίσματος και με αυτή και το βιοτικό επίπεδο των Αμερικανών.
Ακόμη χειρότερα, η FED παίζει με τη φτώχεια. Η αποτυχία της να υπερασπιστεί το δολάριο, προειδοποιούν οι επικριτές, θα μπορούσε να πυροδοτήσει μία κρίση εμπιστοσύνης. Κάποια στιγμή, η ανοχή της στο αδύναμο δολάριο θα εκληφθεί ως αδυναμία δέσμευσης στη σταθερότητα των τιμών.
Απογοητευμένοι οι επενδυτές θα προχωρήσουν τότε σε μαζικές πωλήσεις αμερικανικών κρατικών ομολόγων. Οι αποδόσεις των ομολόγων σε μία τέτοια περίπτωση θα εκτινάσσονταν στα ύψη και το δολάριο θα «βυθιζόταν». Θα είχαμε χρηματοπιστωτικές αναταράξεις και βαθειά ύφεση.
Τρομακτικά σενάρια
Τα τρομακτικά σενάρια πωλούν περισσότερα φύλλα. Στην πραγματικότητα, όμως, όλη αυτή η επίθεση στη Φέντεραλ Ριζέρβ είναι υπερβολική.
Ιστορικά μία πτώση του δολαρίου κατά 10% μεταφράζεται σε αύξηση του πληθωρισμού κατά μία μόλις ποσοστιαία μονάδα. Αυτό σημαίνει ότι η πτώση του δολαρίου κατά 5% φέτος θα προσθέσει στον πληθωρισμό μόνο μισή ποσοστιαία μονάδα. Και σε καμία περίπτωση ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ δεν είναι εκτός ελέγχου.
Οι τιμές των καυσίμων και των τροφίμων έχουν όντως ενισχυθεί αισθητά, αλλά το εργατικό κόστος παραμένει υπό έλεγχο -κάτι, που φυσικά δεν εκπλήσσει από τη στιγμή που η ανεργία κυμαίνεται κοντά στο 9%. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Φέντεραλ Ριζέρβ έχει την πολυτέλεια να επιμένει στην πολιτική της «καλοήθους αμέλειας» έναντι του δολαρίου.
Αν και ο διοικητής της Φέντεραλ Ριζέρβ, Μπεν Μπερνάνκι, έχει επανειλημμένα τονίσει ότι επιθυμία της κεντρικής τράπεζας είναι ένα «ισχυρό δολάριο», η Φέντεραλ Ριζέρβ βλέπει μάλλον με ικανοποίηση το αμερικανικό νόμισμα να υποχωρεί. Με τη ζήτηση στο εσωτερικό της χώρας να παραμένει αδύναμη, η ενίσχυση των εξαγωγών είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για μία «αναιμική» οικονομία. Και η αποδυνάμωση του δολαρίου είναι ένας τρόπος να διατεθούν περισσότερα αμερικανικά προϊόντα στις ξένες αγορές.
Επιπλέον, αυτοί που προειδοποιούν ότι η Φέντεραλ Ριζέρβ θα αποτύχει να αυξήσει τα επιτόκια, ακόμη και εάν ο πληθωρισμός αυξηθεί αισθητά, δεν κατανοούν ότι η κουλτούρα συγκράτησης των πληθωριστικών πιέσεων της κεντρικής τράπεζας έχει βαθιές ρίζες. Από τη στιγμή που η FED βρίσκεται υπό τόσο έντονη παρακολούθηση, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι θα αδράξει την πρώτη ευκαιρία για να διασφαλίσει τη σταθερότητα των τιμών.
Εάν υπάρχει κάποια απειλή για το δολάριο, αυτή δεν πηγάζει από τη νομισματική πολιτική, αλλά από τη δημοσιονομική. Αυτό που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάρρευση του νομίσματος είναι οι ενδείξεις ότι οι αμερικανικοί προϋπολογισμοί δεν συντάσσονται από υπεύθυνους ενήλικες.
Ένα αμερικανικό Κογκρέσο, που επιμένει σε πολιτικά παιχνίδια, θα μπορούσε να αποτύχει να αυξήσει το όριο δανεισμού, πυροδοτώντας έτσι μία «τεχνική» χρεοκοπία. Μία ένδειξη ότι είναι οι «τρόφιμοι» αυτοί που διοικούν το «άσυλο» σίγουρα θα οδηγούσε σε μαζικό ξεπούλημα των αμερικανικών κρατικών ομολόγων από τους ξένους επενδυτές. Ακόμη, δε, και εάν ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο, οι ΗΠΑ θα έχουν ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή τους να βάλουν τα δημοσιονομικά τους σε τάξη. Οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις λαμβάνουν συνήθως χώρα κοντά σε περιόδους εκλογών. Και οι ΗΠΑ έχουν προεδρικές εκλογές στα τέλη του 2012.
Νόμισμα χρηματοδότησης
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι μία κατάρρευση των αμερικανικών κρατικών ομολόγων και του δολαρίου δεν είναι το ίδιο. Το δολάριο, παρατηρούν, είναι το νόμισμα χρηματοδότησης για τις τράπεζες ανά τον κόσμο. Όταν οι τράπεζες δανείζονται στις αγορές για να χρηματοδοτήσουν τις επενδύσεις τους, δανείζονται σε δολάρια.
Επομένως, όταν η αστάθεια εντείνεται και η ρευστότητα στερεύει, οι ίδιες αυτές τράπεζες δίνουν μάχη για δολάρια. Πράγματι, ακόμη και όταν τα προβλήματα έχουν τη ρίζα τους στις ΗΠΑ, το δολάριο ενισχύεται. Το είδαμε αυτό το καλοκαίρι του 2007, όταν ξέσπασε η κρίση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου(subprime), και ξανά το 2008, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers.
Βραχυπρόθεσμα, λοιπόν, μία κρίση στην αμερικανική αγορά κρατικών ομολόγων θα μπορούσε να πυροδοτήσει μία ανατίμηση του δολαρίου. Μία όξυνση των προβλημάτων στις αμερικανικές αγορές θα ωθούσε, ωστόσο, τις τράπεζες στο να αναζητήσουν άλλους τρόπους χρηματοδότησης. Η περίοδος ενίσχυσης του δολαρίου θα ήταν σύντομη.
Το αποτέλεσμα θα ήταν ο χειρότερος εφιάλτης της Φέντεραλ Ριζέρβ. Εάν οι αποδόσεις των ομολόγων εκτινάσσονταν στα ύψη και η οικονομική δραστηριότητα κατέρρεε, η κεντρική τράπεζα θα ήθελε να μειώσει τα επιτόκια και να πλημμυρίσει τις αγορές με ρευστότητα.
Ένα αισθητά υποτιμημένο δολάριο, όμως, θα σήμαινε ταυτόχρονα και αισθητά υψηλότερο πληθωρισμό, κάτι που θα απαιτούσε αυστηρή νομισματική πολιτική. Παγιδευμένη σε αυτό το δίλημμα, η Φέντεραλ Ριζέρβ δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα για να λύσει τα προβλήματα των ΗΠΑ. Ο Μπεν Μπερνάνκι προειδοποιεί συνεχώς για τις ζοφερές συνέπειες που θα μπορούσε να έχει η αδυναμία αντιμετώπισης των δημοσιονομικών προβλημάτων της χώρας. Το Κογκρέσο, όπως και όλοι στις ΗΠΑ, θα έπρεπε να τον λάβουν σοβαρά υπόψη τους".
