Μονοπώλια και Ευρωπαϊκή Επιτροπή (European Commission)

Οπως διαβάζουμε στην "Καθημερινή":

" «Κόκκινο» Κομισιόν στη συγχώνευση Olympic Air και Aegean Airlines
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικαλείται συνθήκες μονοπωλίου και αυξήσεις ναύλων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε σήμερα ότι απαγορεύει, με βάση τον κανονισμό συγκεντρώσεων της ΕΕ, την προτεινόμενη συγχώνευση της Aegean Airlines με την Olympic Air, καθώς θα οδηγούσε σε οιονεί μονοπώλιο της ελληνικής αγοράς αεροπορικών μεταφορών.

Συγκεκριμένα, η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της αναφέρει ότι η προτεινόμενη συγχώνευση θα οδηγούσε σε οιονεί μονοπωλιακή κατάσταση στα δρομολόγια μεταξύ Αθηνών και Θεσσαλονίκης, καθώς και μεταξύ Αθηνών και οκτώ νησιωτικών αερολιμένων και συγκεκριμένα Ηρακλείου, Χανίων, Ρόδου, Σαντορίνης, Μυτιλήνης, Χίου, Κω και Σάμου.

Επιπλέον, η Επιτροπή επισημαίνει πως η έρευνα αγοράς που διενήργησε κατέδειξε ότι οι υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών δεν μπορούν, σε γενικές γραμμές, να υποκαταστήσουν επαρκώς τις αεροπορικές υπηρεσίες ούτως ώστε να συγκρατήσουν τις τιμές που θα ίσχυαν αν εγκρινόταν η συγχώνευση.

Οι χρόνοι ταξιδίου των θαλάσσιων μεταφορών είναι πολύ μεγαλύτεροι και η συχνότητα των δρομολογίων μικρότερη. Το μόνο εσωτερικό δρομολόγιο όπου οι υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών θεωρήθηκε ότι υποκαθιστούν επαρκώς τις αεροπορικές υπηρεσίες είναι μεταξύ Αθηνών και Μυκόνου, για αυτό και η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για το εν λόγω δρομολόγιο δεν τίθενται προβλήματα ανταγωνισμού.

Εξάλλου, η έρευνα αγοράς κατέδειξε ότι αν η συγχώνευση ενεκρινόταν, δεν θα υπήρχε προοπτική να εισέλθει νέος αεροπορικός ή οικονομικός παράγοντας στην ελληνική αγορά και να ανταγωνιστεί επαρκώς τη νέα αεροπορική εταιρεία σε ό,τι αφορά τις εσωτερικές πτήσεις από και προς Αθήνα. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η Olympic Air και η Aegean Airlines ανταγωνίζονται επί του παρόντος μεταξύ τους στα εν λόγω δρομολόγια και ο ανταγωνισμός τους θα συνεχιστεί στο μέλλον.

Επίσης, κατά την έρευνα αγοράς δεν διαπιστώθηκαν σημαντικά προβλήματα ανταγωνισμού στα διεθνή δρομολόγια μικρών αποστάσεων που πραγματοποιούν οι δύο εταιρείες, συμπεριλαμβανομένου, για παράδειγμα, του δρομολογίου Αθηνών-Βρυξελλών όπου αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό από την Brussels Airlines.

Όσον αφορά στα διορθωτικά μέτρα, επισημαίνεται πως οι δύο αεροπορικές επιχειρήσεις πρότειναν να ελευθερώσουν χρονοθυρίδες στον αερολιμένα Αθηνών και σε άλλους ελληνικούς αερολιμένες καθώς και άλλα μέτρα, όπως πρόσβαση στα προγράμματα τακτικών επιβατών και συμφωνίες αεροπορικής διασύνδεσης. Ωστόσο, παρατηρεί η Επιτροπή, η φύση και το εύρος των εν λόγω διορθωτικών μέτρων δεν επαρκούν για να διασφαλίσουν ότι η συγχώνευση δεν θα είναι επιβλαβής για τους πελάτες.

Τούτο οφείλεται κυρίως στο ότι στην υπόθεση αυτή, σε αντίθεση με πολλές προηγούμενες υποθέσεις αεροπορικών εταιρειών, το κύριο πρόβλημα δεν ήταν η διαθεσιμότητα χρονοθυρίδων, οι οποίες είναι διαθέσιμες τόσο στο αεροδρόμιο των Αθηνών όσο και στα περισσότερα ελληνικά αεροδρόμια. Κατά την έρευνα αγοράς, τονίζει η Επιτροπή, τα διορθωτικά μέτρα δεν φαίνονταν ικανά να πείσουν μια άλλη αξιόπιστη αεροπορική επιχείρηση να δημιουργήσει βάση στον αερολιμένα Αθηνών και να ασκήσει αξιόπιστες πιέσεις ανταγωνισμού στα εν λόγω δρομολόγια.

Συνεπώς, η Επιτροπή ανακοίνωσε σήμερα ότι απαγορεύει τη συγχώνευση των δύο αεροπορικών εταιρειών διότι «παρακωλύει σημαντικά τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά ή σε σημαντικό μέρος αυτής» (άρθρο 2.3 του κανονισμού συγχωνεύσεων). «Η εξάλειψη του ανταγωνισμού που θα προέκυπτε από τη συγκέντρωση θα ήταν επιζήμια για τους Έλληνες πελάτες οι οποίοι πρέπει να μπορούν να βασίζονται σε ανταγωνιστικές αεροπορικές εταιρείες», καταλήγει η Επιτροπή.

Αιτιολογώντας την απόφαση της Επιτροπής, ο αρμόδιος Επίτροπος για θέματα ανταγωνισμού, Χοακίν Αλμούνια δήλωσε: «Η συγχώνευση της Aegean και της Olympic θα οδηγούσε σε οιονεί μονοπώλιο στην Ελλάδα και ως εκ τούτου σε υψηλότερες τιμές και χαμηλότερη ποιότητα υπηρεσιών για Έλληνες και τουρίστες που ταξιδεύουν μεταξύ Αθηνών και των νησιών.

Το καθήκον της Επιτροπής είναι να εμποδίζει τη δημιουργία μονοπωλίων κατά την άσκηση των εξουσιών που της έχουν παραχωρηθεί από τα κράτη μέλη στον τομέα του ελέγχου των συγκεντρώσεων σε επίπεδο ΕΕ. Οι υπηρεσίες μου και ο ίδιος προσωπικά κάναμε ό,τι ήταν δυνατό για να βρούμε μια λύση, αλλά δυστυχώς τα διορθωτικά μέτρα που προτάθηκαν από τις επιχειρήσεις δεν θα προστάτευαν επαρκώς τα συμφέροντα των τεσσάρων εκατομμυρίων καταναλωτών που ταξιδεύουν στα εν λόγω δρομολόγια».

Υπενθυμίζεται, εξάλλου, ότι η εν λόγω συγχώνευση κοινοποιήθηκε για έγκριση στην Επιτροπή στις 24 Ιουνίου 2010. Στις 30 Ιουλίου η Επιτροπή κίνησε έρευνα σε βάθος. Η προθεσμία για την έκδοση απόφασης παρατάθηκε δύο φορές ώστε να αξιολογηθούν τα διορθωτικά μέτρα και να προσκομίσουν οι δύο αεροπορικές εταιρείες τις πληροφορίες που τους ζητήθηκαν.

Η Olympic Air και η Aegean Airlines ενημερώθηκαν με την κοινοποίηση των αιτιάσεων που έστειλε η Επιτροπή τον Οκτώβριο ότι η συγκέντρωση δημιουργούσε ιδιαίτερα σοβαρές ανησυχίες και ότι θα μπορούσε να απαγορευθεί.

Τέλος, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η σημερινή απόφαση αποτελεί τη δεύτερη μόνο απαγόρευση συγχώνευσης, από τις 11 περιπτώσεις συγχωνεύσεων και πολλών συμμαχιών που έχει εξετάσει στον τομέα των αεροπορικών εταιρειών.

Η πρώτη απαγόρευση συγχώνευσης αφορούσε την προταθείσα εξαγορά της Aer Lingus από την Ryanair (αμφότερες ιρλανδικές εταιρείες), το 2007, η οποία σύμφωνα με την Επιτροπή, παρουσιάζει ομοιότητες με την ελληνική υπόθεση.

«Και οι δύο πράξεις αποσκοπούσαν στη συγχώνευση δύο αεροπορικών εταιρειών που εδρεύουν στο ίδιο αεροδρόμιο, στην πρωτεύουσα του κράτους», τονίζει η Επιτροπή. Το Γενικό Δικαστήριο επικύρωσε την απαγόρευση της Επιτροπής στην ιρλανδική υπόθεση με απόφασή του της 6ης Ιουλίου 2010".

Εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας

Οπως διαβάζουμε στην "Kαθημερινή":

" Η αύξηση των εξαγωγών μειώνει 44% το εμπορικό έλλειμμα

Περαιτέρω μείωση κατά 44,2% σημείωσε το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας τον περασμένο Νοέμβριο, με αποτέλεσμα στο τέλος του 9μηνου 2010 το εμπορικό έλλειμμα να εμφανίζεται μειωμένο κατά 35,1%. Η εξέλιξη αυτή, σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), οφείλεται στη συνεχιζόμενη αύξηση των εξαγωγών και στην «κατακρήμνιση» των εισαγωγών, λόγω του περιορισμού της ζήτησης από τους Έλληνες καταναλωτές.

Ειδικότερα, από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτουν τα εξής:

Η συνολική αξία των εισαγωγών- αφίξεων τον Νοέμβριο 2010 ανήλθε στο ποσό των 3.074,1 εκατ. ευρώ έναντι 3.797,5 εκατ. ευρώ τον ίδιο μήνα του 2009, παρουσιάζοντας μείωση 19%.

Η συνολική αξία των εξαγωγών- αποστολών τον Νοέμβριο 2010 ανήλθε στο ποσό των 1.603,4 εκατ. ευρώ έναντι 1.162,8 εκατ. ευρώ τον ίδιο μήνα του 2009, παρουσιάζοντας αύξηση 37,9%.

Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου τον Νοέμβριο 2010 ανήλθε σε 1.470,9 εκατ. ευρώ έναντι 2.634,7 εκατ. ευρώ τον ίδιο μήνα του 2009, παρουσιάζοντας μείωση 44,2%.

Η συνολική αξία των εισαγωγών- αφίξεων το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου- Νοεμβρίου 2010 ανήλθε στο ποσό των 32.664,1 εκατ. ευρώ έναντι 41.629,6 εκατ. ευρώ το ίδιο διάστημα του 2009, παρουσιάζοντας μείωση 21,5%.

Η συνολική αξία των εξαγωγών- αποστολών το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου- Νοεμβρίου 2010 ανήλθε στο ποσό των 14.359,2 εκατ. ευρώ έναντι 13.411,3 εκατ. ευρώ το ίδιο διάστημα του 2009, παρουσιάζοντας αύξηση 7,1%.

Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου- Νοεμβρίου 2010 ανήλθε σε 18.304,8 εκατ. ευρώ έναντι 28.218,4 εκατ. ευρώ το ίδιο διάστημα του 2009, παρουσιάζοντας μείωση 35,1%".

Τα πορτοκάλια και το μοντέλο Ελληνικής γεωργίας

Οπως διαβάζουμε στην "Καθημερινή":

" Η χαμένη τιμή του πορτοκαλιού
Συνηθισμένοι σε επιδοτήσεις, οι παραγωγοί δεν μπορούν να διαθέσουν τα φρούτα και οι τιμές αυξάνονται κατακόρυφα

Της απεσταλμένης μας σε Λακωνiα και Αργολiδα Τανιας Γεωργιοπουλου

Tι φταίει και τα διάσημα πορτοκάλια της Αργολίδας και της Λακωνίας σαπίζουν στο έδαφος; Για ποιο λόγο ενώ μόλις σήμερα το πρωί αγόρασα τον γεμάτο βιταμίνες καρπό από το μανάβικο 0,98 ευρώ, οι παραγωγοί μιλούν για εξευτελιστικές τιμές που δεν ξεπερνούν τα 0,05 ευρώ; Ο πρόεδρος του Συνεταιρισμού Ηραίου, κ. Νίκος Συρίγος, δεν βιάζεται να απαντήσει στα ερωτήματα. «Φέτος η παραγωγή είναι πολύ καλή σε ποσότητα και σε ποιότητα στην Αργολίδα», λέει κοιτάζοντας τους πορτοκαλεώνες που απλώνονται λίγο έξω από το Ναύπλιο. «Στη Λακωνία πάλι, ένα ψυχρό ρεύμα αέρα, στις 12 Δεκεμβρίου, «πάγωσε» πολλά πορτοκάλια. Είδες πολλές καταστροφές;» ρωτά σχεδόν με αγωνία. Σχεδόν αμέσως προσθέτει, «όχι ότι έχει και μεγάλη σημασία. Με αυτές τις τιμές, έτσι και αλλιώς, δεν αξίζει να μαζέψεις».

Μιλώντας με παραγωγούς διαπιστώνει κανείς ότι η ψαλίδα των τιμών μεταξύ καταναλωτή και παραγωγού είναι το φλέγον θέμα αυτή την εποχή, στο αποκορύφωμα της συγκομιδής του πορτοκαλιού στη Λακωνία (περίπου 210.000 τόνοι) και την Αργολίδα (280.000 τόνοι). Ολοι έχουν μιαν άποψη για το ποιος φταίει. Κανείς, ωστόσο, δεν προτείνει λύση, εκτός ίσως από την «παρέμβαση της πολιτείας» κοινώς την «επιδότηση» της τιμής. Γεγονός είναι ότι όσο οι ίδιοι οι παραγωγοί, είτε ως φυσικά πρόσωπα, είτε, ακόμα περισσότερο, ως συνεταιρισμοί, αδυνατούν να παρακάμψουν τους μεσάζοντες, φτάνοντας πιο κοντά στον τελικό καταναλωτή, ο δρόμος για τον πολλαπλασιασμό της τιμής από το χωράφι στο ράφι είναι ανοιχτός.

Ομως οι συνεταιρισμοί των παραγωγών, απασχολημένοι χρόνια τώρα με το μοίρασμα των επιδοτήσεων, μικρή σχέση έχουν με την πώληση. Ο πρόεδρος του συνεταιρισμού Σπάρτης «ΗΛΙΟΦΡΟΥΤ», κ. Γιάννης Καρμοίρης, διηγείται χαρακτηριστικά. «Εμείς έχουμε συσκευαστήριο αλλά δεν λειτουργεί γιατί δεν έχουμε πελάτες. Κάθε χρόνο έρχονται κάποιοι αγοραστές μας ζητάνε προϊόν, αλλά η τιμή που τους λέμε δεν είναι ανταγωνιστική, οπότε δεν αγοράζουν από εμάς». Πολλοί είναι εκείνοι που πωλούν το προϊόν τους εκτός συνεταιρισμού όσο όσο.

Καθώς, λοιπόν, οι μεγαλύτερες ποσότητες πορτοκαλιών φεύγουν χύμα προς άγνωστη κατεύθυνση, στην αρχικά εξευτελιστική τιμή, προστίθεται η αμοιβή των συνεργείων που κάνουν τη συγκομιδή, εκείνων που μεταφέρουν τα πορτοκάλια από το χωράφι στις αποθήκες, το κέρδος των εμπόρων που αγοράζουν σε χαμηλές τιμές, χρεώνοντας στον παραγωγό τη φύρα, το κόστος της συσκευασίας, της μεταφοράς στην Αθήνα και της προώθησης στα σημεία λιανικής πώλησης και βέβαια το κέρδος του τελευταίου.

Οι τιμές των πορτοκαλιών -ανάλογα και την ποικιλία βέβαια- δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα υψηλές. Ομως οι παραγωγοί έως τον Δεκέμβριο του 2009 ελάμβαναν επιδότηση ανάλογα με την ποσότητα πορτοκαλιών που παρέδιδαν για χυμοποίηση, συνήθως τους περισσότερο υποβαθμισμένους καρπούς. Η επιδότηση διαμορφωνόταν στα 0,9-0,13 ευρώ το κιλό τα τελευταία χρόνια. «Ετσι έφευγαν ποσότητες από την αγορά, αλλά διαμορφώνονταν και οι τιμές για το επιτραπέζιο προϊόν πάνω από αυτό το πλαφόν» εξηγεί ο κ. Σπύρος Παπαδάκος, πρόεδρος του συνεταιρισμού Αμυκλών Λακωνία, που διαθέτει και το ομώνυμο εργοστάσιο χυμοποίησης.

«Εχουμε ευθύνες»

Ο ίδιος επιρρίπτει ευθύνες στον τότε υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, που αποφάσισε την αποσύνδεση της ενίσχυσης από την παραγωγή αντίθετα απ’ ό, τι ζητούσαν όλοι οι συνεταιρισμοί. Ετσι τώρα, κάποιοι παραγωγοί λαμβάνουν επιδότηση, και μάλιστα αρκετά υψηλή, με βάση τις ποσότητες που πήγαιναν παλαιότερα για χυμοποίηση χωρίς να είναι καν υποχρεωμένοι να παράγουν προϊόν! Στην πράξη, όμως, με αυτόν τον τρόπο επιβραβεύονται οι αδιάφοροι, αυτοί που παρήγαν υποβαθμισμένο προϊόν που πήγαινε για χυμό. Αντίθετα όσοι έχουν κάνει κόπο και έξοδα για να παράγουν καλύτερο προϊόν πλήττονται περισσότερο από την πτώση των τιμών.

«Φέρουμε ευθύνη» παραδέχεται ο κ. Σπύρος Χρόνης «εγκαταλείψαμε την παραγωγή και τα πορτοκάλια πήγαιναν μόνο για χυμό για την επιδότηση». Ο ίδιος έχει στραφεί στη βιολογική καλλιέργεια για να μπορέσει να επιβιώσει. Οι αγορές του εξωτερικού σιγά σιγά χάθηκαν και τη θέση των ελληνικών πήραν τα πορτοκάλια από την Ισπανία, αλλά και την Τουρκία, το Μαρόκο και το Ισραήλ.

Σήμερα μόνο δύο συνεταιρισμοί της Αργολίδας, σε σύνολο περισσότερων από εκατό, κάνουν εξαγωγές, κυρίως σε Ρουμανία και Ρωσία. Υπολογίζεται ότι φέτος δεν ξεπερνούν τους 50.000 τόνους. Στις χώρες αυτές η αγορά δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητική. «Στέλνουμε και παγωμένα, στέλνουμε και με στίγματα» λέει χαρακτηριστικά παραγωγός. Ετσι οι έμποροι που παίρνουν το προϊόν δεν ζητούν ποιότητα, αλλά δεν πληρώνουν και πολλά....

Αναγκαία στροφή στα βιολογικά

Περγαμόντο, αιματόσαρκο γκρέιπ φρουτ, πορτοκάλια moro, βαλέντσια, navel late, ankor, μανταρίνια διαφορετικών ποικιλιών, κηπευτικά, ελιές, σταφύλια, αυγά. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα προϊόντα που παράγει το βιολογικό κτήμα του Τάσου Γκολέμη, συνολικής έκτασης 250 στρεμμάτων, στην Παλαιοπαναγιά Λακωνίας.

Ο κ. Γκολέμης, όπως όλοι οι παραγωγοί της περιοχής, βρέθηκε κάποια στιγμή αντιμέτωπος με το.... αδιέξοδο. Χαμηλές τιμές, αδυναμία διάθεσης του προϊόντος, συνθήκες που οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια στην καταστροφή. Τότε ήταν που αποφάσισε να πάρει τα πράγματα στα χέρια του. Από το 1987 καλλιεργεί το κτήμα βιολογικά, προσπαθώντας να συνδυάσει τις καλλιέργειες έτσι ώστε να έχει προϊόντα όλο τον χρόνο. Επιπλέον διαθέτει ο ίδιος τα προϊόντα του στις βιολογικές λαϊκές, έτσι ώστε να αποφύγει το κόστος και την πίεση των μεσαζόντων. Εύκολο; «Σε καμία περίπτωση», λέει, «πρέπει να δουλεύεις σκληρά όλο τον χρόνο, αλλά ακόμα κι έτσι δεν μπορείς να είσαι σίγουρος για το αποτέλεσμα. Να, κοίτα, τι όμορφες που είναι οι πορτοκαλιές τώρα. Μέχρι να κόψουμε όμως υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να συμβεί καταστροφή», εξηγεί. Στην επιχείρηση εργάζεται όλη η οικογένεια. «Ο καθένας έχει τις αρμοδιότητές του», λέει η μητέρα του, που μόλις έχει τελειώσει το μάζεμα των αυγών.

Τα νέα του σχέδια είναι να φυτέψει καρπούζι και πεπόνι σε μια πλευρά του κτήματος, για να έχει περισσότερα προϊόντα το καλοκαίρι".

Εγγυήσεις Δημοσίου

Οπως διαβάζουμε στο "Βήμα":

"Με νέα αυστηρά κριτήρια χορηγούνται οι εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου

Με νέα αυστηρά κριτήρια θα χορηγούνται εφέτος οι εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, σε τράπεζες και επιχειρήσεις.

Η τρόικα ζήτησε από την κυβέρνηση – και θα το επαναλάβει στις επαφές που ξεκινούν μεθαύριο- να περιορισθεί η πολιτική εγγυήσεων και εφ' εξής οι εγγυήσεις να χορηγούνται με φειδώ. Έτσι, με βάση το νέο πλαίσιο δημοσιονομικής διαχείρισης και ευθύνης και σύμφωνα με τις απαιτήσεις για περιοριστική δημοσιονομική πολιτική, το όριο εγγυήσεων για το έτος 2011 δεν θα ξεπεράσει το ποσό του 1 δισ. ευρώ, ενώ για τα έτη 2012 και 2013 οι εγγυήσεις θα είναι μηδενικές.

Η εγγύηση του Δημοσίου αποτελεί ένα σημαντικό μέσο στην άσκηση δημοσιονομικής πολιτικής του κράτους, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έγινε κατάχρησή του. Κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης επιχειρήθηκε μέσω των εγγυήσεων η ενίσχυση των επιχειρήσεων και ευρύτερων φορέων της οικονομίας και ιδιωτών, όμως η επιλογή αυτή είχε σημαντικό δημοσιονομικό αντίκτυπο.

Το 2010 οι εγγυήσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ διαμορφώθηκαν στο 0,6%, οι καταπτώσεις στο 0,40% του ΑΕΠ και το ανεξόφλητο εγγυημένο υπόλοιπο στο 11,1% του ΑΕΠ. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι μόνον για την έκδοση ομολογιακών δανείων του ΟΣΕ –Οργανισμού που αναδιαρθρώνεται– οι εγγυήσεις που χορήγησε πέρυσι το Ελληνικό Δημόσιο ανήλθαν σε 800 εκατ. ευρώ.

Το γεγονός αυτό επιβάλλει τον περαιτέρω εξορθολογισμό των εγγυήσεων κατά το τρέχον έτος μέσω:

-Της αυστηρότερης εξέτασης και αξιολόγησης των διαφόρων αιτημάτων παροχής της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου.

-Της χρηματοδότησης κυρίως επενδυτικών προγραμμάτων που θα συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

-Της απόρριψης αιτημάτων παροχής εγγύησης από φορείς που κατά το παρελθόν υπήρξαν επανειλημμένα ασυνεπείς δανειολήπτες με αποτέλεσμα να καταπέσει η εγγύηση που τους παρείχε το Ελληνικό Δημόσιο.

-Της συνειδητοποίησης ότι η εγγύηση καλύπτει παρεχόμενο δανεισμό και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί δωρεάν παροχή".

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=16&artId=380210&dt=25/01/2011#ixzz1C32Kv2iy

Με 'γεια το κούρεμα

Οπως διαβάζουμε στο "Βήμα":


"Προχώρησε σε κούρεμα 25% στα ελληνικά ομόλογα

Γιώργος Παπαϊωάννου

Το πρώτο επίσημο «κούρεμα» (haircut) ελληνικών ομολόγων ανακοίνωσε πριν από λίγο ο αυστριακός ασφαλιστικός όμιλoς Vienna Insurance Group (VIG), από τους μεγαλύτερους στην περιοχή της ανατολικής Ευρώπης.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του πρακτορείου Bloomberg, ο οικονομικός διευθυντής (CFO) της εταιρείας Μάρτιν Σίμαντλ, μιλώντας προς δημοσιογράφους στη Βιέννη δήλωσε ότι η εταιρεία έχει διαγράψει το 25% της αξίας των ελληνικών ομολόγων που έχει στο χαρτοφυλάκιό της.

«Υπάρχουν συζητήσεις για το αν θα υπάρξουν haircuts, είτε αυτά είναι υποχρεωτικά είτε εθελοντικά και κρίναμε ότι θα πρέπει να προετοιμαστούμε για κάτι τέτοιο» ανέφερε.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η VIG έχει προχωρήσει σε «κούρεμα» ομολόγων και άλλων περιφερειακών χωρών. «Οι διαγραφές ποικίλλουν από χώρα σε χώρα» είπε, ωστόσο δεν έδωσε συγκεκριμένα ποσοστά. Διευκρίνισε πάντως ότι δεν έχει προχωρήσει σε «κούρεμα» ιταλικών ομολόγων.

Συνολικά η VIG έχει στο χαρτοφυλάκιό της ομόλογα των περιφερειακών χωρών της ευρωζώνης αξίας 10-12 δισ. ευρώ".

Το γιουάν στις Η.Π.Α.

Οπως διαβάζουμε σε άρθρο του κ. Δημήτρη Χρυσικόπουλου στην "CityPress":

"Κινεζική τράπεζα στις ΗΠΑ

Η κινεζική κρατική τράπεζα ICBC, πρώτη στον κόσμο σε χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση, υπέγραψε συμφωνία για την είσοδό της στην αγορά λιανικών τραπεζικών πωλήσεων στις ΗΠΑ, εξαγοράζοντας το πλειοψηφικό πακέτο στην αμερικανική θυγατρική της Bank of East Asia, σύμφωνα με τη «Wall Street Journal».

Συμφωνία 100 εκατ. δολαρίων

Η συμφωνία, η οποία απομένει να εγκριθεί από τις αμερικανικές ρυθμιστικές Αρχές, θα επιτρέψει στη Βιομηχανική και Εμπορική Τράπεζα της Κίνας (ICBC) να γίνει η πρώτη ελεγχόμενη από την κινεζική κυβέρνηση τράπεζα που εξαγοράζει ένα δίκτυο καταστημάτων στον τομέα των λιανικών τραπεζικών πωλήσεων στις ΗΠΑ, τονίζει η οικονομική εφημερίδα. Το ύψος της εξαγοράς, που υπογράφηκε την Παρασκευή στο Σικάγο κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Κινέζου Προέδρου Χου Ζιντάο στις ΗΠΑ, δεν έχει δημοσιευθεί.

Σύμφωνα, όμως, με πηγές της εφημερίδας, το ποσό αυτό ανέρχεται στα 100 εκατ. δολάρια. Η Bank of East Asia Ltd διατηρεί 13 υποκαταστήματα στις ΗΠΑ, στη Νέα Υόρκη και στην Καλιφόρνια.

Και στην Ευρώπη

Η εξαγορά θα επιτρέψει στους πελάτες της ICBC να αγοράσουν και να πωλήσουν γιουάν, όπως μέχρι σήμερα μπορεί να κάνει μόνο η Τράπεζα της Κίνας, η μόνη που διαθέτει σχετική άδεια λιανικών τραπεζικών πωλήσεων στις ΗΠΑ, προσθέτει η εφημερίδα.

Η Κίνα επιδιώκει να διεθνοποιήσει τη χρήση του νομίσματός της, του οποίου η ισοτιμία -που καθορίζει καθημερινά η κεντρική της τράπεζα- είναι στενά συνδεδεμένη με αυτήν του αμερικανικού δολαρίου. Ήδη η ICBC έχει υποκαταστήματά της στο Παρίσι και στις Βρυξέλλες, και μέσα στον Ιανουάριο θα εγκαινιάσει συνολικά πέντε νέα καταστήματά της στην Ευρώπη".

Ομόλογα Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF)

Οπως διαβάζουμε στο "Κέρδος":

"Στα 50 δισ. ευρώ κλείνει το βιβλίο προσφορών στην πρώτη έκδοση ομολόγων του EFSF

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) πραγματοποιεί σήμερα την πρώτη πώληση ομολόγων του στις αγορές, με σκοπό την άντληση κεφαλαίων για το δανεισμό της Ιρλανδίας. Πρόκειται για διάθεση 5ετών ομολόγων ύψους 5 δισ. ευρώ με την εγγύηση των χωρών της Ευρωζώνης.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters, τo βιβλίο προσφορών φέρεται να έκλεισε στα 48 δισ. ευρώ, εν μέσω έντονης ζήτησης από τους επενδυτές.

Διαχειριστές κεφαλαίων ανέφεραν νωρίτερα στο Reuters ότι οι προσφορές ανήλθαν στα 50 δισ. ευρώ περίπου.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η απόδοση των ομολόγων αναμένεται να είναι περίπου 2,85% έναντι 2,34% που είναι η απόδοση για τα αντίστοιχα γερμανικά ομόλογα και 2,79% για τα αυστριακά ομόλογα.

Η υψηλή ζήτηση συμβάλει στην περαιτέρω ενίσχυση της ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου, η οποία έφθασε το πρωί στα 1,3688 δολάρια.

Σημειώνεται ότι το ΕΤΧΣ έχει την υψηλότερη πιστοληπτική διαβάθμιση (ΑΑΑ) από τους οίκους αξιολόγησης, καθώς έξι από τις χώρες της Ευρωζώνης που προσφέρουν τις εγγυήσεις για τα ομόλογα - η Γερμανία, η Γαλλία, η Αυστρία, η Φινλανδία, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο - έχουν επίσης την ανώτατη διαβάθμιση.

Σύμφωνα με το καταστατικό του ΕΤΧΣ, οι εγγυήσεις των χωρών της Ευρωζώνης ανέρχονται σε 440 δισ. ευρώ, αλλά το Ταμείο δεν μπορεί να αντλήσει ισόποσα δάνεια, αλλά μόνο 250 δισ. ευρώ με την υψηλότερη βαθμολογία".

Πράξεις ανοικτής αγοράς ΕΚΤ

Οπως διαβάζουμε στην "Καθημερινή":

" «Κόβει» τις αγορές κρατικών ομολόγων η ΕΚΤ

Στο ποσό των 146 εκ. ευρώ μείωσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα την αγορά κρατικών ομολόγων την περασμένη εβδομάδα, καθώς υποχωρούν οι πιέσεις των αγορών στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία.

Την αμέσως προηγούμενη εβδομάδα, η ΕΚΤ είχε προβεί σε αγορές ομολόγων ύψους 2,313 δισ. ευρώ, ενώ από Μάιο, μετά το πακέτο διάσωσης της Ελλάδας, έχει διαθέσει συνολικά 76,5 δισ. ευρώ για την αγορά ομολόγων από χώρες-μέλη με αυξημένα δημοσιονομικά χρέη".

Περί της ανταγωνιστικότητας

Σημειώνει, σε άρθρο του στους New York Times, ο Paul Krugman:

" Το κλισέ της ανταγωνιστικότητας

Η νέα λέξη-κλειδί είναι ακριβώς η ίδια όπως η προηγούμενη. Ενόψει της πρώτης ομιλίας που δίνει ο Αμερικανός πρόεδρος κατά τη νέα χρονιά στο Κογκρέσο, ο Μπαράκ Ομπάμα θα επικεντρωθεί σήμερα στο εξής θέμα: ανταγωνιστικότητα. Η Επιτροπή Συμβούλων για την Οικονομική Ανάκαμψη μετονομάστηκε σε Συμβούλιο για την Απασχόληση και την Ανταγωνιστικότητα. Και στη ραδιοφωνική ομιλία του, ο κ. Ομπάμα ανήγγειλε ότι «μπορούμε να ξεπεράσουμε κάθε άλλο έθνος στη Γη». Μπορεί αυτή η πολιτική γραμμή να είναι ευφυής. Ο κ. Ομπάμα υιοθέτησε ένα παλαιό κλισέ για να εξυπηρετήσει έναν καλό σκοπό, να πουλήσει την ιδέα των κρατικών επενδύσεων σε ένα κοινό που έχει μάθει να πιστεύει ότι οι δημόσιες δαπάνες είναι κάτι το επιζήμιο για την οικονομική ζωή του τόπου τους. Αλλά, ας μη γελιόμαστε. Το να συζητάμε για ανταγωνιστικότητα ως πρωτεύοντα στόχο είναι παραπλανητικό. Στην καλύτερη περίπτωση, είναι μια κακή διάγνωση ως προς τα αληθινά προβλήματα της χώρας. Στη χειρότερη περίπτωση, αυτό το πολιτικό επιχείρημα μπορεί να δημιουργήσει τη λάθος εντύπωση ότι οτιδήποτε ωφελεί τις μεγάλες επιχειρήσεις είναι καλό και για τον μέσο Αμερικανό. Ποιο είναι το νόημα για αποδίδουμε τα τρέχοντα προβλήματα της οικονομίας στην έλλειψη ανταγωνιστικότητας;

Πράγματι, οι θέσεις εργασίας θα ήταν περισσότερες εάν οι εξαγωγές ξεπερνούσαν τις εισαγωγές. Ανάλογη κατάσταση, όμως, ισχύει στην Ευρώπη και την Ιαπωνία, όπου οι οικονομίες δέχονται, επίσης, πιέσεις. Δεν είναι δυνατόν, ωστόσο, να εξάγουμε όλοι περισσότερα απ’ ό,τι εισάγουμε. Εκτός εάν ανακαλύψουμε έναν άλλο πλανήτη! Πράγματι, θα μπορούσαμε να ζητήσουμε από την Κίνα να προχωρήσει στη συρρίκνωση του εμπορικού της πλεονάσματος. Εάν, όμως, είναι αυτή η ουσία του ζητήματος για τον κ. Ομπάμα, τότε θα πρέπει να αναφερθεί άμεσα σε αυτήν.

Επιπροσθέτως, ενώ οι ΗΠΑ παρουσιάζουν εμπορικό έλλειμμα, αυτό είναι χαμηλότερο από τότε που ξέσπασε η τελευταία ύφεση. Θα ήταν ακόμα καλύτερα εάν επιτυγχανόταν η περαιτέρω συρρίκνωσή του, αλλά τα προβλήματα ήταν ήδη έντονα λόγω του ξεσπάσματος της χρηματοπιστωτικής κρίσης, και όχι επειδή οι αμερικανικές εταιρείες έχουν χάσει τη δυνατότητά τους να ανταγωνιστούν με ξένα συμφέροντα. Σκεφτείτε: ο επικεφαλής μιας επιχείρησης που αυξάνει την κερδοφορία του μειώνοντας δραματικά τις θέσεις εργασίας θεωρείται επιτυχημένος. Αυτή είναι, λίγο έως πολύ, η κατάσταση στις ΗΠΑ. Η απασχόληση έχει μειωθεί αρκετά, αλλά τα κέρδη ξεπερνούν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Ποιος είναι αυτός που θεωρεί ότι αυτό είναι επιτυχία; Η αναφορά του κ. Ομπάμα στην ανταγωνιστικότητα μπορεί να εκληφθεί ως μια απόπειρα να αντικρούσει ισχυρισμούς που τον θέλουν να εναντιώνεται στην επιχειρηματικότητα. Αρκεί να έχει συνειδητοποιήσει ο ίδιος ότι αυτό που φέρεται να είναι ονομαστικά «αμερικανικό» στο επιχειρείν δεν ταυτίζεται, κατά κανόνα, με τα συμφέροντα της χώρας. Αυτή η αντίθεση, δε, είναι περισσότερο έντονη από ποτέ. Ο Τζέφρι Ιμελτ, νέος επικεφαλής της προαναφερθείσης συμβουλευτικής επιτροπής, ηγείται της General Electric, μιας εταιρείας που εξασφαλίζει λιγότερο από το ήμισυ των εσόδων της στις ΗΠΑ. Ο κ. Ομπάμα μπορεί, εντέλει, να πράττει ορθά. Οι δημοσκοπήσεις βελτιώνονται προς όφελός του, η οικονομία παρουσιάζει σημάδια ανάκαμψης και οι πιθανότητες επανεκλογής του φαίνονται πολύ καλές. Αλλά, η ιδεολογία που προκάλεσε την οικονομική καταστροφή του 2008 έχει επανέλθει και φαίνεται ότι θα παραμείνει μέχρι να ξεσπάσει μια νέα καταστροφή".

Ψωμί, ζήτηση, προσφορά και επιχειρηματικότητα ανάγκης

Οπως διαβάζουμε στην "Μακεδονία":

"Η κρίση μάς έκοψε και το... ψωμί

της Λίνας Τσιρέκα

Χωριάτικο ψωμί με προζύμι, πολυτελείας, σικάλεως, πολύσπορο, γαλλική μπαγκέτα ή όποιο άλλο είδος ψωμιού επιλέξει η ελληνική οικογένεια, το σίγουρο είναι ότι το ψωμί παραμένει ο βασιλιάς του τραπεζιού.

Ένας βασιλιάς που, εξαιτίας της οικονομικής, είναι πλέον λαβωμένος. Είναι χαρακτηριστικό ότι, αν και το ψωμί συνεχίζει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής μας, τα αρτοποιεία του νομού Θεσσαλονίκης μέσα στο 2010 μέτρησαν απώλειες στον τζίρο τους περίπου στο 10%, ενώ η ποσότητα του ψωμιού που πουλήθηκε μειώθηκε κατά 15% έναντι του 2009. Μάλιστα, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, τουλάχιστον δέκα αρτοποιεία στη Θεσσαλονίκη βρίσκονται στο κόκκινο, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες τους να σκέφτονται σοβαρά τη λύση του λουκέτου. Την ίδια ώρα τα πρατήρια άρτου (που διαθέτουν προϊόντα αρτοποιίας και άλλα είδη που πωλούνται στα αρτοποιεία), ως ευκαιριακός τρόπος εξασφάλισης για τα προς το ζην, φαίνεται πως ανθούν. Είναι χαρακτηριστικό πως μέσα σε ένα μήνα στη Βασιλίσσης Όλγας, από το ύψος της οδού 25ης Μαρτίου έως τη Συνδίκα, άνοιξαν δύο πρατήρια άρτου, ενώ άλλα δύο, σε απόσταση λίγων οικοδομικών τετραγώνων, ετοιμάζονται να ανοίξουν τις πόρτες τους για το καταναλωτικό κοινό.

Ως λύση ανάγκης είδε η Άννα Μισαηλίδου το άνοιγμα του πρατηρίου άρτου που διατηρεί εδώ και περίπου ένα μήνα. “Έχω δοκιμάσει αρκετές δουλειές. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν είχα θετικά αποτελέσματα. Στράφηκα στο ψωμί. Παρά την κρίση, καλώς ή κακώς, όσο και αν περιοριστεί η ζήτησή του, θα συνεχίσει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της μεσογειακής διατροφής. Κατά συνέπεια, τα νοικοκυριά δεν θα παύσουν, έστω και με μικρότερη ένταση, να προμηθεύονται ψωμί”, σημειώνει η ίδια, υπογραμμίζοντας ότι το αβαντάζ για τα πρατήρια άρτου είναι ότι δεν έχουν τις ίδιες απαιτήσεις όπως ένα αρτοποιείο που παράγει και διαθέτει άρτο, αρτοσκευάσματα και γενικά λοιπά σκευασμάτων τροφίμων που έχουν ως βάση το αλεύρι.

Για του λόγου το αληθές, τα πρατήρια άρτου στον νομό Θεσσαλονίκης ανέρχονται σε 6.000, όταν τα αρτοποιεία είναι μόλις 780. “Μέχρι σήμερα δεν είχαμε κρούσματα αρτοποιείων που αντιμετώπιζαν πρόβλημα επιβίωσης. Η κρίση έχει αντιστρέψει την εικόνα. Τα πρατήρια άρτου αυξάνονται με μαθηματική ακρίβεια, ενώ συνάδελφοι που μέχρι πρότινος δεν αντιμετώπιζαν πρόβλημα σήμερα βρίσκονται σε δεινή θέση”, σχολιάζει η γενική γραμματέας του Σωματείου Αρτοποιείων νομού Θεσσαλονίκης “Ο Προφήτης Ηλίας” Έλσα Κουκουμέρια.

Όσα ανοίγουν, τόσα κλείνουν
Μπορεί στην πλειονότητά τους τα αρτοποιεία να προσπαθούν να αντισταθούν στην οικονομική συγκυρία που διανύουμε, ωστόσο τα πρατήρια άρτου που ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια δεν φαίνεται να έχουν ανάλογη πορεία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2010 εγγράφηκαν 148 πρατήρια, ενώ διαγράφηκαν 165, όπως προκύπτει από τα μητρώα του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΕΘ).

Αντίστοιχη ήταν η εικόνα και το 2009, καθώς έκαναν έναρξη 137 επιχειρήσεις του κλάδου, ενώ 134 αποφάσισαν να βάλουν λουκέτο. Αυτό μάλιστα που οι αρτοποιοί καταμαρτυρούν στους ιδιοκτήτες πρατηρίων άρτου είναι ότι τα λειτουργούν παράτυπα, καθώς είναι υποχρεωμένοι να πουλούν το ψωμί συσκευασμένο, βάσει νόμου, κάτι που ωστόσο δεν εφαρμόζουν.

Μείωση του τζίρου
Αραίωσαν τις επισκέψεις τους στον φούρνο της γειτονιάς οι καταναλωτές, όπως προέκυψε από πρόσφατη έρευνα του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΒΕΘ). Στην ερώτηση πόσο συχνά αγοράζετε ψωμί, ποσοστό 48,1% απαντά ότι το προμηθεύεται καθημερινά, όταν σε αντίστοιχη έρευνα του επιμελητηρίου το 2008 το εν λόγω ποσοστό άγγιζε το 52,9% και το 2005 το 53,3%. Παρότι το ψωμί συγκαταλέγεται στις πλέον τακτικές και απαραίτητες αγορές, εντούτοις το 46,9% θεωρεί την τιμή του “τσουχτερή” σε σχέση με τις τιμές άλλων προϊόντων, ενώ πέντε χρόνια νωρίτερα σε σχετική ερώτηση το ποσοστό αυτό ήταν στο 39,3%.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Σωματείου Αρτοποιών νομού Θεσσαλονίκης “Ο Προφήτης Ηλίας”, η ζήτηση του ψωμιού το 2010 περιορίστηκε κατά 15% και των αρτοσκευασμάτων κατά 35%. Ο τζίρος περιορίστηκε κατά 8%-10% αναφορικά με την αγορά ψωμιού, ενώ για τα αρτοσκευάσματα κατά 25%.
Απόρροια της μειωμένης κατανάλωσης είναι ότι τουλάχιστον δέκα αρτοποιεία κινούνται στον αστερισμό του λουκέτου, με τους ιδιοκτήτες τους να αναζητούν εργασία ως υπάλληλοι σε άλλα αρτοποιεία.

• 10% η μείωση του τζίρου το 2010 για τα αρτοποιεία
• 15% η μείωση στην ποσότητα του ψωμιού που πουλήθηκε
• 780 αρτοποιεία λειτουργούν στον νομό Θεσσαλονίκης
• 6.000 είναι τα πρατήρια άρτου
• 48,1% των πολιτών προμηθεύεται καθημερινά ψωμί
• 46,9% θεωρεί την τιμή του τσουχτερή

Σαν το παλιό καλό... ψωμί

Οι μεγαλύτεροι διαμαρτύρονται ότι το παλιό καλό ψωμί έχει εκλείψει. Πόσο παλιά όμως υπήρξε το ιδανικό ψωμί; Όσοι μεγάλωσαν στη μεταπολεμική Ελλάδα και πρόλαβαν εκείνο της διατίμησης γνώριζαν ένα ουδέτερο ψωμί, χωρίς χαρακτήρα και ποικιλία. Στις δεκαετίες 1950-70 το ψωμί ήταν λευκό και μαύρο. Οι γεύσεις των προπολεμικών ψωμιών χάθηκαν μετά τη δεκαετία του 1980, όταν το ψωμί απελευθερώθηκε από τη δουλεία της διατίμησης και οι φούρνοι άρχισαν να αποκτούν ξανά κίνητρα και ενδιαφέρον για την παρασκευή ψωμιών με προσωπικότητα.

Η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση ψωμιού στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1950 άγγιζε τα 210 κιλά, τη δεκαετία του 1990 τα 65 κιλά, ενώ η κατανάλωση τη δεκαετία του 2000 αυξήθηκε σε 73-75 κιλά ανά άτομο Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Αρτοποιών Ελλάδας Μιχάλη Μούσιο, “η αύξηση της κατανάλωσης ψωμιού οφείλεται σε τρεις παράγοντες: στην παρουσία των οικονομικών μεταναστών, στο γεγονός ότι η επιστημονική κοινότητα κατέρριψε τον μύθο ότι το ψωμί παχαίνει και στην ποικιλία που πλέον υπάρχει”.

Ολιγοπώλια και δομικά προβλήματα

Οπως διαβάζουμε στο "Κέρδος":

"ΓΣΕΒΕΕ: «Η ολιγοπώληση των αγορών είναι το πραγματικό πρόβλημα για την οικονομία»

«Για την πραγματική οικονομία στην Ελλάδα το σοβαρότερο διαρθρωτικό εμπόδιο είναι η ολιγοπώληση των αγορών, η οποία συχνά οδηγεί σε χειραγώγηση τιμών και σε υπονόμευση του ανταγωνισμού και η στροφή του ενδιαφέροντος αποκλειστικά και μόνο σε ζητήματα όπως το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων εκτός από παρελκυστική είναι και μυωπική. Και τούτο επειδή δεν αναγνωρίζει ένα χρόνιο διαρθρωτικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, την ολιγοπωλιακή διάρθρωση των αγορών και το υψηλό επίπεδο των τιμών, το οποίο αυξάνει πολύ περισσότερο απ’ ότι τα κλειστά επαγγέλματα το κόστος ανάληψης νέων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών».

Αυτό σημειώνει η Γενική Συνομσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος σε ανακοίνωσή της προκειμένου να καταθέσει τις απόψεις της για το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και προς επιβεβαίωση όσων αναφέρει σημειώνει ότι η Ελλάδα αποτελεί τη δεύτερη ακριβότερη χώρα στην ΕΕ-27 για μηχανολογικό εξοπλισμό.

Το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ, θέλοντας να συμβάλει στο διάλογο που έχει ξεκινήσει σχετικά με αυτό το ζήτημα διατύπωσε τις ακόλουθες προτάσεις / παρατηρήσεις:

- Πράγματι, η αρχή της επαγγελματικής ελευθερίας – η ορθή διατύπωση είναι ελευθερία άσκησης επαγγέλματος – είναι κανόνας ο οποίος έχει αναγνωριστεί θεσμικά σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες. Εν τούτοις, οι εξαιρέσεις από την αρχή αυτή οι οποίες οδηγούν στη ρύθμιση της άσκησης συγκεκριμένων επαγγελματικών δραστηριοτήτων είναι θεμελιωμένες σε ρήτρες, οι οποίες είναι εξίσου αναγνωρισμένες με τον πλέον επίσημο τρόπο σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες. Σε αυτό συνηγορεί και ο κατάλογος των ρυθμισμένων επαγγελμάτων ο οποίος ισχύει σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Το ερώτημα που εγείρεται στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι αν και κατά πόσο εκείνοι οι οποίοι ανέλαβαν τη νομοθετική πρωτοβουλία έχουν λάβει υπόψη τους αυτές τις ρυθμίσεις, οι οποίες άλλωστε είναι αναρτημένες στον αντίστοιχο διαδικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

- Κάθε νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία έχει ως στόχο την άρση ρυθμίσεων κατά την άσκηση επαγγελματικών δραστηριοτήτων οφείλει, προκειμένου να είναι πειστική και να ανταποκρίνεται στην αρχή της λογοδοσίας, να συνοδεύεται και από την αντίστοιχη μελέτη επιπτώσεων. Εδώ ανακύπτουν δύο ερωτήματα:

α) Υπάρχει μελέτη επιπτώσεων για την απώλεια ως προς την ευημερία από το ήδη υφιστάμενο καθεστώς των ρυθμισμένων επαγγελμάτων;

β) Υπάρχει μελέτη επιπτώσεων για τα αναμενόμενα οφέλη από το «άνοιγμα» αυτών των επαγγελμάτων;

Μέχρι σήμερα η μόνη μελέτη που έχει γίνει γνωστή είναι αυτή η οποία έχει εκπονηθεί από το ΙΟΒΕ και στην οποία υποστηρίζεται ότι μεσοπρόθεσμα το όφελος θα ανέλθει σε 13,5% του ΑΕΠ. ''Ανεξάρτητα από τα εάν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με το υπόδειγμα στο οποίο βασίστηκε η εν λόγω μελέτη, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε – όπως άλλωστε υποστηρίζεται και από τους συντάκτες της μελέτης αυτής – ότι οι τιμές με βάση τις οποίες έγιναν οι εκτιμήσεις είναι υποθετικές'' σημειώνει η ΓΣΕΒΕΕ και προσθέτει ότι εκτός από τις υποθετικές ωφέλειες ως προς την ευημερία που είναι πιθανό να προέλθουν από την άρση των ρυθμίσεων στην άσκηση ορισμένων (άνω των 150) επαγγελματικών δραστηριοτήτων, υπάρχουν δραστηριότητες, οι οποίες προκαλούν πραγματικές απώλειες στην ευημερία. Ενδεικτικά αναφερονται τα εξης:

Α) ότι οι τιμές των εισαγόμενων καταναλωτικών αγαθών στην Ελλάδα είναι σημαντικά υψηλότερες από τις αντίστοιχες στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Η διατήρηση των τιμών αυτών επίπεδα των αγαθών σε υψηλά οφείλεται αφενός στην αύξηση των εμμέσων φόρων και αφετέρου στην ατελή διάρθρωση των αγορών μέσω των οποίων διακινούνται. Ως προς το τελευταίο μάλιστα, θα πρέπει να επισημανθεί ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα τα εισαγόμενα καταναλωτικά αγαθά διακινούνται μέσω συγκεκριμένων ολιγοπωλίων και η διανομή τους διατρέχει συχνά δαιδαλώδη έως γκρίζα κανάλια (τριγωνικές συναλλαγές από εταιρίες offshore, nominee κλπ).


Β) Εξίσου ανησυχητική είναι η ανοδική πορεία του Δείκτη Τιμών Εισαγωγών στη Βιομηχανία, καθώς από το τέλος του προηγούμενου έτους και μετά, και παρά τις μικρές διακυμάνσεις διατηρείται σε θετικά επίπεδα.

Γ) Ταυτόχρονα ιδιαίτερα υψηλές είναι και οι τιμές του μηχανολογικού εξοπλισμού, ο οποίος στο μεγαλύτερο μέρος του προέρχεται από το εξωτερικό. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Eurostat, οι τιμές των μηχανημάτων και του εξοπλισμού στην Ελλάδα για το 2009 ήταν οι δεύτερες υψηλότερες στην ΕΕ-27. Πιο συγκεκριμένα, οι τιμές του μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού αντιστοιχούν στο 111% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, μόλις μια μονάδα χαμηλότερα από την πρώτη χώρα. Αναλυτικότερα και κατά κατηγορία, η Ελλάδα κατατάσσεται στην πρώτη θέση του δείκτη επιπέδου τιμών τόσο για μεταλλικά προϊόντα και εξοπλισμό όσο και για ηλεκτρονικό και οπτικό εξοπλισμό (115% και 114% του μέσου όρου ΕΕ-27 αντίστοιχα).

Το ερώτημα που τίθεται, για τη ΓΣΕΒΕΕ, είναι ποιες νομοθετικές πρωτοβουλίες πρόκειται να αναληφθούν ώστε να αρθούν πραγματικά εμπόδια για την επιχειρηματική δραστηριότητα στη χώρα μας.

''Εάν σε αυτά τα εμπόδια συμπεριληφθούν και οι γνωστές και χρόνιες παθογένειες του επιχειρηματικού περιβάλλοντος ((π.χ. γραφειοκρατία, διαδικασία αδειοδότησης, φορολογικό σύστημα), τότε γίνονται αντιληπτοί με εμφανή τρόπο, οι λόγοι για τους οποίους ολόκληροι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας υστερούν ως προς την ανταγωνιστικότητα. Αναφορικά με αυτό, θα πρέπει να αναφερθεί ότι οι υψηλότερες σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη τιμές του μηχανολογικού εξοπλισμού αποτρέπουν όχι μόνο την ανάληψη επενδύσεων από νέες παραγωγικές επιχειρήσεις αλλά και την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού των υφιστάμενων'' σημειώνει η συνομοσπονδία.

Η ΓΣΕΒΕΕ τονίζει ότι στην προσπάθεια για την επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας στη χώρα μας, μέσω και της ανασυγκρότησης της παραγωγικής βάσης, θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, μεταξύ των άλλων, ο παράγοντας του κόστους των επενδύσεων και να εξεταστούν τα πιθανά μέτρα για τη μείωσή του.

Σε πρώτη φάση έχει προτείνει τη δημιουργία ενός Παρατηρητηρίου Τιμών Πρώτων Υλών και Μηχανολογικού Εξοπλισμού (κύρια εισαγόμενων), το οποίο εκτός από την παρακολούθηση των τιμών των εισαγόμενων προϊόντων, θα συμβάλει στη δημοσιοποίηση «αθέμιτων» παρεκκλίσεων τιμών από τα ισχύοντα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες".

Συμπληρωματικές προσφορές Ε.Γ.Ε.Δ.

Επιπλέον 199,429 εκατ. ευρώ άντλησε το Δημόσιο από τις συμπληρωματικές μη ανταγωνιστικές προσφορές και από τη δημόσια εγγραφή για την πρόσφατη δημοπρασία των εντόκων γραμματίων 13 εβδομάδων (τρίμηνης διάρκειας).

Μετά την υποβολή των συμπληρωματικών μη-ανταγωνιστικών προσφορών στη δημοπρασία των Εντόκων Γραμματίων 13 εβδομάδων της 18ης Ιανουαρίου 2011, έγιναν δεκτές προσφορές ύψους 150 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ).

Η ημερομηνία διακανονισμού είναι η Παρασκευή 21 Ιανουαρίου 2011.

Ο ΟΔΔΗΧ ανακοίνωσε επίσης ότι κατά την δημόσια εγγραφή για τα Έντοκα Γραμμάτια 13 εβδομάδων έκδοσης 21 Ιανουαρίου 2011, υποβλήθηκαν προσφορές 49.429.000 ευρώ, οι οποίες θα διατεθούν εξ ολοκλήρου στην τιμή της τελευταίας προσφοράς που έγινε δεκτή στη δημοπρασία της 18ης Ιανουαρίου 2011.

Επίσης, σύμφωνα με τον Ο.Δ.ΔΗ.Χ., μετά την υποβολή των συμπληρωματικών μη-ανταγωνιστικών προσφορών στη δημοπρασία των Εντόκων Γραμματίων 26 εβδομάδων του Ελληνικού Δημοσίου της 11^ης Ιανουαρίου 2011, έγιναν δεκτές προσφορές ονομαστικής αξίας 450 εκ. ευρώ, σε τιμή διάθεσης 97, 582.

Αφού η οικονομική θεωρία περί "άχρηστου δημόσιου τομέα" είναι αλάνθαστη, μήπως να αλλάξουμε πολίτες;

Οπως διαβάζουμε στην "Καθημερινή":

" Έρευνα: Οι πολίτες παγκοσμίως βλέπουν με καλύτερο μάτι τις κρατικές επιχειρήσεις

To 40% του συνόλου των ερωτηθέντων παγκοσμίως πιστεύει ότι οι κρατικές επιχειρήσεις προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες από τις ιδιωτικές εταιρίες, παρότι το 70% τις θεωρεί λιγότερο αποδοτικές, σύμφωνα με έρευνα της Ernst & Young, με τίτλο «Government as best in class shareholder».

Η πρόσφατη οικονομική κρίση και η επακόλουθη ύφεση επανέφεραν στο προσκήνιο το σημαντικό ρόλο που παίζουν οι κρατικές επιχειρήσεις (ΚΕ) στην εθνική οικονομία πολλών χωρών. Η έρευνα της Ernst & Young αναδεικνύει ότι, παρότι επικρατεί γενικά η αντίληψη ότι οι ΚΕ υστερούν σε απόδοση από τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, σχεδόν το 40% των 12.000 πολιτών από 24 χώρες, που συμμετείχαν στην έρευνα, πιστεύουν ότι οι ΚΕ προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα.

Τα αποτελέσματα της έρευνας αποκαλύπτουν ότι οι πολίτες θεωρούν ότι οι κρατικές επιχειρήσεις ανταγωνίζονται ή ακόμη και υπερβαίνουν την απόδοση των ιδιωτικών εταιριών. Ωστόσο, τα αποτελέσματα ήταν πολύ διαφορετικά από χώρα σε χώρα. Οι Σαουδάραβες ήταν οι θετικότερα διακείμενοι προς τις ΚΕ, με σχεδόν τα δύο τρίτα των συμμετεχόντων στην έρευνα να δηλώνουν ότι προσφέρουν καλύτερες υπηρεσίες σε σχέση με τις ιδιωτικές εταιρίες. Η Ινδία (60%) και η Ισπανία (51%) ήταν οι μόνες άλλες δύο χώρες, όπου η ίδια αντίληψη πλειοψήφισε. Οι Νοτιοαφρικάνοι (17%), οι Ιάπωνες και οι Ινδονήσιοι (αμφότεροι με ποσοστό 29%) καταγράφονται ως οι πλέον σκεπτικιστές.

Ο Philippe Peuch-Lestrade, Global Government & Public Sector Leader στην Ernst & Young, δηλώνει χαρακτηριστικά: «Η εντύπωση των πολιτών για τις κρατικές επιχειρήσεις παγκοσμίως είναι τελικά πολύ πιο σύνθετη από ό,τι πιστεύουν ορισμένοι παρατηρητές, ειδικότερα σε κάποιες ανεπτυγμένες αγορές. Σε χώρες όπου οι κρατικές επιχειρήσεις αποτελούν τον κανόνα, η σημασία τους είναι κατανοητή και συχνά απολαμβάνουν της υποστήριξης του κόσμου. Η παρουσία των ΚΕ παραμένει χαμηλότερη σε χώρες όπου το κράτος παραδοσιακά παίζει δευτερεύοντα ρόλο, όπως στις Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο. Στις περισσότερες χώρες, οι ΚΕ συνεχίζουν να καταλαμβάνουν σημαντικό κομμάτι των στρατηγικών κλάδων της οικονομίας, όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες και οι μεταφορές».

Ποιότητα, αποδοτικότητα

Το γεγονός, ωστόσο, ότι οι πολίτες εκτιμούν την ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν οι ΚΕ, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι τις θεωρούν και αποδοτικές. Μόνο στη Γαλλία, η πλειονότητα των ερωτηθέντων πιστεύει ότι οι ΚΕ είναι πιο αποδοτικές από τις ιδιωτικές εταιρίες. Ο Peuch-Lestrade συνεχίζει: «Η έρευνα δείχνει με σαφήνεια ότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου, στη συνείδηση των πολιτών, η ποιότητα των υπηρεσιών, που παρέχουν οι ΚΕ, είναι σημαντικότερη από το εάν ο τρόπος παροχής αυτών είναι οικονομικά αποδοτικός».

Εθνικό συμφέρον και ιδιοκτησία σημαντικών κλάδων της οικονομίας

Ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης έγινε ιδιαίτερα εμφανής, όταν οι πολίτες ρωτήθηκαν, εάν είναι προς το συμφέρον της χώρας τους οι κλάδοι που θεωρούνται σημαντικοί ή «ευαίσθητοι» να ελέγχονται από το κράτος. Τα αποτελέσματα ποικίλλουν από 86% στη Σαουδική Αραβία, 83% στη Ρωσία, 72% στην Κίνα και 43% στη Βραζιλία, έως 35% στις Η.Π.Α. και 16% στη Νότια Αφρική.

Ειδικότερα, οι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι το κράτος πρέπει να έχει στην κατοχή του εταιρίες οι οποίες δραστηριοποιούνται σε κλάδους, όπως η άμυνα (86%), τα ταχυδρομεία (71%) και οι τράπεζες (56%). Πιθανώς, να μην προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι το 88% όλων των ερωτηθέντων συμφωνούν ότι οι ΚΕ τελούν υπό πολιτικό έλεγχο, όπως, για παράδειγμα, στη Γερμανία, όπου το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 80%. Τα υψηλά αυτά ποσοστά θέτουν σοβαρά ερωτηματικά για τις επιλογές των εκάστοτε κυβερνήσεων, από τις οποίες ζητείται στις ΚΕ να τοποθετούνται διοικήσεις με μεγαλύτερη ανεξαρτησία.

Ο Peuch-Lestrade καταλήγει: «Η σημασία των ΚΕ ενισχύθηκε και αναμένεται να παραμείνουν σημαντικοί παίκτες παγκοσμίως, καθώς οικονομίες, όπου οι ΚΕ είναι πολύ ισχυρές, εξακολουθούν να εξαπλώνονται. Επίσης, το γεγονός που θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τις ΚΕ, είναι τα κεφάλαια, που αναμένεται να επενδύσει σε αυτές το κράτος από τα Δημόσια Ταμεία, καθώς και οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, που ώθησε πολλές κυβερνήσεις, ανεξαρτήτως ιδεολογικής κατεύθυνσης, να προχωρήσουν σε κρατικοποιήσεις μιας σειράς ιδιωτικών επιχειρήσεων».

Ο Μιχάλης Ροδάκης, Partner της Ernst & Young στην Ελλάδα, σχολιάζει: «Στην Ελλάδα, η παρουσία ΚΕ έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στην εξέλιξη της οικονομίας της χώρας, τουλάχιστον τα τελευταία 25 χρόνια, καθώς οι περισσότερες των ΚΕ εμπλέκονται παραδοσιακά σε στρατηγικούς κλάδους της οικονομίας, όπως οι τράπεζες, οι μεταφορές, η ενέργεια και οι υπηρεσίες κοινής ωφελείας. Παρόλο που τα τελευταία 15 χρόνια, όλες οι κυβερνήσεις της χώρας εφάρμοσαν ή προσπάθησαν να εφαρμόσουν πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων, ο ρόλος των ΚΕ στην εθνική οικονομία παραμένει σημαντικός. Η πρόσφατη οικονομική κρίση ανέδειξε την προβληματική πλευρά των ΚΕ, με αποτέλεσμα να καλούνται σήμερα να εφαρμόσουν πολιτικές δραστικής μείωσης του κόστους επιβάρυνσης του κρατικού προϋπολογισμού, ενώ η λειτουργία τους θα πρέπει να ανασχεδιαστεί, ώστε να καταστούν αποδοτικότερες, διατηρώντας, ταυτόχρονα, τον κοινωνικό χαρακτήρα τους».

«Η εμπειρία των τελευταίων ετών έδειξε ότι εκεί που οι διοικήσεις των ΚΕ προσαρμόστηκαν έγκαιρα, υιοθετώντας δοκιμασμένα συστήματα και διαδικασίες από τον ιδιωτικό τομέα, αυτές παρέμειναν αποδοτικές και συνέχισαν να προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες προς τους πολίτες. Το μέγεθος και ο χαρακτήρας των ΚΕ μειώνει την ευελιξία, την προσαρμοστικότητα και τη δυνατότητα του ελέγχου, τρία στοιχεία απαραίτητα για την εξυγίανση, επιβίωση και ανάπτυξη τους. Ο Δημόσιος και ο Ιδιωτικός Τομέας μπορούν να συνεργάζονται με κοινό όφελος, εμπιστοσύνη, ανταλλαγή τεχνογνωσίας, αύξηση της αποδοτικότητας, μείωση του κράτους και της ανεργίας και τέλος ανάπτυξη. Η πρόκληση σήμερα σε εθνικό επίπεδο είναι μεγάλη και η εύρεση του ιδανικού σημείου ισορροπίας ιδιαίτερα δύσκολη. Το ξεπέρασμα της κρίσης χρειάζεται μέτρα ρηξικέλευθα, εμπνευσμένα και με τόλμη. Χρειάζεται όραμα και κοινή προσπάθεια», υπογράμμισε ο κ. Μ. Ροδάκης."

"Οποια και να'ναι η ερώτηση, η απάντηση είναι ο Ανθρωπος" (*)

Γράφουν, στο παρακάτω σημαντικότατο άρθρο τους (αναδημοσίευση στην "Ελευθεροτυπία") οι κ.κ. Danny Land και Gilles Raveaud (μέλη της γαλλικής Ενωσης Πολιτικής Οικονομίας και υφηγητές, αντίστοιχα, στο Κέντρο Οικονομίας του πανεπιστημίου Paris-ΧΙΙΙ και στο Ινστιτούτου Ευρωπαϊκών Σπουδών του πανεπιστημίου Paris-VIII):

"Ας ξεχάσουμε τα Νόμπελ κι ας νικήσουμε την ανεργία
Η ΠΕΙΣΜΑΤΙΚΗ ΑΡΝΗΣΗ ΜΙΑΣ ΑΦΟΡΗΤΗΣ ΤΑΞΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ

Στις 11 Οκτωβρίου του 2010, η Τράπεζα της Σουηδίας απένειμε το βραβείο που έχει θεσπίσει στη μνήμη του Αλφρεντ Νόμπελ. Οι βραβευθέντες αυτής της χρονιάς χρησιμοποίησαν τα πιο πολύπλοκα θεωρητικά εργαλεία της οικονομικής επιστήμης για να αποδείξουν ότι... δεν είναι και τόσο εύκολο να βρει κανείς δουλειά. «Πώς μπορεί να αγωνιστεί η πολιτική οικονομία ενάντια στην ανεργία;», «Γιατί τόσοι άνθρωποι είναι άνεργοι τη στιγμή που υπάρχουν διαθέσιμες δουλειές;»(1). Δύσκολα θα μπορούσε να βρει κανείς πιο πιεστικά και εύστοχα ερωτήματα τη στιγμή που ο αριθμός των ανέργων φτάνει σε επίπεδα ρεκόρ στις περισσότερες από τις ανεπτυγμένες οικονομίες.

Η Κεντρική Τράπεζα της Σουηδίας -η οποία κάθε χρόνο πιθηκίζει απονέμοντας τη δική της εκδοχή του διάσημου βραβείου Νόμπελ(2) στον τομέα της οικονομίας- απ' ό,τι φαίνεται πέτυχε διάνα, βραβεύοντας φέτος τους οικονομολόγους Πίτερ Ντάιμοντ, Ντέιλ Μόρτενσεν και Κρίστοφερ Πισσαρίδη για το «φως που έριξαν» στη «λειτουργία των αγορών», καθώς και για τη συμβολή τους στην «ανάπτυξη της σύγχρονης θεωρίας της ανεργίας». Διόλου απίθανο είναι, να επιθυμούσε, επίσης, να συνδράμει την κυρίαρχη σκέψη, η οποία παραδέρνει μέσα σε μια πραγματική θύελλα από αντιξοότητες, καθώς οι τιμονιέρηδές της επιμένουν με πείσμα να αρμενίζουν ενάντια στο ρεύμα της οικονομικής πραγματικότητας.

Οι βραβευθέντες οικονομολόγοι ανήκουν στη λεγόμενη «νεοκλασική» παράδοση, σύμφωνα με την οποία, εάν οι αγορές αφεθούν να δράσουν ελεύθερα, θα κατορθώσουν να εξισορροπήσουν την προσφορά και τη ζήτηση μέσω του μηχανισμού της αυθόρμητης εξέλιξης των τιμών. Εάν δε αυτό το δόγμα εφαρμοστεί στην αγορά εργασίας, η ελεύθερη δράση των ανταγωνιστικών δυνάμεων θα είναι αρκετή για να εξασφαλιστεί η πλήρης απασχόληση. Το γεγονός ότι αυτή η λαμπρή μηχανή της αγοράς εργασίας δημιουργεί μερικές φορές ανεργία, εξηγείται από το ότι ορισμένες «ακαμψίες» μπλοκάρουν τα γρανάζια της: συνίστανται δε, κατά κύριο λόγο, στα συνδικάτα και στη νομοθεσία η οποία επιβάλλει περιορισμούς στις επιχειρήσεις (κατώτατο μισθό, εργατικό δίκαιο κ.λπ.).

Μάλιστα, οι εργασίες που βραβεύτηκαν φέτος από την Τράπεζα της Σουηδίας επικεντρώνονται στις ατέλειες της «αγοράς εργασίας». Ο Μόρτενσεν και ο Πισσαρίδης -υιοθετώντας τις αναλύσεις του Ντάιμοντ σχετικά με τις «τριβές» στις αγορές- καταπιάστηκαν με τη δυσκολία «συνάντησης» των επιχειρήσεων και των ανέργων: σύμφωνα με την αργκό τους, η ανεργία οφείλεται σε ένα «πρόβλημα ταιριάσματος». Πράγματι, δεδομένου ότι είναι ατελής η πληροφόρηση που διαθέτουν και οι μεν και οι δε, η διαδικασία της αναζήτησης εργασίας είναι χρονοβόρα και συνεπάγεται επιπρόσθετο κόστος, με αποτέλεσμα να προκαλείται, όπως εξηγούν, ανεργία.

Εκ πρώτης όψεως, παρόμοια συμπεράσματα φαίνονται λογικά. Οσο δυσκολότερη ή πιο δαπανηρή γίνεται η αναζήτηση εργασίας, τόσο η ανεργία αυξάνεται. Κατά τον ίδιο τρόπο, όσο περισσότερο οι προσλήψεις και οι απολύσεις δημιουργούν πρόβλημα στις επιχειρήσεις, τόσο λιγότερες θέσεις εργασίας δημιουργούν.

Οι συστάσεις των βραβευμένων συγγραφέων για την πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί στα ζητήματα της απασχόλησης, αντλούν την έμπνευσή τους από τη φιλελεύθερη σκέψη. «Ας εξετάσουμε την περίπτωση της αύξησης των επιδομάτων ανεργίας», εξηγεί με παιδαγωγικό οίστρο η Τράπεζα της Σουηδίας. «Αυτή η αύξηση μεγεθύνει τα κέρδη που προσφέρει η ανεργία και μειώνει τα κέρδη που συνεπάγεται η εύρεση μιας θέσης εργασίας. Συνεπώς, αποτελεί κίνητρο για αύξηση των μισθών -έτσι ώστε να προσελκύονται οι υποψήφιοι εργαζόμενοι- με αποτέλεσμα να μειώνεται ο διαθέσιμος αριθμός των θέσεων εργασίας, να αυξάνεται η ανεργία και να ανεβαίνει το ύψος των μισθών»(3). Οι αυξήσεις των μισθών -οι οποίες τροφοδοτούνται από το προαναφερθέν αντισταθμιστικό εισόδημα που ενισχύει τη διαπραγματευτική δύναμη των εργαζόμενων (οι οποίοι διαθέτουν επίσης τη βοήθεια των συνδικάτων)- αντιπροσωπεύουν αύξηση του κόστους για τις επιχειρήσεις, οι οποίες υποχρεώνονται να μειώσουν τον αριθμό των θέσεων εργασίας. Υστερα από ογδόντα χρόνια προόδου της νεοκλασικής σκέψης, συναντάμε και πάλι το τροπάριο που ξεκίνησε όταν, το 1931, ο οικονομολόγος Ζακ Ριέφ διατύπωσε τη θεωρία του: η ασφάλιση κατά της ανεργίας και τα επιδόματα ανεργίας αποτελούν την κύρια αιτία της ανεργίας.

ΤΟ «ΤΑΙΡΙΑΣΜΑ»

Ωστόσο, για να εξηγηθεί η ανεργία με τις θεωρίες του «ταιριάσματος» και της αναζήτησης εργασίας, θα έπρεπε να κατορθώσουμε να πείσουμε τον εαυτό μας ότι, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, τον Σεπτέμβριο του 2008, τα επιδόματα ανεργίας πρέπει να αυξήθηκαν σημαντικά (ανεβάζοντας συνεπώς κατακόρυφα τις μισθολογικές διεκδικήσεις των εργαζόμενων), καθώς και ότι, παράλληλα, η «προοπτική μιας γερής λυτρωτικής κρίσης» πρέπει να προκάλεσε αρκετό ενθουσιασμό στους εργαζόμενους, οι οποίοι υπέθεσαν ότι χάρη σε αυτήν θα υπάρξουν καινούριες θέσεις εργασίας με υψηλότατους μισθούς. Ετσι, όλα αυτά πρέπει να είχαν ως αποτέλεσμα να αρχίσουν ξαφνικά οκτώ εκατομμύρια αμερικανοί εργαζόμενοι να εγκαταλείπουν τις κακοπληρωμένες ώς τώρα δουλειές τους και να επιδίδονται μετά μανίας στο κυνήγι των καλύτερων ευκαιριών «ταιριάσματος» στην αγορά εργασίας. Συνεπώς, αυτά τα οκτώ εκατομμύρια εργαζόμενων που εγκατέλειψαν γεμάτα ενθουσιασμό κι ευθυμία τις θέσεις εργασίας τους, δεν πρέπει να λογίζονται ως «άνεργοι», δεδομένου ότι ποντάρουν σε ένα καλύτερο μέλλον, «επενδύοντας» ορθολογικά σε μια παρατεταμένη περίοδο αναζήτησης εργασίας.

Η Τράπεζα της Σουηδίας, χωρίς αμφιβολία, δεν αγνοεί ότι υπάρχει κρίση, εντούτοις θεωρεί σωστό να στηρίξει αυτή την άποψη. Επιδίδεται, λοιπόν, στην υπεράσπιση και στην απόδειξη της ορθότητας των θέσεων που βράβευσε. Ομως, ορισμένοι θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι αυτές οι θέσεις περνούν σε επικίνδυνο βαθμό τα όρια της διανοητικής λαθροχειρίας. Η οποία εμφανίζεται με τη μορφή ενός γραφήματος που συσχετίζει το ποσοστό της ανεργίας και τις κενές θέσεις εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά το 2000. Και το συμπέρασμα; Το κείμενο της επιστημονικής υποστήριξης αναφέρει ότι «κατά τη διάρκεια της σημερινής κρίσης παρατηρήθηκε μια ξεκάθαρη μετακίνηση της καμπύλης»· ωστόσο, παραδέχεται ότι... «οι λόγοι της μετακίνησης δεν έχουν γίνει ακόμα κατανοητοί»(4). Κάτι τέτοιο άξιζε στ' αλήθεια ένα Νόμπελ.

Κι όμως, υπάρχουν ερμηνείες του φαινομένου. Για παράδειγμα, εκείνη που υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει μετακίνηση της καμπύλης αλλά μετακίνηση κατά μήκος της καμπύλης. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, το γράφημα αποδεικνύει ξεκάθαρα ότι, στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ποσοστό των κενών θέσεων εργασίας καταρρέει την περίοδο Ιουνίου 2008-Δεκεμβρίου 2009, τη στιγμή που η ανεργία αυξάνεται ραγδαία: η θέση αυτή είναι εντελώς αντίθετη με εκείνη που υιοθετεί η επιτροπή της Τράπεζας της Σουηδίας. Και φυσικά, η τελευταία δεν της έδωσε την παραμικρή σημασία. Οπως, εξάλλου, δεν έδωσε καμία σημασία στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου οι μισθοί μειώθηκαν σημαντικά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Λογικό εκ μέρους της, γιατί κάτι τέτοιο θα αποτελούσε την αναγνώριση ενός δεύτερου λόγου ακυρότητας των αναλύσεων στις οποίες στηρίχθηκε η απονομή του Νόμπελ.

Ο πρώτος λόγος του χάσματος ανάμεσα στη θέση του «ταιριάσματος» και στην πραγματικότητα οφείλεται στον ορισμό που δίνει για την ανεργία. Στις κοινωνίες μας, στις οποίες η εργασία είναι ταυτόχρονα ένα σημαντικό μέσο κοινωνικής ενσωμάτωσης, μια ηθική υποχρέωση και ένας δυνητικός τρόπος για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ατόμου, η εξομοίωση της αναζήτησης εργασίας με το αποτέλεσμα ενός ορθολογικού οικονομικίστικου υπολογισμού σημαίνει ότι παραγνωρίζουμε τα πραγματικά κίνητρα όσων αναζητούν εργασία. Οι έρευνες που μπαίνουν στον κόπο να ενδιαφερθούν για τη γνώμη των μισθωτών, αποδεικνύουν ξεκάθαρα ότι τα κίνητρά τους δεν χωρούν διόλου στο καλούπι της ψυχρής και υπολογιστικής ορθολογικότητας των Νόμπελ 2010.

ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Αντίθετα, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι πολλοί δικαιούχοι του Ελάχιστου Εισοδήματος Ενταξης (RMI)(5) αναζητούν δραστήρια μία θέση εργασίας, ακόμα και στις περιπτώσεις όπου η πρόσληψή τους σε κάποια επιχείρηση δεν θα τους εξασφάλιζε κάποιο περαιτέρω οικονομικό όφελος. Οσο κι αν αυτό δεν αρέσει στον Ζακ Ριέφ και στους πνευματικούς κληρονόμους του, δεν είναι διόλου προφανές ότι τα επιδόματα εργασίας αποθαρρύνουν τους άνεργους από την αναζήτηση μιας θέσης εργασίας. Γι' αυτόν, άλλωστε, τον λόγο, χώρες όπως η Σουηδία και η Δανία κατόρθωσαν να επιτύχουν τα υψηλότερα επίπεδα απασχόλησης στην Ευρώπη, συνδυάζοντας υψηλά επίπεδα επιδομάτων ανεργίας και σημαντικές δημόσιες δαπάνες στον τομέα αυτό, οι οποίες, μεταξύ άλλων, αφορούσαν και τα λεγόμενα «ενεργά μέτρα», τα οποία εγγυώνται στους άνεργους βοήθεια, συμβουλές και παροχή επαγγελματικής κατάρτισης. Δυστυχώς, οι «μεταρρυθμίσεις» που εισήγαγαν τα τελευταία χρόνια οι κεντροδεξιές κυβερνήσεις συνεπάγονταν -τόσο στις σκανδιναβικές χώρες όσο και αλλού- την καθιέρωση αυστηρότερων κριτηρίων για την αποζημίωση των ανέργων, τη μείωση των επιδομάτων και την αύξηση των απαιτήσεων που τίθενται στους άνεργους, κυρίως όσον αφορά τις προτάσεις εργασίας που είναι υποχρεωμένοι να δεχθούν(6).

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο πλανώνται οι βραβευθέντες οικονομολόγοι, είναι ότι η κυρίαρχη σκέψη -η οποία χαρακτηρίζεται από την εντυπωσιακή ικανότητά της να επιλέγει από όλα τα στοιχεία που συγκροτούν την πραγματικότητα μονάχα όσα την εξυπηρετούν και να αδιαφορεί για τα υπόλοιπα- αποκρύπτει συστηματικά, εδώ και τριάντα χρόνια, ακόμα και την πιθανότητα να εκδηλωθεί κάποια οικονομική κρίση, όπως επίσης και τους μηχανισμούς που δημιουργούν τη ζήτηση στις καπιταλιστικές οικονομίες. Κι όμως, πολλοί οικονομολόγοι -σίγουρα λιγότερο προβεβλημένοι και βραβευμένοι- ασχολήθηκαν με αυτά τα ζητήματα.

Για παράδειγμα, ο αμερικανός Χάιμαν Μίνσκι (1919-1996), ο οποίος έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον αναπόφευκτο χαρακτήρα των κρίσεων, και του οποίου η ανάλυση μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: κατά την διάρκεια των περιόδων στις οποίες κυριαρχεί η ηρεμία και η οικονομική μεγέθυνση, όλοι όσοι δραστηριοποιούνται στις χρηματαγορές έχουν την τάση να ξεχνούν τις προηγούμενες κρίσεις. Σιγά σιγά, απομακρύνονται από τις επενδύσεις που παρουσιάζουν χαμηλό κίνδυνο κι ένα λογικό επίπεδο απόδοσης και στρέφονται σε ολοένα πιο ριψοκίνδυνες επενδύσεις, των οποίων η προσδοκώμενη απόδοση είναι κατά πολύ υψηλότερη. Καθώς αυξάνεται σταδιακά το επίπεδο του κινδύνου που αναλαμβάνουν, οι επενδυτές καταλήγουν σε τοποθετήσεις οι οποίες μπορούν να αναχρηματοδοτηθούν μονάχα με νέα δάνεια. Κι όταν το επίπεδο των χρεών τους φτάσει σε δυσθεώρητο ύψος (καθώς τα χρέη βρίσκονται σε απόλυτη αναντιστοιχία με τα προσδοκώμενα εισοδήματα από τις επενδύσεις), το σύνολο του συστήματος οδηγείται στην κατάρρευση. Πράγματι, ο οικονομικός κύκλος αντιστρέφεται κατά τη διάρκεια των περιόδων όπου στερεύει η ρευστότητα: καθώς η πραγματική οικονομία δεν βρίσκει πλέον πηγές χρηματοδότησης, ο ρυθμός της οικονομικής μεγέθυνσης αρχίζει να υποχωρεί, οι επιχειρήσεις απολύουν κι η ανεργία αυξάνεται κατακόρυφα.

Αυτή η πρώτη εξήγηση συνοδεύεται αναπόφευκτα από μια δεύτερη, η οποία αναπτύχθηκε ακολουθώντας τα διδάγματα από το έργο του πολωνού οικονομολόγου Μίκαελ Καλέτσκι (1899-1970). Οι πολιτικές συγκράτησης του μισθολογικού κόστους που εφαρμόζονται από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, οδήγησαν σε σημαντική αναδιανομή της προστιθέμενης αξίας -εις βάρος των μισθών και προς όφελος των κερδών- της τάξης των 5-10 εκατοστιαίων μονάδων του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, ανάλογα με τη χώρα. Πρόκειται για ένα πρωτοφανές φαινόμενο. Το σχετικά χαμηλό επίπεδο των μισθών ώθησε τα νοικοκυριά να δανειστούν, καταφεύγοντας σε χρηματοοικονομικούς ενδιάμεσους, οι οποίοι είχαν μια έξυπνη ιδέα: να μεταφέρουν το βάρος του κινδύνου που εγκυμονούσαν τα δάνεια στις χρηματαγορές, μέσω της «τιτλοποίησης» των δανείων. Η λύση αυτή προσέδωσε μια νέα δυναμική στην οικονομία, η οποία όμως οδήγησε στην οικονομική κρίση του 2007. Ο φαύλος κύκλος ενισχύθηκε και επιδεινώθηκε από το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος της προστιθέμενης αξίας που αποκόμισαν όλοι όσοι καρπώθηκαν τα κέρδη, δεν διατέθηκε για παραγωγικές επενδύσεις, αντιθέτως, προτιμήθηκαν οι επενδύσεις στις χρηματαγορές. Συνολικά, η παραμόρφωση της κατανομής της προστιθέμενης αξίας έβλαψε σημαντικά την ανάπτυξη και την απασχόληση, δεδομένου ότι στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες η συνολική ζήτηση εξακολουθεί να στηρίζεται δομικά στους μισθούς και όχι στα κέρδη.

ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Παρόμοιες αναλύσεις οδηγούν σε συστάσεις για υιοθέτηση οικονομικών πολιτικών οι οποίες είναι εντελώς διαφορετικές από εκείνες που προτείνουν οι οικονομολόγοι που βραβεύτηκαν από την Τράπεζα της Σουηδίας και μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: Για την αντιμετώπιση της ανεργίας, οι κυβερνήσεις οφείλουν να θεσπίσουν νομοθετικούς περιορισμούς στις πρακτικές των χρηματαγορών και να λάβουν μέτρα τα οποία θα εξασφαλίζουν ότι τα κέρδη θα τροφοδοτήσουν κατά κύριο λόγο τις επενδύσεις. Πρέπει, επίσης, να ενισχύσουν το ρόλο των συνδικάτων και τις διατάξεις του εργατικού δικαίου, να δρομολογήσουν διαδικασίες μισθολογικών διαπραγματεύσεων και να μεριμνήσουν για την καλύτερη κατανομή των φόρων ανάμεσα στη μεσαία τάξη και στην τάξη των εύπορων(7).

Ευτυχώς για την επιτροπή της Τράπεζας της Σουηδίας που απονέμει τα Νόμπελ μονάχα σε ζώντες και όχι μεταθανάτια, τον Μίνσκι και τον Καλέτσκι τους έχουν θάψει εδώ και καιρό, κι όχι μόνο κυριολεκτικά, αλλά και μεταφορικά. Η κυρίαρχη σκέψη φρόντισε γι' αυτό.

(1) Δελτίο τύπου της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Σουηδίας, 11 Οκτωβρίου 2010.

(2) Βλέπε Hazel Henderson, «Το Νόμπελ των αγορών», «Le Monde diplomatique» http://www.monde-diplomatique.gr/spip.php?article290

(3) «Scientific Background on Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2010, market with search Frictions», σελ. 17-18.

(4) «Scientific Background», όπ.π.

(5) (ΣτΜ) Στη Γαλλία, όλοι οι αποδεδειγμένα άποροι πολίτες άνω των 25 ετών λαμβάνουν το RMI, ύψους μερικών εκατοντάδων ευρώ.

(6) Βλέπε Jean-Pierre Sereni, «Les parts d'ombre du paradis danois», «Le Monde diplomatique», Οκτώβριος 2010.

(7) Βλέπε σχετικά με αυτό το ζήτημα τις προτάσεις του «μανιφέστου των τεθλιμμένων οικονομολόγων»: http://atterres.org

(*): ρήση του Αντρέ Μπρετόν (André Breton)

Oπλίσατε, σκοπεύσατε, πυρ!

Σημειώνεται σε άρθρο του "Economist":

" «Κλειδί» για την ανάπτυξη οι μεταρρυθμίσεις στο Δημόσιο

H μάχη με τα συνδικάτα του δημόσιου τομέα θα πρέπει να έχει θέμα την παραγωγικότητα και την ισορροπία των απολαβών, πέραν των περικοπών στις δημόσιες δαπάνες. Αλλά η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Αν κοιτάξετε σε όλο τον κόσμο, θα δείτε ότι οι μάζες συσπειρώνονται. Από τη μία πλευρά, οι δεσμοφύλακες στις φυλακές της Καλιφόρνιας, οι Βρετανοί αστυνομικοί, οι Γάλλοι σιδηροδρομικοί και οι Ελληνες δημόσιοι υπάλληλοι. Από την άλλη, οι χρεωμένες κυβερνήσεις των πλούσιων κρατών. Ακόμα και μία απλή αναφορά σε μειώσεις μπορεί να βγάλει τους δημοσίους υπαλλήλους της Ευρώπης στον δρόμο. Οταν αυτές οι μειώσεις εφαρμοστούν, περιμένετε τα χειρότερα.

Οι συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις επανήλθαν στο επίκεντρο της πολιτικής, και όχι υπό τη μορφή της παλιάς διαμάχης κεφαλαίου και εργατικής τάξης. Σήμερα η πάλη δεν είναι ταξική, σύμφωνα με τον Βρετανό φιλελεύθερο θεωρητικό Γουίλιαμ Γκόμπετ, αλλά πάλη μεταξύ όσων καταβάλλουν φόρους και όσων τους καταναλίσκουν. Σε όλο τον πλούσιο κόσμο μόλις τώρα οι ιδιωτικοί υπάλληλοι αρχίζουν να καταλαβαίνουν τα πλουσιοπάροχα προνόμια των δημοσίων υπαλλήλων εις βάρος των υπολοίπων. Αυτό δεν σημαίνει ότι πολλοί δημόσιοι λειτουργοί σε ατομική βάση δεν είναι εξαιρετικοί στη δουλειά τους. Ωστόσο, τα συνδικάτα τους έχουν εμποδίσει κάθε αναγκαία μεταρρύθμιση. Στην Αμερική και την Ευρώπη είναι τόσο δύσκολο να αποζημιώσεις υλικά μία καταπληκτική δασκάλα όσο και να απολύσεις μία ακατάλληλη. Ωστόσο, η ισχύς των σωματείων τους μεγιστοποιείται επειδή είναι σε θέση με μία απεργία να παραλύσουν τη λειτουργία των εργοδοτών τους μονοπωλιακών οργανισμών, αλλά και επειδή ασκούν μέγιστη πολιτική επιρροή σε αυτούς τους εργοδότες. Για παράδειγμα, οι Εργατικοί στη Βρετανία καλύπτουν το 80% της χρηματοδότησής τους από τα σωματεία του δημόσιου τομέα.

Συνήθως μπροστά στις απεργίες του Δημοσίου οι κυβερνήσεις παραδίδονται, χωρίς να γίνεται εμφανής ο τρόπος. Τώρα πρέπει να πολεμήσουν, γιατί στερούνται πόρων. Δεν πρέπει να χάσουν την τεράστια ευκαιρία που τους δίνει η παρούσα συγκυρία να επανασχεδιάσουν τον κρατικό μηχανισμό. Δηλαδή, να βελτιώσουν την παραγωγικότητα και τις υπηρεσίες, όχι απλά να περικόψουν. Μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να πρέπει να καταβάλλουν υψηλότερες αποδοχές σε καλούς υπαλλήλους.

Η επικείμενη μάχη θα διεξαχθεί για τα επιδόματα και όχι για τους μισθούς. Εδώ το θέμα είναι η ισορροπία. Οι άδειες είναι παράλογα γενναιόδωρες, αλλά το πραγματικό θέμα είναι οι συντάξεις. Τα 65 έτη θα πρέπει να είναι το ελάχιστο ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης για όσους ξόδεψαν τη ζωή τους σε τάξεις και γραφεία, ενώ οι νέοι δημόσιοι υπάλληλοι πρέπει να προσαρμοστούν σε συντάξεις με καθορισμένες εισφορές. Ενα άλλο πεδίο μάχης είναι τα θεσπισμένα προνόμια των σωματείων. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα απαγορευτεί ο συνδικαλισμός. Πρέπει όμως να περιοριστεί το δικαίωμα της απεργίας, ενώ ο κάθε δημόσιος υπάλληλος θα πρέπει να διαλέγει: ή θα συνδικαλιστεί ή θα δωρίσει σε κάποιο κόμμα. Οι μεταρρυθμίσεις στο Δημόσιο δεν έχουν στόχο να το δαιμονοποιήσουν. Η υγεία του έχει ζωτική σημασία για την κοινωνία συνολικά και όχι μόνον για την ανάπτυξη.

Τα τελευταία 25 χρόνια η παραγωγικότητα στον ιδιωτικό τομέα εκτινάχθηκε στη Δύση, γιατί οι εταιρείες είχαν ελευθερία κινήσεων. Είναι δυσκολότερο να αναδιοργανωθεί ένα κράτος, αλλά ακόμα και μικρές βελτιώσεις στην παραγωγικότητα θα εξοικονομήσουν πολλά χρήματα. Οι πολιτικοί έχουν την επιλογή να κάνουν αλλαγές και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας στο μέλλον ή να υποχωρήσουν και πάλι".

Μια σημείωση: Γράφει ο Milton Friedman στο εισαγωγικό σημείωμα (Preface) του βιβλίου του "Capitalism and Freedom" το 1982 : "Only a crisis, actual or perceived, produces real change. When that crisis occurs, the actions that are taken depend on the ideas that are lying around. That, I believe, is our basic function: to develop alternatives to existing policies, to keep them alive and available until the politically impossible becomes politically inevitable".

Μια σύνοψη του μηχανισμού της αγοράς

Γράφει, σε αρθρο του στην"Καθημερινή" ο κ. Πάσχος Μανδραβέλης:

" Το κόστος και το όφελος σε μια οικονομία

Υπήρχε μια εποχή που τα πράγματα ήταν απλά. Μεγάλα ιδεολογικά σχήματα, που είχαν στο κέντρο τους απόλυτες όσο και ασαφείς αλήθειες (π. χ. Θεός, πατρίδα, φυλή, αταξική κοινωνία κ. λπ.), μπορούσαν να κινητοποιήσουν μεγάλες μερίδες πληθυσμών προς ένα σκοπό. Το κίνητρο κάθε ατόμου ξεχωριστά για να εργασθεί (άρα να έχει προσωπικό κόστος) προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση είχε στον πυρήνα του κάτι μεταφυσικό. Ολες αυτές οι μεγάλες έννοιες δεν ήταν σαφώς προσδιορισμένες και, ως εκ τούτου, ποτέ κανείς δεν ήξερε πότε θα έρθει το πλήρωμα του χρόνου. Απλώς κυριαρχούσε η πίστη πως υπάρχει μια προδιαγεγραμμένη πορεία προς το καλό κι άπαντες όφειλαν να την ακολουθήσουν, ώστε αυτή η πορεία να επιταχυνθεί.

Αυτά τα ιδεολογικά σχήματα εξάντλησαν με τον καιρό (και κυρίως με την εφαρμογή τους) τα όρια των δυνατοτήτων τους. Επειδή στηρίζονταν σε απόλυτες αλήθειες (άσχετα αν κάποιες απ’ αυτές επιχείρησαν να φορέσουν τον μανδύα του «επιστημονικού») στερούσαν την ελευθερία εκείνων που δεν συμμερίζονταν την αίσθηση της εκ των άνω προσδιορισμένης αποστολής των. Επειδή δε οι «αλήθειες» αυτές ήταν και ασαφείς, ο περιορισμός της ελευθερίας επεκτεινόταν όλο και σε πιο παράταιρους χώρους. Ετσι, τα μεγάλα ιδεολογικά σχήματα κατέρρευσαν κυρίως διά της εφαρμογής τους. Αφενός δεν μπορούν να κινητοποιήσουν τα άτομα και αφετέρου το κόστος της κινητοποίησης αποδείχθηκε με τον καιρό μεγαλύτερο του οφέλους.

Το ερώτημα λοιπόν που μπαίνει είναι πώς κινητοποιείς ελεύθερους ανθρώπους για την επίτευξη κοινωνικών στόχων, όταν δεν υπάρχει το κίνητρο της «βασιλείας των ουρανών» ή της γης, που «έτσι κι αλλιώς θα γίνει κόκκινη». Γιατί να γίνει παραγωγικός ένας δημόσιος υπάλληλος, αν ξέρει ότι θα αμειφθεί το ίδιο, είτε δουλέψει δύο ώρες είτε δέκα; Γιατί να επωμισθεί επιπλέον κόστος ένας εργαζόμενος της πρώην ΕΣΣΔ, όταν το προσωπικό όφελος θα είναι το ίδιο;

Μια λύση που αναφέρεται συχνά είναι τα αντικίνητρα: όποιος δεν πράξει το σωστό, παρανομεί· και όποιος παρανομεί τιμωρείται. Δεν υπάρχει κοινωνία που να μην προϋποθέτει κανόνες. Οι κανόνες, έχοντας προηγουμένως ορίσει τις έννοιες του σωστού και του λάθους, ορίζουν έτσι και τη συμμόρφωση ή την παράβαση. Η παράβαση τιμωρείται, άρα οι άνθρωποι θα πράξουν το σωστό. Αν και μπορεί να επιχειρηματολογεί κάποιος επί χρόνια πώς θα οριστεί το «σωστό» και το «λάθος», ας δεχθούμε ότι υπάρχει ένας αντικειμενικός τρόπος ορισμού. Ομως, αυτό όχι μόνο δεν εξηγεί τη νομιμοποιητική βάση των κινήτρων, αλλά δεν είναι επαρκής θεωρία και για τα κίνητρα.

Το βασικό πρόβλημα των αντικινήτρων είναι πως αφορούν την πράξη και όχι την παράλειψή της. Τα αντικίνητρα μπορεί να σταματήσουν κάποιον από το να κάνει κάτι, αλλά δεν τον κινητοποιούν να κάνει κάτι περισσότερο. Οι πειθαρχικές ποινές στέλνουν όλους τους δημοσίους υπαλλήλους καθημερινά στη δουλειά τους, δεν τους κινητοποιεί όμως και να την κάνουν. Με άλλα λόγια, η τιμωρία φρενάρει τους ανθρώπους για το «λάθος», αλλά δεν τους κινητοποιεί για το «σωστό». Οπως κι αν οριστεί το «σωστό» ή το «λάθος».

Αντιθέτως, ο καπιταλισμός έχει λύσει αυτό το πρόβλημα σε ατομικό επίπεδο. Διά της αγοράς προωθεί το δημοκρατικά επιλεχθέν «καλό», επιβραβεύοντας όσους το προωθούν. Ενας επιχειρηματίας, αν δουλέψει περισσότερο προς την κατεύθυνση που οι καταναλωτές θέλουν, θα αμειφθεί παραπάνω. Ενας σταχανοβίτης, πέρα από μια πιθανή ηθική ανταμοιβή, δεν πρέπει να περιμένει τίποτε περισσότερο. Πρέπει να πούμε «μπράβο» στον δεύτερο, αλλά αυτό δεν θα κινητοποιήσει έναν ικανό αριθμό ατόμων για αύξηση της παραγωγικότητας.

Από κει και πέρα η Αριστερά μπαίνει στον εξίσου ασαφή (με τα μεγάλα ιδεολογήματα) δρόμο των «αξιών» κάνοντας μάλιστα και μια λογική υπέρβαση. Φορτώνει στους ανθρώπους μια «αξία» που δεν έχουν, το «κυνήγι του χρήματος». Για τους περισσότερους ανθρώπους (εξαιρούμε κάποιες παθολογικές περιπτώσεις) το χρήμα δεν αποτελεί επ’ ουδενί αυθύπαρκτη αξία. Παραμένει ένα (πολύ πραγματικό) μέσο ανταλλαγής του τωρινού κόστους της εργασίας τους με μελλοντικές απολαβές. Είναι μεν υπαρκτό το μεταλλαγμένο σχήμα που παρατήρησε ο Καρλ Μαρξ στον καπιταλισμό χρήμα-εμπόρευμα-χρήμα, αλλά αυτό χαρακτηρίζει τη δομή του συστήματος, όχι τις επιδιώξεις των ατόμων.

Από την άλλη, η βασική αρετή του καπιταλισμού είναι πως δίνει πραγματικά κίνητρα στους ανθρώπους για να κινητοποιηθούν προς δημοκρατικά επιλεγμένους κοινωνικά στόχους. Αν η κοινωνία θέλει παπούτσια θα φτιάξει παπούτσια, όχι γιατί έτσι «θα γίνει ο κόσμος καλύτερος», αλλά γιατί αυτοί που θα τα φτιάξουν θα αμειφθούν πραγματικά. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν παρουσιάζονται ουρές στα καταστήματα υποδημάτων, σε αντίθεση με όσα είδαμε στην αλήστου μνήμης ΕΣΣΔ.

Ο μεγάλος Βρετανός οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς το είχε διατυπώσει πολύ γλαφυρά: «Καπιταλισμός είναι η δοξασία, πως οι πιο αχρείοι άνθρωποι θα κάνουν τα πιο αχρεία πράγματα για το καλό όλων μας». Ετσι, ενώ η σοσιαλιστική θεώρηση των πραγμάτων χρησιμοποιεί θεολογικού τύπου κίνητρα (όραμα για μια καλύτερη μελλοντική ζωή) για την κινητοποίηση των ατόμων προς κοινωνικούς στόχους, η θεώρηση της ελεύθερης αγοράς χρησιμοποιεί το μεταφυσικό τρικ ότι το συνολικό αποτέλεσμα των επιμέρους κοινωνικών στόχων που ικανοποιεί η αγορά είναι εξ ορισμού το κοινωνικά επιθυμητό.

Υπάρχει ένα παράδοξο με την αγορά. Αφού δεν έχουμε καντάρι να ορίσουμε ποιο είναι ορθό προς παραγωγή και ποιο όχι, η αγορά είναι ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο, που εξασφαλίζει την καλύτερη και δημοκρατικότερη χρήση των πάντα ελλιπών πόρων που διαθέτουμε.

Επειδή, όμως, οι επιθυμίες των ανθρώπων είναι μεταβλητές, κάθε κεντρικός σχεδιασμός είναι καταδικασμένος να αποτύχει. Δηλαδή, ακόμη κι αν υπήρχε ένας υπολογιστής που θα συγκέντρωνε όλες τις επιθυμίες όλων των ανθρώπων για να προγραμματιστεί η παραγωγή, τα δεδομένα αυτά δεν θα ήταν παρά μια στατική εικόνα, ενώ υπάρχει μια δυναμική κοινωνία που μεταβάλλεται διαρκώς. Με την αγορά εξασφαλίζουμε την καλύτερη προσέγγιση των επιθυμιών των καταναλωτών με την παραγωγή. Είναι ένα καθημερινό δημοψήφισμα και το κυριότερο: κατανέμει το κόστος και το όφελος στα άτομα που κάνουν τις επιλογές.

Η ζήτηση και η προσφορά προϊόντων

Η αγορά πλεονεκτεί έναντι κάθε κεντρικού σχεδιασμού διότι τα οφέλη που υπόσχεται για κοινωνικά επιθυμητές επιλογές κινητοποιεί τα άτομα να παράγουν. Από την άλλη δημιουργεί και αντικίνητρα. Οι επιχειρηματικές ζημίες που δημιουργούνται από κοινωνικά ανεπιθύμητες επιλογές (επιλογές δηλαδή που δεν είναι επιθυμητές από τους ανθρώπους που ψηφίζουν διά του οβολού τους κάθε μέρα) αποτελούν ένα βασικό αντικίνητρο γι’ αυτές τις επιλογές.

Το παράδοξο, όμως, είναι ότι οι επιμέρους επιθυμητές κοινωνικά επιλογές που εκφράζονται μέσω της αγοράς δεν αθροίζονται πάντα σε μια επιθυμητή κοινωνική επιλογή. Δημιουργούνται, για παράδειγμα, ανισότητες οι οποίες, πέρα από το αρνητικό ηθικό φορτίο που κουβαλούν, γίνονται βόμβα στα θεμέλια της κοινωνίας. Ακόμη και στενά οικονομολογικά αν δούμε το ζήτημα (αν δηλαδή αποσιωπήσουμε τον παράγοντα κοινωνική συνοχή) η εκτεταμένη φτώχεια υπονομεύει κάθε αναπτυξιακή προοπτική της οικονομίας. Στο κάτω κάτω της γραφής κάποιοι πρέπει να έχουν τα χρήματα για να αγοράσουν τα προϊόντα που παράγονται. Ο καπιταλισμός για να λειτουργήσει δεν μπορεί να έχει μόνο πωλητές· χρειάζεται και αγοραστές. Προσφορά χωρίς τη ζήτηση είναι νεκρά προϊόντα στις αποθήκες. Κι αυτό δημιουργεί τις κρίσεις στον καπιταλισμό. Είναι προς το συμφέρον κάθε επιχειρηματία να συμπιέζει τους μισθούς για να μειώσει το κόστος παραγωγής και δι’ αυτού του τρόπου να μεγαλώσει την προσφορά. Ομως η συνολική μείωση των μισθών σε μια οικονομία συμπιέζει τη ζήτηση. Ετσι αυξάνεται διαρκώς η προσφορά και μειώνεται η ζήτηση, με αποτέλεσμα να έχουμε κρίση υπερπαραγωγής. (Σ. Σ.: στην Ελλάδα, βέβαια, έχουμε το ακριβώς αντίστροφο πρόβλημα. Είχαμε ζήτηση χωρίς εγχώρια παραγωγή, που δημιούργησε την κρίση υπερδανεισμού του Δημοσίου για να στηρίξει την κατανάλωση).

Στον 20ό αιώνα είδαμε το μοντέλο της κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας να καταρρέει, επειδή ακριβώς δεν έλυσε το πρόβλημα των κίνητρων για την κινητοποίηση των ανθρώπων. Είδαμε τις δυτικές οικονομίες να αναπτύσσονται γιατί κάθε φορά έβρισκαν μια ευαίσθητη ισορροπία μεταξύ της ελευθερίας της αγοράς και της κρατικής παρέμβασης. Κάποιες χώρες βρήκαν καλύτερες ισορροπίες προς την κατεύθυνση της αγοράς και προόδευσαν ταχύτερα. Κάποιες άλλες (όπως η Ελλάδα) έμειναν αγκυλωμένες εξαιτίας της θεοποίησης της κρατικής παρέμβασης, με αποτέλεσμα να χάσουν αναπτυξιακές ευκαιρίες. Τροφοδότησαν τη ζήτηση (διά του δανεισμού) αμελώντας την προσφορά. Η πραγματικότητα της κρίσης που βιώνουμε αυτό δείχνει".

Επί του τεράστιου ζητήματος της αποτελεσματικότητας της αγοράς, αναμένω παρατηρήσεις και σχόλια. Οφείλω, πάντως, να σημειώσω ότι, αν σήμερα έχουμε την "πολυτέλεια" να προβαίνουμε σε αναλύσεις περί της "αναγκαιότητας της αγοράς", οφείλεται στην παροχέτευση χρήματος στην (χρηματοπιστωτική) αγορά από κυβερνήσεις. Και μάλιστα, χωρίς να υπάρχει ουδεμία δέσμευση για την περαιτέρω κατεύθυνση των κεφαλαίων. Δηλαδή, το αντίθετο ακριβώς από ότι πρεσβεύει η Κεϋνσιανή θεωρία (κα η Λογική, εν γένει). Και όλο αυτό, συνέβει χωρίς ο ιδιωτικός χρηματοπιστωτικός τομέας να αναλάβει κανένα κίνδυνο. Αυτό γίνεται εμφανέστατο από την ακόλουθη είδηση:

"Τράπεζα Αγγλίας : Ας χρεοκοπήσουν και τράπεζες

Πρέπει να επιτρέπεται στις τράπεζες να αποτυγχάνουν σε δύσκολους καιρούς και οι ζημιές τους να απορροφώνται από τους πιστωτές και επενδυτές τους, όχι από τους φορολογούμενους, δήλωσε σε συνέντευξη τύπου στο BBC o υποδιοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας Πολ Τάκερ (Paul Tucker).

Ο Τάκερ τόνισε πως οι τράπεζες όφειλαν να αναλάβουν τις ζημιές όταν τα πράγματα πηγαίνουν άσχημα και πως οι αλλαγές που έχουν γίνει στο τραπεζικό σύστημα δεν πήγαν αρκετά μακριά ώστε να επιτρέψουν το ενδεχόμενο αυτό.

"Εάν έχουμε ένα σύστημα όπου οι τράπεζες απολαμβάνουν πάντα τις καλές μέρες και οι φορολογούμενοι πάντα τις κακές μέρες, κάτι έχει στραβώσει με τον καπιταλισμό, με την καρδιά του καπιταλισμού, και χρειάζεται να το διορθώσουμε" δήλωσε στην τηλεόραση του BBC. "Θέλουμε τις καλές μέρες να τις απολαμβάνουν οι μέτοχοι και σε κάποιο βαθμό και οι μάνατζερ, αλλά πρέπει να συμβαίνει το ίδιο και στις βροχερές μέρες. Αυτό θα απαιτήσει μεγάλες αλλαγές διεθνώς" δήλωσε ο Τάκερ.

Η βρετανική κυβέρνηση κατέχει ένα μερίδιο 83% στη Royal Bank of Scotland και 41% στο Lloyds Banking Group μετά τη διάσωσή τους το 2008-2009. Μία ανεξάρτητη επιτροπή για τις τράπεζες θα υποβάλλει έκθεση φέτος για το αν οι βρετανικές τράπεζες είναι πολύ ισχυρές και χρειάζεται να χαλιναγωγηθούν".

Να σημειώσω ότι η πρόταση του κ. Paul Tucker, σημαίνει και την ανάληψη κινδύνου από τους καταθέτες. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Αδήλωτη εργασία

Σύμφωνα με ανάλυση των αποτελεσμάτων των ελέγχων που διενήργησαν τα μικτά κλιμάκια Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας και της Ειδικής Υπηρεσίας Ελέγχου και Ασφάλισης για τους τελευταίους 11 μήνες του 2010 (από 1/2/2010 έως 31/12/2010), από τον έλεγχο συνολικά 27.538 επιχειρήσεων (αντιστοιχούν στο 3% του συνόλου) και επί συνόλου 77.666 εργαζομένων, οι 19.435 δεν βρέθηκαν καταχωρισμένοι στα ειδικά βιβλία, δηλαδή ήταν αδήλωτοι. Αυτό σημαίνει ότι η αδήλωτη εργασία αγγίζει το 25%.

Βάσει των στοιχείων αυτών, στις επιχειρήσεις που ελέγχθηκαν εργάζονται 56.467 ημεδαποί (ή το 72,71% του συνόλου των εργαζομένων) και 21.199 αλλοδαποί (αντιπροσωπεύουν το 27,29%), ενώ από τους 19.435 ανασφάλιστους εργαζόμενους το 65,6% είναι ημεδαποί (12.748 άτομα) και το 34,4% αλλοδαποί (6.687 άτομα).

Το μεγαλύτερο ποσοστό ανασφάλιστων εργαζόμενων εντοπίστηκε στην περιφέρεια Αττικής (26,29%) και ακολουθούν η περιφέρεια Μακεδονίας με 36,25%, Θεσσαλίας με 24,66%, η περιφέρεια Ηπείρου με 19,21% και η περιφέρεια Κρήτης με 17,21%.

Τα στοιχεία του ΣΕΠΕ παρουσίασε ο Ειδικός Γραμματέας του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας κ. Μιχάλης Χάλαρης, τονίζοντας ότι κατά τη διάρκεια των ελέγχων που διενεργήθηκαν επιβλήθηκαν πρόστιμα 9.368.500 ευρώ. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται τα πρόστιμα που αφορούν αποκλειστικά στην αδήλωτη εργασία και δεν περιλαμβάνονται πρόστιμα που επιβλήθηκαν για άλλες παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας.

"A statistic, a reminder of a world that doesn't care" (*)

Οπως διαβάζουμε:

"Στο 20,3% έχει ανέλθει το ποσοστό ανεργίας μεταξύ των νέων ηλικίας από 16 έως 24 ετών στη Βρετανία, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, ποσοστό ρεκόρ από την εποχή που άρχισαν να τηρούνται στατιστικά στοιχεία, το 1992.

Στο σύνολο του πληθυσμού το ποσοστό ανεργίας έμεινε σταθερό στο 7,9% (2,5 εκατομμύρια άνθρωποι) τον Νοέμβριο".



(*): στίχος από το "One in Ten" των UB40 (που "πήραν" το όνομά τους από το επίδομα του Ταμείου Ανεργίας της Μεγάλης Βρετανίας: Unemployment Benefit, Form 40).

Ισοζύγιο πληρωμών Ευρωζώνης

Οπως διαβάζουμε στην "Ελευθεροτυπία":

"Επιδεινώθηκε το ισοζύγιο πληρωμών της Ευρωζώνης τον Νοέμβριο

Το ισοζύγιο πληρωμών της Ευρωζώνης επιδεινώθηκε περαιτέρω τον Νοέμβριο φθάνοντας τα 11,2 δισ. ευρώ, σύμφωνα με ανακοίνωση της ΕΚΤ.

Τον Οκτώβριο η Ευρωζώνη είχε εμφανίσει έλλειμμα 9,6 δισ. ευρώ έναντι ελλείμματος 6,5 δισ. ευρώ τον Σεπτέμβριο. Γεγονός που υπογραμμίζει την έλλειψη ανταγωνιστικότητας συνολικά του μπλοκ των 16 χωρών-μελών.Το 2010 η Ευρωζώνη εμφάνισε έλλειμμα όλους τους μήνες εκτός από τον Ιανουάριο όπου είχε 1,6 δισ. πλεόνασμα.

Μέσα στην Ευρωζώνη χώρες σαν τη Γερμανία συνεχίζουν να εμφανίζουν πλεονάσματα χάρις στις ισχυρές εξαγωγές τους, ενώ άλλες έχουν δομικά εξωτερικά ελλείμματα. Μία ανάλυση των δεδομένων δείχνει πως οι εποχιακά διορθωμένες εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν σε 136,4 δισ. ευρώ τον Νοέμβριο από 133,5 δισ. ευρώ τον Οκτώβριο, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν σε 140,4 δισ. ευρώ.

Στο χρηματοπιστωτικό σκέλος, η ΕΚΤ ανέφερε μία μη προσαρμοσμένη καθαρή εισροή 38 δισ. ευρώ τον Νοέμβριο, καθώς περισσότερα χρήματα επενδύθηκαν σε ευρωπαϊκά περιουσιακά στοιχεία συγκριτικά με όσα τοποθετήθηκαν στο εξωτερικό από εταιρείες και ιδρύματα της Ευρωζώνης.

Σε 12μηνη σωρευτική βάση, το εποχιακά διορθωμένο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Ευρωζώνης, ανήλθε προσωρινά σε 44,4 δισ. ευρώ ή γύρω στο 0,5% του ΑΕΠ της ΕΕ17, καλύτερο ωστόσο από το έλλειμμα των 62,4 δισ. ευρώ του προηγούμενου χρόνου".

Περί του ελέγχου "των αγορών"

Σημειώνει, σε άρθρο του στην "Ελευθεροτυπία", ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ναπολέων Μαραβέγιας:

"Μπορούν να ελεγχθούν οι διεθνείς αγορές;

Το ερώτημα που τίθεται από τους ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι υφίστανται τις συνέπειες της σκληρής λιτότητας, είναι αν είναι δυνατόν να ελεγχθούν από την πολιτική εξουσία οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές.

Οι ευρωπαίοι πολίτες, και περισσότερο ίσως απ' όλους οι Ελληνες, θεωρούν ότι για ένα μέρος τουλάχιστον των σημερινών οικονομικών δυσκολιών ευθύνονται οι διεθνείς αγορές, οι οποίες στην προσπάθειά τους να κερδίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο, ανεβάζουν ανεξέλεγκτα τα επιτόκια σε δυσθεώρητα ύψη, με αποτέλεσμα να οδηγούν τις χώρες της περιφέρειας της ευρωζώνης σε μεγάλη δυσκολία αποπληρωμής των δανείων και να τις «σπρώχνουν», τη μία μετά την άλλη, στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σωτηρίας και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, εντείνοντας έτσι την εφαρμοζόμενη λιτότητα στις χώρες αυτές, χωρίς ωστόσο να είναι βέβαιο αν θα κατορθώσουν να αποπληρώσουν τα δάνεια ή αν θα οδηγηθούν τελικά σε κάποιας μορφής χρεοκοπία.

Το ζήτημα δεν είναι ηθικό ή νομικό, αν δηλαδή η «κερδοσκοπία» που ασκούν είναι ηθικά επιλήψιμη, ή νομικά κολάσιμη, δεδομένου ότι στο σημερινό οικονομικό σύστημα η αναζήτηση του κέρδους από κάθε μορφής επιχείρηση είναι απολύτως θεμιτή. Συνεπώς η τακτική των διαφόρων χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, που αποτελούν τις περίφημες χρηματοπιστωτικές αγορές, είναι και αυτή απολύτως θεμιτή. Το ζήτημα είναι καθαρά πολιτικό, δηλαδή αν οι κυβερνήσεις των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης , όχι μόνο της περιφέρειας της ευρωζώνης, αλλά και των ισχυρότερων χωρών-μελών της, είναι διατεθειμένες να υφίστανται τις συνέπειες της ανεξέλεγκτης δράσης των διεθνών αγορών. Διότι και οι φτωχότερες χώρες υποφέρουν από αναγκαστική λιτότητα, ενώ ταυτόχρονα διατρέχουν και τον κίνδυνο χρεοκοπίας, και οι πλουσιότερες χώρες δυσφορούν, διότι αναγκάζονται να πληρώσουν όλο και περισσότερο μέσω όλο και ισχυρότερων μηχανισμών σωτηρίας, προκειμένου να διασωθεί το ευρώ και μαζί του ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Προφανώς, στο σημερινό καπιταλιστικό σύστημα δεν αμφισβητείται η χρησιμότητα των διεθνών αγορών, εφόσον αυτές διαθέτουν τους οικονομικούς πόρους τους οποίους χρειάζονται οι περισσότερες χώρες για να χρηματοδοτήσουν τα εξωτερικά ελλείμματά τους, για τα οποία δεν είναι προφανώς υπεύθυνες οι διεθνείς αγορές. Εκείνο που φαίνεται πολιτικά αναγκαίο στη σημερινή οικονομική κρίση είναι ο έλεγχος των αγορών αυτών, προκειμένου να περιορισθεί η ανεξέλεγκτη δράση τους με τα επακόλουθα που ήδη αναφέρθηκαν.

Ο έλεγχος των διεθνών αγορών, ενώ δεν είναι τεχνικά ανέφικτος, είναι πολιτικά εξαιρετικά δύσκολος. Μπορούν πράγματι να υπάρξουν νομοθετικά εργαλεία για να τεθούν όρια στη δράση των αγορών, μετά από διεθνή συνεννόηση μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών του κόσμου και κυρίως μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των σημαντικότερων ευρωπαϊκών κρατών στο πλαίσιο του G20. Τέτοιες νομοθετικές ρυθμίσεις έχουν ήδη προταθεί από πολλούς ειδικούς. Το ζήτημα είναι, ότι δεν υπάρχει η αναγκαία πολιτική βούληση σε διεθνές επίπεδο για να προχωρήσει η εφαρμογή τους. Οι αντιθέσεις μεταξύ των χωρών και η ισχύς των ομάδων πίεσης, που έχουν συμφέροντα από την ανεξέλεγκτη δράση των αγορών αυτών, είναι τόσο μεγάλη, που ακόμη και οι εξαιρετικά περιορισμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες του προέδρου Ομπάμα ξεσήκωσαν θύελλα από την πλευρά των συντηρητικών κύκλων των ΗΠΑ.

Βεβαίως, κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει ότι η πιθανή όξυνση της διεθνούς οικονομικής κρίσης δεν θα δημιουργήσει τις αναγκαίες πολιτικές προϋποθέσεις για τον ουσιαστικό έλεγχο των χρηματοπιστωτικών αγορών σε παγκόσμια κλίμακα".

Αναμένω παρατηρήσεις σας επί του τόσο επίκαιρου θέματος.

Κάθε ευρώ που δεν στρέφεται σε αναπτυξιακή κατεύθυνση, είναι πολλά χαμένα ευρώ

Οπως διαβάζουμε στα "Νέα":

"Δάνεια για πληρωμή φόρων και τελών κυκλοφορίας δίνουν οι τράπεζες

Ειδικά δάνεια για... φορολογουµένους δίνουν οι τράπεζες, ενώ παράλληλα κάνουν µια σειρά από διευκολύνσεις σε εκείνους πουθέλουν να διευθετήσουν τις οφειλές τους µε πιστωτικές κάρτες.

Τα λεγόµενα «φοροδάνεια» – αν και έκαναν για πρώτη φορά την εµφάνισή τους πριν από µία δεκαετία – είναι πλέον ιδιαίτερα δηµοφιλή, καθώς αρκετοί είναι εκείνοι που δεν έχουν τα µετρητά για να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς την Εφορία. Ετσι, οι υποψήφιοι δανειολήπτες, είτε είναι ιδιώτες είτε επιχειρήσεις, µπορούν να απευθυνθούν στις περισσότερες τράπεζες, οι οποίες διαθέτουν τα σχετικά προϊόντα. Με τα «φοροδάνεια» αυτού του τύπου µπορεί κανείς να πληρώσει τον φόρο εισοδήµατος, τις ληξιπρόθεσµες οφειλές προς την Εφορία, την περαίωση, ακόµη και τα τέλη κυκλοφορίας.

Μάλιστα, όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, ιδιαίτερα δηµοφιλή ήταν τα δάνεια αυτού του τύπου κατά τους τελευταίους µήνες του 2010, τόσο λόγω της ανάγκης για πληρωµή του φόρου εισοδήµατος όσο και επειδή αρκετοί στράφηκαν στις τράπεζες προκειµένου να χρηµατοδοτήσουν την αποπληρωµή της περαίωσης".

Ευρωζώνη δύο ταχυτήτων

Οπως διαβάζουμε στο "Βήμα":

"Εκθεση ΟΗΕ: Οικονομική Ευρώπη «δύο ταχυτήτων»

«Διμέτωπη ύφεση» απειλεί την Ευρώπη, σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, η οποία αναφέρει ότι μια τέτοια εξέλιξη, σε συνδυασμό με μία επιβράδυνση στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία θα μπορούσε να αναστατώσει την παγκόσμια ανάκαμψη το 2011.

Η έκθεση του ΟΗΕ με τίτλο «Κατάσταση και Προοπτική της Παγκόσμιας Οικονομίας το 2011» , προειδοποιεί πως οι προοπτικές στην Ευρώπη είναι ζοφερές παρά την ελαφρά ανάκαμψη κατά 1,7% το περασμένο έτος. Επίσης ο ΟΗΕ τονίζει πως αυτήν τη στιγμή η ΕΕ θα πρέπει να καταγράψει μία επιβράδυνση του ΑΕΠ της στο 1,5% εντός του τρέχοντος έτους, προτού σημειωθεί άνοδος στο 1,9% το 2012.

Κρίση ελλειμμάτων

Χειμαζόμενη από τα μέτρα λιτότητας στους προϋπολογισμούς πολλών κρατών, η Ευρώπη χαρακτηρίζεται από πολλές ανισότητες, με το ένα άκρο τη Γερμανία «η οποία εμφανίζει μία ανάπτυξη 3,4%» της οικονομίας της και στο άλλο άκρο χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία, οι οποίες ακροβατούν στο χείλος του γκρεμού. Οι χώρες αυτές, που έχουν βυθισθεί στην κρίση των ελλειμμάτων, «θα αποτελματωθούν σε βαθιά ύφεση, ή στην καλύτερη περίπτωση θα παρουσιάσουν μία ελάχιστη ανάπτυξη», προβλέπει η έκθεση.

Υψηλή ανεργία

Όλες οι χώρες, αλλά σε διαφορετικό βαθμό, απειλούνται από την επίμονη διατήρηση της ανεργίας, η οποία ενδέχεται να επιβαρύνει την οικιακή κατανάλωση, και από την νομισματική αστάθεια που οφείλεται σε μία έλλειψη πολιτικού συντονισμού. Μολαταύτα, τα μέτρα λιτότητας που «έχουν προβλεφθεί, ή πρόκειται να εφαρμοσθούν» θα αναδείξουν «κινδύνους για μία οικονομική πτώση», που θα οδηγούσε την περιοχή σε νέα ύφεση.

Σύμφωνα με το σενάριο δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί η χειρότερη εξέλιξη, κατά την οποία «μία διμέτωπη ύφεση στην Ευρώπη το 2011 και μία τελμάτωση στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία θα μπορούσε να μετατραπεί σε μία ύφεση. Κάτι τέτοιο θα μείωνε επίσης σε αισθητό βαθμό τις προοπτικές ανάπτυξης των αναπτυσσόμενων χωρών κατά τουλάχιστον 1%», αναφέρει η έκθεση. Ωστόσο, αυτές θα παραμείνουν οι κύριοι άξονες της παγκόσμιας ανάπτυξης, η οποία εκτιμάται από τον ΟΗΕ στο 3,1% για το τρέχον έτος, ενώ αναμένεται μία ανάκαμψη στο 3,5% για το 2012.

Επονται κίνδυνοι

«Η κατάσταση σε γενικές γραμμές φαίνεται καλή, όμως στον ορίζονται αναφαίνονται μεγάλοι κίνδυνοι», τόνισε ο Χάινερ Φλάσμπεκ, ένας από τους διευθυντές της Συνδιάσκεψης του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη. Παράλληλα, ο ίδιος ανέφερε ότι «υπάρχει μέγας κίνδυνος να ξανακυλήσουμε σε μία περίοδο οικονομικής επιβράδυνσης διότι τρεις σημαντικές περιοχές - η Ευρώπη, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία - δεν έχουν ξεπεράσει πλήρως όλες τις δυσκολίες»

Πληθωρισμός Ευρωζώνης

Οπως διαβάζουμε στο "Βήμα":

"Ο πληθωρισμός στη Γερμανία και την Ευρωζώνη θα διαμορφωθεί μεσοπρόθεσμα σε χαμηλά επίπεδα, δήλωσε ο Πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ.Αξελ Βέμπερ μετέδωσε το πρακτορείο Bloomberg.

«Μεσοπρόθεσμα, πρέπει να αναμένονται ρυθμοί πληθωρισμού κάτω από το 2% για τη Γερμανία και την Ευρωζώνη», είπε ο κ. Βέμπερ σε ομιλία του στη Φρανκφούρτη χθες το βράδυ, προσθέτοντας: «Οι πληθωριστικοί κίνδυνοι είναι ακόμα εξισορροπημένοι, αλλά ο κίνδυνος αύξησης του πληθωρισμού μπορεί να ενισχυθεί. Για το λόγο αυτό, το Συμβούλιο της ΕΚΤ θεωρεί τα τρέχοντα επιτόκια κατάλληλα. Ταυτόχρονα, οι μελλοντικές εξελίξεις στο μέτωπο των τιμών πρέπει να παρακολουθούνται και θα παρακολουθούνται προσεκτικά».

Η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ έχει ως στόχο τη διατήρηση του πληθωρισμού κάτω από το 2% σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Όσον αφορά τις προοπτικές της γερμανικής οικονομίας το 2011, ο κ. Βέμπερ είπε ότι θα συνεχισθεί η ανάπτυξη και η ανεργία θα μειωθεί κατά μέσο όρο κάτω από το 7% από 7,7% το 2010.

«Η Γερμανία επωφελείται σημαντικά από την ισχυρή ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, ειδικά στις αναδυόμενες αγορές της Ασίας», είπε προσθέτοντας ότι οι γερμανικές εξαγωγές στην Κίνα αυξήθηκαν κατά 80% από τα προ της κρίσης επίπεδα. Αν και οι εξαγωγές, είπε, δεν προβλέπεται να αυξηθούν με το ρυθμό του 2010, οι επενδύσεις θα αυξηθούν ισχυρά και η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να ενισχυθεί σημαντικά. Η Γερμανία σημείωσε ρυθμό ανάπτυξης 3,6% το 2010".

Check, please (ή, πού πάνε τα λεφτά...)

Οπως διαβάζουμε σε Reuters, Bloomberg και "Καθημερινή":

" Fitch: ρεκόρ δανεισμού το 2011 για την Ελλάδα

Στο 25% του ΑΕΠ ή περίπου 57 δισ. ευρώ υπολογίζει ο ξένος οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch ότι θα χρειαστεί να δανειστεί φέτος η Ελλάδα. Μάλιστα, σύμφωνα με τον οίκο, πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό σε ολόκληρη την Ευρώπη. Πάντως, το υπουργείο Οικονομικών έχει ήδη υπολογίσει ότι οι ανάγκες αναχρηματοδότησης του 2011 για τη χώρα φτάνουν στα 63,6 δισ. ευρώ, ποσό πολύ μεγαλύτερο από αυτό που εκτιμά η Fitch.

Σε έκθεσή της με τίτλο «Ευρωπαϊκός κρατικός δανεισμός: βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση», η Fitch σημειώνει ότι η Ελλάδα, η Δανία και η Πορτογαλία είναι οι μοναδικές από τις χώρες του ευρώ που θα αντιμετωπίσουν κατά το 2011 αυξημένες δανειακές ανάγκες, συγκριτικά με τα στοιχεία του 2010. Παράλληλα ο οίκος υπολογίζει ότι οι δανειακές ανάγκες των 15 από τις 27 χώρες της Ευρώπης θα ανέλθουν στα 1,866 τρισ. ευρώ, καταγράφοντας πτώση 9,2% σε σχέση με πέρυσι που είχαν φτάσει στα 2,05 τρισ. ευρώ. Μάλιστα, η Fitch προβλέπει ότι «ο καθαρός κρατικός δανεισμός θα μειωθεί κατακόρυφα στην Ευρώπη, καθώς οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν πολιτικές μείωσης των ελλειμμάτων». Για την Ευρωζώνη, ο οίκος εκτιμά μείωση των δανειακών αναγκών κατά 13% για το 2011 σε ετήσια βάση στα 1,607 τρισ. ευρώ. Σε απόλυτα μεγέθη, τις μεγαλύτερες δανειακές ανάγκες έχει η Γαλλία (386 δισ. ευρώ), η Ιταλία (381 δισ. ευρώ) και η Γερμανία (292 δισ. ευρώ).

Tο υπουργείο Οικονομικών έχει ήδη εγγράψει πιστώσεις στον προϋπολογισμό του 2011 ύψους 63,6 δισ. ευρώ για την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων της χώρας. Αυτό σημαίνει ότι τόσα είναι τα κεφάλαια που θα χρειαστεί η Ελλάδα φέτος. Να σημειωθεί ότι εξ αυτών τα 46,5 δισ. ευρώ θα εισρεύσουν από τον μηχανισμό στήριξης. Οι σημαντικότερες υποχρεώσεις για φέτος είναι:

Σύμφωνα με τα στοιχεία οι εφετινές δαπάνες εξυπηρέτησης της δημόσιας πίστης έχουν ως εξής:

* Τόκοι ομολόγων στην αγορά εσωτερικού: 12,3 δισ. ευρώ

* Τόκοι ομολόγων στην αγορά εξωτερικού: 441 εκατ. ευρώ

* Τόκοι τιτλοποιήσεων εξωτερικού: 30 εκατ. ευρώ

* Τόκοι εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου: 300 εκατ. ευρώ

* Τόκοι εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου (φυσικοί τίτλοι): 6 εκατ. ευρώ

* Τόκοι δανείων Τράπεζας της Ελλάδας: 99,3 εκατ. ευρώ

* Τόκοι λοιπόν δανείων εσωτερικού: 171,5 εκατ. ευρώ

* Τόκοι ειδικών και διακρατικών δανείων: 223,9 εκατ. ευρώ

* Τόκοι δανείων μηχανισμού στήριξης: 2 δισ. ευρώ

* Τόκοι λοιπών δανείων εξωτερικού: 78,5 εκατ. ευρώ

* Χρεολύσια ομολόγων στην αγορά εσωτερικού: 23,9 δισ. ευρώ

* Χρεολύσια ομολόγων στην αγορά εξωτερικού: 1,37 δισ. ευρώ

* Χρεολύσια τιτλοποιήσεων εξωτερικού: 382 εκατ. ευρώ

* Χρεολύσια εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου: 18 δισ. ευρώ

* Χρεολύσια εντόκων γραμματίων του Ελληνικού Δημοσίου (φυσικοί τίτλοι): 17 εκατ. ευρώ

* Χρεολύσια δανείων Τράπεζας της Ελλάδας: 475,8 εκατ. ευρώ

* Χρεολύσια λοιπόν δανείων εσωτερικού: 419, 2 εκατ. ευρώ

* Χρεολύσια ειδικών και διακρατικών δανείων: 333,9 εκατ. ευρώ

* Χρεολύσια δανείων μηχανισμού στήριξης: 145,6 εκατ. ευρώ

* Χρεολύσια λοιπών δανείων εξωτερικού: 1 δισ. ευρώ

* Προμήθειες και έξοδα γενικά Τραπεζών: 219 εκατ. ευρώ

* Πληρωμή λόγω εγγυήσεων για ιδιώτες και επιχειρήσεις γενικά: 40 εκατ. ευρώ

* Πληρωμή λόγω εγγυήσεων για δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς γενικά: 1,15 δισ. ευρώ

* Λοιπές υποχρεώσεις του Δημοσίου από εγγυήσεις: 1 εκατ. ευρώ

* Τακτοποίηση ελλειμμάτων δημόσιων διαχειρίσεων: 10 χιλ. ευρώ

* Δαπάνες για τακτοποίηση οφειλών παλαιών διαχειρίσεων και λοιπών υποχρεώσεων ρυθμιζόμενων από το Ελληνικό Δημόσιο: 420 εκατ. ευρώ.

Και πάλι για το haircut

Οπως διαβάζουμε στην "Καθημερινή":

" Σενάρια αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους εκτίναξαν τα spreads των ομολόγων
Σχέδιο αναχρηματοδότησης μέσω του προσωρινού μηχανισμού στήριξης επικαλείται το Die Zeit

Σωτηρης Nικας

Σενάρια που θέλουν τη Γερμανία να επεξεργάζεται σχέδιο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, ήρθαν στην επιφάνεια, χθες, προκαλώντας νευρικότητα στις αγορές, αλλά και την έντονη αντίδραση τόσο της ελληνικής, όσο και της γερμανικής κυβέρνησης.

Χθες, υπήρξαν δύο διαφορετικά δημοσιεύματα που αφορούσαν την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Το ένα (που φιλοξενείται στη σημερινή έντυπη έκδοση του εβδομαδιαίου γερμανικού περιοδικού Die Zeit) ανέφερε ότι το Βερολίνο εξετάζει σχέδιο αναδιάρθρωσης που θα επέτρεπε στην Ελλάδα να εξαγοράσει τα ομόλογά της μέσω της Ευρωπαϊκής Διευκόλυνσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF).

Το άλλο, βασιζόμενο σε αξιωματούχους του υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας, υποστήριζε ότι υπηρεσιακά στελέχη του υπουργείου αναλύουν τις επιπτώσεις που θα έχει μία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους για τις γερμανικές τράπεζες και τη σταθερότητα της Ευρωζώνης.

Από την άλλη πλευρά, ο υφυπουργός Οικονομικών, κ. Φ. Σαχινίδης, διέψευσε κάθε τέτοιο ενδεχόμενο. «Δεν υπάρχει καμία συζήτηση για αυτό το θέμα, της αναδιάρθρωσης» δήλωσε ο κ. Σαχινίδης στο Reuters. Παράλληλα, με γραπτή του δήλωση, ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών υποστήριξε ότι «η Γερμανία δεν ετοιμάζει αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους».

Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι η εμπλοκή του EFSF στο ελληνικό χρέος είναι ένα ζήτημα που υπάρχει από το καλοκαίρι. Μάλιστα, στα τέλη Ιανουαρίου και ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ) κ. Γ Προβόπουλος, είχε δηλώσει ότι η ιδέα του να αγοράσει το EFSF ελληνικά ομόλογα θα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω.

Το EFSF αυτή τη στιγμή έχει τη δυνατότητα να αγοράσει κρατικά ομόλογα τόσο από την αγορά, όσο και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) που αυτή τη στιγμή έχει στην κατοχή της περίπου 50 δισ. ευρώ ελληνικούς τίτλους. Το φερόμενο ως υπό επεξεργασία σχέδιο, περιλαμβάνει αγορά ελληνικών ομολόγων από το EFSF και μεταπώλησή τους στην Ελλάδα. Το πλεονέκτημα μιας τέτοιας εξέλιξης είναι διπλό για την Ελλάδα:

1. Εφόσον προχωρήσει σε αγορές ελληνικών ομολόγων το EFSF τώρα, θα τα αποκτήσει σε τιμές που είναι κατά 20-30% χαμηλότερες από ό,τι ήταν όταν εκδόθηκαν και ενεγράφησαν στο δημόσιο χρέος της Ελλάδας. Πωλώντας τα μετά στην Ελλάδα στις τιμές αυτές, η Ελλάδα θα διαγράψει από το χρέος της τα ομόλογα που έχουν τιμή κοντά στο 100 και θα εγγράψει ομόλογα με μειωμένη τιμή. Επί της ουσίας θα διαγράψει ένα μέρος του χρέους της, χωρίς ωστόσο να έχει προχωρήσει σε κάποια επίσημη αναδιάρθρωση.

2. Το EFSF έχει αξιολογηθεί από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης με την καλύτερη δυνατή βαθμολογία. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να αντλήσει κεφάλαια με επιτόκιο 2-3% για 10 χρόνια έτσι ώστε να αγοράσει τα ελληνικά ομόλογα. Οταν τα πωλήσει στην Ελλάδα, το επιτόκιο θα είναι εξίσου χαμηλό και σε κάθε περίπτωση χαμηλότερο από το 5% που ισχύει σήμερα βάσει του μηχανισμού στήριξης.

Στο υπουργείο Οικονομικών ξεκαθαρίζουν ότι δεν υπάρχει κανένα ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους και ότι η κυβέρνηση προχωράει στις μεταρρυθμίσεις που προβλέπονται στο Μνημόνιο, για να εξασφαλίσει την εκταμίευση της τέταρτης δόσης του δανείου, ύψους 15 δισ. ευρώ. Η τρόικα θα βρεθεί στην Αθήνα την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου για τον τριμηνιαίο έλεγχο της ελληνικής οικονομίας. Παράλληλα, χθες, εκταμιεύθηκε και το μερίδιο της Ευρωζώνης από την τρίτη δόση του δανείου ύψους 6,5 δισ. ευρώ".

Επί του ιδίου θέματος και το άρθρο του κ. Πάνου Κακούρη στη "Ναυτεμπορική":

"Ενα «έξυπνο hair cut»

Και ξαφνικά μας προέκυψε ένα σχέδιο για την αναδιάρθωση μέρους του ελληνικού χρέους με ένα «έξυπνο hair cut» που θα μπορούσε να είναι και αναίμακτο αν υλοποιηθεί σωστά. Η ύπαρξη του σχεδίου που καταγράφεται από τη γερμανική εφημερίδα «Die Zeit» διαψεύσθηκε τόσο από την ελληνική όσο και από τη γερμανική κυβέρνηση.

Ανεξάρτητα όμως από τις διαψεύσεις, υπάρχει ένα ερώτημα: έδωσαν οι Γερμανοί ιδιαίτερη σημασία στα πρόσφατα λεγόμενα του αντιπρόεδρου της ελληνικής κυβέρνησης, Θεόδωρου Πάγκαλου, και φτιάχνουν σενάρια για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους ή ο αντιπρόεδρος είπε κάτι για το οποίο γνωρίζει ότι υπάρχει κινητικότητα;

Το ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί, γιατί είναι από τα γεγονότα που δεν προαναγγέλλονται και μέχρι να υλοποιηθεί -αν γίνει ποτέ- θα μένουμε με την απορία. Στην πράξη, αν προσεγγιστεί προσεκτικά η -ανεπίσημη- πρόταση των Γερμανών, δεν είναι και άσχημη.

Προτείνουν όπως η Ελλάδα απορροφήσει κονδύλια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, τα οποία θα χρησιμοποιήσει για να μπορέσει να προεξοφλήσει ένα μέρος των ομολόγων που κατέχουν θεσμικοί, στις τρέχουσες τιμές.

Δηλαδή ένα ομόλογο που εκδόθηκε στην τιμή 100 και σήμερα -μετά τις σημαντικές απώλειες που έχουν καταγραφεί- διαπραγματεύεται στο 70, θα μπορέσει το Δημόσιο να το εξαγοράσει σε αυτήν την τιμή, επιτυγχάνοντας διπλό στόχο: να γλιτώσει το 30% του δανεισμού αλλά και να απαλλάξει τους θεσμικούς από ένα «βάρος» που θεωρούν ότι αποτελούν για τα χαρτοφυλάκιά τους τα ελληνικά junk -μετά τις αξιολογήσεις- ομόλογα.

Δεν θα πρόκειται για hair cut, απλά το ελληνικό Δημόσιο θα πάει στη δευτερογενή αγορά, και θα αγοράσει τα ομόλογά του, στις τιμές που θέλουν να τα ξεφορτωθούν οι κάτοχοί τους, διευκολύνοντάς τους.

Το σχέδιο όμως έχει και προβλήματα. Αν υλοποιηθεί χωρίς να υπάρξει προηγούμενη συμφωνία με τους πιστωτές - κατόχους ομολόγων υπάρχει ο κίνδυνος να λειτουργήσει η ισορροπία προσφοράς και ζήτησης και μόλις γίνουν οι πρώτες αγορές, οι θεσμικοί να επαναξιολογήσουν τα ελληνικά ομόλογα, τα οποία από σκουπίδια ενδέχεται να μετατραπούν εν μία νυκτί σε... διαμάντια".

Επίσης, όπως διαβάζουμε:

" «Κούρεμα» προβλέπει η Citigroup μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου 2013

Επιμένει η Citigroup ότι ακόμα και μετά το τέλος του μηχανισμού στήριξης, η Ελλάδα δεν θα καταφέρει να αποφύγει την αναδιάρθρωση του χρέους της. Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Citigroup, κ. Γουίλεμ Μπούιτερ, υποστήριξε χθες πως η Ελλάδα «ταλαντεύεται» και απέχει πολύ από το να ορθοποδήσει, ακόμη και μετά τη διάσωση. Για τον λόγο αυτό, ο ίδιος σημείωνε ότι η αναδιάρθρωση του χρέους με σημαντική απομείωση της αξίας των ελληνικών τίτλων που έχουν στα χέρια τους οι επενδυτές (haircut ή «κούρεμα») είναι εξαιρετικά πιθανή.

Μάλιστα, εκτιμά ότι αυτό θα γίνει μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου 2013, οπότε και θα έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο τους ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης (EFSF) και το πρόγραμμα διάσωσης, ενώ θεωρεί ότι η αναδιάρθρωση θα προχωρήσει μόνο στην περίπτωση που η Ελλάδα συνεχίζει να εφαρμόζει πιστά τα όσα προβλέπονται στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής που έχει συμφωνηθεί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), την Ε. Ε. και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).

Αναφορικά με το EFSF, o κ. Μπούιτερ ανέφερε πως είναι εξαιρετικά μικρό για να κατορθώσει να εμποδίσει τις πιέσεις των κερδοσκόπων στις αγορές ομολόγων της περιφέρειας. Τόσο μικρό που, κατά τον ίδιο, δεν αρκεί για να καλύψει ούτε μία ενδεχόμενη διάσωση της Ισπανίας.

Πάντως, ο κ. Μπούιτερ θεωρεί ότι και η Πορτογαλία θα αναγκαστεί να προσφύγει σε πρόγραμμα χρηματοδότησής της σύντομα, ενώ εκτιμά ότι η Ισπανία προς το παρόν φαίνεται να το αποφεύγει. Καθοριστικός παράγοντας για εκείνη και για την ένταξή της ή όχι σε πρόγραμμα διάσωσης θα είναι ο τραπεζικός της κλάδος.

Εάν, ωστόσο, αναγκαστεί και η Ισπανία να προσφύγει σε βοήθεια, λόγω των τεράστιων ζημιών στις τράπεζές της και όχι μόνον, τότε ο οικονομολόγος της Citigroup πιστεύει ότι τα κεφάλαια που μέχρι σήμερα έχουν ανακοινωθεί για τη διάσωση χωρών δεν επαρκούν και θα χρειαστεί περαιτέρω χρηματοδότηση από την ΕΚΤ ή πρόωρη αναδιάρθρωση του χρέους της.

Ενδεικτικά αναφέρει ότι από τώρα έως και το 2013, η Πορτογαλία χρειάζεται 72 δισ. ευρώ, η Ισπανία 467 δισ. ευρώ. Εάν σε αυτές συμπεριληφθούν η Ιταλία και το Βέλγιο, τότε το συνολικό ποσό των χρηματοδοτικών αναγκών των τεσσάρων αυτών χωρών εκτοξεύεται στο ιλιγγιώδες 1,549 τρισ. ευρώ. Ο κ. Μπούιτερ καταλήγει στο ότι η κρίση χρέους της Ευρώπης θα παραμείνει το μέγα θέμα του 2011 και μάλιστα εκτιμά πως το 2012 θα απασχολήσει σημαντικά τόσο τις ΗΠΑ όσο και την Ιαπωνία".

Επί του θέματος των ομολόγων του EFSF, όπως διαβάζουμε:

"Στην βαθμίδα AΑΑ κατέταξε η Moody's τα ομόλογα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας

Τη μέγιστη δυνατή αξιολόγηση δίνουν δύο οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης στην πρώτη έκδοση ομολόγων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF).

Συγκεκριμένα, η Moody΄s και η Standard & Poor΄s αξιολογούν με τριπλό Α (ΑΑΑ) την έκδοση ομολόγου από το Ταμείο για τη χρηματοδότηση της Ιρλανδίας.

Και οι δύο οίκοι επικαλούνται τη δομή του προγράμματος και τις αξιολογήσεις των χωρών που συμμετέχουν στον μηχανισμό.

Ωστόσο, όπως επισημαίνει η Moody΄s, η αξιολόγηση θα οριστικοποιηθεί, όταν γνωστοποιηθούν οι τελικοί όροι της πρώτης έκδοσης, ένώ η S&P σημειώνει ότι αναμένεται να δώσει την ίδια αξιολόγηση στους τίτλους που θα εκδώσει ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στο μέλλον.

Το συνολικό μέγεθος του προγράμματος έκδοσης είναι 27 δισ. ευρώ. Το αντληθέν ποσό θα χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση μέρους της βοήθειας των 85 δισ. ευρώ που θα δοθούν στην Ιρλανδία.

Ανάμεσα στους κινδύνους που μπορούν να επηρεάσουν την πιστοληπτική ικανότητα του προγράμματος, η Moody΄s αναφέρει μια πιθανή υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των χωρών που το αποτελούν.