Περί ισοτιμιών...

Γράφει σε άρθρο του ο κ. Κωστής Παπαδημητρίου:

"Το πώς φαίνεται το πρόβλημα είναι ίσως απλά ζήτημα από ποια γωνιά του κόσμου κάθεσαι και το κοιτάς. Ο Αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν έγραψε ένα επιθετικό άρθρο με το οποίο ζητά την ανατίμηση του κινεζικού νομίσματος έναντι του δολαρίου εξηγώντας ότι αποτελεί βασικό μέρος του προβλήματος της παγκόσμιας οικονομίας. Με εξίσου επιθετικό τρόπο του απάντησε ο επίσης Αμερικανός οικονομολόγος Στέφεν Ρόουτς: «Η συμβουλή του είναι εντελώς λάθος», είπε για τον Κρούγκμαν και υποστηρίζει ότι απλώς «πρέπει να αυξήσουμε την αμερικανική αποταμίευση και να σταματήσουμε να φωνάζουμε στους Κινέζους». «Αυτό θα αργήσει να αποδώσει» απαντά ο νομπελίστας που πρόσθεσε ότι «ο ισχυρισμός μου βασίζεται σε πολύ προσεκτική οικονομική ανάλυση» και ότι «η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε ύφεση επειδή η Κίνα κρατά τεχνητά υποτιμημένο το νόμισμά της». Ο Κρούγκμαν είναι πανεπιστημιακός με πολιτική σκέψη και συνείδηση. Ο Ρόουτς είναι τραπεζίτης, επικεφαλής των ασιατικών δραστηριοτήτων της επενδυτικής τράπεζας Morgan Stanley.

Ούτε ο Κρούγκμαν ούτε ο Ρόουτς είναι μόνοι τους σε αυτή τη συζήτηση, που δεν αποκλείεται να πάρει βίαιες διαστάσεις στην διεθνή πολιτική αρένα στο αμέσως επόμενο διάστημα. Πέντε Αμερικανοί γερουσιαστές κατέθεσαν νομοσχέδιο πριν από λίγες ημέρες που θα κάνει ευκολότερο για την κυβέρνηση να χαρακτηρίζει τις συναλλαγματικές παρεμβάσεις μιας άλλης χώρας ως «χειραγώγηση» της ισοτιμίας και να εφαρμόζει αντίποινα. Όχι τυχαία, ο υπουργός Οικονομικών Τιμ Γκάιτνερ είχε δηλώσει στις αρχές του 2009, πριν ακόμη αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του, ότι η Κίνα «χειραγωγεί» την ισοτιμία του γουάν. Μέσα στον Απρίλιο το υπουργείο θα πρέπει να αποφανθεί αν όντως συμβαίνει αυτό και σε μια τέτοια περίπτωση να κάνει εμπορικά αντίποινα.Ωστόσο στις 14 Μαρτίου ο Κινέζος πρωθυπουργός Γουέν Τζιαμπάο δήλωσε αντιδρώντας στη συζήτηση που έχει ανάψει στην Αμερική ότι «Δεν πιστεύω πως το ρένμινμπι (γουάν) είναι υποτιμημένο ...; Είμαστε αντίθετοι στο να κατηγορεί η μία χώρα την άλλη και ακόμη περισσότερο να υποχρεωθεί μια χώρα να ανατιμήσει το νόμισμά της». Επιπλέον το Πεκίνο έκανε έκκληση στις ΗΠΑ να μην επιβάλλουν εμπορικές κυρώσεις επικαλούμενες το θέμα της συναλλαγματικής ισοτιμίας και προειδοποίησε ότι μια αναθέρμανση του προστατευτισμού με τέτοιες αφορμές θα αποτελούσε μεγάλη απειλή για την παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη. Οι δύο πλευρές ακονίζουν τα όπλα τους ...; Ποιος έχει δίκιο και πόση σημασία έχει αυτό για τη ζώνη του ευρώ και ειδικότερα την Ελλάδα; Στο πρώτο ερώτημα η απάντηση είναι αυτή που δώσαμε από την αρχή. Εξαρτάται από πού κάθεσαι και κοιτάς το ζήτημα. Στο δεύτερο η απάντηση είναι απλά «τεράστια». Το αμερικανικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών έχει γιγαντωθεί και θα πρέπει να υποτιμηθεί το δολάριο για να ακριβύνουν οι εισαγωγές στις ΗΠΑ και να διορθωθεί η κατάσταση. Το Πεκίνο διατηρεί το νόμισμα της χώρας δεμένο πάνω στο δολάριο ή, τέλος πάντων, ελέγχει τις διακυμάνσεις της ισοτιμίας των δύο νομισμάτων. Ακόμη χειρότερα, όλη η αναδυόμενη ανατολική και νοτιανατολική Ασία (δηλαδή πλην Ιαπωνίας) έχει δέσει τα νομίσματά της πάνω σε αυτή τη σχέση γουάν-δολαρίου. Ορισμένοι οικονομολόγοι έχουν περιγράψει αυτό το σύστημα σαν ένα άτυπο Bretton Woods II (δηλαδή σαν ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών αντίστοιχο με αυτό που θεσμοθετήθηκε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι το 1971-73). Το αποτέλεσμα είναι ότι η Αμερική καταναλώνει με κινέζικα δανεικά. Η Κίνα έχει συσσωρεύσει συναλλαγματικά διαθέσιμα ύψους 2,4 τρισ. δολαρίων και σχεδόν ένα τρισ. δολάρια σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου. Αιτία είναι η βαθιά πεποίθηση των Κινέζων ότι η οικονομική στασιμότητα της Ιαπωνίας - που ξεπερνά πλέον τις δύο δεκαετίες - οφείλεται στην ανατίμηση του γιεν με τη Συμφωνία του Plaza το 1985. Μέσα σε δύο χρόνια η αξία του ιαπωνικού νομίσματος υπερδιπλασιάστηκε από τα 230 στα 120 γιεν ανά δολάριο (οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες χρειάστηκαν μόλις 10 δισ. δολάρια για να το πετύχουν αυτό, ποσό που φαντάζει αστείο σήμερα). Σύντομα είδαν τις συνέπειες από το διπλασιασμό των τιμών των εξαγωγών τους στο εξωτερικό και αυτό πληρώνουν ακόμη, τουλάχιστον όπως το βλέπουν οι Κινέζοι. Συνεπώς το Πεκίνο δύσκολα θα αλλάξει στάση, ιδίως όταν κάποιος του το απαιτεί γιατί μπαίνει στη μέση και η εθνική υπερηφάνεια. Για την Ευρώπη αυτά έχουν τεράστια σημασία. Η κινεζική πολιτική είχε δύο συνέπειες. Πρώτον, υποχρέωνε τους Αμερικανούς να διατηρούν χαμηλότερα επιτόκια από αυτά που θα είχαν σε αντίθετη περίπτωση. Οι Ευρωπαίοι έπρεπε να παρακολουθούν αυτές τις κινήσεις προκειμένου να αποφύγουν υπέρμετρη ανατίμηση του ευρώ. Η σημερινή κρίση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτό το φαινόμενο, τα πολύ χαμηλά επιτόκια για πολύ μεγάλο διάστημα σε ΗΠΑ και Ευρώπη που δημιούργησαν φούσκες αξιών και υπερδανεισμό. Δεύτερον, ακόμη κι έτσι, το ευρώ ανατιμήθηκε αρκετά έναντι του δολαρίου παίρνοντας το βάρος της υποτίμησης του δολαρίου που αρνούνταν να πάρουν τα ασιατικά νομίσματα.

Το 2000 ένα πακέτο διακοπών των 1000 ευρώ στοίχιζε στον Αμερικανό τουρίστα 820 δολάρια. Το 2008 στοίχιζε 1600 δολάρια και σήμερα 1355. Μετά ας καθίσουμε να συζητάμε για παραγωγικότητα ανά ώρα εργασίας, μεταβολή του μοναδιαίου κόστους εργασίας, το δέκατο τέταρτο μισθό και το φύλο των αγγέλων. Η Ελλάδα έχει πέσει θύμα του υπερβολικά ισχυρού ευρώ και όλα τα άλλα είναι λεπτομέρειες. Αν το γουάν πράγματι ανατιμηθεί έναντι του δολαρίου (και του ευρώ), όπως θέλουν οι Αμερικανοί, και το δολάριο έναντι του ευρώ, τότε σε δύο τρία χρόνια θα έχουμε πει «αντίο κρίση» στην Ελλάδα. Αλλά και τότε δεν θα παραδεχόμαστε ότι το οφείλουμε στη διόρθωση της ισοτιμίας παρά θα το αποδίδουμε σε διάφορες άσχετες λεπτομέρειες. Ωστόσο, elementary, Dr. Watson, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες κινούν την ιστορία".

Λοιπές υποβαθμίσεις

Οπως διαβάζουμε:

"Στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ισπανίας κατά μία βαθμίδα (σε ΑΑ από ΑΑ+) προχώρησε ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's.

Σε ανακοίνωσή του αναφέρει πως μια μεγαλύτερη του αναμενομένου περίοδος χαμηλής ανάπτυξης υπονομεύει τις προσπάθειες της χώρας να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα.

Επίσης, η προοπτική είναι αρνητική, που σημαίνει πως είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο νέας υποβάθμισης, αν η δημοσιονομική κατάσταση της χώρας επιδεινωθεί περισσότερο από αυτό που εκτιμά για την ώρα ο οίκος, προστίθεται στην ανακοίνωση.

Μετά την υποβάθμιση, η αντιπρόεδρος της ισπανικής κυβέρνησης Μαρία Τερέσα Φερνάντεθ ντε λα Βέγα απηύθυνε έκκληση για ψυχραιμία.

«Θέλω να εκφράσω ένα μήνυμα εμπιστοσύνης προς τους συμπολίτες μας και ηρεμίας προς τις αγορές», τόνισε προς τους δημοσιογράφους.

«Έχουμε ένα πολύ σοβαρό σχέδιο σταθεροποίησης και μείωσης του ελλείμματός μας, ώστε αυτό να πέσει κάτω από το 3% το 2013. Έχουμε υιοθετήσει ένα σχέδιο, θέσαμε σε εφαρμογή μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας. Είμαστε καθ’ οδόν στην εφαρμογή όλων των μέτρων για να τηρήσουμε τις δεσμεύσεις μας», πρόσθεσε.

Στα τέλη Ιανουαρίου, η Ισπανία ανακοίνωσε την εφαρμογή ενός προγράμματος σταθερότητας, με κύριο άξονα την εξοικονόμηση 50 δισ. ευρώ σε μία τριετία προκειμένου να μειώσει τα 2013 το εξωτερικό της χρέος στο 3%, αντί 11,2% που εκτιμάται από την Eurostat πως είναι σήμερα το ύψος του".

Υπενθυμίζουμε ότι προηγήθηκε σήμερα η υποβάθμιση της Πορτογαλίας.

Και πάλι για την επαναδιαπραγμάτευση

Ο κ. Ιαν Κάμπελ σε άρθρο του, το οποίο αναδημοσιεύει η "Ναυτεμπορική" σημειώνει:

"Απίθανη, προς το παρόν, η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους

Μπορεί οι αγορές να άργησαν να συνειδητοποιήσουν πόσο αδύναμη είναι στην πραγματικότητα η ελληνική οικονομία, αλλά βιάστηκαν να ανησυχήσουν για επικείμενη πτώχευσή της. Προς το παρόν, το ενδεχόμενο της πτώχευσης –ή αναδιάρθρωσης, για να το πούμε πιο ευγενικά– δεν είναι πιθανό, παρά την υποβάθμιση του ελληνικού χρέους σε «junk» από τη S&P. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα βρίσκονται πιθανότατα στο τιμόνι της Ελλάδας για το υπόλοιπο του 2010. Από εκεί και πέρα, όμως, η αναδιάρθρωση του χρέους –και οι ζημιές των πιστωτών– ίσως είναι δύσκολο να αποφευχθούν.

Η μεταστροφή της αγοράς από τον εφησυχασμό στον αποκλεισμό –στην ουσία, η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να δανειστεί– ήταν γρήγορη, την ώρα που η ΕΕ κινείται αργά. Η διστακτικότητα και η σκληρή στάση των Γερμανών πολιτικών τρομοκράτησαν τους επενδυτές, αλλά οι κωλυσιεργίες λογικά θα σταματήσουν προτού έρθει η Ελλάδα αντιμέτωπη με τη μαζική αποπληρωμή ομολόγων ύψους 9 δισ. ευρώ στις 19 Μαΐου.

Οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι η αδυναμία της ΕΕ να βοηθήσει την Ελλάδα θα μπορούσε να πυροδοτήσει εκρηκτική εξάπλωση της κρίσης στην ευρωζώνη. Η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ισπανία και πιθανότατα η Ιταλία θα δουν τις αποδόσεις των ομολόγων τους να ανεβαίνουν. Σύντομα θα έχουν και οι ίδιες οικονομικά μπλεξίματα. Μια επικείμενη αναδιάρθρωση του χρέους μπορεί, επίσης, να προκαλέσει σοβαρή εξάπλωση της κρίσης, καθώς οι πιστωτές θα έσπευδαν να ρευστοποιήσουν τις καταθέσεις τους προκειμένου να αποφύγουν περαιτέρω ζημιές.

Δικαιολογημένα, πάντως, η αγορά αμφισβητεί την ικανότητα της Ελλάδας να ανακτήσει την αξιοπιστία της. Το δημοσιονομικό έλλειμμα και το χρέος της χώρας, πάντως, δεν καθιστούν τη χώρα χρεοκοπημένη. Το ΔΝΤ θα σπρώξει τη χώρα προς μια βαθμιαία, σχεδόν πρωτοφανή, δημοσιονομική βελτίωση κατά περισσότερες από δέκα ποσοστιαίες μονάδες επί του ΑΕΠ.

Υπάρχει ένας λόγος να αισιοδοξούμε: η κακή δημοσιονομική διαχείριση των Ελλήνων. Εάν η κυβέρνηση καταφέρει να βάλει σε τάξη τη χαώδη οικονομία της καταπολεμώντας τη φοροδιαφυγή, ίσως έχει κάποιες ελπίδες. Το πρόβλημα δεν είναι τόσο τα ελληνικά συνδικάτα που ήδη κάνουν απεργίες αλλά οι εύποροι και οι ισχυροί που έχουν συνηθίσει να ζουν στο ελληνικό κράτος χωρίς να συνεισφέρουν σε αυτό.

Η ύφεση αναμένεται να επιδεινωθεί φέτος, οδηγώντας το χρέος της χώρας ακόμη και στο 140% επί του ΑΕΠ. Αλλά το ΔΝΤ ευελπιστεί ότι οι μεταρρυθμίσεις λιτότητας θα αρχίσουν να αποδίδουν σε επίπεδο ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης. Τυχόν βελτίωση της δημοσιονομικής θέσης της Ελλάδας θα μπορούσε, επίσης, να σηματοδοτήσει την πτώση των επιτοκίων. Έως τα μέσα του 2011, η Ελλάδα ενδέχεται να ζητήσει νέα βοήθεια από τους ξένους. Σε αυτή την περίπτωση, η ΕΕ και το ΔΝΤ θα εξετάσουν τις προοπτικές των δημοσιονομικών μεγεθών, της ανάπτυξης και του χρέους.

Εάν η δανειακή επιβάρυνση της χώρας χρειαστεί να περιοριστεί, η πιο ανώδυνη λύση θα ήταν μια «οικειοθελής» αναδιάρθρωση χρέους, κατά την οποία οι τίτλοι των πιστωτών που λήγουν ανταλλάσσονται με άλλους, μεγαλύτερης διάρκειας και υψηλότερου τοκομεριδίου. Μια τέτοια κίνηση δεν θα πυροδοτούσε αντιδράσεις στην αγορά των credit default swaps.

Το πιο πιθανό, βέβαια, είναι να ασκηθούν έντονες πιέσεις στους πιστωτές για ανάληψη μέρους της ζημιάς. Ενδέχεται να υπάρξουν διαγραφές χρέους. Έως τότε, όμως, η ΕΕ ελπίζει ότι ο κίνδυνος εξάπλωσης της κρίσης στην ευρωζώνη θα έχει περιοριστεί, καθώς οι υπόλοιπες αδύναμες οικονομίες θα έχουν προβεί σε αποφασιστικές ενέργειες για τη βελτίωση της δημοσιονομικής τους θέσης.

Η πρόκληση που αντιμετωπίζει τόσο η Ελλάδα όσο και οι υπόλοιπες αδύναμες οικονομίες της ευρωζώνης είναι μεγάλη. Οι αγορές έπεσαν έξω, γιατί δεν κατάφεραν να δουν ότι οι εν λόγω οικονομίες βρίσκονταν σε μη βιώσιμη τροχιά. Ξανάπεσαν έξω, όμως, όταν πίστευψαν ότι ο γαλλογερμανικός πυρήνας της ΕΕ θα εγκαταλείψει εύκολα την Ελλάδα και το ευρωπαϊκό εγχείρημα".

Μια άλλη διάσταση της Ελληνικής οικονομίας

Διαβάζω το κάτωθι άρθρο των New York Times (το οποίο παραθέτω αμετάφραστο, για λόγους εξάσκησης στην Αγγλική):

"A Family Portrait of a Greek Tragedy
By PHILOMILA TSOUKALA

AFTER months of rising taxes and budget cuts, the Greek prime minister announced on Friday that the country officially needed an international bailout. The European Union and International Monetary Fund rescue plan is widely expected to require further cuts in public spending and civil service wages and pensions, in addition to changes that would increase labor “flexibility” by weakening rules protecting workers.

But these plans overlook the basic organizing principle of Greek society — the family — and its stultifying influence on the economy.

Welfare programs like unemployment benefits and housing subsidies are already significantly smaller in Greece than in the rest of Europe; Greeks rely instead on government jobs and their families for support. It’s true that Greece’s public sector is expensive, rife with cronyism and in need of reform. But fixing it won’t fix Greece’s problems.

The more pressing issue is that the country’s private sector is comprised mostly of family-owned and family-staffed businesses that hinder competition and innovation and depress wages. In fact, austerity measures will only reinforce the family’s stranglehold on both the state and the market.

Upward of 75 percent of Greek businesses are family-owned. Most are small and rely on family labor, which is as flexible as it gets — in practice, no minimum-wage or maximum-hour laws apply. Women often work for their husbands without salary, and divorce laws don’t effectively ensure the divorcing spouse’s stake in the family business or remuneration for the work she put into it — meaning it’s very difficult to leave a marriage.

Young people are similarly constrained. The lucky ones land government jobs through family connections or work in a family business, “helping out” with no pay while formally unemployed. The unlucky ones toil for meager wages at someone else’s family business, where they have almost no chance of advancing into management. Many live with their parents up to the age of 35 because they can’t afford to live on their own. Unsurprisingly, fertility rates are very low. Young people also depend on their families to supplement their wages and pay the “tips” necessary to get decent health care.

Those who desire independence join the flourishing Greek diasporas in Europe and the United States. I left Greece when I realized that, as an aspiring lawyer with no family connections in the business, I would probably spend the initial years of my legal career serving coffee to someone’s father or son.

Until Greece can find a way to disentangle the private sector from the family and find another way to allocate resources — free from the intergenerational, class and gender inequities of the family unit — no amount of reform will make a difference.

The European Union and the I.M.F. should forget about dismantling Greece’s (already puny) welfare state and increasing labor flexibility in the (already flexible) private sector. The public sector does need restructuring, but the resulting unemployment will only strengthen the dominance of the family. A better solution would be to create a real public safety net that would help free young Greeks from the supportive yet suffocating grip of their families.

This won’t resolve Greece’s financial crisis immediately, of course — nothing can do that — but there’s a generation of young workers languishing in their parents’ living rooms and storerooms who, if freed, could help to turn the Greek economy around".

Philomila Tsoukala is an associate professor of law at Georgetown.

Interactive χάρτης οικονομικών δεδομένων χωρών Ευρώπης

Οι New York Times "ανέβασαν" διαδραστικό (interactive) χάρτη με τα οικονομικά δεδομένα των χωρών της Ευρώπης. Τον χάρτη μπορείτε να δείτε στο link: http://www.nytimes.com/interactive/2010/04/06/business/global/european-debt-map.html?ref=global.

Αλληλεγγύη!

Οπως διαβάζουμε στην "Ελευθεροτυπία":

"Η «ανθρωπότητα» ("Humanite") στο πλευρό μας

Εκστρατεία αλληλεγγύης προς τη χώρα μας έχει ξεκινήσει η γαλλική εφημερίδα «Humanite», με μια έκκληση στην κοινή γνώμη για συμπαράσταση στον ελληνικό λαό, αλλά και με μια συγκεκριμένη πολιτική πρόταση για τους όρους δανεισμού της Ελλάδας.

Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει στην ανοιχτή αυτή έκκληση με τίτλο «Πρέπει να βοηθήσουμε τον ελληνικό λαό», η οποία δημοσιεύεται από την περασμένη Παρασκευή στην ιστοσελίδα της και από χθες στην έντυπη έκδοσή της, «η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει χορηγήσει στις τράπεζες γιγάντια δάνεια με επιτόκιο μόλις 1%, τα οποία οι τράπεζες με τη σειρά τους τα ξαναδανείζουν με επιτόκια από 4% ώς 8%. Πρέπει και η Ελλάδα να ωφεληθεί από ένα επιτόκιο που δεν θα ξεπερνά το 1%, χωρίς άλλους όρους πέραν της διατήρησης των κοινωνικών δικαιωμάτων, της απασχόλησης και της κοινωνικής πρόνοιας».

«Αιμοβόροι» δανειστές

Η εφημερίδα τονίζει ότι παρ' όλο που ο ελληνικός λαός δεν είναι υπεύθυνος για την οικονομική κατάρρευση του κράτους του, οι αγορές και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στρέφονται ουσιαστικά εναντίον του και θέλουν να «του ρουφήξουν το αίμα». Υποστηρίζει δε ότι, καθώς όλοι οι λαοί της Ευρώπης απειλούνται από παρόμοια μέτρα λιτότητας, η Ε.Ε. και όλα τα μέλη της πρέπει να κινητοποιηθούν για να διασώσουν την Ευρώπη των λαών.

Μιλώντας στην «Ε» ο αρχισυντάκτης της «Humanite» Ζαν-Πολ Πιερό επισημαίνει ότι σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι η έκφραση αλληλεγγύης προς την Ελλάδα, αλλά και η ανάδειξη μιας μεγάλης αδικίας: «Ο ελληνικός λαός καλείται να παραιτηθεί του δικαιώματός του να ζει φυσιολογικά. Είναι άδικο. Δεν είναι αυτός που ευθύνεται. Οι μισθοί στην Ελλάδα είναι ήδη πολύ χαμηλοί. Είναι απαράδεκτο να μιλάμε για σπατάλες. Αν υπήρξαν σπατάλες, δεν έγιναν από τους μισθωτούς». Κατά τον κ. Πιερό, η ανταπόκριση των Γάλλων πολιτών στην πρωτοβουλία της εφημερίδας είναι πολύ μεγάλη, καθώς μέσω της ιστοσελίδας της έχουν ήδη συγκεντρωθεί εκατοντάδες υπογραφές που συνεχώς αυξάνονται.

Εκατοντάδες υπογραφές

Την πρόταση προσυπογράφουν πολίτες όλων των ηλικιών, συνδικαλιστές, στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, ευρωβουλευτές, οικονομολόγοι, καθηγητές Πανεπιστημίου, πολλά μέλη κομμάτων της Αριστεράς και οργανώσεις που εντάσσονται στο διεθνές κίνημα υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης όπως η Attac (που προωθεί μεταξύ άλλων τη φορολογική διαφάνεια).

Η «Humanite» σχεδιάζει σειρά πρωτοβουλιών υπό την αιγίδα της (συναντήσεις, διαλέξεις) με στόχο, αφορμής δοθείσης από την ελληνική κρίση, τον ευρύτερο προβληματισμό για τη δομή του ευρωπαϊκού μοντέλου και την κατεύθυνση της Ευρώπης. Εκτιμά ότι οι υπάρχοντες μηχανισμοί δεν λαμβάνουν υπόψη σοβαρά κοινωνικά ζητήματα και τάσσεται υπέρ της δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού πιστωτικού οργάνου που θα είναι εκεί για να βοηθά και όχι για να επιβαρύνει".

Κυκλική ανεργία

Για εκτίναξη του ποσοστού ανεργίας άνω του 20% το α΄ τρίμηνο του έτους στην Ισπανία, και αριθμό ανέργων που φθάνει τα 4,61 εκατομμύρια έκανε λόγο η εφημερίδα ABC, επικαλούμενη επίσημα στοιχεία που δημοσιοποιούνται την Παρασκευή.

Καταναλωτική εμπιστοσύνη

Οπως διαβάζουμε στην "Ημερησία":

"Το κλίμα καταναλωτικής εμπιστοσύνης ενισχύθηκε περισσότερο του αναμενόμενου τον Μάιο στη Γερμανία, με τα νοικοκυριά να παρουσιάζονται πιο αισιόδοξα και στην Ιταλία, ενώ στη Γαλλία οι ανησυχίες για την ανεργία έριξαν τον σχετικό δείκτη στο χαμηλότερο του έτους. Στις ΗΠΑ ο αντίστοιχος δείκτης ενισχύθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο του 2000".

Πού είναι τα λεφτά;

Ιανουάριος 2009:

"Μέτρα στήριξης ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ για τους αγρότες ανακοίνωσε ο υπουργός. Όπως τόνισε αυτό το πακέτο μέτρων αποτελεί προϊόν γόνιμου διαλόγου με εκπροσώπους αγροτών και σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία.Πιο συγκεκριμένα, θα δοθούν από το ΕΛΓΑ, ως αποζημιώσεις για φυσικές καταστροφές:
-Στους βαμβακοπαραγωγούς: 75 εκατ.ευρώ

-Στους καλλιεργητές αραβόσιτου: 100 εκατ.ευρώ

-Στους ελαιοπαραγωγούς: 50 εκατ. ευρώ

-Στους καλλιεργητές οπωροφόρων: 100 εκατ.ευρώ

-Για κάλυψη κινδύνων: 100 εκατ.ευρώ

-Έκτακτες ενισχύσεις: 75 εκατ.ευρώ"

Απρίλιος 2010: Η Ευρωπαϊκή Ενωση απαιτεί από την Ελλάδα να επιστραφούν τα 500 εκ. ευρώ, διότι δώσαμε ψευδή στοιχεία. Απλά, δεν υπήρξαν φυσικές καταστροφές.

"δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα" (*)

Την απόφασή της να διακόψει τις κρουαζιέρες στην Ελλάδα κοινοποίησε στον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) η πλοιοκτήτρια εταιρεία του Zenith.

(*): Στίχος από τους "Μοιραίους" του Κώστα Βάρναλη. Θα πρέπει να προστεθούν και κάποιοι όμηροι, καθώς και κάποιοι άμοιροι.

Υποβάθμιση

Yποβάθμιση σε junk από τη Standard and Poor's

Σε τριπλή υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας προχώρησε χθες ο διεθνής οίκος Standard & Poor's (S&P), ρίχνοντας την ελληνική οικονομία στην κατηγορία των «σκουπιδιών» (junk). Μία εξέλιξη που σε συνδυασμό με το ότι στην αγορά «φουντώνουν» τα σενάρια περί αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, οδήγησαν και χθες το κόστος δανεισμού του Δημοσίου σε νέα ιστορικά υψηλά επίπεδα των τελευταίων 12 ετών.

Χθες, η S&P ανακοίνωσε ότι βαθμολογεί την Ελλάδα με «ΒΒ+» από «ΒΒΒ+», εξαιτίας της νέας και χειρότερης εκτίμησης του οίκου σχετικά με πολιτικές, οικονομικές και δημοσιονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση στην προσπάθειά της να θέσει το δημόσιο χρέος σε διατηρήσιμη πτωτική τροχιά. Παράλληλα, η S&P θεωρεί ότι σε περίπτωση που η Ελλάδα πτωχεύσει, τότε οι πιστωτές της θα λάβουν το 30-50% της αξίας των ελληνικών ομολόγων που έχουν στην κατοχή τους αυτή τη στιγμή.

Μάλιστα, ο οίκος αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο νέας υποβάθμισης. Αυτό θα εξαρτηθεί από το εάν «αποδυναμωθεί η δυνατότητα της κυβέρνησης να εφαρμόσει τα μέτρα και τις αλλαγές». Επίσης, προβλέπει ότι το δημόσιο χρέος θα φθάσει στο 124% του ΑΕΠ το 2010 και στο 131% του ΑΕΠ το 2011, ενώ το πραγματικό ΑΕΠ θα είναι στάσιμο έως το 2016.

Πάντως, χθες, στέλεχος του γερμανικού κόμματος των Χριστιανοδημοκρατικών ανέφερε ότι η καγκελάριος κ. Αγκελα Μέρκελ θα προτείνει τους πιστωτές της χώρας να δεχτούν την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Κάτι που διαψεύστηκε τόσο από τον κ. Παπακωνσταντίνου, όσο και από την Κομισιόν, το ΔΝΤ και τον ίδιο τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας Β. Σόιμπλε.

Ωστόσο, οι παραπάνω εξελίξεις οδήγησαν χθες το spread των 10ετών ομολόγων σε νέο αρνητικό ρεκόρ. Εφτασε στις 718 μονάδες βάσης (επιτόκιο περίπου 10,1%), ενώ στα 2ετή ομόλογα ξεπέρασε τις 1.500 μονάδες. Το 5ετές ασφάλιστρο κινδύνου (CDS) έναντι χρεοκοπίας της χώρας έφτασε στις 821 μονάδες, ενώ οι αγορές ελληνικών ομολόγων χθες ανήλθαν μόλις σε 5 εκατ. ευρώ.

Από την πλευρά της, σε νέα της έκθεση, η αμερικανική τράπεζα Citi αναφέρει ότι μία πτώχευση της Ελλάδας θα είναι «οικονομικότερη» για την Ευρώπη, από μία κατάρρευση των γερμανικών και των γαλλικών τραπεζών.

Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg η συγκεκριμένη υποβάθμιση εντείνει τις ανησυχίες ότι η χώρα βρίσκεται πιο κοντά στην χρεοκοπία. Η νέα αρνητική αξιολόγηση των ελληνικών τίτλων είναι, κατά το διεθνές πρακτορείο, επιπλέον πλήγμα στο αμερικανικό χρηματιστήριο.

Οπως αναφέρει ο Οίκος η υποβάθμιση οφείλεται στην αναθεωρημένη εκτίμηση των δυσκολιών σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση στην προσπάθειά της να οδηγήσει το δημόσιο χρέος σε διατηρήσιμη πτωική πορεία.

Οι επιλογές πολιτικής της κυβέρνησης μειώνονται λόγω των επιδεινούμενων οικονομικών προοπτικών, τη στιγμή που οι πιέσεις για σκληρότερα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής εντείνονται, αναφέρει ο Οίκος.

Ο Οίκος προειδοποιεί μάλιστα τους κατόχους ελληνικών ομολόγων ότι περιορίζονται στο 30-50% οι πιθανότητες να μην χάσουν τα κεφάλαιά τους σε περίπτωση αναδιάρθρωσης τους ελληνικού χρέους ή χρεοκοπίας της Ελλάδας.

Όπως εξηγεί ο αναλυτής της S&P, Μάρκο Μίρσνικ: «η υποβάθμιση οφείλεται στην αναθεωρημένη εκτίμηση των πολιτικών, οικονομικών και δημοσιονομικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ελληνική κυβέρνηση στις προσπάθειές της να οδηγήσει το δημόσιο χρέος σε βιώσιμη πτωτική πορεία».

Status quo ante bellum: αδύνατον

Με το spread των ομολόγων της 10ετίαςνα φτάνει στις 687 μονάδες βάσης, 1.298 μ.β. της τριετίας και 1.392 μ.β. της διετίας (!!!) (δεν πρόκειται για ορθογραφικό λάθος!!!) διαβάζουμε στο "Βήμα":

"Το κόμμα της Μέρκελ εγείρει ζήτημα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους

Οι Χριστιανοδημοκράτες της Γερμανίδας καγκελαρίου Ανγκελα Μέρκελ (CDU) θα εγείρουν ζήτημα αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους στις συνομιλίες που θα έχουν με το ΔΝΤ και την ΕΚΤ αύριο Τετάρτη, όπως είπε σήμερα ο εκπρόσωπος του CDU για θέματα προϋπολογισμού, Νόρμπερτ Μπάρτλε, σύμφωνα με όσα μετέδωσε το Reuters.

Συγκεκριμένα, ο κ. Μπάρτλε φέρεται να είπε στο Reuters ότι θα φέρει το θέμα των λεγόμενων «haircuts», της αναγκαστικής απομείωσης της αξίας των ελληνικών ομολόγων, στην συνάντηση των κοινοβουλευτικών ομάδων της γερμανικής βουλής με τον επικεφαλής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν και τον πρόεδρο της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ, στο Βερολίνο, την Τετάρτη.

«Έχουμε αύριο συνάντηση με τον Στρος-Καν και τον Τρισέ στο Βερολίνο», φέρεται να δήλωσε στο στο Reuters. «Σίγουρα θα το φέρουμε αυτός προς συζήτηση», προσέθεσε.

Η Ελλάδα δεν συζητάει αναδιάρθρωση του χρέους της στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων που διεξάγονται αυτή τη στιγμή με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν στο πλαίσιο του τριετούς προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης, τόνισε από την πλευρά της η Κομισιόν, σε μία προσπάθεια να περιορίσει την ανεξέλεγκτη φημολογία που πλήττει τα ελληνικά ομόλογα.
Την ίδια ώρα, τα κόμματα του γερμανικού κυβερνητικού συνασπισμού (και κυρίως οι «Ελεύθεροι Δημοκράτες» -FDP- του υπουργού Εξωτερικών Γκ.Βεστερβέλε) επιμένουν στην αδιάλλακτη στάση στο θέμα της βοήθειας προς την Ελλάδα, εν όψει και των κρίσιμων πολιτικά περιφερειακών εκλογών της 9ης Μαΐου στο κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας.

Η Ελλάδα ίσως χρειαστεί να αποχωρήσει από την ευρωζώνη για κάποιο διάστημα, αν δεν καταφέρει να μειώσει ικανοποιητικά τα ελλείμματά της, ώστε να μπορέσει να λάβει την έκτακτη βοήθεια, είπε την Τρίτη στέλεχος του FDP, ειδικός σε θέματα προϋπολογισμού.

Η προσωρινή έξοδος της Ελλάδα από το ευρώ ίσως να ωφελούσε τη χώρα, αν συνοδευτεί από μια υποτίμηση, ανέφερε ο Γιούργκεν Κόπελεν, σε δηλώσεις του στον ραδιοφωνικό σταθμό Deuschlandfunk.

«Ίσως κάποιος να πρέπει να πει "όχι" (στη βοήθεια), εάν η Ελλάδα δεν ικανοποιήσει τις προϋποθέσεις και η χώρα απλά έλθει να πάρει χρήματα με πιο ευνοϊκούς όρους από την ευρωζώνη, απ' ό,τι από τις τράπεζες», σημείωσε.

Ερωτηθείς αν ένα "όχι" από τη Γερμανία θα σήμαινε ότι η Ελλάδα δεν θα λάβει πλέον καθόλου χρήματα, είπε:

«Αυτό δεν μπορεί να αποκλειστεί, μέχρι το σημείο όπου η Ελλάδα θα πρέπει να αποχωρήσει από την ευρωζώνη για κάποιο διάστημα. Δεν διαλύεται (η νομισματική ένωση). Το ελληνικό νόμισμα θα μπορούσε να υποτιμηθεί. Αυτό θα μπορούσε να τους βοηθήσει και με τις εξαγωγές».

Ο κ. Κόπελεν δεν έδωσε περαιτέρω λεπτομέρειες για το τι μορφή θα μπορούσε να λάβει μια πιθανή έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη ή μια υποτίμηση.

Εν τω μεταξύ, εκπρόσωπος της Κομισιόν είπε σήμερα Τρίτη ότι οι συζητήσεις που πραγματοποιεί η Ελλάδα με την ευρωζώνη όσον αφορά το πολυετές πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης για να εξασφαλίσει την έκτακτη βοήθεια, βαίνουν καλώς και θα πρέπει να ολοκληρωθούν στις αρχές Μαΐου.

Η συμβολή της Γαλλίας στο σχέδιο δημοσιονομικής αρωγής προς την Ελλάδα θα υποβληθεί στις 4 Μαΐου προς ψήφιση στην Εθνοσυνέλευση, ανακοίνωσε την Τρίτη ο Μπερνάρ Ακουαγιέ, ο πρόεδρος της κάτω βουλής του γαλλικού κοινοβουλίου. Η γαλλική συνεισφορά ανέρχεται σε 6,3 δισ. ευρώ σε δεσμεύσεις πιστώσεων, εκ των οποίων 3,3 δισ. σε πιστώσεις πληρωμών, διευκρίνισε.

Τα σενάρια για την αναδιάρθρωση

Τρία είναι τα σενάρια αναδιάρθρωσης του χρέους που καλλιεργούνται από μερίδα του αγγλοσαξονικού Τύπου, παρά τις κατηγορηματικές διαψεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ.

Το βασικό σενάριο αφορά την αναδιάρθρωση με «κούρεμα» (haircut). Πρόκειται για πρακτική που εφαρμόζεται όταν μια χώρα αδυνατεί να εξοφλήσει τις υποχρεώσεις της στους πιστωτές της. Σε αυτή την περίπτωση, κατόπιν συνεννόησης με τους ομολογιούχους που κρατούν στα χαρτοφυλάκιά τους το ελληνικό δημόσιο χρέος των 273,4 δισ. ευρώ, το Δημόσιο προβαίνει σε απομείωση της αξίας των ομολόγων.

Έτσι, για παράδειγμα, ορίζεται ότι για κάθε 100 ευρώ οφειλής θα αποπληρωθούν τα 60. Πρακτικά, η επιλογή αυτή ισοδυναμεί με χρεοκοπία της χώρας αφού ομολογεί αδυναμία κάλυψης του συνόλου των υποχρεώσεών της.

Οι επιπτώσεις μιας τέτοιας κίνησης είναι καταστροφικές για τις τράπεζες της Ελλάδας και της Ευρωζώνης. Οι ελληνικές τράπεζες κρατούν στα χαρτοφυλάκιά τους περί τα 40 δισ. ευρώ ελληνικών ομολόγων. Δεδομένο θεωρείται, άλλωστε, πως στην περίπτωση όπου η Ελλάδα έκανε τέτοια αναδιάρθρωση, θα άνοιγε την πόρτα εξόδου της από την Ευρωζώνη

Στο δεύτερο σενάριο, αναλυτές και οικονομολόγοι κυρίως στην άλλη όχθη του Ατλαντικού εισηγούνται παράταση της λήξης των υφιστάμενων ομολόγων κατά πέντε χρόνια με το ίδιο επιτόκιο. Με αυτό τον τρόπο, το Δημόσιο που θα πρέπει να πληρώσει του χρόνο μόνο για λήξεις ομολόγων 27,26 δισ. ευρώ, θα μεταθέσει την εξόφληση της υποχρέωσής του το 2016, κερδίζοντας περιθώριο πέντε ετών για να δώσει προτεραιότητα στη μείωση του ελλείμματος που αναπαράγει και διογκώνει το πρόβλημα.

Και σε αυτή την περίπτωση, όμως, οι επιπτώσεις για τις τράπεζες είναι σοβαρές αφού θα στερηθούν τη ρευστότητα κατά τη λήξη των ομολογιών που κατέχουν. Βέβαια δεν χάνουν τα κεφάλαιά τους, τα οποία εξοφλούνται στο σύνολό τους στη λήξη των ομολόγων.

Στο τρίτο σενάριο της προεξόφλησης βραχυχρόνιου χρέους από την Ελλάδα, βασική προϋπόθεση είναι ο μηχανισμός ΕΕ- ΔΝΤ να δώσει στη χώρα φέτος περισσότερα από τα περίπου 30 δισ. ευρώ που χρειάζεται για να καλύψει το σύνολο των δανειακών αναγκών της. «Για παράδειγμα, αν τα κεφάλαια είναι τελικά 45 δισ. ευρώ, τα 15 δισ. ευρώ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για εξόφληση χρέους που λήγει του χρόνου και είναι σήμερα σε χαμηλές τιμές», εξηγεί στέλεχος της αγοράς ομολόγων. Το 2011, η ονομαστική αξία των ομολόγων που λήγουν είναι 27,67 δισ. ευρώ.

Η τρέχουσα αξία τους όμως, μετά την κάθετη πτώση των τιμών των ομολόγων, είναι σήμερα 25,67 δισ. ευρώ. Αν το Δημόσιο είχε τα χρήματα να αγοράσει από τους ομολογιούχους τους τίτλους που λήγουν του χρόνου, θα «κέρδιζε» άμεση μείωση του χρέους αφού θα έσβηνε από το δημόσιο χρέος για παράδειγμα 100 ευρώ και θα πλήρωνε για τη διαγραφή τους 80 ευρώ. Οι τράπεζες και πάλι θα είχαν ζημίες, αλλά η διαδικασία δεν θα ήταν υποχρεωτική.

Το τελευταίο αυτό σενάριο δεν αποκλείεται από στελέχη του υπουργείου Οικονομικών".

Υ.Γ.: Ο τίτλος παραπέμπει σε μια βασική αρχή της θεωρίας της Στρατηγικής: προτού ανακοινώσεις διάφορα περί του όπλου που κατέχεις, κοίτα να είσαι βέβαιος ότι το έχεις. Επίσης, όταν διαλαλείς ότι έχεις όπλο, είναι σα να προκαλείς για πόλεμο.

Test προς όλους τους υποψηφίους του διαγωνισμού της Ε.Σ.Δ.Δ. - Ε.Σ.Τ.Α.

"Να προβείτε σε περιεκτική και αιτιολογημένη παρουσίαση των κυριοτέρων σημείων της έκθεσης του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το έτος 2009, καθώς και τις προτάσεις του για την εξέλιξη της Ελληνικής Οικονομίας".

Η εργασία θα πρέπει να παραδοθεί εως και το Σάββατο 8 Μαϊου 2010 στην γραμματεία του Alexander. Προτεινόμενη έκταση εργασίας: περί τις οκτώ σελίδες. Το test απευθύνεται σε όλους όσοι έχουν παρακολουθήσει μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας για τον διαγωνισμό της Ε.Σ.Δ.Δ. - Ε.Σ.Τ.Α.

Σημείωση επί του test: Το "υποχρεωτικόν" της εκπόνησης και παράδοσης της εν λόγω εργασίας καθορίζεται όχι μονόπλευρα από τον διδάσκοντα, αλλά κυρίως από τον βαθμό επιθυμίας σας να επιτύχετε στον διαγωνισμό.

Εκθεση Διοικητή Τράπεζας της Ελλάδος

Ολόκληρη η έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, όπως αναρτήθηκε προ ολίγων λεπτών, στο link: http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/ekthdkth2009.pdf.

Επισημαίνω την σπουδαιότητα της Εκθεσης. Πρόκειται για ένα από τα πλέον σημαντικά κείμενα της όλης βιβλιογραφίας. Ως εκ τούτου θεωρώ απολύτως απαραίτητη την μελέτη της εις βάθος, προσεκτικότατα και με θρησκευτική ευλάβεια! Φυσικά και θα αναλύσουμε τα κυριότερα σημεία της εντός του Τμήματος, όμως ένα σημαντικό μέρος του χρόνου σας θα πρέπει να αφιερωθεί στην λεπτομερέστατη ανάλυσή της . Αναμένω τις παρατηρήσεις - αναλύσεις - απορίες σας, είτε εντός του Τμήματος, είτε με e-mail. Παρακαλώ μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου για οποιοδήποτε θέμα αφορά στην συγκεκριμένη έκθεση.

Σημερινή ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος

Παρακαλώ την προσεκτικότατη μελέτη της σημερινής ομιλίας του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Προβόπουλου, σχετικά με την ετήσια έκθεσή του για την κατάσταση της Ελληνικής Οικονομίας.

Στη σημερινή 77^η Ετήσια Γενική Συνέλευση των Μετόχων της Τράπεζας της Ελλάδος, ο Διοικητής κ. Γεώργιος Α. Προβόπουλος παρουσίασε την Ετήσια Έκθεση για την ελληνική οικονομία. Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Διοικητή.

Ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γεωργίου Α. Προβόπουλου στην Ετήσια Γενική Συνέλευση των Μετόχων 27 Απριλίου 2010

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ Προοπτικες ΤηΣ ελληνικηΣ οικονομιαΣ και ΟΙ προκλησεισ για την οικονομικη πολιτικη

Η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει σήμερα μια βαθιά, δομική και πολύπλευρη κρίση. Γι’ αυτό και η έξοδος από αυτή την κρίση προϋποθέτει πολυετή, επίμονη και συστηματική προσπάθεια. Απαιτεί ρήξη με το παρελθόν.

Κύρια χαρακτηριστικά της κρίσης είναι το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα, το τεράστιο χρέος και η συνεχής διάβρωση της ανταγωνιστικής θέσης της χώρας. Τα προβλήματα αυτά προϋπήρχαν της διεθνούς κρίσης του 2008 και ήταν αναπόφευκτο, χωρίς τολμηρές και αποφασιστικές παρεμβάσεις, να οδηγήσουν, αργά ή γρήγορα, σε αδιέξοδο. Καθώς οι παρεμβάσεις αυτές δεν έγιναν, η κατάσταση επιδεινώθηκε. Παράλληλα, η διεθνής κρίση μεγέθυνε τις συσσωρευμένες επιπτώσεις των χρόνιων αδυναμιών και επιτάχυνε την πτωτική πορεία της οικονομίας. Αποτέλεσμα είναι η σημερινή κατάσταση που αποτυπώνεται στα δίδυμα ελλείμματα και στα δίδυμα χρέη, στη στενή διασύνδεση του δημόσιου ελλείμματος και χρέους με το εξωτερικό έλλειμμα και χρέος.

Η σημερινή κρίση δεν αντανακλά απλώς μια παροδική, πτωτική, φάση του οικονομικού κύκλου. Και βέβαια δεν αποτυπώνεται μόνο στο δημόσιο τομέα και στο ανησυχητικό έλλειμμα ανταγωνιστικότητας. Αφορά το σύνολο της οικονομίας, τις δομές της, τις αντιλήψεις και συμπεριφορές που κυριάρχησαν επί σειρά ετών, το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήσαμε. Αυτό σημαίνει ότι η κρίση δεν επιδέχεται βραχυχρόνιες θεραπείες. Προϋποθέτει, αντίθετα, επίμονη και συστηματική προσπάθεια: μια προσπάθεια μακρά, συντεταγμένη και ρηξικέλευθη. Μακρά, γιατί η αλλαγή των δομών που μας οδήγησαν εδώ θα είναι ένα έργο επίπονο που δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί σύντομα. Συντεταγμένη, για να εξασφαλίσουμε την ομαλή συνέχεια, με ελαχιστοποίηση των κραδασμών. Ρηξικέλευθη, γιατί δεν μπορούμε να λύσουμε τα σημερινά προβλήματα, αν συνεχίσουμε να σκεφτόμαστε με τον ίδιο τρόπο που σκεφτόμασταν όταν τα δημιουργούσαμε. Η υπέρβαση της κρίσης προϋποθέτει, με άλλα λόγια, ρήξη με το παρελθόν.

* * *

Η Τράπεζα της Ελλάδος είχε προειδοποιήσει εγκαίρως για τη σοβαρότητα της κατάστασης. Στις εκθέσεις της τονιζόταν ότι οι μακροοικονομικές ανισορροπίες θα διογκώνονταν όσο χειροτέρευε η διεθνής συγκυρία. Διατυπωνόταν, επίσης, σαφής προειδοποίηση για το ενδεχόμενο της διόγκωσης του κόστους δανεισμού. Ταυτόχρονα, υπογραμμιζόταν ότι έπρεπε να μεταδοθεί με σαφήνεια στις αγορές το μήνυμα ότι η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει ένα πολυετές σχέδιο ουσιαστικής δημοσιονομικής εξυγίανσης και τολμηρών διαρθρωτικών αλλαγών.

* * *

Οι εξελίξεις που ακολούθησαν επιβεβαίωσαν τις δυσοίωνες προβλέψεις. Η οικονομία έχει εισέλθει σε φαύλο κύκλο και δημιουργήθηκε πρωτοφανής αβεβαιότητα, που προκάλεσε μια σειρά υποβαθμίσεων της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Αυτές οδήγησαν σε μεγάλη διεύρυνση των περιθωρίων επιτοκίου, με αποτέλεσμα την επιβάρυνση του κόστους δανεισμού και εξυπηρέτησης του χρέους του Δημοσίου. Η κατάσταση αυτή, στο βαθμό που παρατείνεται, επιδεινώνει τη δημοσιονομική θέση της χώρας, δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη δημοσιονομική προσαρμογή, έχει σοβαρές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία και στο τραπεζικό σύστημα και ανατροφοδοτεί το κλίμα αβεβαιότητας, ασκώντας μια γενικότερη παραλυτική επίδραση. Μοναδική διέξοδος είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, με τη δραστική μείωση του ελλείμματος και του χρέους και την ανάκτηση της απωλεσθείσας ανταγωνιστικότητας.

* * *

Η κρίση της ελληνικής οικονομίας εξελίσσεται σε ένα διεθνές περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από υψηλή αβεβαιότητα, παρά τις ενδείξεις ανάκαμψης που υπάρχουν. Η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, που διακρίνεται μέχρι στιγμής από ασταθή βηματισμό, έχει στηριχθεί αφενός στην άσκηση διευκολυντικής νομισματικής πολιτικής και αφετέρου σε επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές, οι οποίες όμως τώρα επαυξάνουν τους κινδύνους για τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.

Οι κίνδυνοι αυτοί στις ανεπτυγμένες οικονομίες επιτείνονται από: (α) τη μεγάλη αύξηση των δημόσιων ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους, (β) τις δυσμενείς δημογραφικές προοπτικές λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και (γ) τις εκτιμήσεις ότι δεν πρέπει να αναμένεται σύντομα επάνοδος της δυνητικής παραγωγής και της απασχόλησης στα προ της κρίσης επίπεδα. Πρόσθετους κινδύνους συνεπάγεται και το γεγονός ότι τα δημόσια οικονομικά είναι εκτεθειμένα σε διαταραχές που πηγάζουν από τις αγορές. Η αβεβαιότητα για τη χρονική κλιμάκωση και την ένταση των “πολιτικών εξόδου” από τα μέτρα δημοσιονομικής ώθησης πιέζει ανοδικά τα περιθώρια επιτοκίου των κρατικών ομολόγων. Αναμένεται λοιπόν ότι στις ανεπτυγμένες χώρες τα επιτόκια χρηματοδότησης του δημόσιου χρέους θα αυξηθούν, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι χαμηλότερος απ’ ό,τι πριν από την κρίση. Όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά μεταξύ των επιτοκίων αυτών και του ρυθμού ανάπτυξης, τόσο μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή θα απαιτηθεί για να ανακοπεί η ανοδική τάση του λόγου του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ. Γι’ αυτό απαιτείται να γίνουν διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ενισχυθεί ο δυνητικός ρυθμός ανάπτυξης. Όπως είναι φανερό, όλες αυτές οι επισημάνσεις ισχύουν κατά μείζονα λόγο για την Ελλάδα.

* * *

Η κρίση που διέρχεται σήμερα η ελληνική οικονομία αποτυπώνεται στη ραγδαία υποχώρηση των βασικών οικονομικών μεγεθών και στην επιδείνωση των προοπτικών.

1^ον. Αφετηρία των ιδιαίτερα δυσμενών εξελίξεων ήταν ο εκτροχιασμός των δημοσιονομικών μεγεθών. Το 2008 και το 2009 η κατάσταση χειροτέρευσε και το 2009 το έλλειμμα, όπως εγκαίρως είχε προειδοποιήσει η Τράπεζα της Ελλάδος, διαμορφώθηκε σε διψήφιο ποσοστό του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα τελευταία αναθεωρημένα στοιχεία, το έλλειμμα του 2009 φθάνει το 13,6% του ΑΕΠ.

2^ον. Το Δημόσιο χρέος διαμορφώθηκε το 2009 στο 115,1% του ΑΕΠ, το υψηλότερο στη ζώνη του ευρώ μετά από εκείνο της Ιταλίας. Σύμφωνα δε με προβολές βάσει εύλογων παραδοχών, η άνοδος θα συνεχιστεί και ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα τείνει να σταθεροποιηθεί σε πολύ υψηλά επίπεδα (130%) μόλις το 2014. Αν μάλιστα το χρέος του 2009 τελικά αναθεωρηθεί στο 120% ή 122% του ΑΕΠ – ενδεχόμενο που αναφέρει η Eurostat – θα πρέπει αυτή η προβολή να αναθεωρηθεί επί το δυσμενέστερο.

Τα δημόσια ελλείμματα και το χρέος είναι βεβαίως υψηλά και σε άλλες χώρες του κόσμου, στις οποίες όμως, σε αντίθεση με την Ελλάδα, χρηματοδοτούνται κυρίως από την εγχώρια αποταμίευση. Στην Ελλάδα η ακαθάριστη εθνική αποταμίευση, δημόσια και ιδιωτική μαζί, μόλις ξεπερνούσε το 5% του ΑΕΠ το 2009. Η υστέρηση της εθνικής αποταμίευσης οφείλεται κατά κύριο λόγο στα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα, αλλά και στην ταχεία αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης τα τελευταία χρόνια.

Η χαμηλή αποταμίευση δεν επαρκεί για να χρηματοδοτηθεί το δημόσιο χρέος από εγχώριες πηγές, με αποτέλεσμα να διογκώνονται το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και το εξωτερικό χρέος. Έτσι, το δημοσιονομικό πρόβλημα συμπλέκεται με εκείνο του εξωτερικού ελλείμματος και χρέους και τα «δίδυμα» ελλείμματα αναδεικνύονται ως η κύρια πηγή που τροφοδοτεί έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο.

3^ον. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2008 έφθασε το 14,6% του ΑΕΠ και, μετά από παροδική υποχώρηση το 2009 στο 11,2% του ΑΕΠ, το πρώτο δίμηνο του 2010 έχει αρχίσει να διευρύνεται και πάλι. Το υψηλό εμπορικό έλλειμμα οφείλεται άμεσα στην απώλεια ανταγωνιστικότητας, η οποία από το 2001 μέχρι σήμερα έχει υπερβεί το 20%. Εκτιμάται εξάλλου ότι, με βάση τις σχετικές τιμές καταναλωτή αλλά και με βάση το σχετικό κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, η μείωση της ανταγωνιστικότητας είναι πιθανό να συνεχιστεί και το 2010.

4^ον. Η πραγματική οικονομία έχει εισέλθει από το 2009 σε ύφεση. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε πέρυσι κατά 2%, επηρεαζόμενο κυρίως από τη μεγάλη πτώση των επενδύσεων, αλλά και της ιδιωτικής κατανάλωσης και των εξαγωγών. Στην τελευταία έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη Νομισματική Πολιτική, το Μάρτιο, είχε εκτιμηθεί ότι η μείωση του ΑΕΠ θα είναι εφέτος της τάξεως του 2%. Η πρόβλεψη αυτή υπό τις παρούσες συνθήκες υπόκειται σε μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας, ενώ ισχυρές εμφανίζονται οι πιθανότητες για ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση.

5^ον. Η ύφεση επεκτάθηκε το 2009 σε όλους τους παραγωγικούς τομείς, επηρέασε αρνητικά την απασχόληση και διεύρυνε την ανεργία. Η συνολική απασχόληση μειώθηκε κατά 1,1%, ο αριθμός των απασχολούμενων μισθωτών μειώθηκε κατά 1,6% και το ποσοστό ανεργίας αναρριχήθηκε στο 9,5%. Για το 2010 προβλέπεται περαιτέρω πτώση της απασχόλησης, ενώ το ποσοστό ανεργίας θα προσεγγίσει το 11%.

6^ον. Οι δυσμενείς εξελίξεις, κυρίως στα δημοσιονομικά μεγέθη, και ο κλονισμός της εμπιστοσύνης των αγορών επιβάρυναν εν τέλει και το τραπεζικό σύστημα. Ενώ σε πολλές άλλες χώρες η κρίση εκδηλώθηκε αρχικά στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και από εκεί μεταφέρθηκε στην πραγματική οικονομία, στην Ελλάδα η φορά ήταν αντίθετη. Το τραπεζικό σύστημα κατέληξε να αντιμετωπίζει δυσχέρειες ρευστότητας, όταν η δημοσιονομική κρίση οδήγησε στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, συνακόλουθα και των τραπεζών, περιορίζοντας την πρόσβασή τους στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Παράλληλα, η επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου των καταθέσεων, λόγω και της ύφεσης, επηρέασε την εγχώρια προσφορά δανειακών κεφαλαίων. Είναι αξιοσημείωτο ότι, παρά τα προβλήματα αυτά, ο ετήσιος ρυθμός πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα παρέμεινε θετικός καθ’ όλη τη διάρκεια του 2009, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στη ζώνη του ευρώ, όπου υπήρξαν και περίοδοι αρνητικής μεταβολής. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα επέδειξε ισχυρές αντοχές στην διάρκεια της διεθνούς κρίσης, γεγονός στο οποίο συνετέλεσε και η παροχή άφθονης ρευστότητας από το Ευρωσύστημα με χαμηλό κόστος. Προϋπόθεση όμως για να διατηρήσει ο τραπεζικός τομέας αυτή την ανθεκτικότητά του και στο μέλλον, ιδιαίτερα εν όψει της σταδιακής απόσυρσης των έκτακτων μέτρων παροχής ρευστότητας, είναι η αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης, η οποία επηρεάζει τις λειτουργίες του, και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών στο μέλλον της οικονομίας.

Ακόμη και τότε όμως, οι νέες συνθήκες που θα προκύψουν θα είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες στις οποίες λειτουργούσαν οι τράπεζες στο παρελθόν. Η αξιοποίηση των μέχρι σήμερα διδαγμάτων της κρίσης θα οδηγήσει σε αναμόρφωση του εποπτικού πλαισίου, την οποία επεξεργάζεται η Επιτροπή της Βασιλείας. Οφείλουν λοιπόν οι ελληνικές τράπεζες να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα με διορατικότητα, λαμβάνοντας υπόψη και τις κυοφορούμενες αυτές αλλαγές. Στην παρούσα φάση επιβάλλονται:

· η διατήρηση σημαντικών περιθωρίων κεφαλαίου, πάνω από τα ελάχιστα που καθορίζουν οι εποπτικοί κανόνες,

· ο σχηματισμός επαρκών προβλέψεων για την κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου,

· ο εξορθολογισμός των λειτουργικών εξόδων,

· η ευέλικτη και συνετή διαχείριση των διαθέσιμων πηγών χρηματοδότησης

· και κυρίως η διαμόρφωση μιας μεσοπρόθεσμης στρατηγικής που θα προβλέπει, με ρεαλισμό και προνοητικότητα, συνεργασίες και συνενώσεις δυνάμεων.

Τα υγιή χρηματοοικονομικά μεγέθη, η αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων και η δημιουργία μεγαλύτερων και πιο εύρωστων σχημάτων αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την ισχυροποίηση της ανθεκτικότητας των τραπεζών στις πιθανές αναταράξεις και την ομαλή πρόσβαση στις πηγές χρηματοδότησης. Θεωρώ ότι σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα η αναδιάταξη του τραπεζικού τομέα είναι αναπόφευκτη. Η Τράπεζα της Ελλάδος, από την πλευρά της, θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά και να παρεμβαίνει στις εξελίξεις, ώστε τα επόμενα δύσκολα βήματα να γίνουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Η οικονομική πολιτική

Η οικονομική πολιτική μπροστά στις μεγάλες προκλήσεις προσανατολίστηκε σε αποφάσεις οι οποίες, αν εφαρμοστούν αποτελεσματικά και εμπλουτιστούν με τολμηρές διαρθρωτικές αλλαγές, θα θέσουν τις στέρεες βάσεις για τη σοβαρή και μακρά προσπάθεια που απαιτείται.

Οι μέχρι στιγμής αποφάσεις στοχεύουν κυρίως στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών στο μέλλον της οικονομίας. Όσον αφορά τον πρώτο στόχο, τα συμπληρωματικά μέτρα που εξαγγέλθηκαν στις αρχές Μαρτίου βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση και κρίθηκαν θετικά από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Η αβεβαιότητα όμως και μετά την εξαγγελία των πρόσθετων μέτρων παρέμεινε ισχυρή. Οι αγορές εξακολούθησαν να τηρούν στάση αναμονής και επιφυλακτικότητας, όπως υποδηλώνει η μετέπειτα συνεχής άνοδος των περιθωρίων επιτοκίων.

Η στάση αυτή των αγορών οφείλεται κατά βάση στο μεγάλο έλλειμμα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Σ’ αυτό όμως προστίθενται οι ανησυχίες ως προς την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, δύο παραμέτρους από τις οποίες θα εξαρτηθεί η απρόσκοπτη εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους στο μέλλον. Με άλλα λόγια, οι αγορές εξακολουθούν να εστιάζουν την προσοχή τους στην δυναμική του χρέους.

Με δεδομένες τις συνθήκες αυτές είναι ιδιαίτερα θετικό ότι η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε την ενεργοποίηση του μηχανισμού χρηματοδοτικής στήριξης. Εκτιμάται ότι η χρήση του μηχανισμού αυτού θα παίξει σημαντικό θετικό ρόλο στην υπέρβαση της κρίσης για τους ακόλουθους λόγους:

1^ον. Βραχυχρόνια, εξασφαλίζει δανειακά κεφάλαια με σχετικά χαμηλό κόστος, αμβλύνει τις πιέσεις των αγορών και συμβάλλει στην εξομάλυνση των συνθηκών ρευστότητας και του τραπεζικού συστήματος.

2^ον. Μεσοπρόθεσμα, η λειτουργία του μηχανισμού με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ επιβάλλει αυστηρότερη πειθαρχία στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, προσφέρει πολύτιμη τεχνογνωσία στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής και ενισχύει την εμπιστοσύνη των αγορών.

3^ον. Μακροπρόθεσμα, το σχετικά χαμηλότερο κόστος δανεισμού μειώνει το ύψος των τόκων που θα επιβαρύνουν τις δημόσιες δαπάνες, διευκολύνοντας έτσι τη δημοσιονομική προσαρμογή.

Στόχος του μηχανισμού στήριξης είναι να διευκολύνει και να εξασφαλίσει την πραγματοποίηση δομικών αλλαγών, οι οποίες είναι απολύτως αναγκαίες και θα έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει η ύπαρξη του μηχανισμού να οδηγήσει σε εφησυχασμό και χαλάρωση των προσπαθειών. Το κύριο βάρος παραμένει στην πολιτεία, που έχει ακέραιη την ευθύνη να πείσει ότι η οικονομία έχει εισέλθει αμετάκλητα σε νέα τροχιά. Η συντεταγμένη και συνεπής εφαρμογή των όσων έχουν εξαγγελθεί θα συμβάλει στη σταδιακή βελτίωση του κλίματος.

Για να αντιστρέψουμε οριστικά τις δυσμενείς τάσεις, πρέπει να υπερβούμε τον εαυτό μας και να εκπλήξουμε θετικά τις αγορές επιτυγχάνοντας βελτιώσεις μεγαλύτερες και από αυτές που έχουν προβλεφθεί. Συγκεκριμένα, θα έχει μεγάλη σημασία για το γενικότερο οικονομικό κλίμα, αν η δημοσιονομική εξυγίανση στο σκέλος των δαπανών προχωρήσει ακόμη περισσότερο από ό,τι μέχρι στιγμής προγραμματίζεται, ώστε να επιτευχθεί εφέτος μείωση του ελλείμματος μεγαλύτερη και του 5% του ΑΕΠ, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι το έλλειμμα του 2009 αναθεωρήθηκε σε 13,6% και μπορεί να αναθεωρηθεί περαιτέρω. Η προσαρμογή αυτή είναι εφικτή αν επιδιωχθούν, με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα και ταχύτερο βηματισμό, ο περιορισμός της σπατάλης και η συγχώνευση ή και κατάργηση φορέων του δημόσιου τομέα, που δεν προσφέρουν πραγματικό έργο. Η μείωση των δαπανών είναι άλλωστε η αρμόζουσα επιλογή για την επίτευξη των φιλόδοξων δημοσιονομικών στόχων και για τα επόμενα δύο έτη, δεδομένου ότι ενδεχόμενη περαιτέρω αύξηση των φορολογικών συντελεστών θα είχε δυσμενέστατες συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα. Θα πετύχαινε δηλαδή αποτελέσματα αντίθετα από τα επιθυμητά: συρρίκνωση αντί αύξησης των εσόδων.

Η προτεινόμενη επιτάχυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής ήδη από εφέτος, με περικοπή των δαπανών και εξορθολογισμό της λειτουργίας του δημόσιου τομέα θα εκπλήξει όντως θετικά τις αγορές και θα συμβάλει στην ταχύτερη αποκατάσταση της εμπιστοσύνης. Αυτό θα βοηθήσει να μειωθεί περαιτέρω το κόστος δανεισμού του Δημοσίου, με αλυσιδωτές ευνοϊκές επιδράσεις στο κόστος δανεισμού των τραπεζών και κατ’ επέκταση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να εισέλθει το συντομότερο δυνατόν σ’ ένα νέο ενάρετο κύκλο διαρκείας.

Σήμερα, η δημοσιονομική εξυγίανση είναι το πρώτο και σημαντικότερο όπλο για την ανάπτυξη. Αλλά μόνη της δεν αρκεί. Η απάντησή μας στην κρίση πρέπει να έχει δίδυμη στόχευση, όπως δίδυμες ήταν και οι αιτίες που μας οδήγησαν εδώ. Η δημοσιονομική εξυγίανση πρέπει δηλαδή να συνοδευθεί από μια συστηματική προσπάθεια για την ανάκτηση της απωλεσθείσας ανταγωνιστικότητας, με την επιδίωξη συγκεκριμένων ποσοτικών στόχων ετησίως. Στις παρούσες εξάλλου συνθήκες, το μοντέλο ανάπτυξης της χώρας δεν μπορεί να βασιστεί στην κατανάλωση, ιδιωτική και δημόσια, όπως έγινε δυστυχώς στο παρελθόν. Πρέπει, αντίθετα, να στηριχθεί στις επενδύσεις και τις εξαγωγές. Η ελληνική οικονομία, από τις πιο εσωστρεφείς στην Ευρώπη, πρέπει τώρα να ενισχύσει την εξωστρέφειά της. Αυτό όμως θα είναι αδύνατο αν δεν υπάρξει ουσιαστική αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας, με τολμηρές διαρθρωτικές αλλαγές. Στόχοι των αλλαγών αυτών πρέπει να είναι:

α. Ο αναπροσανατολισμός του παραγωγικού προτύπου με έμφαση σε δυο αλληλένδετα στοιχεία: πρώτον, τις επενδύσεις που αυξάνουν την παραγωγικότητα και, δεύτερον, τον εξαγωγικό προσανατολισμό.

β. Η ανταγωνιστική λειτουργία των αγορών προϊόντων και εργασίας, ώστε αφενός η εξέλιξη στο κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος να υποστηρίζει τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας και αφετέρου το κόστος αυτό να μη μεταφέρεται αδικαιολόγητα στις τελικές τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών.

γ. Η βελτίωση του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ασκείται η επιχειρηματική δραστηριότητα με την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, την εξάλειψη της διαφθοράς και τον εκσυγχρονισμό των λειτουργιών της δημόσιας διοίκησης.

δ. Η ταχεία και αποτελεσματική αξιοποίηση των διαθέσιμων κοινοτικών πόρων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς.

στ. Η προώθηση της καθαρής ή «πράσινης» ανάπτυξης και η αλλαγή του σημερινού προτύπου παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας.

ζ. Η αναβάθμιση της παιδείας και η ενθάρρυνση της καινοτομίας, της έρευνας και της επιχειρηματικότητας.

* * *

Οι αλλαγές που απαιτούνται είναι εξαιρετικά επείγουσες. Τα μεγάλα προβλήματα που επί τόσα χρόνια διστάσαμε να αντιμετωπίσουμε βρίσκονται τώρα μπροστά μας. Γι’ αυτό είναι ιστορικές οι ευθύνες που οφείλουμε όλοι να αναλάβουμε μπροστά στη μεγάλη πρόκληση. Ο δρόμος για την έξοδο από την κρίση θα είναι μακρύς και δύσβατος. Θα χρειαστούν λοιπόν περισσότερες και μεγαλύτερης διάρκειας προσπάθειες από όλους. Η πορεία των επόμενων χρόνων θα προσδιοριστεί σε μεγάλο βαθμό από το στόχο που θα επιλέξουμε και από την προσήλωσή μας σ’ αυτόν. Θέλουμε μια Ελλάδα εγκλωβισμένη σε μια ισορροπία χαμηλών δυνατοτήτων ή μια Ελλάδα σύγχρονη και δυναμική; Και επειδή ασφαλώς θέλουμε το δεύτερο, είναι βέβαιο ότι δεν μπορούμε πλέον να πορευθούμε με τις συνταγές του παρελθόντος, δηλαδή:

· με μυωπική επιλογή του παρόντος εις βάρος του μέλλοντος,

· με καταναλωτική συμπεριφορά, στα όρια του ευδαιμονισμού, που υπερβαίνει κατά πολύ τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας,

· με επιλεκτική και κατά το δοκούν εφαρμογή των θεσμών και των νόμων,

· με μετάθεση των ευθυνών στους άλλους,

· με άρνηση κάθε προσπάθειας για οικοδόμηση συναίνεσης,

· με ιδεοληπτικές ερμηνείες της πραγματικότητας,

· με την απαίτηση της διατήρησης κεκτημένων που αντιστρατεύονται το συμφέρον της κοινωνίας στο σύνολό της,

· με κοντόφθαλμη επιδίωξη του εύκολου κέρδους στο βραχύτερο χρονικό διάστημα,

Όλα αυτά πρέπει να αλλάξουν, αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την παρούσα βαθιά κρίση. Πρέπει τώρα να μετατοπίσουμε την έμφαση στο μέλλον και να πραγματοποιήσουμε με γρήγορο βηματισμό τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Η σημερινή κρίση δεν μοιάζει σε τίποτα με όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, τουλάχιστον στη μεταπολεμική μας ιστορία. Και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με λογικές άλλων εποχών. Η συνειδητοποίηση του μεγέθους των προβλημάτων από όλους μας θα συμβάλει στην οικοδόμηση της κοινωνικής συναίνεσης, που είναι αναγκαία στη δύσκολη πορεία που έχουμε μπροστά μας. Μια πορεία που θα στηρίξει τις αναπτυξιακές προοπτικές της οικονομίας, διασφαλίζοντας έτσι την κοινωνική συνοχή.

Εδώ αναδεικνύεται ο σύνθετος ρόλος που αναλαμβάνει σήμερα η κυβέρνηση, η οποία καλείται, με επιμονή και αποτελεσματικότητα, να υπερβεί εμπόδια, να κάμψει αγκυλώσεις του παρελθόντος, να ανοίξει νέους δρόμους και να καταδείξει με πειστικότητα ότι το τελικό όφελος από τη μακρά προσπάθεια θα υπερβεί κατά πολύ το κόστος που καλούμεθα να καταβάλουμε στη διαδρομή.

Οι μέχρι σήμερα αποφάσεις της είναι ελπιδοφόρες, καθώς η οικονομική πολιτική στρέφεται σταδιακά προς αυτές τις κατευθύνσεις και επιχειρεί να χαράξει μια νέα πορεία. Στην πορεία αυτή θα πρέπει να έχει την υποστήριξη όλων.

Η διαδρομή θα είναι μακρά και επίπονη. Δεν υπάρχει όμως άλλη επιλογή. Έχουμε ιστορικό καθήκον να τη διανύσουμε έως το τέλος, επιστρατεύοντας δυνάμεις, ικανότητες και χαρίσματα που υπάρχουν σ’ αυτή τη χώρα και έχουν αναδειχθεί σε άλλες περιόδους κρίσης στο παρελθόν, με θαυμαστά αποτελέσματα.

Οι βαθύτερες αιτίες του ελλείμματος...

Διαβάζω στην Athens Voice #298 το editorial του κ. Φώτη Γεωργελέ. Περιγράφει μια ζοφερή, αλλά δυστυχώς απολύτως πραγματική εικόνα των τεκταινόμενων στην Ελληνική επικράτεια. Ωστόσω, θα ήθελα να σημειώσω την σαφή διαφωνία μου σε σχέση με το τελικό συμπέρασμα του αρθρογράφου. Κι αυτό όχι γιατί διαφωνώ ως προς την εικόνα της Ελλάδας που περιγράφεται στο άρθρο, αλλά διότι θεωρώ απολύτως εφικτή την αντιστροφή της εικόνας αυτής και μάλιστα, ευκαιρίας ΔΝΤ δοθείσης, έχουμε την δυνατότητα μιας νέας αρχής. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε πόσο διαβρωμένο και σαθρό ήταν το αξιακό σύστημα βάσει του οποίου στηρίξαμε τον τρόπο διαβίωσής μας.

Το άρθρο έχει ως εξής:

"Ανήμερα την Κυριακή του Πάσχα βρισκόμουν σε ένα ελληνικό νησί. Το σπίτι ήταν στην πλαγιά ενός βουνού, τα κυπαρίσσια έφταναν μέχρι την παραλία. Όλα γύρω πράσινα και γαλάζια. Αρχές Απρίλη η θερμοκρασία είχε αγγίξει τους 28 βαθμούς, κάποιοι έκαναν μπάνιο. Η θάλασσα ακύμαντη, πεντακάθαρη ατμόσφαιρα, έβλεπες σαν δίπλα σου τα κοντινά νησιά, τη στεριά. Σιωπηλοί, κοιτάζαμε γύρω μας σαν μαγεμένοι. Σε μια στιγμή, χωρίς να έχουμε συνεννοηθεί, γυρίσαμε με τον διπλανό μου και είπαμε ο ένας στον άλλον μαζί την ίδια φράση: Καλά, πόσο ηλίθιοι πρέπει να ’μαστε για να χρεοκοπήσουμε αυτό το μαγαζί;

Τα βράδια ψάχναμε εστιατόρια, το ένα στα δέκα ήταν ανοιχτό. Το πρωί καφενεία στις παραλίες, κανένα δεν ήταν ανοιχτό. Είχε πέσει νωρίς το Πάσχα, είχαν τα δίκια τους και οι άνθρωποι, τι θα έκαναν μέχρι το καλοκαίρι; Όμως όταν μια χώρα λέει ότι βαριά βιομηχανία της είναι ο τουρισμός, είναι δυνατόν να έχει 2 μήνες τουριστική περίοδο; Κι όταν θες να βγάλεις με 40 μέρες τη ζωή ενός ολόκληρου χρόνου, δεν είναι αναμενόμενο ότι τα ενοικιαζόμενα δωμάτια θα κοστίζουν όσο τα ακριβά ξενοδοχεία άλλων χωρών, τα πλοία όσο το αεροπορικό εισιτήριο για Λονδίνο και το φαγητό ακριβότερο από ένα εστιατόριο στο Παρίσι; Φέτος ο αριθμός των μαθητικών πενταήμερων εκδρομών στα ελληνικά νησιά έχει μειωθεί στο μισό. Οι άλλοι μισοί προτίμησαν με τα ίδια λεφτά να πάνε στη Ρώμη και τη Βαρκελώνη.

Πέρασα με το φέρι απέναντι στη στεριά, ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της χώρας. Έκανα βόλτες μέχρι να βρω το δρόμο. Δεν υπήρχαν ταμπέλες όχι που να λένε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, ούτε για την πιο κοντινή μεγάλη πόλη. Στα βενζινάδικα μου ’διναν οδηγίες. Θα πας προς Πάλαιρο, μετά θα ακολουθήσεις προς Βόνιτσα, μετά θα δεις Άκτιον, Πρέβεζα, μετά θα πας προς Γιάννενα, πριν φτάσεις θα δεις ταμπέλα προς Γρεβενά, είσαι Εγνατία, όταν περάσεις τα Γρεβενά θα δεις ταμπέλα Θεσσαλονίκη, πήγαινε ίσια. Σ’ όλη τη διαδρομή έβρισκα έργα. Ακόμα και στις εθνικές οδούς που έχουν παραδοθεί με τυμπανοκρουσίες, κάθε λίγο πέφτεις σε έργα επί της οδού, κομμένες λωρίδες, σήματα, διαχωριστικά. Έργα με το ελληνικό σύστημα. Μια μπουλντόζα ξεχασμένη, κορδέλες. Στα έργα επί της οδού ποτέ δεν βλέπεις κάποιον να εργάζεται. Το μόνο που λειτουργεί στους ελληνικούς δρόμους είναι τα διόδια. Πώς είναι δυνατόν ένας εθνικός δρόμος, η Αθηνών-Πατρών, να φτιάχνεται δεκαετίες και ποτέ να μη γίνεται;

Την ώρα που ο τουρισμός στην Ελλάδα πέφτει τα τελευταία χρόνια, στην Τουρκία έχει διπλασιαστεί. Η πιο αρχαία και πιο ζωντανή πρωτεύουσα της Μεσογείου, η Αθήνα, είναι προορισμός για μια-δυο το πολύ διανυκτερεύσεις. Η ίδια η φράση «τουρισμός στην Αθήνα» μοιάζει με ανέκδοτο, είναι σαν κι εκείνα τα άρθρα που γράφαμε παλιά γι’ αστείο στα περιοδικά, οι «10 πιο επικίνδυνοι προορισμοί του κόσμου για διακοπές». Μια τριτοκοσμική πρωτεύουσα με το κέντρο της παραδομένο στις μαφίες, όσοι επένδυαν την περίοδο των Ολυμπιακών αγώνων σε ξενοδοχεία και καταστήματα στο κέντρο τώρα κλαίνε. Έγιναν από μόνα τους όλα αυτά; Φυσικά όχι. 120 εκατομμύρια δημόσιες επενδύσεις στο ιστορικό κέντρο την περίοδο 2000-2004, 15 εκατομμύρια μόλις απ’ το 2004 ως το 2009...
Πώς καταφέραμε να φτάσουμε μέχρι εδώ; Πώς αφήσαμε αυτή την παρακμή να αποσαθρώσει κάθε οικονομική δραστηριότητα, κάθε πολιτική και κοινωνική δομή;

Τώρα φτάσαμε στο τέλος της κατηφορικής διαδρομής. Ζούμε με δανεικά και πλέον δεν μας δανείζει κανείς. Έχουν δίκιο. Αν η χώρα ήταν επιχείρηση, θα ’ταν ο ορισμός της ξοφλημένης περίπτωσης. Η εταιρεία Ελλάς έχει δάνεια που ξεπερνούν τον τζίρο της, είναι παθητική, έχει κάθε χρόνο υπέρογκα ελλείμματα. Ακόμα και στην περίπτωση που γίνει το θαύμα και πάψει να έχει τέτοια ελλείμματα, δεν της φτάνει ούτε να ξεπληρώνει τους τόκους των δανείων της. Κι ένας πρωτοετής της Εμπορικής θα σου ’λεγε μονολεκτικά, λουκέτο".

Συμβαίνουν και εις Παρισίους!

Ως επί το πλείστον, οι αγορές ανησυχούν για το κατά πόσον η Ελληνική κρίση του χρέους και των ελλειμμάτων θα είναι μεταδοτική και στις υπόλοιπες χώρες (Ευρωζώνης και όχι μόνο). Φαίνεται, όμως, ότι αυτό δεν είναι η μόνη διάσταση της κρίσης που δύναται να μεταδοθεί. Οπως διαβάζουμε:

"Τα τρακτέρ των γάλλων αγροτών στο Παρίσι

Περί τα 1.300 τρακτέρ κατευθύνονται σε φάλαγγες των 50 ή των 100 προς το Παρίσι σε μία εκδήλωση διαμαρτυρίας των γάλλων αγροτών για τη μείωση του εισοδήματός τους και τις προοπτικές της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, της οποίας είναι οι μεγάλοι ωφελημένοι.

Εχοντας αναρτήσει πανώ όπως "Σαρκό στη δουλειά, μην ξεπουλήσεις τη γεωργία σου", οι γάλλοι αγρότες κατευθύνονται με τα τρακτέρ τους στα προκαθορισμένα σημεία συνάντησης στην περιφέρεια της γαλλικής πρωτεύουσας για να κατευθυνθούν στον τόπο της διαδήλωσης στον ανατολικό τομέα της πόλης, όπου αναμένονται 10.000 διαδηλωτές.

Τον περασμένο χρόνο, ο αγροτικός κόσμος της Γαλλίας είδε το εισόδημά του να μειώνεται κατά 51% εξαιτίας της πτώσης των τιμών των δημητριακών, έπειτα από την εκτίναξη, ωστόσο, της τιμής κατά 200 ευρώ του τόνου του σίτου το 2007 και το 2008.

Απέναντι στη μείωση του αγροτικού εισοδήματος, οι παραγωγοί ζητούν τη λήψη "άμεσων μέτρων", όπως η επιδότηση των εξαγωγών, για τη διοχέτευση τμήματος της παραγωγής πριν από τη νέα σοδειά. Ζητούν επίσης από την κυβέρνηση ορισμένες ελαφρύνσεις από περιβαλλοντικές, κοινωνικές και φορολογικές επιβαρύνσεις.

Σύμφωνα με τον Κριστόφ Ιλερέ, πρόεδρο του γεωργικού επιμελητηρίου της περιοχής Ιλ-ντε-Φρανς, εάν δεν ληφθούν μέτρα, "το εν τρίτον του τομέα των μεγάλων καλλιεργειών θα έχει εξαφανισθεί μέχρι το 2011".

Οι διαδηλωτές θα πιέσουν επίσης την κυβέρνηση να υπερασπισθεί στις Βρυξέλλες την Κοινή Αγροτική Πολιτική, από την οποία οι γάλλοι αγρότες απορροφούν το 20% των επιδοτήσεων".

Περί των συνολικότερων εξελίξεων...

Γράφει, μεταξύ άλλων, σε άρθρο του στο "Κέρδος" ο κ. Μ. Αναστασίου:

"Το στοίχημα αφορά τώρα τις μακροπρόθεσμες προκλήσεις και αλλαγές

Η ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης, η οποία για τις αγορές αποτελούσε μονόδρομο για τη χώρα, μπορεί μεν να επιλύει τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα ρευστότητας, ωστόσο τόσο το μακροχρόνιο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας όσο και το αυξανόμενο χρέος παραμένουν ακόμη δυσεπίλυτοι γρίφοι.

Με τις ανάγκες χρηματοδότησης της χώρας να ξεπερνούν εξάλλου τα 170 δισ. ευρώ ως το 2012, η προσφυγή στον μηχανισμό δεν σηματοδοτεί το τέλος, αλλά την αρχή μίας επώδυνης περιόδου για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία με άγνωστες σήμερα προεκτάσεις.

Το κρίσιμο θέμα από εδώ και πέρα, εκτιμούν αναλυτές της αγοράς, είναι να καταφέρουμε να προωθήσουμε τις διαρθρωτικές αλλαγές, να περιορίσουμε τη σπατάλη του άναρχου κρατικού τομέα, ώστε να περιοριστούν και τα επώδυνα μέτρα. Αν η αισιοδοξία κάνει και πάλι την εμφάνισή της στην κοινωνία και οι αγορές επανακτήσουν την εμπιστοσύνη τους προς τη χώρα, τότε το κόστος δανεισμού θα μπορούσε να μειωθεί το 2011. Αν αποτύχουμε, όπως υποστηρίζεται ευρέως, τότε έρχονται μάλλον δύσκολες ώρες για όλους.

Για μία ομάδα αναλυτών, αν και δεν αποφύγαμε τον κίνδυνο, η κατάσταση βραχυπρόθεσμα θα μπορούσε να βελτιωθεί, χωρίς όμως να εκλείψει η επιφυλακτικότητα με την οποία θα συνεχίζουν να μας αντιμετωπίζουν οι αγορές. Η παραδοχή εκ μέρους της Ελλάδας ότι χρειάζεται βοήθεια δεν θα είναι το τέλος του ελληνικού προβλήματος, αλλά η αρχή μίας επώδυνης περιόδου, καθώς, όπως υποστηρίζεται, ο μόνος τρόπος να ορθοποδήσει η χώρα είναι να αρχίσει να ζει στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της.

Από την άλλη πλευρά, ακόμη και μετά τη «βοήθεια» ΕΕ - ΔΝΤ, τα περίφημα spreads, το «καπέλο» δηλαδή με το οποίο δανειζόμαστε σε σχέση με το αντίστοιχο επιτόκιο αναφοράς της ευρωζώνης, δεν πρόκειται να αποκλιμακωθούν άμεσα δραματικά, καθώς η ύπαρξη χαμηλότοκου δανεισμού δεν σημαίνει απαραίτητα και σύγκλιση των αποδόσεων των ομολόγων προς τα επίπεδα αυτά.

Για τη χρονική διάρκεια του σχεδίου και στον βαθμό που η παρουσία του ΔΝΤ μειώνει σημαντικά την πιθανότητα χρεοκοπίας, αυτό θα μπορούσε να συμβεί ως έναν βαθμό. Μακροχρόνια όμως, ενόσω υπάρχει αβεβαιότητα, τα spreads θα μπορούσαν να αποκλίνουν σημαντικά, καθώς οι θεσμικοί δανειστές (ΔΝΤ, ΕΕ) προηγούνται των αγορών σε περίπτωση χρεοκοπίας και έτσι οι αγορές αναμένεται να ζητήσουν μία επιπλέον αποζημίωση (extra risk premium) αυξάνοντας τα spreads.

Παράλληλα, κοινή συνισταμένη των αναλυτών είναι ότι, ενώ βραχυχρόνια οι μετοχές μπορεί να οδηγηθούν σε μία ανοδική κίνηση «ανακούφισης», μεσοπρόθεσμα, ωστόσο, οι αγορές θα επικεντρωθούν τόσο στο εύρος της ύφεσης στην οποία οδηγείται η ελληνική οικονομία μέσω και των μέτρων που θα επιβάλουν οι θεσμικοί δανειστές (ΔΝΤ, ΕΕ) όσο και στις προοπτικές κερδοφορίας των εταιρειών οι οποίες αναμένεται να συνεχίσουν να διαβαίνουν τη δική τους στενωπό, περιορίζοντας έτσι και τα όποια περιθώρια ανόδου του Χρηματιστηρίου της Αθήνας.

«ΤΡΙΖΕΙ Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΟΜΟΛΟΓΩΝ»

Οι αναλυτές θεωρούν επίσης ως βασική πηγή ρίσκου την πορεία συνολικά των ομολογιακών αγορών και την πιθανότητα μίας κρίσης κρατικού χρέους στον δυτικό κόσμο, την ώρα που, όπως εκτιμάται, τα δημοσιονομικά προβλήματα δεν έχουν ακόμη «ξεσπάσει» σε όλο τους το εύρος στις διεθνείς αγορές.

Για ορισμένους, ο κύκλος που διανύουμε είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητος σε μεταβολές στο κόστος δανεισμού των χωρών λόγω της διαδικασίας οικονομικής απομόχλευσης αφενός και των συνθηκών στην αγορά κατοικίας αφετέρου.

Ετσι οι αγορές από τη μία πλευρά εστιάζουν στις εξελίξεις στο ελληνικό ζήτημα, που ανέδειξε τα θέματα δημοσιονομικής συνοχής της ευρωζώνης, ενώ από την άλλη παρακολουθούν επισταμένως τις εξελίξεις στην ομολογιακή αγορά των ΗΠΑ, η οποία αποτελεί πηγή ρίσκου.

Οπως υποστηρίζουν, εκτός από τις αυτονόητες ανησυχίες υπερπροσφοράς ομολόγων που προκύπτουν από το μεγάλο έλλειμμα του προϋπολογισμού ως προς το ΑΕΠ, υπάρχουν πρόσθετοι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν σημαντική άνοδο στις αποδόσεις των ομολόγων (και άρα πτώση των τιμών). Η κινεζική νομισματική σύσφιγξη και η ανατίμηση του γουάν, ή ακόμη και μία ανοδική έκπληξη στον πληθωρισμό στην Ιαπωνία, μπορούν να οδηγήσουν σε δραστική υποχώρηση της ζήτησης για αμερικανικά κρατικά ομόλογα και να προκαλέσουν έντονη μεταβλητότητα στο σύνολο των αγορών.

ΗΠΑ - ΙΑΠΩΝΙΑ

Το μέλλον της αγοράς ομολόγων των ΗΠΑ συνδέεται σημαντικά με αυτών της Ιαπωνίας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το ιαπωνικό χρέος ανέρχεται στο 200% του ιαπωνικού ΑΕΠ, ότι η οικονομία βελτιώνεται και οι αποταμιεύσεις υποχωρούν, καθώς ο πληθυσμός εμφανίζει γήρανση, οι αποδόσεις των ιαπωνικών ομολόγων μπορεί να εκτιναχθούν πιέζοντας ανοδικά και τις αμερικανικές (καθώς οι Ιάπωνες αντικαθιστούν αμερικανικά με ιαπωνικά ομόλογα). Αν και αυτός ο προβληματισμός είναι μακροπρόθεσμος, διαπιστώνεται πως τα ιαπωνικά ασφάλιστρα κινδύνου CDS (όπως και τα βρετανικά) παραμένουν σε ανοδική τάση και μπορεί να προοιωνίζονται μελλοντικά «προβλήματα» στις αγορές ομολόγων.

Συνεπώς, παρ' ότι οι αγορές μοιάζουν να εστιάζουν στο ελληνικό ζήτημα και να έχουν αφήσει προς στιγμήν στο περιθώριο τα θέματα δημοσιονομικής συνοχής της ευρωζώνης, ίσως τα ευρύτερα δημοσιονομικά προβλήματα να μην έχουν ακόμη πλήρως «ξεσπάσει» στις αγορές.
Επιπλέον, η ελληνική κρίση είναι αρνητική για την επιχειρηματική και την επενδυτική εμπιστοσύνη, καθώς αυξάνει την αβεβαιότητα για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες και τη νομισματική πολιτική στην ίδια τη ζώνη του ευρώ.

Στην πρόσφατη συνεδρίαση της ΕΚΤ τα επιτόκια παρέμειναν σε ιστορικά χαμηλά και ανακοινώθηκε παράταση της περιόδου χαλαρότερων κριτηρίων αποδοχής αξιών ως ενέχυρο για ρευστότητα ως μέτρο στήριξης της ελληνικής προσπάθειας να περιορίσει τα ελλείμματα. Παρ' ότι βραχυπρόθεσμα τέτοια μέτρα αποτελούν ανακούφιση, μακροπρόθεσμα η υποκατάσταση ενός βαθύτερου δημοσιονομικού συντονισμού από χαλαρούς νομισματικούς κανόνες μπορεί να είναι αρνητικό σημείο για τις πληθωριστικές προσδοκίες στην Ευρώπη και στην περίπτωση πληθωριστικών πιέσεων η ΕΚΤ μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με σημαντικά διλήμματα.

Η ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Για τους αναλυτές επίσης, το ελληνικό πρόβλημα θίγει τον πυρήνα των αντιφάσεων της ευρωζώνης ως χώρο με κοινό νόμισμα αλλά χωρίς πολιτικοοικονομική ενοποίηση. Αυτά τα θέματα είναι και αναμένεται να παραμείνουν θύλακες μεταβλητότητας μέχρι η Ευρωπαϊκή Ενωση να τα αντιμετωπίσει αποφασιστικά.

Δεδομένης της υφιστάμενης πολιτικής αδράνειας στην ΕΕ, μπορεί να θεωρηθεί ότι μόνο μετά από κάποιο ισχυρό σοκ στην αγορά (ίσως μέσω πιέσεων στο ευρώ) θα προκύψει η πολιτική βούληση για πληρέστερη οικονομική ένωση. Βέβαια υπάρχει πιθανότητα να εκλείπουν τα πολιτικά και οικονομικά θεμελιώδη προς αυτή την κατεύθυνση λόγω βαθύτερων πολιτικών και ιστορικών αιτιών. Στο ενδεχόμενο αυτό αναμένεται σημαντική αδυναμία στο ευρώ, καθώς αυτό θα «αμφισβητηθεί» ως νόμισμα από τις αγορές.

Με τις ανάγκες δανεισμού της χώρας μας στα 170 δισ. ευρώ την περίοδο 2010-2012 ή 220 δισ. ευρώ ως το 2013, ορισμένοι αναλυτές δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο μίας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους και μίας στάσης πληρωμών μεσοπρόθεσμα, ειδικά εάν ο μηχανισμός στήριξης αποτύχει μέσα στο 2010 να εξομαλύνει την αρνητική σήμερα δημοσιονομική εικόνα της χώρας.

Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα υποβάθμιζε δραματικά το πολιτικό υπόβαθρο της Νομισματικής Ενωσης, θα έθετε σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του ευρώ και θα σήμαινε τελικά ότι οι Ευρωπαίοι θα «γυρίσουν την πλάτη τους» σε προσπάθειες ενοποίησης περίπου 60 ετών στη Γηραιά Ηπειρο και ίσως το ρίσκο χρεοκοπίας να είναι τελικά μικρότερο από το κόστος διάσωσης της χώρας.

Η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, όπως εκτιμάται εξάλλου, δεν είναι πανάκεια, αφού όσο η χώρα εξακολουθεί να εμφανίζει μεγάλο έλλειμμα προϋπολογισμού, το χρέος της όπως λέγεται μένει σε ναρκοπέδιο, ενώ ο στόχος του ΔΝΤ θα είναι να αναστηλώσει το χρέος μέσω αναπροσαρμογών πολιτικής και όχι με αναγκαστική αναδιάρθρωση. Σε κάθε περίπτωση μία στάση πληρωμών θα μας βάλει σε μεγάλες περιπέτειες και ίσως είναι πολύ νωρίς να συζητείται ως ενδεχόμενο".

Ανταγωνιστικότητα και Ανάπτυξη (2)

Πολλά ακούγονται περί της περικοπής μισθών στον δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, περί της κατάργησης του 14ου ή και του 13ου μισθού, κ.ο.κ. Πιστεύω ότι όσο περισσότερο εστιάζουμε αποκλειστικά και μόνο στο θέμα των αμοιβών, χάνουμε την συνολική εικόνα. Το ζήτημα είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας ως μέτρο ανάπτυξης. Με μόνο το μέτρο της μείωσης μισθών ούτε η ανταγωνιστικότητα διασφαλίζεται, ούτε η ανάπτυξη επιτυγχάνεται. Σχετικό με αυτό το ζήτημα είναι το άρθρο που διαβάζουμε στο "Κέρδος":

"Η μείωση των αμοιβών και στον ιδιωτικό τομέα συνιστά όπως φαίνεται ένα από τα κρίσιμα ζητήματα που θέτουν οι εκπρόσωποι του ΔΝΤ και της ΕΕ ως μέτρο αναγκαίο για την ενίσχυση της πράγματι καταρρέουσας ανταγωνιστικότητας της οικονομίας μας.

Είναι δε αναμφισβήτητο ότι χωρίς την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας δεν μπορούμε να συζητάμε για οποιαδήποτε προοπτική ανάπτυξης. Το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο για την Ελλάδα. Το ερώτημα είναι όμως αν η μείωση των αμοιβών, δηλαδή η μείωση του μισθολογικού κόστους θα καταστήσει τα ελληνικά προϊόντα και εν γένει την οικονομία πιο ανταγωνιστική. Η απάντηση δεν μπορεί να είναι καταφατική.

Το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας είναι βαθιά διαρθρωτικό και ως τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς ριζικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, που θα μεταβάλουν τη φυσιογνωμία και τον τρόπο λειτουργίας της οικονομίας και των θεσμών που τη διέπουν.

Απαιτείται άμεση μεταρρύθμιση στη λειτουργία των αγορών, στις εργασιακές σχέσεις, στο διοικητικό και λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων, στο μέγεθος, τη δομή και τη λειτουργία του δημόσιου τομέα, στη διάρθρωση της παραγωγής σε κλάδους και προϊόντα, στην παιδεία, τις επενδύσεις, την παραγωγικότητα και την ικανότητα να παράγουμε προϊόντα και υπηρεσίες με υψηλή προστιθέμενη αξία, που να έχουν θέση στις ξένες αγορές.

Απαιτείται λοιπόν ένας νέος στρατηγικός προσανατολισμός, ώστε να ξαναδούμε ως οικονομία τα συγκριτικά πλεονεκτήματα στα οποία πρέπει να επενδύσουμε. Είναι αφελές να πιστεύουμε ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να παράγουμε ό,τι παράγουμε με ελαφρώς χαμηλότερο κόστος, διότι αυτά που παράγουμε δεν έχουν πλέον ζήτηση όχι μόνο διότι είναι ακριβά αλλά κυρίως διότι δεν είναι ελκυστικά έναντι του ανταγωνισμού.

Αυτή η ευρεία αναδιάρθρωση θα έχει κόστος. Κόστος πολύ μεγαλύτερο από τη μείωση κάποιων αμοιβών. Αλλά είναι προτιμότερο να το αναλάβουμε τώρα και με δική μας πρωτοβουλία παρά να χάσουμε και την τελευταία μας ευκαιρία".

Περί του θέματος των μισθών, του αποπληθωρισμού και της ανάπτυξης σαφώς και θα επανέλθουμε.

Ξανά για το παγκόσμιο χρέος

Οπως διαβάζουμε στην "Ημερησία":

"Ο κίνδυνος να κηρύξουν χρεοστάσιο ανεπτυγμένες χώρες είναι τώρα η νέα απειλή για το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα, παρατηρεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην τελευταία έκθεσή του Global Financial Stability Report (GRSR). Η δε Ελλάδα αποτελεί το «καμπανάκι», υπό την έννοια πως σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις, όπως της Αθήνας, τούτο θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα, δήλωσε κατά την παρουσίαση της έκθεσης το διευθυντικό στέλεχος του ΔΝΤ, Ζοζέ Βινάλς.

Αν και ο ίδιος τόνισε πως η Ελλάδα αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό, και δεν «μπορούμε να ισχυριστούμε πως άλλες χώρες βρίσκονται στην ίδια κατάσταση», σε παράρτημα της έρευνας με θέμα τα spreads των ευρωπαϊκών κρατικών ομολόγων, φαίνεται σαφώς πως η Πορτογαλία, η Ισπανία και σε μικρότερη έκταση η Ιρλανδία αποτελούν πηγές χρηματοοικονομικών πιέσεων στην Ευρωζώνη, με τα ποσοστά επίδρασης να βαίνουν αυξανόμενα την τελευταία περίοδο (βλ. γράφημα).

Την περίοδο Οκτωβρίου 2009- Φεβρουαρίου 2010 το ποσοστό συμβολής της Ελλάδας στην άσκηση πιέσεων στην Ευρωζώνη έφθασε το 21,4% με την Πορτογαλία να ακολουθεί (18%) και την Ισπανία να έπεται (12,7%).

Αντίσταση
Χαρακτηριστικό της προσπάθειες καθησυχασμού των αγορών είναι η εκτίμηση πως το τραπεζικό σύστημα της Ισπανίας θα αντισταθεί στις συνέπειες της παγκόσμιας κρίσης παρά τη σοβαρή οικονομική ύφεση, με κεφαλαιακή «αιμορραγία» 6 δισ. ευρώ, την περίοδο 2010-2012 για τις τράπεζες ταμιευτηρίου, βάσει του βασικού «σεναρίου». Το ΔΝΤ αναφέρεται όμως και στο «κακό» σενάριο που κάνει λόγο για απώλειες 17 δισ. ευρώ.

«Αυτό που λέμε στην πραγματικότητα στις χώρες είναι να μην αφήσουν την κατάσταση των δημοσιονομικών τους να ξεφύγουν από τα χέρια τους και να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να παραμείνουν στην ασφαλή μεριά», εξήγησε ο κ. Βινάλς.

Το σχόλιο αυτό είναι στο ίδιο πνεύμα με την έκθεση: «Για να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι χρεοστασίων, χρειάζονται αξιόπιστα μεσοπρόθεσμα σχέδια δημοσιονομικής εξυγίανσης που απαιτούν τη στήριξη του λαού.

Αυτή είναι η πιο δύσκολη πρόκληση που αντιμετωπίζουν βραχυπρόθεσμα οι κυβερνήσεις», αναφέρεται χαρακτηριστικά. «Οι ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν τα ίδια επίπεδα χρέος με αυτά που είχαν ύστερα από τον Β΄Παγκόσμιο πόλεμο, αλλά χωρίς αυτόν», κατέληξε ο κ. Βινάλς.

Αστάθεια
Το ΔΝΤ κρούει το «καμπανάκι» πως τυχόν επιδείνωση του δημοσίου χρέους θα μπορούσε γρήγορα να μετακυλιστεί στα εγχώρια τραπεζικά συστήματα και να περάσει στην πραγματική οικονομία, προκαλώντας νέα αστάθεια στον χρηματοοικονομικό τομέα. Αυτό που εγείρει ανησυχίες είναι πως οι επενδυτές θα ζητούν μεγαλύτερες αποδόσεις για να αγοράζουν δημόσιο χρέος, ωθώντας υψηλότερα το κόστος δανεισμού τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Και ενώ οι κυβερνήσεις θα προσπαθούν να αντλήσουν κεφάλαια για να αναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους, το περιβάλλον θα είναι ιδιαίτερα δυσμενές, με τις τράπεζες να επιχειρούν το ίδιο: Σύμφωνα με εκτίμηση του ΔΝΤ, οι ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους των τραπεζών παγκοσμίως στα επόμενα τρία χρόνια θα ανέλθουν στα 5 τρισ. δολάρια.

«Οι πιέσεις χρηματοδότησης που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες την επόμενη 3ετία σχετίζονται με το ότι στη διάρκεια της πιστωτικής κρίσης, τα πιστωτικά ιδρύματα χρειάστηκε να εκδώσουν ομόλογα βραχυπρόθεσμης διάρκειας. Αυτό το χρέος έρχεται να λήξει», εξήγησε ο κ. Βινάλς.

Το ΔΝΤ αναθεωρεί ωστόσο πτωτικά τις εκτιμήσεις του για τις διαγραφές που καλούνται να εγγράψουν οι τράπεζες παγκοσμίως, στα 2,3 τρισ. δολάρια από 2,8 τρισ. στην αμέσως προηγούμενη έρευνα GFSR. Από τότε, οι αποτιμήσεις των αξιών τους έχουν καταγράψει ράλι, επιτρέποντας τις αναθεωρημένες προβλέψεις.

Για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, οι βελτιωμένες εκτιμήσεις για την ανάπτυξη και την απασχόληση οδήγησαν σε πτωτική αναθεώρηση των προβλέψεων για διαγραφές ενεργητικού κατά 38 δισ. δολάρια στα 443 δισ. δολάρια.

CDS
Αναφερόμενο στο υψηλό κόστος δανεισμού της Ελλάδας, το ΔΝΤ το ανάγει εν μέρει στις κερδοσκοπικές τοποθετήσεις επενδυτών από την αγορά συμβολαίων προστασίας έναντι του κινδύνου χρεοστασίου CDS.

Οι κερδοσκόποι αγόρασαν «γυμνές» θέσεις short (naked shorts) στα CDS, ποντάροντας ουσιαστικά στην πτώση CDS που δεν κατείχαν.

Αν και επισημαίνει την ανάγκη εποπτείας του χρηματοοικονομικού συστήματος, το ΔΝΤ καταλήγει πως δεν είναι δυνατό να απαγορευτούν τα naked shorts επειδή πρώτον είναι δύσκολο να αναγνωριστούν και δεύτερον τέτοιου είδους απαγορεύσεις θα μπορούσαν να εμποδίσουν και νόμιμες χρηματοοικονομικές δραστηριότητες".

Ενδεικτικό το παρακάτω γράφημα, το οποίο παριστά τις πιέσεις που δέχονται οι οικονομίες των χωρών-μελών της Ευρωζώνης λόγω του κινδύνου της Ελλάδας (αλλά και άλλων χωρών):

Αποτέλεσμα ορθολογικής κρίσης

Επιτέλους, διαφαίνεται ότι αρχίζει και ισχύει και στην Ελλάδα ο νόμος της προσφοράς και ζήτησης, καθώς και η αρχή της ελαστικότητας!

Οπως διαβάζουμε στην "Ημερησία":

"Fast Food: Μεγάλες μειώσεις τιμών

Την τόνωση των εσόδων τους που πιέζονται «ασφυκτικά» από την δραματική κάμψη της κατανάλωσης επιχειρούν οι μεγάλες αλυσίδες γρήγορης εστίασης μέσα από γενναίες μειώσεις τιμών και αλλεπάλληλες προσφορές.

Παράγοντες της αγοράς, εκτιμούν πως ο πόλεμος τιμών που βρίσκεται σε εξέλιξη στη μαζική εστίασης θα πάρει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις το επόμενο διάστημα καθώς το οικογενειακό εισόδημα θα συρρικνώνεται".

Να θυμίσω για μια φορά ακόμη το πόσο σημαντικό είναι να λειτουργούμε ως ενσυνείδητοι και ορθολογικοί καταναλωτές. Επίσης, να θυμίσω ότι κάθε φορά που αγοράζουμε ένα αγαθό ουσιαστικά καταθετουμε την χρηματική μας ψήφο, ωθώντας την επιχείρηση να συνεχίσει να παράγει το ίδιο αγαθό στην ίδια τιμή.

Μια αιτία του ελλείμματος

Εχουμε αναφερθεί πολλές φορές εντός του Τμήματος για το κόστος της διαφθοράς και την επιβάρυνση που αυτή επιφέρει στα δημόσια οικονομικά. Οπως διαβάζουμε στην "Ημερησία":

"Τεράστιες αποκλίσεις τιμών έως και 400% στην αγορά ιατρικών υλικών και προϊόντων από νοσοκομείο σε νοσοκομείο της χώρας, κατάγραψε το Παρατηρητήριο Τιμών, του υπουργείου Υγείας.

Από τον ίδιο έλεγχο προέκυψαν και υπερτιμολογήσεις υλικών έως και 500% στις τιμές των υλικών στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ετσι, σε ένα ελληνικό νοσοκομείο ένας μονοεστιακός απινιδωτής στοιχίζει 21.000 όταν στην ευρωπαϊκή αγορά το κόστος δεν ξεπερνά τα 8.950 ευρώ. Ακόμη και ένα φίλτρο (χαμηλής διαπερατότητας) στα δημόσια νοσοκομεία κοστίζει 40 ευρώ, ενώ το ίδιο υλικό σε άλλες χώρες της Ευρώπης δεν ξεπερνά τα 7 ευρώ".

Σχετικά με αυτό το ζήτημα, θα ήθελα να εστιάσετε την προσοχή σας στην παρακάτω είδηση, η οποία δημοσιεύθηκε προ ολίγων ημερών στην "Ελευθεροτυπία":

"Σε φυλάκιση ενός έτους καταδικάστηκε πρώην στέλεχος της βρετανικής φαρμακευτικής εταιρείας Depuy international από δικαστήριο του Λονδίνου, που δωροδοκούσε αξιωματούχους ελληνικών νοσοκομείων, προκειμένου να εξασφαλίζει παραγγελίες.
Όπως μεταδίδουν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, ο 44χρονος Ρόμπερτ Τζον Ντουγκαλ ομολόγησε ότι μεσολάβησε για να κανονίσει συμφωνίες με γιατρούς και χειρούργους στην Ελλάδα, οι οποίες κοστολογούνταν σε ποσοστό 23% πάνω από την τιμή πώλησης. Το ύψος των δωροδοκιών υπολογίζεται σε 4,5 εκατ. λίρες.

Ο Ντούγκαλ ήταν αντιπρόεδρος της DePuy Inc, που εδρεύει στο Λιντς και διευθυντής μάρκετινγκ της DePuy International, που ανήκουν στον αμερικάνικο όμιλο "Johnson & Johnson".

Η δίωξη σε βάρος του ασκήθηκε από το αντίστοιχο βρετανικό Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος, ύστερα από πληροφορίες των αμερικανικών αρχών που ερευνούσαν καταγγελίες της Johnson & Johnson."

Για το ίδιο θέμα γράφει ο καλός δημοσιογράφος κ. Τάσος Τέλογλου στην "Καθημερινή":

" Κάποιος πάει φυλακή στην Αγγλία για μίζες σε Ελληνες γιατρούς

Του Τασου Tελλογλου

Χρειάστηκε η χθεσινή απόφαση του βασιλικού δικαστηρίου του Σαουθβάρκ για να μάθουμε και με τη βούλα της βρετανικής δικαιοσύνης ότι όταν μιλάμε για «επαγγελματική εκπαίδευση ορθοπεδικών στην Ελλάδα από το 2002 ώς το 2005» (και γιατί όχι και σήμερα) εννοούμε αυτό που λέγεται στη γλώσσα της αγοράς «μίζες για προώθηση προϊόντων μέσα στα νοσοκομεία του ΕΣΥ». Σύμφωνα με την ανακοίνωση των βρετανικών αρχών για τη δίωξη της απάτης (Serious Fraud Office), o Ρόμπερτ Τζον Ντούγκαλ όταν ανέλαβε την ευθύνη πωλήσεων και ανάπτυξης της Depuy International (DPI), θυγατρικής της πολυεθνικής Johnson&Johnson στην Ελλάδα, προσπάθησε να διευκολύνει τη διείσδυση της εταιρείας στην αγορά δωροδοκώντας χειρουργούς για να προτιμούν τα προϊόντα της DPI.

Υπερτιμολογήσεις

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της βρετανικής κρατικής υπηρεσίας, η Depuy χρησιμοποιησε έναν Ελληνα διανομέα, τον κ. Ν.Κ., με την εταιρεία Medec. Πριν από την ανάμειξη του Ντούγκαλ στην εταιρεία, η DPI κατέβαλλε «προμήθεια» σε όλες τις πωλήσεις που γίνονταν μέσω της Medec σε μία εταιρεία του Isle of Man, την Madison Management Limited. Σε έγγραφα που κατέθεσε το Serious Fraud Office και βρίσκονται στην κατοχή της «Κ» η αμερικανική εταιρεία και τα στελέχη της θεωρούσαν ότι ένα μέρος των πληρωμών προς τη Medec δόθηκαν για δωροδοκία «χειρουργών προκειμένου να χρησιμοποιήσουν είδη της DPI».

Aργότερα αρχισαν να εισάγονται νέες μέθοδοι για να δίνονται «κίνητρα σε ρευστό» ή «επαγγελματική εκπαίδευση» (Profed) «που αποτελούσε έναν ευφημισμό για τις παράνομες πληρωμές». Για την περίοδο που αφορά η ερευνα, από τον Φεβρουάριο του 2002 ώς τον Δεκέμβριο του 2005, το ποσοστό του Profed, όπως έχει αποκαλύψει η «Κ», προσέγγιζε το 20% της τελικής τιμής του προϊόντος που χρησιμοποιούσαν οι χειρουργοί. Συνολικά διατέθηκαν πάνω από 5 εκατομμύρια ευρώ (στο κατηγορητήριο γίνεται λόγος για 4,5 εκατ. λίρες). Κάποια στιγμή ο Ν.Κ. για να μείνει μέσα στην αγορά παρατήρησε ότι οι ανταγωνιστές του ανέβαζαν το ποσοστό των «μαύρων χρημάτων» στους γιατρούς. Το 2004 η DPI αποφάσισε να πάψει να χρησιμοποιεί μεσάζοντες στην ελληνική αγορά. Ο Ντούγκαλ στη διάρκεια της πολύμηνης ερευνας των βρετανικών αρχών είπε ότι χωρίς τους Ελληνες μεσάζοντες η DPI θα έχανε το 95% της αγοράς, πρόβλεψη που έμελλε να επαληθευθεί. Το βρετανικό δικαστήριο δέχεται στην απόφασή του ότι «οι Ελληνες φορολογούμενοι πλήρωναν με αυτόν τον τρόπο τις παράνομες πληρωμές…». Χθες ο δικαστής Μπιν καταδίκασε τον Ντούγκαλ σε 12μηνη φυλάκιση, χωρίς να κάνει δεκτή την αίτηση των συνηγόρων του για αναστολή της ποινής. Ο Ντούγκαλ οδηγήθηκε στις φυλακές, παρά το γεγονός ότι συνεργάστηκε πλήρως με το Serious Fraud Office (SFO). O διευθυντής του γραφείου Ρίτσαρντ Αλντερμαν είπε: «Είναι ικανοποιητικό όταν έχει ομολογηθεί η διαφθορά, ο κατηγορούμενος έχει συνεργαστεί και η υπόθεση έχει γίνει αντικείμενο γρήγορης διεκπεραίωσης. Ελπίζω το σημερινό αποτέλεσμα να δώσει ένα παράδειγμα για το πώς αυτές οι περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά…».

Δεν είναι γνωστό αν ο κ. Αλντερμαν μιλούσε για τους Ελληνες συναδέλφους του.

Οπως η Siemens

Παρά το γεγονός ότι η ΥΠΕΕ κατάσχεσε στο σπίτι μιας υπαλλήλου του Ν.Κ. λίστα με πληρωμές σε 35 γιατρούς, από τους οποίους επέλεξε 13, η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης ελάχιστα έχει προχωρήσει. Ουδείς γιατρός αντιμετωπίζει κατηγορία για δωροδοκία, σε ένα σκηνικό που θυμίζει εντονα την υπόθεση Siemens, όπου όλοι οι «δίδοντες» αποκαλύφθηκαν και όλοι (σχεδόν) οι λαμβάνοντες έχουν μείνει στο απυρόβλητο. Οπως είπε πρόσφατα σε πολίτες ένας από τους προϊσταμένους μεγάλου δικαστηρίου της χώρας, «το σύστημα είναι καλά θωρακισμένο».

Την ίδια ώρα το ΙΚΑ αποφάσισε με εγκύκλιό του να μειώσει μόνο κατά 20% τις τιμές των ορθοπεδικών προιόντων, ενώ μεγάλοι προμηθευτές, μεταξύ των οποίων και η Johnson&Johnson, επέμεναν ότι θα μπορούσαν να γίνουν πολύ μεγαλύτερες περικοπές"!