Πέμπτη 29 Απριλίου 2010

Περί ισοτιμιών...

Γράφει σε άρθρο του ο κ. Κωστής Παπαδημητρίου:

"Το πώς φαίνεται το πρόβλημα είναι ίσως απλά ζήτημα από ποια γωνιά του κόσμου κάθεσαι και το κοιτάς. Ο Αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν έγραψε ένα επιθετικό άρθρο με το οποίο ζητά την ανατίμηση του κινεζικού νομίσματος έναντι του δολαρίου εξηγώντας ότι αποτελεί βασικό μέρος του προβλήματος της παγκόσμιας οικονομίας. Με εξίσου επιθετικό τρόπο του απάντησε ο επίσης Αμερικανός οικονομολόγος Στέφεν Ρόουτς: «Η συμβουλή του είναι εντελώς λάθος», είπε για τον Κρούγκμαν και υποστηρίζει ότι απλώς «πρέπει να αυξήσουμε την αμερικανική αποταμίευση και να σταματήσουμε να φωνάζουμε στους Κινέζους». «Αυτό θα αργήσει να αποδώσει» απαντά ο νομπελίστας που πρόσθεσε ότι «ο ισχυρισμός μου βασίζεται σε πολύ προσεκτική οικονομική ανάλυση» και ότι «η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε ύφεση επειδή η Κίνα κρατά τεχνητά υποτιμημένο το νόμισμά της». Ο Κρούγκμαν είναι πανεπιστημιακός με πολιτική σκέψη και συνείδηση. Ο Ρόουτς είναι τραπεζίτης, επικεφαλής των ασιατικών δραστηριοτήτων της επενδυτικής τράπεζας Morgan Stanley.

Ούτε ο Κρούγκμαν ούτε ο Ρόουτς είναι μόνοι τους σε αυτή τη συζήτηση, που δεν αποκλείεται να πάρει βίαιες διαστάσεις στην διεθνή πολιτική αρένα στο αμέσως επόμενο διάστημα. Πέντε Αμερικανοί γερουσιαστές κατέθεσαν νομοσχέδιο πριν από λίγες ημέρες που θα κάνει ευκολότερο για την κυβέρνηση να χαρακτηρίζει τις συναλλαγματικές παρεμβάσεις μιας άλλης χώρας ως «χειραγώγηση» της ισοτιμίας και να εφαρμόζει αντίποινα. Όχι τυχαία, ο υπουργός Οικονομικών Τιμ Γκάιτνερ είχε δηλώσει στις αρχές του 2009, πριν ακόμη αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του, ότι η Κίνα «χειραγωγεί» την ισοτιμία του γουάν. Μέσα στον Απρίλιο το υπουργείο θα πρέπει να αποφανθεί αν όντως συμβαίνει αυτό και σε μια τέτοια περίπτωση να κάνει εμπορικά αντίποινα.Ωστόσο στις 14 Μαρτίου ο Κινέζος πρωθυπουργός Γουέν Τζιαμπάο δήλωσε αντιδρώντας στη συζήτηση που έχει ανάψει στην Αμερική ότι «Δεν πιστεύω πως το ρένμινμπι (γουάν) είναι υποτιμημένο ...; Είμαστε αντίθετοι στο να κατηγορεί η μία χώρα την άλλη και ακόμη περισσότερο να υποχρεωθεί μια χώρα να ανατιμήσει το νόμισμά της». Επιπλέον το Πεκίνο έκανε έκκληση στις ΗΠΑ να μην επιβάλλουν εμπορικές κυρώσεις επικαλούμενες το θέμα της συναλλαγματικής ισοτιμίας και προειδοποίησε ότι μια αναθέρμανση του προστατευτισμού με τέτοιες αφορμές θα αποτελούσε μεγάλη απειλή για την παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη. Οι δύο πλευρές ακονίζουν τα όπλα τους ...; Ποιος έχει δίκιο και πόση σημασία έχει αυτό για τη ζώνη του ευρώ και ειδικότερα την Ελλάδα; Στο πρώτο ερώτημα η απάντηση είναι αυτή που δώσαμε από την αρχή. Εξαρτάται από πού κάθεσαι και κοιτάς το ζήτημα. Στο δεύτερο η απάντηση είναι απλά «τεράστια». Το αμερικανικό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών έχει γιγαντωθεί και θα πρέπει να υποτιμηθεί το δολάριο για να ακριβύνουν οι εισαγωγές στις ΗΠΑ και να διορθωθεί η κατάσταση. Το Πεκίνο διατηρεί το νόμισμα της χώρας δεμένο πάνω στο δολάριο ή, τέλος πάντων, ελέγχει τις διακυμάνσεις της ισοτιμίας των δύο νομισμάτων. Ακόμη χειρότερα, όλη η αναδυόμενη ανατολική και νοτιανατολική Ασία (δηλαδή πλην Ιαπωνίας) έχει δέσει τα νομίσματά της πάνω σε αυτή τη σχέση γουάν-δολαρίου. Ορισμένοι οικονομολόγοι έχουν περιγράψει αυτό το σύστημα σαν ένα άτυπο Bretton Woods II (δηλαδή σαν ένα σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών αντίστοιχο με αυτό που θεσμοθετήθηκε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μέχρι το 1971-73). Το αποτέλεσμα είναι ότι η Αμερική καταναλώνει με κινέζικα δανεικά. Η Κίνα έχει συσσωρεύσει συναλλαγματικά διαθέσιμα ύψους 2,4 τρισ. δολαρίων και σχεδόν ένα τρισ. δολάρια σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου. Αιτία είναι η βαθιά πεποίθηση των Κινέζων ότι η οικονομική στασιμότητα της Ιαπωνίας - που ξεπερνά πλέον τις δύο δεκαετίες - οφείλεται στην ανατίμηση του γιεν με τη Συμφωνία του Plaza το 1985. Μέσα σε δύο χρόνια η αξία του ιαπωνικού νομίσματος υπερδιπλασιάστηκε από τα 230 στα 120 γιεν ανά δολάριο (οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες χρειάστηκαν μόλις 10 δισ. δολάρια για να το πετύχουν αυτό, ποσό που φαντάζει αστείο σήμερα). Σύντομα είδαν τις συνέπειες από το διπλασιασμό των τιμών των εξαγωγών τους στο εξωτερικό και αυτό πληρώνουν ακόμη, τουλάχιστον όπως το βλέπουν οι Κινέζοι. Συνεπώς το Πεκίνο δύσκολα θα αλλάξει στάση, ιδίως όταν κάποιος του το απαιτεί γιατί μπαίνει στη μέση και η εθνική υπερηφάνεια. Για την Ευρώπη αυτά έχουν τεράστια σημασία. Η κινεζική πολιτική είχε δύο συνέπειες. Πρώτον, υποχρέωνε τους Αμερικανούς να διατηρούν χαμηλότερα επιτόκια από αυτά που θα είχαν σε αντίθετη περίπτωση. Οι Ευρωπαίοι έπρεπε να παρακολουθούν αυτές τις κινήσεις προκειμένου να αποφύγουν υπέρμετρη ανατίμηση του ευρώ. Η σημερινή κρίση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτό το φαινόμενο, τα πολύ χαμηλά επιτόκια για πολύ μεγάλο διάστημα σε ΗΠΑ και Ευρώπη που δημιούργησαν φούσκες αξιών και υπερδανεισμό. Δεύτερον, ακόμη κι έτσι, το ευρώ ανατιμήθηκε αρκετά έναντι του δολαρίου παίρνοντας το βάρος της υποτίμησης του δολαρίου που αρνούνταν να πάρουν τα ασιατικά νομίσματα.

Το 2000 ένα πακέτο διακοπών των 1000 ευρώ στοίχιζε στον Αμερικανό τουρίστα 820 δολάρια. Το 2008 στοίχιζε 1600 δολάρια και σήμερα 1355. Μετά ας καθίσουμε να συζητάμε για παραγωγικότητα ανά ώρα εργασίας, μεταβολή του μοναδιαίου κόστους εργασίας, το δέκατο τέταρτο μισθό και το φύλο των αγγέλων. Η Ελλάδα έχει πέσει θύμα του υπερβολικά ισχυρού ευρώ και όλα τα άλλα είναι λεπτομέρειες. Αν το γουάν πράγματι ανατιμηθεί έναντι του δολαρίου (και του ευρώ), όπως θέλουν οι Αμερικανοί, και το δολάριο έναντι του ευρώ, τότε σε δύο τρία χρόνια θα έχουμε πει «αντίο κρίση» στην Ελλάδα. Αλλά και τότε δεν θα παραδεχόμαστε ότι το οφείλουμε στη διόρθωση της ισοτιμίας παρά θα το αποδίδουμε σε διάφορες άσχετες λεπτομέρειες. Ωστόσο, elementary, Dr. Watson, οι συναλλαγματικές ισοτιμίες κινούν την ιστορία".