Για κοίτα 'κει χάσμα σεισμού βαθιά στον τοίχο πέρα (*)

Εχουμε αναφερθεί ήδη στο παράδειγμα του τσουνάμι που έπληξε τις χώρες της Ν.Α. Ασίας τον Δεκέμβριο του 2004. Επί ενός εξίσου καταστροφικού γεγονότος (σεισμός στην Αϊτή, 12/1/2010) διαβάζω την συνέντευξη του κ. Αλέξανδρου Καστάνια -ο οποίος διέμενε στο Πορτ-ο-Πρενς από τις 13/12/2009.

" - Τι πρέπει να γίνει τώρα κατά τη γνώμη σου;

- Το μόνο που μπορεί να γίνει τώρα είναι να ξαναχτιστεί το Πορτ ο Πρενς, όσο κι αν πάρει. Και θα ακουστεί κυνικό αυτό που θα πω, αλλά ίσως είναι η μοναδική ελπίδα να χτιστεί μια ανθρώπινη πόλη. Περίπου το 50% των σπιτιών εκεί, ήταν ήδη παράγκες. Όταν φυσούσε ένας δυνατός άνεμος ή έπεφτε μια βροχή, έπαιρνε μαζί της ολόκληρους τοίχους καμιά φορά. Δεν θα έλεγαν ότι πεινούσαν ακριβώς – όχι όλοι, αλλά σίγουρα ζούσαν σε φρικτή μιζέρια με περίπου δυο δολάρια την ημέρα".

Υ.Γ. Ο τίτλος του άρθρου είναι παρμένος από τους "Ελεύθερους Πολιορκημένους", του Διονύσιου Σολωμού. Πέραν της αντιστοιχίας των στίχων, η Αϊτή συνδέεται σε πάρα πολλά ιστορικά σημεία με την Ελλάδα. Ας ελπίσουμε ότι όλη αυτή η τραγωδία θα έχει ως κατάληξη τους άλλους στίχους του Σολωμού. «Το χάσμα π' άνοιξε ο σεισμός ευθύς εγιόμησε άνθη».

Το κύριο ζητούμενο παραμένει η ανάπτυξη (4)

Διαβάζω στην "Καθημερινή", από το άρθρο του κ. Στέλιου Σταυρίδη (μέλος Δ.Σ. του Εμπορικού & Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών - ΕΒΕΑ):

"Εφτασε η Ελλάδα να δανείζεται με σχεδόν 4% υψηλότερο επιτόκιο από τα 5ετή γερμανικά ομόλογα. Αυτό σημαίνει ότι με αυτές τις συνθήκες, θα πληρώσουμε το 2010, 12 δισ. ευρώ παραπάνω σε τόκους. Αναλογιστείτε ότι ο τουρισμός συνεισφέρει ετησίως στην ελληνική οικονομία περί τα 50 δισ. ευρώ. Για να πληρώσουμε, λοιπόν, τους επιπλέον τόκους, θα χρειαζόμαστε το εισόδημα 3,5 εκατομμυρίων επιπλέον τουριστών! Και μια και μιλάμε για τουρισμό, πότε θα επαναπροσδιορίσουν προτεραιότητες οι εκάστοτε υπουργοί Τουρισμού, που ωραιοποιώντας την πραγματικότητα, επιδίδονται σε φιλόδοξες διακηρύξεις και μεγαλεπήβολα σχέδια κενά περιεχομένου, ή σε δαπανηρές διαφημιστικές δαπάνες, χωρίς αντίκρισμα; Αν θέλουν να διαπιστώσουν την απερίγραπτη ελληνική κουλτούρα, ας πάνε στις 10 το πρωί (που είναι όλα κλειστά) μια βόλτα μέχρι το Μικρολίμανο. Στην πλέον ίσως τουριστική περιοχή της Αττικής, αναδεικνύεται το σκουπιδαριό, τα σπασμένα πεζοδρόμια, ελεεινές ζαρντινιέρες, τα ασβεστωμένα παραπήγματα και γενικά όλη η σύγχρονη φιλοσοφία του επιχειρείν, που δυστυχώς πολλοί δεν θέλουν να αποβάλουν, νομίζοντας ότι αιωνίως θα «τα κονομάμε», προσφέροντας αθλιότητα και χρεώνοντας χρυσάφι. Αλήθεια, πόσο άστοχη φαντάζει η πρόσφατη προβολή της Ελλάδος σαν ένα προσιτό όνειρο… (a dream you can afford)".

Κατ' αρχήν, να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτό το κόστος των 12 δις επιπλέον δεν αφορά στα εκδοθέντα προ του 2010 ομόλογα (άντε πάλι με το spread και το trading ομολόγων!). Στα ομόλογα που πρόσφατα εκδόσαμε, ζητούσαμε 5 δισ. ευρώ, μας προσέφεραν 25 δισ. και τελικά δανεισθήκαμε 8 δισ. ευρώ με επιτόκιο 6,2%, δηλαδή 122 μονάδες βάσης υψηλότερα σε σχέση με την προηγούμενη έκδοση που έλαβε χώρα τον Απρίλιο του 2009. Εάν η σύγκριση γίνει με την αντίστοιχη έκδοση του Ιανουαρίου 2009 τότε η διαφορά είναι 70 μονάδες βάσης. Το ετήσιο κόστος της άντλησης 8 δισ. ευρώ με επιτόκιο 6,2% είναι της τάξεως των 496 εκατ. ευρώ, ενώ το κόστος της πενταετίας (όσο και ο χρονικός ορίζοντας του ομολόγου) είναι 2,48 δισ. ευρώ.

Στην ουσιά τώρα: το επιπλέον κόστος από τα νεοεκδοθέντα ομόλογα προέρχεται ακριβώς από την εκτίμηση των αγορών (άρα και την δική μας συναποδοχή) ότι δεν θα μπορέσουμε να αυξήσουμε τα έσοδα από τον τουρισμό (ή οποιονδήποτε παραγωγικό τομέα). Δεν ξέρω εάν είναι "Ελληνική κουλτούρα" το σκουπιδαριό, τα σπασμένα πεζοδρόμια, οι ελεεινές ζαρντινιέρες και τα ασβεστωμένα παραπήγματα. Αυτό που ξέρω είναι ότι, ακόμη και στην πιο φτωχική γειτονιά, η νοικοκυρά έβγαινε κάθε πρωϊ και σκούπιζε όχι μόνο το κατώφλι της, αλλά και δυο σπιθαμές παραπέρα. Επίσης, ξέρω ότι ο μόνος τρόπος να μην γίνει ποτέ τίποτα είναι να αναγάγουμε την ευθύνη σε μιαν απρόσωπη διασυλλογικότητα, όπου όλοι έχουν την ευθύνη, ούτως ώστε να μην υπάρχει πιθανότητα επιμερισμού των εργασιών από 'δω και πέρα.

Κοινώς, και καταλήγοντας:

Πρώτον: ceteris paribus, ας δεχθώ -για την οικονομία του λόγου- ότι μας χρειάζονται επιπλέον 3,5 εκ. τουρίστες. Αρα, χρειάζεται να κάνω τα πάντα (εγώ προσωπικά και ο καθένας μας προσωπικά) προκειμένου να τους προσελκύσω (είναι όμως στο χέρι μου να αλλάξω το ceteris paribus, ούτως ώστε οι τουρίστες να δαπανούν περισσότερα, ήτοι να τους προσφέρω προϊόν υψηλότερης αξίας).

Δεύτερον: η ευθύνη των σκουπιδιών στον δρόμο δεν αποτελεί ευθύνη μόνο αυτού που τα πέταξε, αλλά και δική μου, που δεν τα μαζεύω.

Οπως έχουμε αναφέρει πολλάκις εντός του Τμήματος, το ζήτημα του ελλείμματος, του χρέους και του ισοζυγίου έχει δύο πλευρές: την πλευρά των εσόδων και την πλευρά των εξόδων. Οσο απαραίτητο είναι το νοικοκύρεμα των εξόδων (κυρίως το θέμα του σε ποιές κατευθύνσεις στρέφω τα κεφάλαια - δανειακά ή μη), άλλο τόσο η προσοχή μας πρέπει να είναι πάντα στραμμένη στην πλευρά των εσόδων (τί θα πρέπει να κάνουμε ώστε να τα αυξήσουμε). Και οι όποιες απαραίτητες ενέργειες, φυσικά και διαμορφώνονται εντός δεδομένου πλαισίου (κοινωνικού, πολιτικού, οικονομικού, πολιτισμικού), όμως δεν παύουν να χρειάζονται τις ενέργειες του καθενός από εμάς.

Ας μην ξεχνούμε ότι το μάθημα ονομάζεται ακόμη "Πολιτική Οικονομία" (λέω "ακόμη", γιατί ο όρος τείνει να αντικατασταθεί από την λέξη "Οικονομική" - γεγονός που οφείλεται σε μια τεράστια παρεξήγηση των όρων). Οι δύο αυτές λέξεις υπάρχουν από κοινού για να μας καταδείξουν κάτι: ότι ο οίκος (άρα και η σωστή νομή τα του οίκου ) είναι κοινός. Η ευστάθεια και ευμάρεια του κάθε οίκου έχει ως πρώτιστη αναφορά το Κοινό, την Πόλη. Η σωστή νομή των πόρων της πόλεως επιφέρει προσωπική ευθύνη ενεργειών του κάθε ξεχωριστού σπιτιού και η νομή των πόρων του κάθε σπιτιού οφείλει να έχει ως στόχο την προαγωγή και επίτευξη του κοινού ζητούμενου. Οπως το είχε γράψει ο Αριστοτέλης στον "Οικονομικό" του: "Πρότερον γενέσει η οικονομική της πολιτικής. Μόριον γαρ η οικία πόλεως εστί".

Ολοι είμαστε ενωμένοι. Η μοίρα μας τρέχει σαν άμμος ανάμεσα στα δάχτυλα. Αλλά η παλάμη είναι δική σου. Με το δικό σου διάβασμα, με τον δικό σου αγώνα, με την προσπάθεια επίτευξης των στόχων σου, θα επιφέρεις αύξηση όχι μόνο του δικού σου βιοτικού επιπέδου, αλλά αύξηση του παραγόμενου προϊόντος. Κι αν βάλεις κι ένα λιθαράκι, όπου με λίγη παραπάνω προσπάθεια, χωρίς απαίτηση περιττών πόρων, καταφέρεις να αυξήσεις την πραγματική αξία του προϊόντος που παρέχεις, τότε θα μπορείς να λες "σήμερα πήγαμε ένα βήμα παραπέρα, σηκωθήκαμε έναν πόντο ψηλότερα". Και το αποτέλεσμα της προσπάθειάς σου θα λέγεται ανάπτυξη.

Οπερ έδει δείξαι (2)

Διαβάζουμε στην "Καθημερινή" το άρθρο του κ. Ιωσήφ Χασσίδ:

" Τι πρέπει να κάνουμε με την ανταγωνιστικότητα

Τα αίτια της αδύναμης –και, κατά ορισμένους, «στρεβλής» – αναπτυξιακής διαδικασίας της χώρας μας θα πρέπει να αναζητηθούν σε αντιλήψεις, συμπεριφορές και πρακτικές που διαμορφώθηκαν και εκφράστηκαν στη διάρκεια πολλών δεκαετιών. Μιας διαδικασίας που, ενώ εξασφάλισε περιόδους ικανοποιητικής ποσοτικής ευμάρειας, απέτυχε να την κατοχυρώσει σε βάσεις διατηρήσιμης διεθνούς ανταγωνιστικότητας.

Σε απλούς όρους, ο «σιδηρούς κανόνας» που αποδεδειγμένα ισχύει παντού και πάντα, είναι ότι: «αναπτύσσεται ό, τι πουλάει, πουλάει ό, τι ζητιέται και ζητιέται ό, τι είναι ανταγωνιστικό». Με την ευρεία έννοια των όρων, η «προσφορά» αφορά προϊόντα και υπηρεσίες, στους «προσφέροντες» περιλαμβάνονται κάθε τύπου φορείς που διαθέτουν την «παραγωγή» τους για αξιοποίηση σε κάποια άλλη χρήση, καταναλωτική ή παραγωγική, και η «ζήτηση» όλους όσοι χρησιμοποιούν την «προσφορά» άλλων, ως εισροή για διαμόρφωση της δικής τους «παραγωγής – προσφοράς».

Απλώς ενδεικτικά, ένα μη ανταγωνιστικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν πείθει, όσους ενδιαφέρονται για απορρόφηση εκπαιδευτικών υπηρεσιών, να το προτιμούν! Μη ανταγωνιστικοί πτυχιούχοι δυσκολεύονται στην επαγγελματική τους αποκατάσταση! Μη ανταγωνιστικές επιχειρήσεις αποτυγχάνουν να διαθέσουν τα προϊόντα η τις υπηρεσίες τους, γιατί οι δυνητικοί χρήστες τους προτιμούν πιο ανταγωνιστικές πηγές! Μη ανταγωνιστικές δημόσιες υπηρεσίες (υψηλού κόστους, χαμηλής παραγωγικότητας, χαμηλού επιπέδου εξυπηρέτησης) επιβαρύνουν συστηματικά όσους τις χρησιμοποιούν.

Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι το «κόστος της μη ανταγωνιστικότητας», ενώ αρχικά γίνεται αντιληπτό σε μικροοικονομικό (ακόμα και σε «ατομικό») επίπεδο, αποτελεί «κόστος για όλους»!

Διεθνείς οργανισμοί που δημοσιοποιούν μετρήσεις των επιδόσεων ανταγωνιστικότητας, σημειώνουν ότι η θέση της ελληνικής οικονομίας συνεχώς υποχωρεί! Συσχέτιση των όχι ευκαταφρόνητων θετικών εξελίξεων προηγούμενων περιόδων σε επιμέρους δείκτες επίδοσης, με τη συνεχή υποβάθμιση της «συνολικής ανταγωνιστικότητας», αναδεικνύει το «ελληνικό παράδοξο»! Το «παράδοξο», δηλαδή, φαινόμενο να μεγαλώνουμε χωρίς να αναπτυσσόμαστε! Το φαινόμενο αυτό είναι δυνατό να ερμηνευτεί από τη διαπίστωση ότι η άμεση διοχέτευση πόρων στην ελληνική οικονομία, μέσω μηχανισμών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δανεισμού ή και έκτακτων γεγονότων (π.χ. η προετοιμασία της χώρας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 2004), ενώ εμφανώς τόνωσε την ιδιωτική και κρατική κατανάλωση και άλλες δραστηριότητες αμφίβολης μακροχρόνιας αποδοτικότητας, σε περιορισμένο μόνο βαθμό αξιοποιήθηκε για ενδυνάμωση προϋποθέσεων ανταγωνιστικότητας που θα οδηγούσαν τους παραγωγικούς φορείς κάθε τύπου και την οικονομία γενικότερα σε υψηλότερα και διατηρήσιμα επίπεδα ανταγωνιστικότητας. Συνεπώς και σε ταχύτερη ανάπτυξη, με άμεσες και έμμεσες θετικές επιπτώσεις σε όλα τα μικροοικονομικά και μακροοικονομικά μεγέθη (περιλαμβανομένων βεβαίως και των δημοσιονομικών).

Αν, αντί της προτεραιότητας για τα βραχυχρόνια επιθυμητά και τα άμεσα αποδοτικά και αντί της ανοχής μη ανταγωνιστικών καταστάσεων σε όλες τις εκφάνσεις της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, είχε υιοθετηθεί ένα «μείγμα» πολιτικών προσανατολισμένο προς την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη, θα απολαμβάναμε τώρα, σε συνθήκες μειωμένης διαθεσιμότητας ή υψηλού κόστους πόρων, τα αποτελέσματα από την εφαρμογή πολιτικών και μέτρων που είχαν αποφασιστεί και υλοποιηθεί σε προηγούμενες «καλύτερες εποχές» και σχετική «άνεση» για άσκηση κοινωνικής και αναδιανεμητικής πολιτικής! Αυτό, βέβαια, θα προϋπέθετε, για όλους όσοι συμμετέχουν στη διαμόρφωση των πολιτικών αυτών, διαφορετικό μείγμα νοοτροπίας και ιεράρχησης στόχων για επίπεδα, ρυθμούς και χρονοδιαγράμματα. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι η απαίτηση για ανταγωνιστικότητα καλύπτει κάθε οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από το ποιος την ασκεί! Από τα σχολεία και τους άλλους εκπαιδευτικούς φορείς μέχρι τα νοικοκυριά, από τις επαγγελματικές ενώσεις και τις μικρές η μεγάλες επιχειρήσεις μέχρι τους φορείς του «κοινωνικού τομέα» της οικονομίας και τον κρατικό μηχανισμό, τις δημόσιες επιχειρήσεις και τη διοίκηση. Και για τον λόγο αυτό, θα πρέπει άμεσα να αναληφθούν, σε όλα τα επίπεδα, όσο το δυνατόν περισσότερες πρωτοβουλίες για ευρύ και έντονο προβληματισμό για το «πού βρισκόμαστε; Ποιες είναι οι ευκαιρίες και οι κίνδυνοι; Πού θέλουμε να κατευθυνθούμε; Με ποιους τρόπους θα επιτευχθεί κίνηση και μετακίνηση; Πώς κατανέμονται οι ευθύνες και το κόστος εναλλακτικών επιλογών και πώς θα διανέμονται τα οφέλη;».

Και επειδή η διάσταση «χρόνος» είναι ιδιαίτερα σημαντική για το πότε οι πρωτοβουλίες θα εκφραστούν και για το πότε θα πρέπει να αναμένονται τα οφέλη, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση θα πρέπει να επιδιώξει ευρύτατη συναντίληψη ότι «η ανταγωνιστικότητα είναι ένα δένδρο που μεγαλώνει αργά»! Αλλά, γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, αν επιθυμούμε να απολαύσουμε στο μέλλον τους καρπούς του, «... το δένδρο πρέπει να φυτευθεί τώρα, χωρίς καθυστέρηση» και, στη συνέχεια βέβαια, να το προστατεύουμε και να το συντηρούμε μεθοδικά και συνειδητοποιημένα!".

Ιδιοι μακροοικονομικοί προβληματισμοί παντού

Διαβάζουμε στην "Καθημερινή":

" Ομπάμα: Σε κίνδυνο η ανάκαμψη λόγω του μεγάλου ελλείμματος

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ τόνισε πως πρέπει να συγκρατηθεί το έλλειμμα και έπειτα θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ανανέωσε χθες, Σάββατο, την υπόσχεσή του να κάνει κορυφαία προτεραιότητά του κατά το 2010 τη δημιουργία θέσεων εργασίας, όμως δήλωσε πως έχει επίσης κρίσιμη σημασία να συγκρατηθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα ρεκόρ που απειλεί την οικονομική ανάκαμψη.

Ο Ομπάμα χρησιμοποίησε την εβδομαδιαία ομιλία του από το ραδιόφωνο και το Ίντερνετ για να υπενθυμίσει στους Αμερικανούς τις διάφορες προτάσεις που έκανε την τελευταία εβδομάδα για να δώσει ώθηση στη δημιουργία θέσεων εργασίας και να συγκρατηθεί το έλλειμμα που φτάνει το 1,4 τρισεκατομμύριο δολάρια.

Όμως ενόψει της δημοσιοποίησης τη Δευτέρα του προϋπολογισμού που προτείνει για το οικονομικό έτος 2011, το οποίο αρχίζει την 1η Οκτωβρίου, υπογράμμισε σαφώς την ανάγκη να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του ελλείμματος.

«Καθώς εργαζόμαστε για να δημιουργήσουμε δουλειές, έχει κρίσιμη σημασία να συγκρατήσουμε τα δημοσιονομικά ελλείμματα που συσσωρεύουμε εδώ και υπερβολικά πολύ χρόνο - ελλείμματα που δεν θα βαρύνουν απλώς τα παιδιά και τα εγγόνια μας, αλλά θα βλάψουν τις αγορές μας, θα ανεβάσουν τα επιτόκιά μας και θα θέσουν σε κίνδυνο την ανάκαμψή μας αυτήν ακριβώς τη στιγμή», δήλωσε".

Ενα είναι το γεγονός: στο δίλλημα "σταθερότητα ή ανάπτυξη", οι επιλογές δεν είναι εύκολες γιατί οι συνέπειές τους δεν είναι ούτε μονοδιάστατες, ούτε γραμμικές .

Τρόποι αντιμετώπισης ενός υπαρκτού προβλήματος (crisis management)

Διαβάζουμε στα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία τα εξής:

1. Η Toyota, η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία με βάση τις πωλήσεις, αποσύρει από τις ΗΠΑ περίπου 8 εκατομμύρια οχήματα – δηλαδή περισσότερα από όσα επιβατικά και φορτηγά πούλησε διεθνώς πέρυσι. Επιπλέον, οι 1.234 αμερικανικές αντιπροσωπείες της Toyota θα ζημιωθούν έως και 2,47 δισ. δολ. λόγω διακοπής πωλήσεων των ύποπτων οχημάτων.Η απόσυρση επεκτείνεται και στην Ευρώπη και την Κίνα, όπου προς το παρόν η κλίμακα του προβλήματος παραμένει ασαφής. Οι τεχνικές αδυναμίες των υπό ανάκληση μοντέλων είναι διπλής υφής στις ΗΠΑ, καθώς κάποια φέρουν πεντάλ γκαζιού, το οποίο ορισμένες φορές κολλάει ή προκαλεί αιφνίδια επιτάχυνση (3,4 εκατ. οχήματα), ενώ άλλα φέρουν χαλάκι μπροστά στα πεντάλ, το οποίο διπλώνει, προκαλώντας ανάλογα φαινόμενα (4,2 εκατ. οχήματα).

2. Στις ΗΠΑ, το Κογκρέσο θα διερευνήσει το κατά πόσον η εταιρεία αντέδρασε άμεσα και αποτελεσματικά στις διαμαρτυρίες των οδηγών.

3. Οι επιπτώσεις για την ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία οικοδόμησε την κορυφαία θέση της στην αξιοπιστία και την εμμονή της στην ποιότητα, ακόμα δεν μπορούν να εκτιμηθούν και είναι αμφίσημες – ορισμένοι πελάτες της αμέσως δήλωσαν τη δυσαρέσκειά τους, ενώ άλλοι επαίνεσαν την εταιρεία για την αντίδρασή της και μίλησαν για τα μακροπρόθεσμα οφέλη της.

4. Πέραν του ότι οι ανταγωνίστριές της έσπευσαν να προσφέρουν εκπτώσεις στα μοντέλα τους για να προσελκύσουν τους πελάτες της Toyota, οι ίδιοι οι αντιπρόσωποί της προβλέπουν ότι τα έσοδα από την επισκευή των μοντέλων και την πώληση ανταλλακτικών υπερβαίνουν εκείνα από την ίδια την πώληση αυτοκινήτων.

Συμπέρασμα: άλλον είναι να έχεις πρόβλημα με το χαλάκι κι άλλο να προσπαθείς να κρύψεις τα προβλήματα κάτω από το χαλί (όρα Greek statistics).

Υ.Γ.: "Ο πρόεδρος της Toyota,ο Ακίο Τογιότα,ζήτησε σήμερα συγγνώμη για την ανάκληση χιλιάδων αυτοκινήτων διαφόρων μοντέλων της εταιρείας ύστερα από ένα πρόβλημα που παρουσιάστηκε στο πεντάλ του γκαζιού κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην κρατική τηλεόραση της Ιαπωνίας NHK.

«Είμαστε εξαιρετικά λυπημένοι για την στεναχώρια που προκαλέσαμε στους πελάτες μας», είπε ο πρόεδρος του ιαπωνικού ομίλου που ρωτήθηκε στο περιθώριο του Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός στην Ελβετία.

Η Τoyota βρίσκεται στην αναζήτηση εξηγήσεων στο πρόβλημα και θα ενημερώσει τους πελάτες της για να τους καθησυχάσει, πρόσθεσε ο Τογιότα,εγγονός του ιδρυτή της μεγαλύτερης αυτοκινητοβιομηχανίας στο κόσμο του Κιιτσίρο Τογιότα που πέθανε το 1952".

Οπερ έδει δείξαι

Διαβάζουμε στο σημερινό (31/1/2010) "Βήμα" το άρθρο του δάσκαλου (η ανώτερη αξιακά προσφώνηση, κατά την γνώμη μου) κ. Τάσου Γιαννίτση:

"Δίλημμα χωρίς λογική

Το γεγονός ότι συζητείται το ερώτημα «ευρώ ή δραχμή» αποτελεί το μέτρο της μεγαλειώδους ανικανότητας, αποτυχίας και κατάρρευσης των νοητικών μας λειτουργιών. Εννοείται των δικών μας λειτουργιών- του περιούσιου και πανέξυπνου λαού που τα βάζει πάντα με φαντάσματα και σκελετούς, αλλά ποτέ με τα πραγματικά προβλήματα. Οταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, τα spreads στα επιτόκια, το «σύνδρομο του Τιτανικού», και αναρίθμητα συλλογικά ή ατομικά φαινόμενα που ζούμε γύρω μας και εκφράζουν έναν εκφυλισμό αντιλήψεων ή αξιών είναι η αναπότρεπτη συνέπεια.

Μπορούμε να κατηγορούμε τους κερδοσκόπους ή όσους απεργάζονται σενάρια καταποντισμού της ευρωζώνης. Ωστόσο ποιος τους έδωσε την ευκαιρία αυτή εκτός από μας τους ίδιους, που μετατρέψαμε τον εαυτό μας σε αντικείμενο εκμετάλλευσης;

Η διεθνής συζήτηση για το ευρώ δεν είναι άδολη. Το τραγελαφικό είναι πόσο εύκολα διολισθαίνουν κάποιοι και από τους «εντός των τειχών» στην παγίδα αυτή. Είτε γιατί τυφλώνονται από έναν καταπιεσμένο επαναστατισμό, και για να παραφράσω τον Καββαδία «δεν σκέφτονται τίποτα άλλο, παρά πώς θα στρέψουν (το μαχαίρι) στον εαυτό τους». Είτε γιατί ξεχνούν ότι το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα είναι το κεντρικό εργαλείο απέναντι στον «ιμπεριαλισμό του δολαρίου», που μέχρι πριν από κάποια χρόνια ήταν το αντικείμενο πύρινων καταγγελιών. Είτε γιατί ξεχνούν ότι το μόνο πλεονέκτημα της «Ελλάδας της δραχμής» ήταν ότι οι κυβερνήσεις κάθε λίγα χρόνια μπορούσαν με άνεση να υποτιμούν αυτήν τη δραχμή και σε μια βραδιά να κάνουν τον κόσμο φτωχότερο κατά 15% ή 20%.

Το ενιαίο νόμισμα έχει τους δικούς του κανόνες επιτυχίας. Πιεστικούς, αλλά όχι πιο πιεστικούς από τη δραχμή. Ωστόσο προσφέρει στρατηγικά οικονομικά και κοινωνικά πλεονεκτήματα στον έλληνα αποταμιευτή, στο ελληνικό παραγωγικό σύστημα, στην απασχόληση, στην ανάπτυξη. Αρκεί να ξέρει κανείς τι έχει να κάνει. Χώρες που ήξεραν τι κάνουν, τα κατάφεραν εξαιρετικά με το εθνικό τους νόμισμα, και ακόμη πιο εξαιρετικά με το ευρώ. Χώρες με ανερμάτιστες πολιτικές βυθίζονταν στη δίνη της κερδοσκοπίας, των υποτιμήσεων και της στασιμότητας και με το εθνικό τους νόμισμα, ενώ ακόμη και όταν τα έχουν κάνει θάλασσα μέσα στην ευρωζώνη, όπως η Ελλάδα, μπορούν με μια σωστή, αλλά δύσκολη, προσπάθεια να διασωθούν.

Το πρόβλημά μας είναι ότι πλέοντας σε πελάγη αγνοίας, αντί να εκμεταλλευτούμε ευκαιρίες φαντασιωνόμαστε ουτοπικούς συνδυασμούς του καλύτερου κόσμου της δραχμής (χαλαρότητα κάθε πολιτικής) και του καλύτερου κόσμου του ευρώ (απουσία οποιασδήποτε κύρωσης των αυτοκαταστροφικών επιλογών μας). Γι΄ αυτό και κινδυνεύουμε να εισπράξουμε τον χειρότερο κόσμο των δύο συστημάτων: τον κόσμο που μας διαμήνυσαν ως «αργό θάνατο από οικονομική και κοινωνική ασφυξία».

Σε συνθήκες ενιαίου νομίσματος, κάθε χώρα οφείλει να πειθαρχήσει σε πέντε αρχές: να μην έχει συνεχώς συγκριτικά υψηλότερο πληθωρισμό και συνεχώς υψηλότερα δημοσιονομικά ελλείμματα, να μην υπονομεύει την ανταγωνιστικότητά της, να μη σκοτώνει τις επενδύσεις της και το μέλλον της για χάρη μιας αυξημένης κατανάλωσης σήμερα και να μην καταντάει να εξευτελίζεται στους δανειστές της.

Τίποτε από αυτά δεν κάναμε. Αντίθετα, το μόνο που κάναμε ήταν να υποθηκεύουμε τις επόμενες γενιές. Ε, λοιπόν, οι επόμενες γενιές είμαστε εμείς, και πρέπει να πληρώσουμε τον λογαριασμό που εμείς οι ίδιοι στείλαμε στον εαυτό μας. Δεν μας φταίει το ευρώ γι΄ αυτό. Σήμερα τα οικονομικά, όπως και το ερώτημα «ευρώ ή δραχμή», μονοπωλούν το ενδιαφέρον. Θα ήταν αισιόδοξο αν τα οικονομικά ήταν πράγματι το μόνο μεγάλο μας πρόβλημα. Ωστόσο δεν είναι. Το μεγάλο πρόβλημα που σήμερα ζούμε στην Ελλάδα μπορεί να παρομοιαστεί με την «απελευθέρωση του Προμηθέα». Ποιου Προμηθέα όμως; Οχι του Προμηθέα που επαναστάτησε απέναντι στον Δία και που για να σώσει το ανθρώπινο γένος τού έδωσε τη σπίθα και τη γνώση ώστε να σηκωθεί πάνω από το πεπρωμένο του, να δημιουργήσει γνώση, πολιτισμό, ανθρωπιά. Ζούμε την απελευθέρωση ενός άλλου Προμηθέα, που απελευθερώνει στον Ελληνα τις πιο εξοργιστικές, τις πιο αυτοκαταστροφικές ιδιότητες. Δεν θα μπω στη λογική να κάνω συγκεκριμένες αναφορές σε θέματα, γιατί καθημερινά τα βλέπουμε να πολλαπλασιάζονται. Και γιατί πιστεύω ότι αν κανείς, αντί να καταπίνει άκριτα ό,τι του προσφέρεται, κοπιάσει ελάχιστα, μπορεί να κρίνει και να διαμορφώσει τη δική του άποψη. Και η ικανότητα κρίσης είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό του υπεύθυνου και ενεργού πολίτη.

Η ΕΕ στην έκθεσή της έχει βάλει το ερώτημα της κοινωνικής αποδοχής των αναγκαίων πολιτικών από τους Ελληνες. Είναι αυτή η γενική αμφιβολία απέναντι στην ικανότητά μας που μας φέρνει αντιμέτωπους με θάλασσες διεθνούς αμφισβήτησης και υπέρογκα επιτόκια. Ωστόσο πράγματι, τελικά, οι συνολικές επιλογές μας θα καθορίσουν το κόστος και τη διάρκεια της παραμονής μας στην κρίση. Θα καθορίσουν το τμήμα της εθνικής αποταμίευσης που θα αφαιρεθεί από αναπτυξιακές ή κοινωνικές πολιτικές για να οδηγηθεί σε αυτούς που ο Ανδρέας Παπανδρέου αποκάλεσε ραντιέρηδες και τους οποίους φαίνεται ότι θέλουμε να πλουτίζουμε για πολλές γενιές".

Προσφορά, Ζήτηση και στρεβλώσεις (2)

Αφιέρωμα, σήμερα, της "Καθημερινής" στην αγορά του real estate (αγορά ακινήτων και γης). Διαβάζουμε το πρώτο άρθρο:

"Μελαγχολικές διαπιστώσεις για την κτηματαγορά

Tου Γιαννη Σιωτου

Αν διαβάσει κάποιος τις εκτιμήσεις για την πορεία της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ και στη Βρετανία, σίγουρα θα αισθανθεί μελαγχολία. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι ειδικοί εμφανίζονται επιφυλακτικοί στο αν η ανάκαμψη είναι διατηρήσιμη εν τούτοις κανείς δεν αμφισβητεί ότι ήδη τα σημάδια είναι αισιόδοξα. Και όλα αυτά γιατί έγιναν συγκεκριμένες παρεμβάσεις για τη στήριξη της αγοράς. Στην ελληνική αγορά κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει με πειστικό τρόπο ότι βλέπει φως στο τούνελ. Αντίθετα οικονομολόγοι, τραπεζίτες, μεσίτες και κατασκευαστές ομολογούν ότι για δώδεκα τουλάχιστον μήνες η αγορά θα έχει πτωτική πορεία με τις επενδύσεις σε κατοικία να είναι στο ναδίρ και τις αγορές να βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας. Αν μάλιστα επιβεβαιωθούν και οι εκτιμήσεις που θέλουν την τραπεζική αγορά τους προσεχείς μήνες να αντιμετωπίζει προβλήματα ρευστότητας, τότε οι προοπτικές είναι ακόμα πιο δυσοίωνες, αφού η χρηματοδότηση της στεγαστικής πίστης ίσως να είναι μικρότερη και από το 2009. Αυτό λοιπόν που διαπιστώνει κανείς είναι ότι η αγορά κατοικίας έχει αφεθεί από το κράτος στην τύχη της. Κανένα μέτρο ενίσχυσης της ζήτησης δεν έχει ανακοινωθεί, καμία πολιτική ενίσχυσης της στεγαστικής πίστης δεν έχει εξαγγελθεί, καμία δήλωση στήριξης δεν έχει γίνει από τους αρμόδιους υπουργούς. Και το εύλογο ερώτημα που ανακύπτει είναι ένα μεγάλο γιατί. Η αγορά ακινήτων τελικά υπάρχει μόνο για να μαζεύει το υπουργείο Οικονομικών έσοδα; Δεν καταλαβαίνει κανείς ότι σε τελευταία ανάλυση ο κλάδος συνεισφέρει πολύ περισσότερα στο ΑΕΠ αυτής της χώρας από δεκάδες κλάδους του εμπορίου; Δεν συνειδητοποιεί κανείς ότι αν συνεχιστεί η ύφεση της οικοδομικής δραστηριότητας οι επιπτώσεις στο κοινωνικό ιστό μικρών κοινωνιών που ζουν από τα τούβλα θα είναι καταλυτικές; Ισως δεν γνωρίζουν ότι πολλές τοπικές οικοδομικές επιχειρήσεις σε νησιά και σε τουριστικούς προορισμούς έχουν απολύσει το 1/3 του δυναμικού τους και αν συνεχιστεί η κατάσταση αυτή θα απολύσουν και άλλους. Μια τέτοια επιλογή στην Αθήνα περνά απαρατήρητη, αλλά σε μια μικρή και κλειστή κοινωνία 1.000 ή 2.000 ανθρώπων οι απολύσεις αυτές προσλαμβάνουν άλλες διαστάσεις.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι σήμερα η αγορά κατοικίας χρειάζεται στήριξη και υποστήριξη, όχι τόσο για να ανακάμψει όσο για να μην πέσει ακόμα χαμηλότερα. Το χειρότερο από όλα είναι ότι σε μια ημιθανή αγορά ακόμα και οι δυνατότητες άντλησης φορολογικών εσόδων περιορίζονται στο ελάχιστο. Το «ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος» φαίνεται ότι δεν το γνωρίζουν εκείνοι που χαράσσουν και υλοποιούν την οικονομική πολιτική".

Για το ίδιο θέμα, στην ίδια εφημερίδα, διαβάζουμε:

"Μείωση πωλήσεων κατά 40% το 2009 και έπεται συνέχεια

Επτά στους δέκα δεν προτίθενται να αγοράσουν ακίνητο την επόμενη διετία

Tου Nικου X. Ρουσανογλου

Πτώση πωλήσεων της τάξεως του 40% έναντι του προηγούμενου έτους και αναλογικά μικρή κάμψη των τιμών κατά 5% μέσο όρο χαρακτήρισαν την αγορά κατοικίας κατά το 2009, όπως ανέφερε ο γενικός διευθυντής της Alpha Aστικά Ακίνητα, Αντώνης Λεούσης, στο πρόσφατο συνέδριο Real Estate της Helexpo. Την ίδια στιγμή, τονίστηκε ότι το απόθεμα των απούλητων νεόδμητων κατοικιών μειώθηκε κατά τη διάρκεια του 2009, από τις περίπου 155.000 - 160.000 που υπολογίζονταν στις αρχές του έτους, σε 135.000 - 140.000 στα τέλη Δεκεμβρίου. Η μείωση αυτή αποδίδεται περισσότερο στο ότι δεν κατασκευάστηκαν πολλές νέες κατοικίες, μιας και η πλειονότητα των κατασκευαστών επέλεξε να απέχει από νέες επενδύσεις στην αγορά, τη στιγμή που το κλίμα μόνο ευνοϊκό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί.

Αυτό άλλωστε αποδείχθηκε με τον πλέον εμφατικό τρόπο από τη δημοσκόπηση που πραγματοποίησε με τηλεφωνική συνέντευξη σε δείγμα 1.046 ατόμων (περίοδος 29 Δεκεμβρίου έως 14 Ιανουαρίου) το τμήμα Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, υπό τον κ. Επαμεινώνδα Πανά. Ενα από τα κεντρικά συμπεράσματα της δημοσκόπησης ήταν ότι ποσοστό 67% των ερωτηθέντων, δηλαδή σχεδόν 7 στους 10, δήλωσε ότι δεν προτίθεται να αποκτήσει κατοικία τα επόμενα δύο χρόνια (2010-2011). Μάλιστα, το εν λόγω ποσοστό αυξάνεται ακόμα περισσότερο σε 77%, όταν το ερώτημα αφορά την απόκτηση εξοχικής κατοικίας.

Αν το δει κανείς αντίστροφα, προκύπτει ότι μόλις το 11,7% σχεδιάζει να αποκτήσει κύρια κατοικία την επόμενη διετία, ενώ αντίστοιχα μόλις το 8,3% τρέφει ανάλογες φιλοδοξίες ως προς την αγορά εξοχικού έως τα τέλη του 2011.

Οι κατασκευαστές που διαθέτουν αρκετά απούλητα διαμερίσματα καλούνται να βρουν τρόπους να προσελκύσουν περισσότερους αγοραστές, σε μια περίοδο που οι τελευταίοι εμφανίζονται μάλλον απρόθυμοι να ακολουθήσουν τα «κελεύσματα». Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι αιτίες της αναβολής αγοράς κατοικίας, μιας και σε ποσοστό 40% οι ερωτηθέντες θεωρούν ότι η μη απόκτηση ακινήτου από την πλευρά τους έγκειται στο ότι «η πολιτεία βάζει χέρι στα ακίνητα». Ωστόσο, το 64% δεν πιστεύει ότι θα μπορούσε να εξυπηρετήσει ένα στεγαστικό δάνειο.

Αναφορικά με την πορεία των τιμών, το 45% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι οι τιμές των ακινήτων θα αυξηθούν, ενώ το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 60% στις ηλικίες κάτω των 29 ετών. Ωστόσο, όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης των ερωτηθέντων, τόσο πιθανότερο είναι να θεωρούν ότι οι τιμές των ακινήτων θα μειωθούν.

Σε βάθος χρόνου πάντως και συγκεκριμένα στη διάρκεια των επόμενων πέντε ετών, το 47% των ερωτηθέντων εκτιμά ότι οι τιμές των ακινήτων θα αυξηθούν, ενώ στις ηλικίες άνω των 60 ετών, το αντίστοιχο ποσοστό αυξάνεται στο 56%. Από την άλλη, μόλις το 29% των ερωτηθέντων σε άνετη οικονομική κατάσταση πιστεύει ότι οι τιμές θα ακολουθήσουν ανοδική πορεία. Αντίστοιχα, το 48% απαντά αρνητικά στο ότι οι τιμές πώλησης των κατοικιών θα είναι η επόμενη μεγάλη φούσκα.

Το ζητούμενο πλέον για την αγορά ακινήτων είναι η πορεία που θα ακολουθήσει στο εγγύς μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό, το 40% των συμμετεχόντων στην έρευνα εκτιμά ότι η γενικότερη οικονομική κατάσταση της χώρας θα είναι εκείνη που θα καθορίσει την πορεία της κτηματαγοράς. Αντίστοιχα, ο δεύτερος σημαντικότερος παράγοντας θα είναι η κατάσταση της αγοράς εργασίας. Ωστόσο, οι γυναίκες αξιολογούν την αγορά εργασίας ως τον υπ’ αριθμόν ένα καθοριστικό παράγοντα. Σε κάθε περίπτωση, δύσκολα μπορεί κανείς να εκτιμήσει το πότε θα ανακάμψει η αγορά, δεδομένου ότι προς το παρόν το 50% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι σήμερα δεν είναι καλή περίοδος για αγορά ακινήτου, κάτι που επιβεβαιώνεται κι από το ότι το 66% θεωρεί ότι δεν τους συμφέρει να λάβουν στεγαστικό δάνειο υπό τις παρούσες συνθήκες.

Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει, λοιπόν, από τη δημοσκόπηση του καταναλωτικού κοινού είναι ότι τόσο η φετινή χρονιά, όσο και η επόμενη αναμένεται να αποδειχθούν ίσως ακόμα πιο δύσκολες απ’ ό,τι το 2009. Αυτό σημαίνει ότι οι πιέσεις προς τους κατασκευαστές, αλλά και τους μεσίτες που επίσης πλήττονται από τις χαμηλές πωλήσεις, θα συνεχιστούν, οδηγώντας αρκετούς επαγγελματίες εκτός αγοράς. Διόλου τυχαία συζητούνται ήδη λύσεις συνενώσεων και συγχωνεύσεων".

Τα άρθρα επί του θεματος συνεχίζονται.

" Η ανάκαμψη της αγοράς, «κλειδί» στην αύξηση δημοσίων εσόδων

Σε μια περίοδο που οι προοπτικές της αγοράς ακινήτων εμφανίζονται δυσοίωνες, η κάθε παρέμβαση της πολιτείας αποκτά σημαίνοντα ρόλο, μιας και είναι ικανή να διαμορφώσει τάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η πληθώρα «διαρροών» και φημών σχετικά με τις φορολογικές αλλαγές που αναμένονται στην αγορά φέτος, μόνο καλό δεν είναι, ιδίως από τη στιγμή που και η γενικότερη οικονομική κατάσταση της χώρας εμφανίζεται να διάγει περίοδο κρίσης. Εν ολίγοις, η κυβέρνηση καλείται να ισορροπήσει σε ένα τεντωμένο σκοινί τους επόμενους μήνες, έχοντας να επιλέξει ανάμεσα στην άντληση περισσότερων εσόδων από τα ακίνητα και την τόνωση της αγοράς.

Η εύρεση της χρυσής τομής μεταξύ των δύο φαίνεται πως θα πρέπει να είναι το ζητούμενο, μιας και όπως έχει αποδειχθεί και σε άλλες αντίστοιχου χαρακτήρα παρεμβάσεις (π.χ. τέλη κυκλοφορίας) τα αποτελέσματα ενδέχεται να είναι τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα. Εν ολίγοις, ο συνδυασμός, μεταξύ άλλων, των επικείμενων νέων -και σαφώς υψηλότερων- αντικειμενικών αξιών, με την αντικατάσταση του ΕΤΑΚ με τον νέο ΦΜΑΠ, αλλά και τη ρύθμιση για τη νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων, συνθέτουν ένα εκρηκτικό «κοκτέιλ» που είναι σε θέση να τινάξει στον αέρα έναν κλάδο, που ήδη πνέει τα λοίσθια.

Οι αγοραπωλησίες του 2009 εμφάνισαν κάθετη πτώση έναντι του 2008 της τάξεως του 40%-50%, ενώ οι προοπτικές για το τρέχον έτος είναι ακόμα χειρότερες. Αυτό σημαίνει ότι αν επιβαρυνθεί κι άλλο η αγορά, οι συναλλαγές θα μειωθούν ακόμα περισσότερο, με αποτέλεσμα και τα έσοδα του Δημοσίου θα εμφανίσουν νέα μείωση. Ετσι, το αποτέλεσμα θα είναι εν τέλει αντίθετο από την αρχική στόχευση που είναι όχι μόνο ο εξορθολογισμός του φορολογικού συστήματος, αλλά και η ενίσχυση των κρατικών ταμείων. Εκτός από τις όποιες παρεμβάσεις φορολογικού χαρακτήρα, καίριο ρόλο για τη βελτίωση του κλίματος, θα διαδραματίσουν, τόσο η πορεία των τιμών όσο και η ευκολότερη πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση, παράλληλα με τη βελτίωση της ψυχολογίας στην αγορά. Προς το παρόν, όμως, τέτοιες συνθήκες μάλλον είναι απίθανο να δημιουργηθούν τουλάχιστον το 2010, κάτι που σημαίνει ότι η οικοδομική δραστηριότητα θα εξακολουθήσει να κινείται με πτωτικούς ρυθμούς".

Παραμένοντας στο θέμα, η ίδια εφημερίδα εξετάζει τις εξελίξεις στο real estate που λαμβάνουν χώρα στην άλλη όχθη του Ατλαντικού:

"Χώροι γραφείων 4 εκατ. τ.μ. ζητούν ενοικιαστές στο Μανχάταν

Πτώση ενοικίων και αύξηση των κενών χώρων για γραφεία είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την αγορά του Μανχάταν στη Νέα Υόρκη, σύμφωνα με τους αναλυτές. Συγκεκριμένα, οι διαθέσιμοι προς ενοικίαση χώροι έχουν πλέον αυξηθεί κατά 38% σε σχέση με πριν από ένα χρόνο, καθώς η οικονομική κρίση και οι περικοπές θέσεων εργασίας έχουν περιορίσει τη ζήτηση. Σύμφωνα με στοιχεία της Cushman & Wakefield, η επιφάνεια των προς ενοικίαση γραφείων ανέρχεται σχεδόν σε 4 εκατ. τ.μ. από το συνολικό απόθεμα του Μανχάταν, που υπολογίζεται σε 35,4 εκατ. τ.μ. Το 11% των γραφείων της πόλης είναι άδεια, ποσοστό που ισοδυναμεί με 15,5 φορές την επιφάνεια του γνωστού Εμπάιαρ Στέιτ Μπίλντινγκ.

Οπως προκύπτει, η διαθεσιμότητα γραφείων διαμορφώνεται πλέον στα υψηλότερα επίπεδα από τρίτο τρίμηνο του 2004, με αποτέλεσμα οι αναλυτές της Cushman να εκτιμούν ότι η αγορά οδεύει προς την ολοκλήρωση του καθοδικού της κύκλου. Αυτό σημαίνει ότι τα ενοίκια θα συνεχίσουν και αυτά την πορεία καθόδου των τελευταίων μηνών, αλλά όχι με μεγάλες διαφορές από τα σημερινά επίπεδα, τη στιγμή που και το ποσοστό διαθέσιμων γραφείων θα συνεχίσει, αν και όχι κατά πολύ, την ανοδική του πορεία. Σε κάθε περίπτωση, η Cushman εκτιμά ότι η αγορά δεν θα εμφανίσει σοβαρές διαφοροποιήσεις τους προσεχείς εννιά μήνες.

Η εξέλιξη αυτή πάντως κρίνεται αναμενόμενη, μιας κι η ζήτηση γραφείων στη μεγαλύτερη και ακριβότερη αγορά των ΗΠΑ, τη Νέα Υόρκη, έχει ακολουθεί πορεία ελεύθερης πτώσης από την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008. Η πόλη έχει απολέσει περίπου 40.000 θέσεις εργασίας στον χρηματοπιστωτικό τομέα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία. Πάντως, το ποσοστό διαθέσιμων γραφείων διατηρήθηκε σταθερό κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2009, συγκριτικά με το προηγούμενο διάστημα. Σε κάθε περίπτωση, το 2009 αποδείχθηκε έτος προκλήσεων για τους φορείς της αγοράς γραφείων, δεδομένου ότι και τα ενοίκια υποχώρησαν με ρυθμό 33%, σύμφωνα με έκθεση της FirstService Williams, μεσιτικού γραφείου επαγγελματικών ακινήτων. Αν μάλιστα συνυπολογιστούν και οι παραχωρήσεις στις οποίες προχωρούν οι ιδιοκτήτες, προκειμένου να προσελκύσουν χρήστες, όπως είναι η παραχώρηση κάποιων μηνών χωρίς χρέωση, τότε η πτώση των ενοικίων αγγίζει το 50%. Είναι, επίσης, χαρακτηριστικό ότι στις περιοχές του κεντρικού Μανχάταν, όπου κατά κανόνα διατηρούν τα γραφεία τους οι χρηματοπιστωτικοί και επενδυτικοί οργανισμοί, το ποσοστό κενών γραφείων διαμορφώνεται σε 14,3%, από 11,9% πριν από ένα χρόνο (όταν στο σύνολο του Μανχάταν το ποσοστό είναι της τάξεως του 11%).

Αντίστοιχα, στη συνοικία της Γουόλ Στριτ, τα ενοίκια μειώθηκαν κατά 22% το 2009, με τη διαθεσιμότητα να αυξάνεται σε 13% από 10,5% το προηγούμενο έτος. Οπως αναφέρει η έρευνα, η ανάκαμψη της αγοράς συνδέεται ευθέως με την ανάκαμψη των εταιρειών του κλάδου των χρηματοοικονομικών, οι οποίες καταλαμβάνουν συνολικά το 30% των γραφείων της Νέας Υόρκης. Αυτό σημαίνει ότι η βελτίωση των συνθηκών θα απαιτήσει κάποιο χρόνο".

Επί τη ευκαιρία, θυμήθηκα ένα ακόμη άρθρο, που είχε δημοσιευτεί στην "Καθημερινή" στις 19/12/2009:

"Πορεία χωρίς πυξίδα

Tου Γιαννη Σιωτου

Τις τελευταίες μέρες προσπάθησα να καταγράψω τις πολιτικές που ακολούθησαν χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο, που η αγορά ακινήτων τους επλήγη από την κρίση, ώστε να αντιστρέψουν το αρνητικό κλίμα και να στηρίξουν τις επιχειρήσεις του κλάδου. Ολες σχεδόν εφήρμοσαν προγράμματα αναθέρμανσης της αγοράς που ξεκινούσαν από φοροαπαλλαγές και παρεμβάσεις στη διαδικασία των πλειστηριασμών (ΗΠΑ), συνέχιζαν σε προγράμματα αναβάθμισης δημοσίων κτιρίων (Γαλλία) και κατέληγαν σε επιτάχυνση της χρηματοδότησης της αγοράς κατοικίας (Κίνα).

Διαπίστωσα ότι η χώρα μας και η Ιρλανδία ήταν οι μοναδικές που στάθηκαν στην πραγματικότητα απαθείς στην κατρακύλα και από ό,τι φαίνεται την απάθεια αυτή την πληρώνουν μέσω της ραγδαίας υποχώρησης του ΑΕΠ τους. Στην Ιρλανδία μάλιστα που οι αποδόσεις κατρακύλησαν αναζητούν τρόπους για να αντιστρέψουν το αρνητικό κλίμα και να βάλουν μπροστά τη μηχανή των κατασκευών. Στην Ελλάδα όμως φαίνεται ότι δεν έχουμε καταλάβει τι ακριβώς γίνεται και κυρίως πώς ακριβώς λειτουργεί η συγκεκριμένη αγορά. Για παράδειγμα, δεν είναι λίγοι εκείνοι που συνδέουν την ανάκαμψη της οικοδομής με το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Δυστυχώς όμως αγνοούν ότι οι επενδύσεις στις κατοικίες που είναι το σημαντικότερο ποσοστό της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας δεν έχει καμία σχέση με τα δημόσια έργα.

Πρόκειται για δύο διαφορετικές αγορές, στις οποίες δραστηριοποιούνται εντελώς διαφορετικές επιχειρήσεις καθώς στη μεν δεύτερη οι βαθμοί συγκέντρωσης είναι ιδιαίτερα υψηλοί (μερίδια αγοράς επιχειρήσεων με βάση τον κύκλο εργασιών), ενώ στην πρώτη δραστηριοποιούνται μεσαίες και μικρές οικοδομικές επιχειρήσεις οι οποίες επικεντρώνουν τη δραστηριότητά τους στην κατασκευή κατοικιών. Ακόμα και τα περίφημα προγράμματα αναβάθμισης του αποθέματος των ακινήτων μάλλον αρνητικά επηρεάζουν τη δραστηριότητα των οικοδομικών επιχειρήσεων που κατασκευάζουν κατοικίες.

Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουν οι υπεύθυνοι για τη χάραξη της οικονομικής πολιτικής είναι ότι όσο καθυστερούν τη λήψη μέτρων ή θεωρούν την ιδιοκτησία εργαλείο για την άντληση φορολογικών εσόδων τόσο οι επιπτώσεις θα γίνονται πιο επώδυνες για τα έσοδα του προϋπολογισμού και των ασφαλιστικών ταμείων. Αλήθεια δεν έχει σκεφτεί κανείς πόσο επηρεάστηκαν τα έσοδα από τη μείωση των πωλήσεων των τσιμεντοβιομηχανιών, των επιχειρήσεων οικοδομικών υλικών αλλά και κλάδων του εμπορίου που είναι άμεσα συνδεδεμένοι με την κατοικία (έπιπλα, οικιακός εξοπλισμός κ.ά.); Μάλλον δεν το έχουν μετρήσει ακόμα, γιατί αν το είχαν μετρήσει και εξακολουθούσαν όχι απλώς να αδιαφορούν, αλλά να δυσκολεύουν την ανάκαμψη της αγοράς κατοικίας τότε θα έπρεπε όλοι μας να ανησυχούμε. Σε κάθε περίπτωση ποτέ δεν είναι αργά, αν υπάρχουν εκείνοι που είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν σε τούβλα και γη".

Σχόλια θα ήθελα να κάνουμε εντός του Τμήματος. Επειδή, όμως, μια εικόνα χίλιες λέξεις, επισυνάπτω δύο γραφήματα:

Προσφορά, Ζήτηση και στρεβλώσεις

Διαβάζουμε στην "Καθημερινή":

" Ανατιμήσεις προϊόντων στην Ελλάδα, πτώση στην Ε.Ε.

Σε τροχιά ανατιμήσεων σε σειρά προϊόντων και υπηρεσιών βρίσκεται το τελευταίο διάστημα η ελληνική οικονομία. Οι πληθωριστικές πιέσεις, που αποτυπώθηκαν και στον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του περασμένου Δεκεμβρίου, ο οποίος διαμορφώθηκε σε 2,6%, την ώρα που η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ύφεση, επιφέρουν νέο, ισχυρό πλήγμα στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Αποτελούν δε ελληνικό παράδοξο, αφού την ίδια ώρα οι τιμές καταναλωτή στις χώρες της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης των «27» βρίσκονται σε διαρκή πτώση

Αντιμέτωποι οι καταναλωτές με το νέο κύμα ανατιμήσεων

Αυξήσεις σε ασφάλιστρα, επικοινωνίες, μεταφορές, διόδια, τέλη κυκλοφορίας

Νέο πλήγμα στην αγοραστική τους δύναμη δέχονται οι καταναλωτές το τελευταίο διάστημα, καθώς εκτός από τις χαμηλές ή μηδαμινές αυξήσεις στο εισόδημά τους και τις ενδεχόμενες περικοπές που θα υποστούν στις αμοιβές τους, έχουν πλέον να αντιμετωπίσουν και σειρά ανατιμήσεων σε προϊόντα και υπηρεσίες. Η άνοδος του δείκτη τιμών καταναλωτή στο 2,6% τον Δεκέμβριο του 2009 σε σχέση με ένα χρόνο πριν και η αναμενόμενη διαμόρφωσή του σε ανάλογα επίπεδα και τον Ιανουάριο του 2010 αποτελούν ισχυρές ενδείξεις -αν όχι αποδείξεις- για την αύξηση του κόστους ζωής, σε μια περίοδο μάλιστα εξαιρετικά δύσκολη για τα νοικοκυριά. (...). Την ίδια ώρα παρατηρείται σωρεία ανατιμήσεων σε υπηρεσίες -πολλές εκ των οποίων σχετίζονται με αποφάσεις του κράτους, όπως τα διόδια και τα τέλη κυκλοφορίας- οι οποίες πλήττουν με τη σειρά τους το κόστος διαβίωσης. Τους φόβους των καταναλωτών για νέο κύμα ανατιμήσεων έρχονται να ενισχύσουν οι προειδοποιήσεις των εμπόρων για μετακύλιση του κόστους που υφίστανται εξαιτίας των αγροτικών κινητοποιήσεων.".

...και στην ίδια εφημερίδα διαβάζουμε:

"Συρρίκνωση της κατανάλωσης, πτώση του τζίρου

Τη δραματική συρρίκνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης και μάλιστα σε είδη πρώτης ανάγκης, όπως τρόφιμα και καύσιμα, αποκαλύπτουν τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Ελλάδος (ΕΣΥΕ) για τον τζίρο στο λιανεμπόριο τον μήνα Νοέμβριο.

Ειδικότερα, ο δείκτης όγκου στο λιανεμπόριο (στον οποίο αποτυπώνεται ο τζίρος σε σταθερές τιμές) μειώθηκε τον Νοέμβριο του 2009 κατά 10,9% σε σχέση με τον Νοέμβριο του 2008. Αξιοσημείωτη είναι η μείωση του τζίρου στον κλάδο των καυσίμων, κατά 31% σε ετήσια βάση, καθώς και των σούπερ μάρκετ κατά 8,9%. Στην περίπτωση των σούπερ μάρκετ μάλιστα, παρατηρείται σημαντική υποχώρηση του τζίρου τους, κατά 5,1%, μέσα σε διάστημα μόλις ενός μηνός, από τον Οκτώβριο έως τον Νοέμβριο.

Τα στοιχεία, εξάλλου, της ΕΣΥΕ και για τους υπόλοιπους κλάδους επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις των λιανεμπόρων. Στα πολυκαταστήματα η μείωση του τζίρου στο διάστημα Νοεμβρίου 2008-Νοεμβρίου 2009 είναι 15,4%, στον κλάδο ένδυσης-υπόδησης 9,5%, στον κλάδο επίπλου-ηλεκτρικών ειδών-οικιακού εξοπλισμού 8,1% και, τέλος, στον κλάδο βιβλίων-χαρτικών κατά 17,7%. Μάλιστα στα πολυκαταστήματα, καθώς και στον κλάδο ένδυσης-υπόδησης, παρατηρείται σημαντική υποχώρηση του τζίρου, 12% και 9,7% αντιστοίχως, τον Νοέμβριο του 2009 έναντι του Οκτωβρίου του 2009.

Μοναδικός κλάδος του οποίου ο τζίρος σταθερά αυξάνεται είναι αυτός των φαρμακευτικών-καλλυντικών (κατά 4,3% σε ετήσια βάση).

Στο ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2009 ο δείκτης όγκου στο λιανεμπόριο μειώθηκε κατά 12,5%, ενώ στους επιμέρους κλάδους παρατηρήθηκε μείωση: κατά 29,6% στον κλάδο καυσίμων-λιπαντικών αυτοκινήτων, κατά 26% στον κλάδο βιβλίων-χαρτικών, κατά 17,4% στον κλάδο επίπλων-ηλεκτρικών ειδών-οικιακού εξοπλισμού, κατά 11,2% στα πολυκαταστήματα και κατά 7% στα σούπερ μάρκετ".

Και πάλι για την διαπραγμάτευση των ομολόγων

Ρεπορτάζ της "Καθημερινής" για την δραστηριότητα της Ηλεκτρονικής Δευτερογενούς Αγοράς Ομολόγων (ΗΔΑΤ):

"Σε επίπεδα (1999) πριν από την είσοδο της χώρας μας στη Ζώνη του Ευρώ εκτινάχθηκε, το απόγευμα της Πέμπτης, το spread (διαφορά απόδοσης δεκαετούς ελληνικού ομολόγου σε σύγκριση με το γερμανικό) φθάνοντας τις 405 μονάδες βάσης. Η τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου ήταν η πιο εφιαλτική μέχρι σήμερα για την πορεία των ελληνικών ομολόγων, καθώς το κερδοσκοπικό παιχνίδι των ξένων οίκων σε συνδυασμό με την ταπεινωτική εικόνα της ελληνικής οικονομίας σε διεθνές επίπεδο δημιούργησε ένα εκρηκτικό κοκτέιλ πίεσης στην ηλεκτρονική δευτερογενή αγορά τίτλων. Η τιμή του 10ετούς ομολόγου (λήξη Ιούλιος 2019) στο κλείσιμο της Πέμπτης διαμορφώθηκε στις 92 μονάδες, με την απόδοση να φθάνει τα 7,19%, ενώ το αντίστοιχο γερμανικό ομόλογο είχε τιμή στις 102,85 μονάδες με απόδοση 3,15%".

Μικρές ειδήσεις που χρειάζονται μεγάλη ανάλυση

ΟΦΕΙΛΕΣ

31,4 δισ. ευρώ ήταν τα ανείσπρακτα έσοδα του Δημοσίου στο τέλος του 2007, σύμφωνα με στοιχεία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ποσόν το οποίο χρόνο με τον χρόνο αυξάνεται σημαντικά. Η αδυναμία είσπραξης των ανωτέρω εσόδων (λόγω και της καθίζησης του ελεγκτικού μηχανισμού) έχει ως αποτέλεσμα κάθε χρόνο να διαγράφονται τεράστια ποσά ανάλογα με αυτά που αναζητεί το Δημόσιο σε κάθε δανεισμό. Είναι ενδεικτικό ότι το οικονομικό έτος 2007 διαγράφηκαν περί τα 3,5 δισ. ευρώ, ποσόν το οποίο στη δεδομένη χρονική στιγμή θα κάλυπτε μέρος του ελλείμματος.

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ

41,3% υποχώρησε στο ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2009, έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2008, το εμπορικό έλλειμμα και διαμορφώθηκε στα 22,8 δισ. ευρώ από 38,9 δισ. ευρώ που ήταν στο διάστημα Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2008.

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ, την περίοδο αυτή η συνολική αξία των εισαγωγών μειώθηκε κατά 34,6% και ανήλθε στα 36 δισ. ευρώ, έναντι των 55 δισ. ευρώ που ήταν στο αντίστοιχο διάστημα του 2008. Η αξία των εξαγωγών υποχώρησε κατά 18,5% και έφτασε στα 13,1 δισ. ευρώ από 16,1 δισ. ευρώ που ήταν στο ενδεκάμηνο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2008.

ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ

92% των Ελλήνων πολιτών δεν είναι ικανοποιημένο από την κατάσταση της οικονομίας, έναντι 75% κατά μέσον όρο στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Επίσης, το 94% δηλώνει απογοητευμένο από την κατάσταση στην αγορά εργασίας, έναντι 85% κατά μέσον όρο στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Παρά τη γενικότερη δυσαρέσκεια, 6 στους 10 Ελληνες πολίτες εκφράζουν την ικανοποίησή τους για την καθημερινή τους ζωή.

Αυξημένο επιτόκιο ομολόγων σημαίνει αυξήμένο επιτόκιο παντού (2)

Διαβάζουμε στα "Νέα":

"ΣΤΟΥΣ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΕΣ Ο ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΡΗΞΗ ΤΩΝ ΣΠΡΕΝΤ

Δόσεις - φωτιά έρχονται στα δάνεια

Τσουνάμι αυξήσεων στα επιτόκια των δανείων αλλά και πρωτοφανή ασφυξία στην αγορά φέρνει η εκτίναξη σε επίπεδα ρεκόρ των επιτοκίων δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου που ωθούν προς τα πάνω και το κόστος δανεισμού των ελληνικών τραπεζών.

Κορυφαίοι τραπεζίτες διαμηνύουν πλέον ευθέως ότι θα ανεβάσουν έως και πάνω από 1% τα επιτόκια σε στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια, ενώ ακόμα πιο δύσκολη θα γίνει τους επόμενους μήνες η πρόσβαση στον δανεισμό για νοικοκυριά, μικρομεσαίες αλλά και μεγάλες επιχειρήσεις.

Τα συνεχόμενα αρνητικά ρεκόρ που καταγράφει το σπρεντ των ομολόγων (η διαφορά των επιτοκίων μεταξύ των ελληνικών δεκαετών ομολόγων και των γερμανικών), ξεπερνώντας ακόμα και τις 400 μονάδες εξαιτίας των πρωτόγνωρων κερδοσκοπικών πιέσεων εις βάρος της ελληνικής οικονομίας, έχουν άμεσο αντίκτυπο και στο κόστος δανεισμού για τις τράπεζες αλλά και τους πελάτες τους.

Το κόστος με το οποίο δανείζεται το Δημόσιο στις ξένες αγορές αλλά και στην εγχώρια αποτελεί τη βάση πάνω από την οποία ξεκινούν να δανείζονται οι τράπεζες το χρήμα που έχουν ανάγκη για να δανείζουν τα νοικοκυρά και τις επιχειρήσεις.

«Όταν η Ελλάδα πληρώνει σπρεντ 4%, δεν είναι δυνατόν τα κυμαινόμενα επιτόκια των στεγαστικών να δίνονται με περιθώριο 1,5% και 2%» αναφέρει χαρακτηριστικά κορυφαίο τραπεζικό στέλεχος, ξεκαθαρίζοντας ότι για τα νέα δάνεια η τιμολογιακή πολιτική θα είναι σαφώς πιο τσουχτερή. Οι αυξήσεις στο κόστος χρήματος για όσους θελήσουν να αγοράσουν σπίτι με τραπεζική χρηματοδότηση δεν αποκλείεται να φτάσουν ακόμα και το 1% σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα, γεγονός που μεταφράζεται σε επιπλέον κόστος 80 ευρώ τον μήνα ή 960 ευρώ τον χρόνο για 20ετές στεγαστικό δάνειο ύψους 150.000 ευρώ. Ακόμα όμως και στα νέα στεγαστικά με σταθερό επιτόκιο έρχονται αυξήσεις της τάξης του 0,5%, ανάλογα πάντα με την τράπεζα αλλά και τη διάρκεια για την οποία το επιτόκιο είναι κλειδωμένο.

Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στην καταναλωτική πίστη, όπου σε καταναλωτικά, προσωπικά, ανοικτά δάνεια και πιστωτικές κάρτες οι τράπεζες ετοιμάζουν αυξήσεις της τάξης του 0,5% έως 1%, παρά το γεγονός ότι ειδικά στο πλαστικό χρήμα οι Έλληνες πληρώνουν από τα υψηλότερα- αν όχι τα υψηλότερα- επιτόκια στην ευρωζώνη.

Σε δεινή θέση βρίσκονται όμως και οι επιχειρήσεις που αναζητούν μια ανάσα από τη χρηματοπιστωτική κρίση προσφεύγοντας στον τραπεζικό δανεισμό. Πλέον, σε πολλές περιπτώσεις, το κόστος χρηματοδότησης κεφαλαίου κίνησης φτάνει ακόμα και το 9% με 10% για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, έναντι περίπου 6% πριν από το ξέσπασμα της κρίσης. Ακόμα και οι μεγαλύτερες, εισηγμένες επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πρόβλημα, καθώς το κόστος άντλησης κεφαλαίων από τις τράπεζες είναι υψηλό, ενώ και οι εκδόσεις ομολόγων είναι ουσιαστικά απαγορευμένες. «Όταν το Ελληνικό Δημόσιο δανείζεται με 6,2%, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να δώσουν επιτόκιο τουλάχιστον 7% με 8% για να είναι ανταγωνιστικές στις εκδόσεις ομολόγων και αυτό είναι καταστροφικό για τα οικονομικά τους» εξηγεί τραπεζικό στέλεχος.

Κλείνουν τις στρόφιγγες για νοικοκυριά, επιχειρήσεις

Η εκτίναξη των επιτοκίων είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος στη δεινή κατάσταση όπου έχουν περιέλθει οι τραπεζίτες αλλά και οι δανειολήπτες. Το δεύτερο χτύπημα στην αγορά είναι η πρωτοφανής ασφυξία. Κορυφαία τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι το 2010 η πιστωτική επέκταση θα είναι σχεδόν μηδενική, γεγονός που σημαίνει ότι στην αγορά θα μπουν περίπου 15 δισ. ευρώ λιγότερα σε σχέση με το 2009. Ειδικά στα στεγαστικά δάνεια η ζήτηση παρουσιάζει πρωτοφανή πτώση, καθώς τον Ιανουάριο οι αιτήσεις είναι κατά 50% μειωμένες σε σχέση με πέρυσι, ενώ όσο η εικόνα της οικονομίας δεν βελτιώνεται τόσο οι υποψήφιοι αγοραστές παραμένουν μαγκωμένοι. Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που προκύπτει ενδιαφέρον για τραπεζικό δανεισμό, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πλέον δυσκολεύονται να δώσουν το πράσινο φως για την εκταμίευση. Όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, αυτή τη στιγμή 7 στις 10 αιτήσεις για καταναλωτικά δάνεια ή και πιστωτικές κάρτες απορρίπτονται, ενώ ένας στους δύο ενδιαφερόμενους για στεγαστικό δεν φτάνει ποτέ στο γκισέ, είτε γιατί η αίτησή του απορρίπτεται είτε γιατί ο ίδιος κάνει πίσω όταν δει τα πολύ υψηλά επιτόκια.

SΟS τραπεζιτών για έλλειψη ρευστότητας

Τρεις είναι οι βασικοί λόγοι που, σύμφωνα με τους τραπεζίτες, έχουν οδηγήσει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να είναι σήμερα με την πλάτη στον τοίχο. 1 Ο πρώτος αφορά την εκτίναξη στο κόστος του χρήματος για την Ελλάδα. Η κερδοσκοπία αλλά και η έλλειψη εμπιστοσύνης από τις αγορές προς το Ελληνικό Δημόσιο είναι οι αιτίες για την εξέλιξη αυτή, σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη που καταλογίζουν ευθύνες στην κυβερνητική πολιτική για καθυστέρηση στη λήψη μέτρων ώστε να πεισθούν οι αγορές. Όπως λένε, η εκτίναξη στα σπρεντ των κρατικών ομολόγων επηρεάζει άμεσα και τα τραπεζικά ομόλογα, η αξία των οποίων φθίνει μέρα με τη μέρα στις διεθνείς αγορές. Η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας και αυτή των τραπεζών λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία και οι τραπεζίτες θεωρούν ότι πληρώνουν τα σπασμένα των δημοσιονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα και των καθυστερήσεων στη λήψη μέτρων.

Κορυφαίοι τραπεζίτες λένε ότι λόγω της αρνητικής εικόνας που έχει διαμορφωθεί για την Ελλάδα, οι ξένες αγορές δεν τους δανείζουν το χρήμα που έχουν ανάγκη για να συνεχισθεί η ομαλή τροφοδότηση της εγχώριας αγοράς με τις απαραίτητες πιστώσεις. Επιπλέον, όχι μόνο δεν μπορούν πλέον να αντλήσουν φθηνό χρήμα από τη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αλλά και θα πρέπει να επιστρέψουν μέρος των χρημάτων που πήραν ως τμήμα του πακέτου των 28 δισ. ευρώ.

2 Ο δεύτερος λόγος, όπως αναφέρουν, έχει να κάνει με την εκτίναξη των επισφαλειών που παρατηρείται σε όλο το φάσμα των χορηγήσεων. Η κατάσταση αυτή μάλιστα προβλέπεται ότι θα επιδεινωθεί με τα νομοσχέδια για τις ρυθμίσεις χρεών επιχειρήσεων και δανειοληπτών που προωθεί το υπουργείο Οικονομίας. Οι απαισιόδοξες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για επισφάλειες της τάξης του 10% στο σύνολο των χαρτοφυλακίων για το 2010, ποσοστό που είναι ικανό να τινάξει στον αέρα τους ισολογισμούς των τραπεζών σε συνδυασμό με το φρένο στις νέες χορηγήσεις. Μάλιστα, οι τραπεζίτες πνέουν τα μένεα εναντίον της υπουργού Οικονομίας κ. Κατσέλη, κατηγορώντας την ότι με το νομοσχέδιο για την προστασία των δανειοληπτών δημιουργεί κουλτούρα κακοπληρωτών, οι οποίοι ουσιαστικά θα επιβαρύνουν με τη στάση τους και τους συνεπείς πελάτες, καθώς οι τελευταίοι θα πληρώσουν με υψηλότερα επιτόκια την ασυνέπεια των πρώτων.

3 Το τρίτο αγκάθι για τους τραπεζίτες είναι η σταθερή αιμορραγία καταθέσεων που υφίστανται το τελευταίο διάστημα. Σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής εκτιμήσεις, υπολογίζεται ότι περισσότερα από 8 δισ. ευρώ έχουν φύγει από τα χαρτοφυλάκια των τραπεζών σε διάστημα μικρότερο των τριών μηνών, οδεύοντας είτε προς το εξωτερικό είτε προς άλλες μορφές επένδυσης, όπως τα έντοκα γραμμάτια ή τα ομόλογα. Και σε αυτή την περίπτωση, οι τραπεζίτες αφήνουν αιχμές για την κυβερνητική πολιτική καθώς όπως υποστηρίζουν η καθυστέρηση στη λήψη μέτρων για το έλλειμμα ρίχνει λάδι στην φωτιά της κερδοσκοπίας των αγορών και έχει συμβάλει στη αύξηση των επιτοκίων των κρατικών ομολόγων και των εντόκων γραμματίων.

Επειδή το Δημόσιο πραγματοποιεί εκδόσεις με υψηλά επιτόκια, εξηγούν οι τραπεζίτες, υπάρχει διαρροή καταθέσεων προς τους κρατικούς τίτλους, στερώντας τους ρευστότητα που θα μπορούσε να διοχετευθεί με τη μορφή δανείων.


Ευκαιρίες για επενδυτές

Κερδισμένοι από τις εξελίξεις είναι εκείνοι που στην τρέχουσα φάση έχουν διαθέσιμη ρευστότητα και προτίθενται να την τοποθετήσουν σε καταθέσεις ή και ομόλογα. Αυτή τη στιγμή, τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων κυμαίνονται ανάμεσα στο 2,5% και το 3% σε μεγάλες και μεσαίες τράπεζες, και φτάνουν ακόμα και το 3,5% σε περιπτώσεις μικρού μεγέθους χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη ρευστότητας.

Αντίστοιχα, οι αποδόσεις των τραπεζικών ομολόγων ξεπερνούν με ευκολία το 6% ή και το 7% για χρονική διάρκεια έως και 5 ετών (λίγο πάνω από το 6,2% με το οποίο δανείστηκε το Δημόσιο).

Πιο υψηλές αποδόσεις που φτάνουν έως και σε διψήφια επίπεδα προσφέρουν εταιρικά ομόλογα, ακόμη και εισηγμένων στο Χρηματιστήριο επιχειρήσεων, για εκείνους που είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν το ρίσκο τού εκάστοτε εκδότη".

Θέμα Behavioral Economics

Από συζήτηση στο internet διάβασα το εξής:

"I moved to China to earn less than someone living below the poverty level in the U.S".

Απολύτως φυσικό, ΙΜVΗΟ (In My Very Humble Opinion).

"Ποιός κυβερνά αυτό τον τόπο;"

Δημοσιεύθηκε χθες στους New York Times (επαναδημοσίευση από τη "Καθημερινή"):

"Οργισμένες Πολιτείες της Αμερικής

The New York Times

Στο ετήσιο διάγγελμά τους, οι Αμερικανοί πρόεδροι καταλήγουν συνήθως στο συμπέρασμα ότι «η κατάσταση του έθνους είναι ισχυρή». Φέτος, όμως, θα μπορούσε να προσθέσει κάποιος ότι είναι και οργισμένη. Αυτό άλλωστε ήταν και το βασικό μήνυμα της ομιλίας του Μπαράκ Ομπάμα, την Τετάρτη το βράδυ. «Ολοι μας εξοργιστήκαμε με τα χρήματα που διατέθηκαν για τη διάσωση των τραπεζών», δήλωσε σε ένα σημείο της ομιλίας, εν μέσω θερμών χειροκροτημάτων. Επιπλέον, όλα δείχνουν ότι η Βουλή είναι θυμωμένη με τη Γερουσία. Επίσης, οι αριστεροί Δημοκρατικοί φαίνεται να μισούν τους μετριοπαθείς Δημοκρατικούς. Οι δε συντηρητικοί Ρεπουμπλικανοί απεχθάνονται τους ριζοσπαστικοποιημένους συντηρητικούς που οργανώνουν τα «πάρτι τσαγιού». Μίσος επικρατεί και ανάμεσα στην ηγεσία του κινήματος του τσαγιού. Και φυσικά, όλοι μαζί μισούν τους τραπεζίτες, εκτός από τους Ρεπουμπλικανούς.

Σπάνια μέχρι σήμερα είχε δει κανείς τον Ομπάμα θυμωμένο. Αυτό όμως αλλάζει τελευταία, γεγονός που φάνηκε και στην πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξη που παραχώρησε στο τηλεοπτικό δίκτυο ABC. Αν μάλιστα δεν μπορεί να συγκρατήσει τα νεύρα του στις ερωτήσεις μιας δημοσιογράφου, φανταστείτε τι θα γίνει σήμερα που συναντάται με την κοινοβουλευτική ομάδα των Ρεπουμπλικανών.

Το περίεργο είναι ότι μερικές φορές ο πρόεδρος παριστάνει ότι όλα όσα συμβαίνουν στην Αμερική τού προκαλούν έκπληξη. «Η Ουάσιγκτον κωλυσιεργεί εδώ και δεκαετίες», παραπονέθηκε στην ομιλία του, λες και ο ίδιος δεν ανήκει στο σύστημα της Ουάσιγκτον, αλλά είναι ένας απλός πολίτης από την ενδοχώρα που έφτασε στην πρωτεύουσα για να παραδώσει τα αιτήματά του.

Ο πρώτος χρόνος του Ομπάμα στην εξουσία άρχισε σε κλίμα ευφορίας. Ο δεύτερος ξεκινά σε ατμόσφαιρα καχυποψίας και οργής. Στη διάρκεια του διαγγέλματος προς το έθνος, οι βουλευτές της κυβερνώσας παράταξης χειροκροτούσαν κάθε φορά που ο πρόεδρος άφηνε αιχμές για τους γερουσιαστές της παράταξής τους. Οι Ρεπουμπλικανοί αρκέστηκαν σε χειρονομίες αποδοκιμασίας και είναι να απορεί κανείς πώς αυτήν τη φορά δεν διέκοψαν τον πρόεδρο για να τον προσβάλουν. Οι συντηρητικοί δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου κουνούσαν το κεφάλι όταν ο πρόεδρος ασκούσε δριμεία κριτική στην πρόσφατη απόφασή τους για τη χρηματοδότηση των προεκλογικών εκστρατειών. Ο δικαστής Τζον Πολ Στίβενς δεν παρευρέθη στην ομιλία και οργιάζουν ήδη οι φήμες πως θα παραιτηθεί. Κύριος οίδε τι έχει να γίνει αν ο Ομπάμα προσπαθήσει να ορίσει αντικαταστάτη του. Οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης προμηνύονται σφοδρές.

Η αλήθεια είναι ότι το κλίμα στην Ουάσιγκτον είναι ιδιαίτερα πολωμένο. Οποτε συνέβαινε αυτό στο παρελθόν, ο μόνος τρόπος για να πετύχουν μεγάλες μεταρρυθμίσεις οι πρόεδροι, ήταν να υιοθετήσουν προτάσεις του αντίπαλου κόμματος. Αυτό έκανε για παράδειγμα ο Μπιλ Κλίντον με την αλλαγή του συστήματος προνοιακών επιδομάτων. Το ίδιο έκανε και ο Τζορτζ Μπους με τη μεταρρύθμιση του συστήματος εκπαίδευσης. Ο Ομπάμα ωστόσο επιμένει ακόμα ότι θα δώσει τον τίμιο αγώνα για την υλοποίηση όσων υποσχέθηκε στην προεκλογική του εκστρατεία. Μάλιστα, διατείνεται ότι προτιμά να είναι ένας καλός πρόεδρος για μία τετραετία, παρά ένας μέτριος πρόεδρος για δύο τετραετίες. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι ουδέποτε στη σύγχρονη ιστορία κατάφερε κάποιος πρόεδρος να αφήσει μεγάλο έργο πίσω του, χωρίς να επανεκλεγεί".

Χθες, ο πρόεδρος Ομπάμα έκανε και μια άλλη δήλωση, που αφορά στο εκπαιδευτικό σύστημα των Η.Π.Α.: "No One Should Go Broke Because They Chose to Go to College".

Τα ερωτήματα δεν έχουν τελειωμό: Τί σημαίνει κωλυσιεργία; Τί είναι δικαιοσύνη; Δικαιοσύνη για ποιούς; Είναι η χρηματική ευστάθεια συνώνυμη της τραπεζικής ευστάθειας; Τί είναι εκπαίδευση; Είναι η εκπαίδευση δημόσιο αγαθό; Ποιό το εύρος των δημοσίων αγαθών; Ποιο το κόστος ενός δημοσίου αγαθού και ποιό το κόστος του δημοσίου; Πόθεν έσχε το κράτος τα χρήματα των παροχών; Καταλαβαίνουμε ότι το ζήτημα έγκειται στην κατανομή και διανομή ισχύος. Αυτό που είχε αντιμετωπίσει και η μελιστάλακτη Αλίκη στην Χώρα των Θαυμάτων, όταν συνομιλούσε με τον Χάμπτυ Ντάμπτυ (ο οποίος κάθε τρεις και λίγο έδινε νέο αυθαίρετο νόημα στις λέξεις) :

- "Το ζήτημα είναι", είπε η Αλίκη, "αν έχετε το δικαίωμα να κάνετε τις λέξεις να σημαίνουν τόσα διαφορετικά πράγματα".

- "Το ζήτημα είναι", απάντησε ο Χάμπτυ Ντάμπτυ, "ποιός θα είναι το αφεντικό, αυτό είναι όλο".

Το θέμα είναι τώρα τί λες

Εστω ότι είμαστε θύματα των αγορών και οι διάφορες φυλλάδες έχουν στήσει ένα αριστοτεχνικό και προβοκατόρικο παιχνίδι για να γίνουμε βορά στις ορέξεις των κερδοσκόπων.

Εστω ότι οι κακοί κερδοσκόποι μας πίνουν το αίμα, απαιτώντας χαμηλότερες τιμές στα ομόλογα (ακόμη μια φορά: αυτή είναι η αιτία αύξησης του spread. Προέρχεται από την αντίθετη σχέση τιμών προς επιτόκια). Εστω ότι είμαστε θύματα συνομωσίας, κερδοσκοπίας και τοκογλυφίας ("άμα δεν σας κάνω, να μην με ξαναφορτωθείτε", είχε πει ο τοκογλύφος του χωριού στην ταινία "Υπάρχει και φιλότιμο").

Ακόμα-ακόμα, έστω ότι είμαστε θύματα εκβιασμού. Οπου ο εκβιαστής θέτει τους όρους και ο εκβιαζόμενος θα πρέπει να τους δεχθεί. Οποιοι κι αν είναι. Οπου η όποια προσπάθεια εύρεσης άλλης πηγής, πέραν αυτής του εκβιαστή, επιφέρει καίριο πλήγμα. Οπου η όποια προσπάθεια ανυπακοής ή εξεύρευσης άλλης λύσης τιμωρείται σκληρά, προκειμένου να μην χάσει ο εκβιαστής το προνόμιο της άσκησης φόβου στον εκβιαζόμενο. Εστω ότι όλα αυτά συμβαίνουν στην πτωχή (....πλην τιμία;) Ελλάδα.

Ομως, υπάρχουν φορές όπου ασχέτως των ενεργειών του θύτη, θα πρέπει και το θύμα να δηλώσει την ειλημμένη απόφασή του να κάνει μια νέα αρχή και να προβεί στις αντίστοιχες ενέργειες. Αποφασιστικά και απαρέγκλητα. Χωρίς παλιά τεφτέρια και λογαριασμούς από προσοδοθηρίες. Οπως ταιριάζει σε κάποιον που αποφασίζει να πάρει το μέλλον του στα χέρια του. Οπως αρμόζει σε κάποιον που αποφασίζει να κάνει μια νέα αρχή. Μάλιστα, όσο πιο δύσκολες οι συνθήκες, τόσο το καλύτερο. "Tougher than the rest", που λέει κι ο Bruce Springsteen.

Και να το ξέρετε: οι αγορές δεν είναι κάτι αόρατο. Ούτε είναι εκτός των νόμων της προσφοράς και ζήτησης. Πέραν των όποιων παλλινωδιών, εμείς συναποτελούμε τόσο την προσφορά όσο και την ζήτηση.

Μια δέσμευση νέας αρχής, η οποία συνοδεύεται από την αντίστοιχη αποφασιστικότητα, θα πει: "αλλάζω τα δεδομένα. Αλλάζω το ceteris paribus. Είμαι ακόμα ζωντανός στο παιχνίδι". Θα πει: αφού είμαι έτοιμος να συγκρουστώ με την κακή πλευρά του εαυτού μου, τότε είμαι έτοιμος να συγκρουστώ με τα πάντα και τους πάντες που με κρατάνε πίσω. Οπως το είχε πει κι ο Howard Zinn (αυτός ο περίφημος άνθρωπος και ιστορικός, που μόλις χθες απεβίωσε): "«Η ζωή είναι παιχνίδι. Κανείς δεν σου εγγυάται ότι θα κερδίσεις. Αν όμως δεν παίξεις, δεν έχεις και καμιά πιθανότητα να κερδίσεις. Αν δεν το παλέψεις, αποκλείεται να γίνει καλύτερος ο κόσμος. Πρέπει να μένεις στο παιχνίδι μέχρι να μοιραστεί και το τελευταίο χαρτί».


Με αυτές τις σκέψεις, διαβάζω το σημερινό άρθρο της "Καθημερινής":

" Γερμανία: Παραδέχεται ότι «υπάρχει κερδοσκοπία κατά της Ελλάδας»

Αναγνωρίζοντας τα «παιχνίδια» των αγορών, το Βερολίνο διαβεβαιώνει ότι «οι αγορές θα ηρεμήσουν»!

Ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών Μίκαελ Όφερ παραδέχθηκε σήμερα ότι υπάρχουν κερδοσκοπικά παιχνίδια κατά της Ελλάδας στις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές, τονίζοντας ότι η αντίδραση των αγορών στη δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας είναι υπερβολική.

Συμπλήρωσε δε ότι δεν υπάρχει ανάγκη για να μελετηθούν άλλοι τρόποι βοήθειας της Ελλάδας από τους εταίρους της στην ΕΕ.

«Φυσικά υπάρχει μεγάλη κερδοσκοπία», στους τίτλους που εκδίδει η Ελλάδα για να χρηματοδοτηθεί, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο Όφερ.

«Η επιτυχής έκδοση ομολόγων στις 25 Ιανουαρίου επιβεβαιώνει ότι η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει να έχει πρόσβαση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μίκαελ Όφερ προς δημοσιογράφους στο Βερολίνο".

Θα το πω για μια φορά ακόμη. Το θέμα δεν είναι τί κάνουν οι άλλοι σε εσένα, αλλά το ποιός εσύ επιθυμείς να είσαι. Αυτό συνεπάγεται στάση ευθύνης. Γιατί καθορίζει πώς θα φερθείς για να σε αντιμετωπίσουν όπως πιστεύεις ότι σου αρμόζει. Αρα, αποτελεί δέσμευση για το τί προτίθεσαι να κάνεις προκειμένου να γίνεις αυτό που επιθυμείς. Η κερδοσκοπία των αγορών είναι δεδομένη και αλλοίμονο εάν ήταν αλλιώς. Το θέμα είναι, με δεδομένες τις προθέσεις των άλλων, τί κάνουμε εμείς. Οπως το είχε γράψει και ο Αναγνωστάκης:

«Το θέμα είναι τώρα τι λες.
Καλά φάγαμε, καλά ήπιαμε.
Καλά τη φέραμε τη ζωή μας ως εδώ.
Μικροζημίες και μικροκέρδη συμψηφίζοντας.
Το θέμα είναι τώρα τι λες»

Ανεργία και πληθωρισμός στην Ε.Ε.

Σήμερα 29/1/2010 εκδόθηκαν τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Eurostat για την ανεργία στην Ευρωπαϊκή Ενωση - αφορούν στον Δεκέμβριο του 2009).

Οπως διαβάζουμε στην "Ελευθεροτυπία":

"Άνεργος ένας στους δεκα Ευρωπαίους

Άνοδο κατέγραψε η ανεργία στην ευρωζώνη το Δεκέμβριο του 2009, φτάνοντας στο 10%, το υψηλότερο ποσοστό από το 1998 όπως δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat. Όσον αφορά την Ελλάδα, στοιχεία υπάρχουν μόνο για τον Σεπτέμβρη όπου άγγιξε το 9,7%.

Σε σχέση με τον Δεκέμβρη του 2009 163.000 άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους στην Ε.Ε. των 27 και 87.000 στα κράτη της Ευρωζώνης. Ο συνολικός αριθμός των ανέργων υπολογίζεται στα 23,012 εκατομμύρια για την Ε.Ε. και στα 15,763 εκατ. για την ευρωζώνη.

Συγκριτικά με τον Οκτώβριο, το ποσοστό ανεργίας στη ζώνη του ευρώ κατέγραψε αύξηση 1,8%. Τα χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας καταγράφονται στην Ολλανδία (4,0%), την Αυστρία (5,4%) και την Κύπρο (6,1%) ενώ τα υψηλότερα στη Λετονία με (22,8%) και στην Ισπανία με (19,5%).

Απογοητευτική είναι η εικόνα και στους νέους, καθώς, τον περασμένο μήνα,η ανεργία στις ηλικίες κάτω των 25 ετών άγγιξε το 21% στην ευρωζώνη και το 21,4% στο σύνολο της Ε.Ε. Σύμφωνα πάντα με την Eurostat, το 44,5% των νέων της Ισπανίας είναι άνεργοι ενώ το ποσοστό της νεανικής ανεργίας στην Ολλανδία είναι μόλις 7,6%".

Στο ίδιο άρθρο βλέπουμε και στοιχεία που αφορούν στον πληθωρισμό, ο οποίος "στην ευρωζώνη τον Ιανούαριο, αυξήθηκε κατά 0,1% διαμορφούμενος σε ποσοστό 1%"(θυμάστε ότι πληθωρισμός και ανεργία εξετάζονται πάντα μαζί, τουλάχιστον από Phillips και εντεύθεν).

Εάν συνδυάσουμε αυτά τα δύο δεδομένα, τότε μπορούμε να προβούμε στην πρόβλεψη για διατήρηση των επιτοκίων του ευρώ στα σημερινά επίπεδα (τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα), με τάση αύξησής τους στο επόμενο διάστημα.

Αντιρρήσεων συνέχεια...

Πρόσφατα "ανέβασα" στο blog ορισμένα άρθρα και στατιστικά στοιχεία σχετικά με τα θέματα της αμοιβής της εργασίας και του τρόπου απασχόλησης. Βλέπουμε ότι έχει ξεκινήσει μια μεγάλη συζήτηση για το θέμα της flexicurity και όλων των συμπαρομαρτούντων. Ενα άρθρο της κ. Κεζά, στο "Βήμα" της 28ης Ιανουαρίου είναι ενδεικτικό των αντιρρήσεων που υπάρχουν επί του θέματος.

"Επιστροφή στον Μεσαίωνα

Είμαστε καχύποπτοι. Ηταν άραγε τυχαία η πρόγνωση του υπουργού Εργασίας για την ανεργία; Ο κ. Ανδρέας Λοβέρδος τρομοκράτησε το πανελλήνιο λέγοντας ότι του χρόνου ένας στους πέντε θα ξεμείνει από δουλειά. Αφησε να κυλήσει μία εβδομάδα και μετά παρουσίασε το νομοσχέδιο για τις ευέλικτες σχέσεις εργασίας. Τι αντίκτυπο έχουν αυτά στην καθημερινότητα, ας πούμε, μιας κοπέλας που δουλεύει σε τυροπιτάδικο; Στο άκουσμα των δυσοίωνων εξελίξεων, προφανώς σταυροκοπήθηκε. Να έχει τη δουλίτσα της διότι χωρίς τα 700 ευρώ δεν θα έχει να φάει (παρ΄ εκτός από τις τυρόπιτες του καταστήματος). Οταν λοιπόν ο μαγαζάτορας επιβάλει το δεκάωρο, το μόνο που θα σκεφτεί η εν λόγω κοπέλα είναι να φιλήσει τα χέρια του. Δεν θα διαπραγματευτεί το άκαμπτο οκτάωρο όταν τρέμει το φυλλοκάρδι της.

Προκύπτει κανένα καλό για τους εργαζομένους από τις προτάσεις Λοβέρδου; Ασφαλώς. Οσοι δουλεύουν Σάββατο θα παίρνουν διπλό μεροκάματο, όπως ισχύει και τις Κυριακές. Κατά τα άλλα ο υπουργός απλώς νομιμοποιεί πρακτικές που υποβαθμίζουν τη δουλειά σε χόμπι. Λαμβάνει υπόψη την ιστορική συγκυρία: αν δεν στηρίξει τους εργοδότες, πολλές επιχειρήσεις θα κλείσουν. Ετσι λοιπόν νομιμοποιείται το σκλαβοπάζαρο, ήτοι η ενοικίαση ανθρώπων.

Οποιος δεν θέλει μπελάδες με προσλήψεις απευθύνεται στον διακινητή εργαζομένων και δίνει πακέτα παραγωγής, πακέτα υπηρεσιών.

Ετσι καλύπτονται τράπεζες, δημόσιες υπηρεσίες, μεγάλες εταιρείες, που δουλεύουν με δανεικό προσωπικό. Το νομοσχέδιο βάζει ρήτρα: οι σκλάβοι θα αμείβονται όπως και οι εργαζόμενοι του έμμεσου εργοδότη. Θα έχουν ΙΚΑ και όλα τα παρελκόμενα. Θα έχουν τα ίδια ωράρια. Αφελές ερώτημα: Τι κέρδος θα έχουν οι μεσάζοντες; Αν ο κ. Λοβέρδος προτίθεται να τους χτυπήσει έτσι, πλαγιομετωπικά, απορούμε: Γιατί δεν τους καταργεί μια και καλή;

Μία ακόμη πρόταση τίθεται εν αμφιβόλω. Οταν ο εργοδότης περιορίζει τη δραστηριότητά του, θα μπορεί να επιβάλει εκ περιτροπής απασχόληση αντί να καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας. Εν ολίγοις μπορεί να φάει τα λεφτά της αποζημίωσης των απολυμένων. Αντί να τους διώξει, τους υποχρεώνει τη μία ημέρα να δουλεύουν και την άλλη να κάθονται. Αναλόγως μειώνονται και οι αποδοχές. Η πρακτική αυτή ήδη εφαρμόζεται σε ορισμένους κλάδους, όπως σε αυτόν του μετάλλου, όπου είναι διαδεδομένο το τετραήμερο. Είκοσι πέντε μεγάλες επιχειρήσεις έχουν υιοθετήσει αυτό το εργασιακό μοντέλο. Οι τσέπες των βιομηχάνων φουσκώνουν, οι εργάτες ψωμολυσσάνε και η σοσιαλιστική κυβέρνηση έρχεται να υποστηρίξει την εκ περιτροπής εργασία και να συμβάλει στη διάδοσή της. Ας μην αρχίσουν τις συγκρίσεις, ότι τάχα μου και στη Γερμανία ή στην Ολλανδία γίνονται τα ίδια σε κλάδους που είναι σε κρίση ή σε επιχειρήσεις που βλέπουν τον τζίρο να μειώνεται κατά 30%. Στα σοβαρά κράτη επιδοτείται η πέμπτη ημέρα εργασίας και οι ρυθμίσεις αφορούν όσους βλέπουν τον κύκλο εργασιών να συρρικνώνεται. Στα καθ΄ ημάς προχωρούν σε περικοπές ελεύθερα κι ωραία ακόμη και υγιείς επιχειρήσεις. Η δε επιδότηση (κρίνοντας από παραδείγματα της κλωστοϋφαντουργίας) πάει υπέρ ανεγέρσεως επαύλεων.

Ας επανέλθουμε στο παράδειγμα της κοπέλας στο τυροπιτάδικο. Αν δουλεύει οκτάωρο, ο εργοδότης μπορεί να σπάσει τη βάρδια σε δύο κομμάτια. Θα πάει σαν άνθρωπος να κάνει τη σιέστα της και το απόγευμα ξανά στο πόστο. Δηλαδή θα είναι όλη μέρα στο πόδι. Και τι να κάνει, να ζητήσει μειωμένη εργασία; Για όσους δουλεύουν parttime δεν επιτρέπεται το σπαστό ωράριο. Για να αντεπεξέλθει στη σκληρότητα, η εν λόγω κοπέλα είχε βάλει στον τοίχο μια καρτ ποστάλ από το χωριό της. Ο μήνας των διακοπών λειτουργούσε σαν φάρμακο νηπενθές. Πάνε και οι διακοπές, κόβονται. Ο μαγαζάτορας δεν είναι υποχρεωμένος να δώσει την άδεια σερί. Μπορεί να τη σπάσει σε δεκαήμερα. Το μόνο που δεν προβλέπεται με το νομοσχέδιο είναι κάτι ανάλογο με το κατ΄ εξοχήν φεουδαρχικό δικαίωμα: Η εργαζόμενη να περνά την πρώτη νύχτα του γάμου της με το αφεντικό αντί του συζύγου της".

Κι αν είναι τρέλα, έχει τη μέθοδό της (*)

Γράφει στο σημερινό της άρθρο ατο "Βήμα" η κ. Κεζά:

"Καλά κάνουν και κλείνουν τους δρόμους οι αγρότες, διαφορετικά κανείς δεν θα γυρνούσε να τους κοιτάξει (πλην της κυρίας Κατερίνας Μπατζελή, που έχει αφιερώσει τη ζωή της στα λιπάσματα και στο θέρος). Αν δεν βγάλουν τα τρακτέρ στην εθνική οδό δεν έχουν καμία πιθανότητα να ασχοληθεί κανείς μαζί τους. Ορισμένοι βλέπουν τους αγροτοσυνδικάλες στις τηλεοράσεις και εξανίστανται. Δεν είναι δημοκρατία αυτή, να μην μπορείς να μετακινηθείς μέσα στην ίδια σου τη χώρα. Επιπλέον, λένε, γινόμαστε ρεζίλι διεθνώς.

Και το χειρότερο; Κινδυνεύει η οικονομία. Με αυτά τα μυαλά το απρόσκοπτο σούρτα φέρτα από νομό σε νομό γίνεται πιο σημαντικό από την επιβίωση του 7% του πληθυσμού. Η εικόνα της Ελλάδας στις ξένες αγορές ενδιαφέρει περισσότερο από τη ζωή των συνανθρώπων μας. Η αφηρημένη έννοια της «οικονομίας» γίνεται άγχος του καθενός. Ξεχνάμε το βασικό: όταν ανθεί η οικονομία, τη χαίρονται εκατό οικογένειες.

Ως κοινωνία έχουμε περιέλθει σε παράξενη αναισθησία, ολωσδιόλου αποδεκτή.

Γίνεται πορεία απολυμένων και το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι ότι σταματά η κυκλοφορία. Κλείνουν τα σχολεία και η ανησυχία των γονέων είναι πού θα αφήσουν τα παιδιά όχι ότι ο δάσκαλος δεν τα φέρνει βόλτα με τον ξερό μισθό. Μήπως χρειάζεται και ολίγη αλληλοϋποστήριξη μεταξύ επαγγελματικών ομάδων; Θα ήταν αποτελεσματικό ένα κοινό μέτωπο των καταφρονεμένων, που αποτελούν και την πλειονότητα. Ακούγεται πολύ κουκουεδίστικο αλλά αυτή είναι η αλήθεια: αγρότες, εργάτες, υπάλληλοι βράζουμε στο ίδιο καζάνι. Τα δύο κυβερνητικά κόμματα εντέχνως επιμερίζουν την οικονομική κρίση σε όλους. Ρίχνουν τώρα το βάρος στους αγρότες, οι οποίοι θεωρητικά κατακρημνίζουν την οικονομία. Στην πραγματικότητα από τον αποκλεισμό των δρόμων βγαίνουν χαμένοι οι λίγοι. Επί παραδείγματι: οι ιδιοκτήτες σουπερμάρκετ δεν θα παραλάβουν τα νωπά προϊόντα. Να μην ξεχνάμε ότι οι μεγαλομπακάληδες αύξησαν τις τιμές τους κατά 300% σε δέκα χρόνια και πληρώνουν τρεις και εξήντα τους υπαλλήλους. Γιατί συμμεριζόμαστε τη δική τους χασούρα αλλά γινόμαστε ανάλγητοι με τους αδυνάτους;

Υπάρχει το επιχείρημα ότι οι αγρότες το παρακάνουν. Κλείνουν τους δρόμους εθιμοτυπικά χωρίς να υπολογίζουν το δικό τους μερίδιο ευθύνης στην κατάντια τους. Η δική τους ευθύνη μάς ενδιαφέρει λιγότερο από την ευθύνη των κυβερνήσεων. Δεν εφαρμόστηκε ποτέ ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο παρά το γεγονός ότι τέτοια υπάρχουν. Η αγροτική πολιτική ήθελε πάντα να βγάλει τη χρονιά, με όποιο κόστος. Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε για την επόμενη ημέρα, με αποτελέσματα συχνά τραγελαφικά. Ξέρετε τι προέκυψε στις χωματερές του παρελθόντος, εκεί όπου θαβόταν το πλεόνασμα της παραγωγής;

Γίνονται γεωτρήσεις και αντί για νερό αναβλύζει πορτοκαλάδα. Δεν είναι ανέκδοτο, είναι το απτό αποτέλεσμα μιας αγροτικής πολιτικής χωρίς πρόβλεψη για το μέλλον. Είναι απόδειξη συνολικής ανικανότητας ότι εδώ και 30 χρόνια καταγράφονται τα ίδια προβλήματα, χωρίς να επιλύονται.

Οι αγρότες ζητούν μια μάλλον λογική εξασφάλιση του εισοδήματος- αλλιώς θα τα παρατήσουν και θα γίνουν υπάλληλοι στις μεγαλουπόλεις. Δεν μας συμφέρει να ερημώσει η ύπαιθρος".

Και το άρθρο καταλήγει:

"Θα αναγνωρίσουμε μια υπερβολή στις κινητοποιήσεις των αγροτών. Ετσι όμως γίνονται αποτελεσματικές οι διεκδικήσεις: με ικανή δόση τρέλας".

Εχουμε αναφέρει αρκετές φορές ότι η ανάπτυξη (για παράδειγμα, η αύξηση του ΑΕΠ) και η αποτελεσματικότητα (π.χ., σημείο επί της Καμπύλης Παραγωγικών Δυνατοτήτων) σε καμμία περίπτωση δεν εγγυάται την ισότητα. Καταλαβαίνω ότι, όταν κάποιος πένεται και πιστεύει ότι θα συνεχίσει να δυστυχεί, τότε θα αναζητήσει την ισότητα όλων στην απόγνωση. Ακόμη περισσότερο, είναι ίδιο των αξιών της εποχής η αναζήτηση της προσωπικής ευμάρειας ή της διασφάλισης των ατομικών κεκτημένων, ειδικά σε καιρούς κρίσης (όπως έγραφε ο Σεφέρης "ο άνθρωπος είναι μαλακός και διψασμένος σαν το χόρτο, άπληστος σαν το χόρτο, ρίζες τα νεύρα του κι απλώνουν~ σαν έρθει ο Θέρος προτιμά να σφυρίξουν τα δρεπάνια στ' άλλο χωράφι"). Πολλές φορές η διαμαρτυρία (με όποιους τρόπους εκδηλώνεται) δεν είναι παρά μια απαίτηση συνοχής και συναίσθησης. Θα ήθελα, όμως, να θέσω ένα ερώτημα: μήπως το ζητούμενο δεν είναι απλά το δίκαιο μοίρασμα μιας πίτας που μικραίνει, αλλά το πώς θα συμβάλλει ο καθένας μας στο να κάνουμε την πίτα μεγαλύτερη;

(*): και πάλι Σαίξπηρ στον τίτλο!

There is no such thing as a "small client", nor a "we're too big to care"

Πρόκειται για γενική αρχή του marketing: εάν μια επιχείρηση αρχίζει να μην ενδιαφέρεται για κάποιους "μικρούς" πελάτες της, ή όταν νοιώθει ότι είναι "αρκετά μεγάλη για να ασχοληθεί με τους μικρούς" τότε η ίδια η επιχείρηση έχει ξεκινήσει την συρρίκνωσή της και θα πληρώσει -τόσο βραχυπρόθεσμα, όσο και μακροπρόθεσμα- το τίμημα των λανθασμένων επιλογών της (τόσο σε επίπεδο εσόδων και κέρδους -όρα μικροοικονομική ανάλυση!- όσο και στα γενικότερα μεγέθη της).

Πέραν τούτου, οι περισσότερες συμφωνίες, είναι συμφωνίες αρχών. Οταν παραβιάζονται οι αρχές, τότε βλάπτεται το σύνολο των μερών και το κόστος του πλήγματος δύναται να είναι εξ' ίσου επιζήμιο για όλους. (Ο Θουκιδίδης, καταγράφοντας την έξοδο της Λέσβου από την πρώτη Αθηναϊκή Συμμαχία, αναφέρει τις αιτιάσεις των Λεσβίων: «την εμπιστοσύνη που στους άλλους εξασφαλίζει κυρίως η πραγματική φιλία, σ’ εμάς εξασφάλιζε ο φόβος και ήταν ο φόβος, και όχι η φιλία, που μας έκανε να μένουμε στην Συμμαχία». Και συνεχίζει: «Ούτε φιλία ανάμεσα σε ιδιώτες, ούτε συμμαχία μεταξύ πόλεων μπορεί να είναι σταθερή εάν δεν στηρίζεται σε κοινές αντιλήψεις για την εντιμότητα και τις άλλες αξίες της ζωής. Διότι, από τις διαφορές στις αντιλήψεις προέρχονται και οι διαφορές στην δράση». Το αποτέλεσμα ήταν μεν τραγικό για τους Λέσβιους, λόγω των αντιποίνων των Αθηναίων, όμως η διάλυση της Συμμαχίας αποδείχθηκε καταστροφική για την πόλη των Αθηναίων).

Επί του ζητήματος των αρχών και της συνοχής της Ευρωζώνης αναφέρεται και το άρθρο του κ. Καρακούση στο σημερινό (29/1/2010) "Βήμα". Διαβάζουμε:

"Πέρα από τον Τρισέ

Oι κρίσεις συνήθως είναι αποκαλυπτικές. Φανερώνουν προβλήματα, αδυναμίες, παράδοξα, αλλά και τη μεροληψία των ειδικών, όπως και των κανόνων την ανεπάρκεια.

Η χρηματοπιστωτική κρίση, για παράδειγμα, ήλθε ως αποτέλεσμα της κερδοσκοπικής παράνοιας που κατέλαβε τα πιο καλοπληρωμένα στελέχη των μεγαλύτερων τραπεζών και των ισχυρότερων επενδυτικών οίκων του κόσμου.

Το παράδοξο είναι ότι παρά τις συνέπειες, παρά το κόστος που ανέλαβαν χώρες και κυβερνήσεις, ο ίδιος κερδοσκοπικός κύκλος συνεχίζει να ορίζει με τις επιλογές και τις τζογαδόρικες κινήσεις του τον κόσμο.

Είναι δε εξωφρενικό το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις που εξάντλησαν τους φορολογουμένους με τα πακέτα βοήθειας δεν μπορούν ακόμη να επιβάλουν ούτε τους ελάχιστους των κανόνων σε αυτόν τον τόσο προβληματικό κύκλο της απόλυτης σπέκουλας.

Ειδικώς στην Ευρώπη τα πράγματα φαίνεται να έχουν εντελώς ξεφύγει. Ολη η ευρωπαϊκή πολιτική μοιάζει απολύτως υποταγμένη και καθοδηγούμενη από τις δυνάμεις της σπέκουλας και της κερδοσκοπίας. Η πολιτική Ευρώπη είναι εντελώς ανύπαρκτη. Πολιτικά μέτρα δεν συζητούνται στη Γηραιά Ηπειρο, όλα είναι υποταγμένα στον «ζουρλομανδύα» του Μάαστριχτ, ο νομισματικός κανόνας όπως και η αρχή του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού παραμένουν εν ισχύι, παρ΄ ότι τα ελλείμματα καλπάζουν, τα χρέη διογκώνονται και η ανεργία πληγώνει τις ευρωπαϊκές κοινωνίες.

Το πλέον εξωφρενικό είναι ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η κεντρική τράπεζα όλων των ευρωπαϊκών χωρών, συνεχίζει να ετεροκαθορίζεται από τους οίκους αξιολόγησης, από αυτούς τους ευτελισμένους και μονολιθικούς οργανισμούς που στον καιρό της κρίσης έδιναν πιστοποιητικά ΑΑΑ σε τράπεζες και επενδυτικά σύνολα λίγο προτού πτωχεύσουν. Επιτρέπει ακόμη και σε τούτες τις συνθήκες να ορίζει τη στάση της απέναντι στις χώρες-μέλη της ευρωζώνης από τις αξιολογήσεις αυτών των οργανισμών.

Το χειρότερο είναι ότι η πολιτική Ευρώπη, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, ακόμη και η δική μας κυβέρνηση, δεν αντιδρούν, αποδέχονται μοιρολατρικά κανόνες που επιβλήθηκαν σε άλλες εποχές, τότε που οι Γερμανοί νόμιζαν ότι χτίζουν για την υπόλοιπη Ευρώπη τον κανόνα του σκληρού μάρκου.

Αυτή η εποχή έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Το διακύβευμα πλέον είναι απείρως μεγαλύτερο από μια πιθανή ελεγχόμενη ελληνική κατάρρευση. Αφορά το πολιτικό στοίχημα της ΟΝΕ, το ίδιο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα απειλείται και προφανέστατα η λύση δεν μπορεί παρά να είναι πολιτική, μακριά από δόγματα και αγκυλώσεις των τεχνικών της εξουσίας και του χρήματος".

Στο εν λόγω άρθρο τίθενται μια σειρά ζητημάτων όπως το Πρόγραμμα Σταθερότητας, οι γενικοί άξονες της Ενωσης (με τις συμφωνίες του Μάαστριχτ, αλλά και αυτές τις Λισαβόνας), οι εταιρίες αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, τα μέτρα στήριξης των οικονομιών, κ.τ.λ.
Κοινώς, μας περιμένει...πολλή ανάλυση εντός του Τμήματος.

Σταθερότητα ή ανάπτυξη;

Ο κ. Paul Krugman, στο blog του των New York Times, στις 26/1 δημοσίευσε άρθρο του σχετικά με την ανανέωση της θητείας του προέδρου της Κεντρικής Τράπεζας των Η.Π.Α. (Federal Reserve, ή απλά FED). Τα κυριότερα σημεία του άρθρου αναδημοσιεύτηκαν και σε Ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Διαβάζουμε, λοιπόν:

"Ενας Ρεπουμπλικανός κέρδισε την έδρα του γερουσιαστή Κένεντι στην Πολιτεία της Μασαχουσέτης- και ξαφνικά δεν είναι ξεκάθαρο αν η Γερουσία θα επικυρώσει την ανανέωση της θητείας του Μπεν Μπερνάνκι στην ηγεσία της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας. Αυτό δεν είναι τόσο παράξενο όσο ακούγεται, καθώς η Ουάσιγκτον αντιλήφθηκε ξαφνικά την οργή των πολιτών σχετικά με την οικονομική πολιτική που έβγαλε τις μεγάλες τράπεζες από τη δύσκολη θέση, αλλά απέτυχε να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας. Ο κ. Μπερνάνκι έχει γίνει σύμβολο αυτής της πολιτικής.

Προσωπικά, τρέφω μεγάλο θαυμασμό για τον κ. Μπερνάνκι, τόσο ως πολιτικό όσο και για τον τρόπο με τον οποίον αντιμετώπισε τη χρηματοπιστωτική κρίση. Παρ΄ όλα αυτά, οι επικριτές του έχουν ισχυρά επιχειρήματα. Εν τέλει, είμαι υπέρ του επαναδιορισμού του, αλλά μόνον διότι η απόρριψή του θα κάνει χειρότερες και όχι καλύτερες της πολιτικές της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας.

Ο κ. Μπερνάνκι είναι ένας εξαίρετος οικονομολόγος. Από την άνοιξη του 2008 ως την άνοιξη του 2009 η ακαδημαϊκή του εμπειρία και ο ρόλος του στη διαμόρφωση πολιτικών συνδυάστηκαν άψογα, μιας και χρησιμοποίησε επιθετικές, ανορθόδοξες τακτικές για να αναχαιτίσει μια δεύτερη Μεγάλη Υφεση.

Δυστυχώς υπάρχουν και άλλα να ειπωθούν. Προτού ξεσπάσει η κρίση, ο κ. Μπερνάνκι ήταν κατά πολύ ένας συμβατικός αξιωματούχος της κεντρικής τράπεζας, ο οποίος συμμετείχε πλήρως στον εφησυχασμό του οργανισμού. Ακόμη χειρότερα, αφότου έληξε η οξεία φάση της κρίσης, επέστρεψε αμέσως σε αυτή τη δεσπόζουσα αντίληψη. Για άλλη μία φορά, η κεντρική τράπεζα εφησυχάζει επικίνδυνα και, για άλλη μία φορά, ο κ. Μπερνάνκι μοιάζει να συμμερίζεται αυτόν τον εφησυχασμό.

Ας εξετάσουμε δύο ζητήματα, τη χρηματοπιστωτική μεταρρύθμιση και την ανεργία.

Τον περασμένο Ιούλιο ο κ. Μπερνάνκι αντιτάχθηκε σε μια σημαντική μεταρρυθμιστική πρόταση: τη δημιουργία μιας νέας υπηρεσίας χρηματοπιστωτικής προστασίας των καταναλωτών. Προέτρεψε το Κογκρέσο να διατηρήσει την παρούσα κατάσταση, σύμφωνα με την οποία η προστασία του καταναλωτή από άδικες χρηματοοικονομικές πρακτικές εμπίπτει στη δικαιοδοσία της κεντρικής τράπεζας.

Το ζήτημα όμως έγκειται στο ότι, κατά την περίοδο που οδήγησε στην κρίση, ενώ οι χρηματοοικονομικές υπερβάσεις σε βάρος των καταναλωτών ανθούσαν, η κεντρική τράπεζα δεν έκανε τίποτε. Συγκεκριμένα αγνόησε προειδοποιήσεις σχετικά με τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου (subprimes). Προκάλεσε λοιπόν έκπληξη όταν στον απολογισμό του ο κ. Μπερνάνκι δεν παραδέχτηκε την αποτυχία του, δεν εξήγησε γιατί συνέβη αυτό και δεν παρείχε κανέναν λόγο για να πιστέψουμε ότι η κεντρική τράπεζα θα λειτουργήσει διαφορετικά στο μέλλον. Το μήνυμά του συμπυκνώνεται στη φράση: «Ξέρουμε τι κάνουμε, εμπιστευτείτε μας».

Οσον αφορά το ζήτημα της ανεργίας, η οικονομία μπορεί να μην κατέρρευσε αλλά είναι σε άθλια κατάσταση. Οι άνεργοι είναι έξι φορές περισσότεροι από τις κενές θέσεις εργασίας. Ο κ. Μπερνάνκι δεν περιμένει καμία βελτίωση της κατάστασης σύντομα. Τον περασμένο μήνα παραδέχτηκε ότι ο ρυθμός μείωσης του δείκτη της ανεργίας θα είναι «μικρότερος από αυτόν που θα επιθυμούσαμε». Τι προτείνει λοιπόν για να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας;

Τίποτε. Ο κ. Μπερνάνκι ουδόλως υπαινίχθηκε ότι νιώθει την ανάγκη να υιοθετηθούν πολιτικές που θα μειώσουν γρηγορότερα την ανεργία. Αντιθέτως, αντέδρασε στις προτάσεις για περαιτέρω δράση της κεντρικής τράπεζας με στερεότυπες εκφράσεις. Είναι σκληρό αλλά αληθές να πούμε ότι λειτουργεί λες και «η αποστολή εξετελέσθη» τώρα που διασώθηκαν οι μεγάλες τράπεζες. Τι έχει συμβεί; Πιστεύω ότι ο κ. Μπερνάνκι, όπως πολλοί άνθρωποι που συνεργάζονται στενά με τον χρηματοοικονομικό τομέα, κατέληξε να βλέπει τον κόσμο με τα μάτια τραπεζίτη. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για τον αμερικανό υπουργό Οικονομικών Τίμοθι Γκάιτνερ και για τον κορυφαίο οικονομολόγο της κυβέρνησης Ομπάμα, τον Λάρι Σάμερς.

Με βάση αυτά τα δεδομένα, γιατί να μην απορρίψουμε τον κ. Μπερνάνκι; Υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι με τις πνευματικές ικανότητες και τη δυνατότητα διαμόρφωσης πολιτικών για να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο. Κάθε καλή εναλλακτική λύση για τη θέση, όμως, θα αντιμετώπιζε λυσσαλέα αντίσταση στη Γερουσία, ενώ η επιλογή μιας κακής εναλλακτικής θα είχε πραγματικά φρικτές επιπτώσεις για την οικονομία.

Επιπροσθέτως οι αποφάσεις για τις πολιτικές της κεντρικής τράπεζας λαμβάνονται ύστερα από ψηφοφορία μιας επιτροπής ατόμων. Και ενώ ο κ. Μπερνάνκι μοιάζει να ασχολείται ανεπαρκώς με την ανεργία και υπερβολικά με τον πληθωρισμό, πολλοί από τους συναδέλφους του είναι χειρότεροι από εκείνον. Η αντικατάστασή του με κάποιον λιγότερο καταξιωμένο, λιγότερο ικανό να επηρεάζει τον διάλογο στο εσωτερικό της χώρας, θα έδινε μεγαλύτερη δύναμη στα γεράκια του πληθωρισμού και θα έβλαπτε ακόμη περισσότερο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Αν ο κ. Μπερνάνκι διοριστεί εκ νέου, εκείνος και οι συνάδελφοί του πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι αυτό που θεωρούν επιτυχημένη πολιτική είναι στην πραγματικότητα αποτυχημένη πολιτική. Αποφύγαμε μια δεύτερη Μεγάλη Υφεση, αλλά αντιμετωπίζουμε ένα τεράστιο ποσοστό ανεργίας, μιας ανεργίας που θα καταστρέψει τις ζωές εκατομμυρίων Αμερικανών τα επόμενα χρόνια. Είναι καθήκον της κεντρικής τράπεζας να κάνει ό,τι μπορεί για να σταματήσει αυτή την καταστρεπτική διαδικασία".

Οι προβληματισμοί του νομπελίστα (και ικανότατου αναλυτή) κ. Krugman επεκτείνονται σε ζητήματα πέραν της επανεκλογής του προέδρου της FED. Μεγάλο ζητούμενο: οι όποιες αποφάσεις μακροοικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ θα καθορίσουν εάν θα υπάρχει στροφή σε πολιτικές σταθερότητας ή ανάπτυξης (και με ποιούς όρους), όχι μόνο για τις ΗΠΑ, αλλά για τις χώρες της Ευρωζώνης, της Ευρωπαϊκής Ενωσης, την Ιαπωνία, τις "ανερχόμενες" δυνάμεις (BRIC: αρτικόλεξο "της μόδας", από τα αρχικά των χωρών Brazil, Russsia, India, China. Τα εισαγωγικά τοποθετήθηκαν διότι η Κίνα έχει πάψει να θεωρείται ανερχόμενη δύναμη. Είναι απλά "δύναμη"), αλλά και τις αναπτυσσόμενες χώρες. Κοινώς, όλη την υφήλιο.

Το θέμα θα αναλυθεί και εντός του Τμήματος

Αυξημένο επιτόκιο ομολόγων σημαίνει αυξημένο επιτόκιο παντού

Εχουμε αναφερθεί πολλές φορές για τον ρόλο του χρήματος (τόσο της ποσότητας, όσο και του κόστους του) σε μια οικονομία. Ετσι, καταλαβαίνουμε τις επιπτώσεις που θα επιφέρει η αύξηση των επιτοκίων στην Ελληνική οικονομία. Σε αυτό το θέμα αναφέρεται το άρθρο του "Βήματος":

" «Καμπανάκι» για αύξηση επιτοκίων και βαθύτερη ύφεση

Σήμα κινδύνου ότι η κρίση δανεισμού που περνά το Ελληνικό Δημόσιο- αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα με μέτραθα εξαπλωθεί σε όλη την οικονομία (τράπεζες και επιχειρήσεις) εξέπεμψε χθες ο υφυπουργός Οικονομικών κ. Φ. Σαχινίδης. Ο φόβος να μπούμε σε κύκλο ανόδου του κόστους χρήματος για όλους είναι πλέον ορατός και, όπως ομολόγησε ο υφυπουργός αρμόδιος για το χρέος, «η κρίση που βιώνουμε σήμερα είναι αποτέλεσμα της έλλειψης αξιοπιστίας στο εξωτερικό, αλλά και του ελλείμματος δημοσιονομικής προσαρμογής των προηγούμενων χρόνων». Στην τραπεζική αγορά, τα επιτόκια ανεβαίνουν στις προθεσμιακές καταθέσεις, ενώ προβληματισμός υπάρχει στις επιχειρήσεις καθώς τα νέα δάνεια δίδονται με το σταγονόμετρο και με «τσιμπημένα» επιτόκια. Σε χθεσινές δηλώσεις του ο κ. Σαχινίδης υποστήριξε ότι «αυτό που μας ενδιαφέρει αυτή τη στιγμή είναι να διασφαλίσουμε μέσα από την υλοποίηση του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης ότι οι αγορές θα μας αντιμετωπίζουν ευνοϊκότερα στις επόμενες πρωτοβουλίες μας». Ο ίδιος εξήγησε ότι ως και την ημέρα κατάθεσης του Προγράμματος οι αγορές αξιολογούσαν περισσότερο προθέσεις και δηλώσεις και λιγότερο ένα κείμενο-οδηγό για τα επόμενα τρία χρόνια.

« Αυτή τη στιγμή έχουμε πάρει δύο πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες. Επιλέξαμε ένα πρόγραμμα εμπροσθοβαρές, δηλαδή είπαμε ότι η προσαρμογή δεν θα γίνει μέσα σε τέσσερα χρόνια αλλά θα γίνει μέσα σε τρία χρόνια - και αυτό θεωρώ ότι είναι ουσιώδες γιατί έτσι δείξαμε ποια είναι η πολιτική διάθεση- και ταυτόχρονα φροντίσαμε να έχουμε και ένα ισορροπημένο μείγμα δημοσιονομικής προσαρμογής που δίνει περίπου το ίδιο βάρος στην περικοπή των δαπανών και στην αύξηση των φορολογικών εσόδων, προκειμένου να πετύχουμε τους στόχους μας για την πρώτη χρονιά που είναι και η μείωση του ελλείμματος κατά 4% » συμπλήρωσε ο υφυπουργός Οικονομικών.

Κατά τον κ. Σαχινίδη, υποχώρηση των αποδόσεων- των spreads- θα υπάρξει αν καταγραφούν οριακές ή μηδενικές αποκλίσεις στην εκτέλεση του προϋπολογισμού των πρώτων μηνών. Σε αυτή την περίπτωση οι αγορές θα κατανοήσουν ότι « αυτή η κυβέρνηση πραγματικά είναι συνεπής στις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει και αυτό θα οδηγήσει εκ των πραγμάτων και σε μια μείωση του περιθωρίου επιτοκίων ».

Ο υπουργός επίσης είπε: « Αυτό που θέλουμε είναι να διευκολύνουμε τη δημοσιονομική μας προσπάθεια, για να σταθεί ξανά η οικονομία στα πόδια της. Θέλουμε η οικονομία να αρχίσει να κινείται θετικά. Κάτι το οποίο στερηθήκαμε το 2009 και ενδεχομένως θα βρεθούμε οριακά κοντά στο μηδέν το 2010. Γιατί μόνο αν η οικονομία αρχίσει να αναπτύσσεται θα έχουμε τη δυνατότητα να πετύχουμε τη δημοσιονομική προσαρμογή χωρίς να αντιμετωπίσουμε προβλήματα ».

Σε σχέση με τον τραπεζικό κλάδο, ανέφερε ότι η δυνατότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων να αντλήσουν ρευστότητα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αλλά και από τους καταθέτες δεν είναι απεριόριστη. Ως εκ τούτου όταν αναγκάζονται να καταφύγουν στις διεθνείς κεφαλαιαγορές για να χρηματοδοτήσουν την πιστωτική επέκταση, τότε το κόστος για τις τράπεζες αυξάνεται. « Αυτή η αύξηση του κόστους άντλησης των κεφαλαίων ουσιαστικά αν συνεχίσει και προχωρήσει ανοδικά, καταλαβαίνετε ότι θα έχει επιπτώσεις και στο κόστος με το οποίο οι τράπεζες διοχετεύουν τα κεφάλαιά τους μέσα στην οικονομία » πρόσθεσε ο υπουργός.

Στους τραπεζικούς κύκλους η ανησυχία είναι μεγάλη, διότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αρχίσει να περιορίζει τη ρευστότητα, ενώ κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αν την άνοιξη οι συνθήκες της ευρω-οικονομίας θα της επιτρέπουν να διατηρεί τα επιτόκια του ευρώ στο ιστορικά χαμηλό επιτόκιο του 1%.

Ο κ. Σαχινίδης, τέλος, επανέλαβε την κυβερνητική απόφαση για τις περικοπές στα επιδόματα των δημοσίων υπαλλήλων, τονίζοντας ότι η χώρα διαθέτει ένα συγκεκριμένο πόσον να διανείμει, το οποίο είναι της τάξεως των 5-6 δισ. ευρώ. « Αυτά λοιπόν θα τα μειώσουμε κατά 10%. Δεν διευκρινίσαμε πώς ακριβώς θα γίνει αυτή η περικοπή γιατί θέλουμε να προλάβουμε να μη γίνει κατά έναν τρόπο που πραγματικά θα δημιουργήσει προβλήματα, καθώς μέσα στο Δημόσιο υπάρχουν και άτομα που έχουν πάρα πολύ χαμηλή αμοιβή» συμπλήρωσε σχετικά, τονίζοντας ότι «αυτή τη στιγμή, λοιπόν, όλοι όσοι επικαλούνται αριθμούς και λένε ότι θα μειωθεί ο μισθός μας κατά το άλφα ή βήτα ποσόν, δεν ξέρω πώς ακριβώς έχουν βγάλει αυτά τα μεγέθη, αλλά σίγουρα δεν προκύπτουν από κάποια επεξεργασία ». Κανείς, όμως, δεν είναι βέβαιος αν οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης επαρκούν για να αντιμετωπισθεί η παρούσα κρίση κι αν οι θυσίες που πρέπει να γίνουν θα είναι μεγαλύτερες".

Ο πίθος των Δαναΐδων και η μέρα της μαρμότας

Διαβάζουμε στην σημερινή "Απογευματινή":

"Εβδομήντα δισεκατομμύρια ευρώ θα έχουν διατεθεί για την ελληνική γεωργία από ευρωπαϊκούς πόρους μέχρι τα τέλη του 2013. Από αυτά, τα εξήντα, περίπου, δισεκατομμύρια αφορούν την περίοδο από το 1986 έως και το 2009".

Ακριβώς έναν χρόνο πίσω, οι εφημερίδες έγραφαν και πάλι άρθρα για τα μπλόκα. Ενα ενδεικτικό άρθρο, από την "Ελευθεροτυπία" της 31ης Ιανουαρίου 2009:

"Ποιο το μέλλον της γεωργίας μας

Τα μπλόκα των αγροτών αποχωρούν σιγά σιγά, οι δρόμοι ανοίγουν και οι δύο πρωταγωνιστές της κρίσης πανηγυρίζουν ότι νίκησαν. Η κυβέρνηση, γιατί τελειώνει μια κινητοποίηση χωρίς μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό κόστος συγκριτικά με το ύψος των αιτημάτων, και οι αγρότες γιατί «πήραν» σε ορισμένες περιπτώσεις περισσότερα απ' ό,τι ζητούσαν και σε άλλες πήραν χρήματα που δεν περίμεναν.

Από τη δεύτερη ημέρα των κινητοποιήσεων, όταν εξαγγέλθηκε η χορήγηση των 500 εκατ. ευρώ, έγινε φανερό ότι δεν υπήρχαν αιτήματα άμεσης ικανοποίησης. Το κύριο αίτημα για την αναπλήρωση του χαμένου εισοδήματος για το 2008 είχε ικανοποιηθεί.

Τα αγροτικά μπλόκα έφεραν στο προσκήνιο τη νέα γενιά αγροτοσυνδικαλιστών, που φιλοδοξεί να «συνταξιοδοτήσει» γνωστούς αγροτοπατέρες.

Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της κινητοποίησης, η ελληνική γεωργία -και οι Ελληνες αγρότες- είναι εδώ με τα προβλήματά της και τις αγωνίες της για το μέλλον. Μια σειρά προβλήματα που ακροθιγώς αναφέρθηκαν στα διάφορα μνημόνια των αγροτικών αιτημάτων.

Με ένα γερό «επίδομα ανεργίας» δεν λύνεται κανένα αγροτικό πρόβλημα και απλά θέτει προϋποθέσεις για δυναμικότερες κινητοποιήσεις τον ερχόμενο χρόνο.

Τα προβλήματα που έχει σήμερα η γεωργία μπορούν να συγκεντρωθούν σε δύο μεγάλα κεφάλαια. Το πρώτο είναι ότι δεν παράγουμε και το δεύτερο είναι ότι δεν ξέρουμε να πουλάμε. Αναλυτικά, τα στοιχεία σ' αυτές τις ενότητες προβλημάτων είναι τα εξής:

* Το μεγάλο πρόβλημα με αλυσιδωτές συνέπειες είναι ότι δεν παράγουμε. Η ελληνική γεωργία δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη διατροφή του ελληνικού λαού. Η χώρα έχασε την αυτάρκειά της στα σιτηρά εκεί γύρω στο 2000.

Μια αυτάρκεια που είχε εξασφαλίσει για πρώτη φορά στην ιστορία της το 1957 (σιτάρκεια) και το 1985 στο καλαμπόκι. Σήμερα, για εισαγωγές σιτηρών πληρώνουμαι κάθε χρόνο 100 εκατ. ευρώ.

Μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα στην κτηνοτροφία. Για εισαγωγές κρέατος, γάλακτος, τυριών δαπανούμε κάθε χρόνο γύρω στο ένα δισ. ευρώ, σχεδόν περισσότερα απ' ό,τι δίνουμε για εισαγωγές πετρελαίου. Εισάγουμε όσπρια, φρούτα και λαχανικά, ψάρια.

Η έλλειψη παραγωγής έχει σημαντική επίπτωση στο ισοζύγιο. Το 2008, το έλλειμμα στο εμπορικό αγροτικό ισοζύγιο έφτασε τα 4 δισ. ευρώ. Στα 4 δισ. ευρώ υπολογίζεται και η αξία της γεωργικής παραγωγής, συμπεριλαμβανομένων των επιδοτήσεων. Δηλαδή, η ελληνική γεωργία παράγει το ένα τρίτο των προϊόντων για τη διατροφή των Ελλήνων και τα δύο τρίτα εισάγονται. Υπάρχει βέβαια και η εγκατάλειψη λόγω ΚΑΠ δυναμικών καλλιεργειών, όπως καπνά, τεύτλα, βιομηχανική ντομάτα κ.ά.

* Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν πουλάμε. Εχουμε μοναδικά προϊόντα, έχουμε ποιοτικά προϊόντα και δεν μπορούμε να τα πουλήσουμε. Είναι απαράδεκτο να πουλάμε το εξαιρετικά παρθένο λάδι δύο ευρώ το κιλό χύμα στους Ιταλούς και αυτοί, αφού το συσκευάσουν, να το μεταπωλούν 20 και 30 ευρώ το κιλό. Το ίδιο συμβαίνει με το κρασί (πουλάμε μούστο με ένα ευρώ και ως κρασί πουλιέται 15-20 και 30 ευρώ το μπουκάλι). Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τα σταφύλια, τις σταφίδες (από παραγωγή 120.000 τόν. το 1990, σήμερα δεν παράγουμε ούτε 35.000 τόν.), τα σύκα, το βαμβάκι. Συμπερασματικά, το πρόβλημα της ελληνικής γεωργίας συνοψίζεται στο ότι δεν παράγουμε και όσα παράγουμε δεν μπορούμε να τα πουλήσουμε.

Το ερώτημα βέβαια είναι τι μπορεί να γίνει. Υπάρχουν λύσεις και προοπτικές; Είναι σίγουρο ότι ακόμη υπάρχουν λύσεις. Απαιτείται ένας προγραμματισμός για το τι μπορούμε να καλλιεργήσουμε (εθνική στρατηγική με πολιτικές). Απαιτείται συνεργασία και κυρίως ενημέρωση των αγροτών.

Κυρίαρχο θέμα είναι η επανίδρυση των συνεταιρισμών και η χάραξη μιας πολιτικής μάρκετινγκ. Είναι απαράδεκτο τα πολυεθνικά σουπερμάρκετ να μην πουλάνε ελληνικά προϊόντα, αλλά προϊόντα της χώρας προέλευσής τους.

Ν' αποφασιστεί ότι γεωργία χωρίς στήριξη και επιδοτήσεις δεν γίνεται. Και μετά να καθοριστεί πού θα δοθούν ενισχύσεις και ποια γεωργία θα ενισχύσουμε".


Επίσης, εαν πηγαίναμε ακριβώς ένα έτος πίσω (1η Φεβρυαρίου 2009) , θα διαβάζαμε:

" Η αρμόδια Επίτροπος Γεωργίας κ. Μπόελ ανακοίνωσε ότι από το 1995 έως σήμερα (δηλαδή τις αρχές του 2009!) η Ελλάδα πληρώσει 1,3 δισ. ευρώ πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Ενωση".

Επίσης, θα διαβάζαμε σε άρθρο της "Καθημερινής":

"Σπατάλη χωρίς προοπτική, μέτρα και αποφάσεις χωρίς σχεδιασμό, διευθετήσεις εν θερμώ, είναι η «πολιτική» που ακολουθείται στη γεωργία, αφού εδώ και περισσότερο από δύο δεκαετίες οι εκάστοτε κυβερνήσεις προκρίνοντας τα μικροκομματικά οφέλη σε σχέση με την πραγματική ανάπτυξη της αγροτικής οικονομίας ρίχνουν εκατομμύρια ευρώ σε ένα βαρέλι χωρίς πάτο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι 13 περιφερειακές μελέτες για την αναδιάρθρωση της αγροτικής παραγωγής που εκπονήθηκαν έτσι ώστε η ελληνική αγροτική οικονομία να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και της συνεπαγόμενης μείωσης των επιδοτήσεων.

Οι συγκεκριμένες μελέτες προκηρύχθηκαν το 2006 -δηλαδή 2 χρόνια μετά την ψήφιση της νέας ΚΑΠ-, στοίχισαν 2 εκατομμύρια ευρώ, παραδόθηκαν στο τέλος του 2007, παρουσιάστηκαν με τυμπανοκρουσίες και από τότε αγνοείται η τύχη τους. Ετσι, ενώ βαδίζουμε πλέον για την αναθεώρηση του 2013 η Ελλάδα δεν διαθέτει σενάριο αντιμετώπισης… της προηγούμενης αλλαγής.

Δύο χρόνια μετά την ψήφιση της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (2003 και 2004) στα τέλη του 2005 προκηρύχθηκαν 13 μελέτες (μία ανά περιφέρεια) για την αντιμετώπιση των συνεπειών της νέας ΚΑΠ στην ελληνική γεωργία το συνολικό κόστος των οποίων αγγίζει τα 1,9 εκατομμύρια ευρώ. Στο τέλος του 2007 οι μελέτες παραδόθηκαν, για να μπουν στο συρτάρι μαζί με πολλές άλλες που έχουν κατά καιρούς εκπονηθεί. Τι και αν η μελέτη για τη Θεσσαλία, για παράδειγμα, συνιστά παραγωγή βιολογικών προϊόντων, αναδιάρθρωση των καλλιεργειών βάμβακος ή μετατροπή της καλλιέργειας σιτηρών σε βιολογικές με παράλληλη ανάπτυξη μονάδων παρασκευής βιολογικών αλεύρων ή παραγωγή βιοκαυσίμων για τοπική κατανάλωση; Οι αγρότες καλλιέργησαν και φέτος τα ίδια παλαιά «παραδοσιακά» προϊόντα -το χειρότερο- με τον ίδιο παλαιό «παραδοσιακό» τρόπο. Αφθονο νερό και λιπάσματα σε μια περιοχή που υποφέρει περιβαλλοντικά.

Η αντίστοιχη μελέτη για τη δυτική Ελλάδα (Αχαΐα, Ηλεία, Αιτωλοακαρνανία) ενδεικτικά προτείνει εκτός των άλλων την ανάπτυξη της βιολογικής κτηνοτροφίας. Στη χώρα μας όμως ο τρόπος που είναι διαρθρωμένο το σύστημα διάθεσης του βιολογικού κρέατος έτσι και αλλιώς καθιστά αδύνατο να φτάσει το τελικό προϊόν στην αγορά, οπότε μάλλον δεν έχει νόημα...

Οι συγκεκριμένες μελέτες, όπως παραδέχονται ακόμα και στελέχη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, έγιναν για τα μάτια του κόσμου. Πρακτικά τα πράγματα συνεχίζουν όπως και πριν. Απανωτά πρόστιμα για κακοδιαχείριση επιδοτήσεων…

Εκτός από τους κοινοτικούς καταλογισμούς υπάρχει επίσης το ζήτημα του ποιος λαμβάνει επιδότηση και με ποιους όρους. Η χώρα μας προς το παρόν, παρά το γεγονός ότι υπάρχει ανάλογη ευρωπαϊκή νομοθεσία, δεν δημοσιοποιεί τα στοιχεία εκείνων που λαμβάνουν επιδοτήσεις, εγείροντας σειρά ερωτημάτων. Παράλληλα στις 17 Ιουλίου του 2008 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα επιβάλει περικοπή των πληρωμών κατά 10% προς την Ελλάδα για τις στρεμματικές ενισχύσεις και τα μέτρα ενισχύσεων αγροτικής ανάπτυξης, λόγω των συνεχιζόμενων ελλείψεων στο εθνικό σύστημα ελέγχου για το ΟΣΔΕ.

Η επίτροπος κ. Μάριαν Φίσερ Μπόελ στην ανακοίνωσή της αναφέρει: «Το σύστημα Αναγνώρισης Αγροτεμαχίων (ΣΑΑ) είναι αναποτελεσματικό λόγω παρωχημένων και ανακριβών δεδομένων». Η περικοπή των επιδοτήσεων προς το παρόν έχει αναβληθεί, ενώ σύμφωνα με το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης το σύστημα επικαιροποιήθηκε. Ωστόσο, προς το παρόν δεν έχει διευκρινιστεί πώς θα λειτουργήσει φέτος το ΟΣΔΕ..

Ολα τα τελευταία χρόνια έχουν εισρεύσει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στην αγροτική οικονομία - ευρωπαϊκά ή εθνικά κονδύλια, τυπικές ή άτυπες ενισχύσεις- χωρίς όμως να γίνουν πραγματικές επενδύσεις που θα έλυναν τα χρόνια προβλήματα, θα έκαναν την ελληνική γεωργία περισσότερο ανταγωνιστική και τους Ελληνες αγρότες λιγότερο εξαρτημένους από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Οπως φαίνεται, όμως, αυτό δεν είναι το ζητούμενο".

Θυμάμαι μια ανάλυση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών με τίτλο: "Επιδοτήσεις: Κάποιες είναι στρεβλές", όπου, μεταξύ άλλων, αναφέρετονται τα εξής:

"Οι στρεβλές επιδοτήσεις αυξάνουν τις οικονομικές υποχρεώσεις του κράτους και οδηγούν σε υψηλότερους φόρους, υψηλότερες τιμές και αύξηση του δημόσιου ελλείμματος. Οι επιδοτήσεις, ιδιαίτερα του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού, υποσκάπτουν τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς και δεν ευνοούν την τεχνολογική πρόοδο γιατί οι επιδοτούμενοι δεν έχουν κίνητρο για καινοτομική δραστηριότητα προς περισσότερο αποδοτικές και περιβαλλοντικά φιλικές τεχνολογίες και πρακτικές (π.χ. εξοικονόμησης ενέργειας, υλικών και χρόνου, προστασίας περιβάλλοντος).

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των στρεβλών επιδοτήσεων απορρέουν από τις μεταβολές που επιφέρουν στα πρότυπα παραγωγής ή κατανάλωσης και στην τεχνολογική πρόοδο όταν δεν εφαρμόζονται μέτρα προστασίας περιβάλλοντος. Επιδοτήσεις που μειώνουν το λειτουργικό κόστος παραγωγής (π.χ. ενέργειας, νερού, πρόσβασης σε φυσικούς πόρους) ουσιαστικά αμείβουν τον ρυπαίνοντα, δεν βοηθούν να «εσωτερικευθεί» το κόστος της περιβαλλοντικής βλάβης και ευνοούν πρακτικές καταστροφικές για το περιβάλλον. Έτσι το κόστος άμβλυνσης και αποκατάστασης της βλάβης μεταφέρεται στο σύνολο της κοινωνίας. Τεχνητά χαμηλές τιμές (επιδοτούμενων) προϊόντων δεν αντανακλούν το κόστος παραγωγής και κατανάλωσης και τη σπανιότητα των πόρων, ευνοούν την υπερπαραγωγή και την υπερκατανάλωση και οδηγούν σε υποβάθμιση των πόρων και περιβαλλοντική βλάβη.

Η περιβαλλοντική υποβάθμιση συχνά ωθεί σε υιοθέτηση περιβαλλοντικά ακατάλληλων πρακτικών που επιλέγονται είτε σαν στρατηγική επιβίωσης (σε περιπτώσεις παρατεταμένης φτώχειας) είτε σαν επιλογή με άμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. πωλήσεις γης για οικιστική και τουριστική ανάπτυξη). Με τον τρόπο αυτό, καταστρέφεται το φυσικό κεφάλαιο από το οποίο εξαρτάται η μελλοντική ευημερία των τοπικών κοινωνιών και, αναπόφευκτα, διαβρώνεται το κοινωνικό κεφάλαιο (μειώνεται το αίσθημα κοινότητας και εμπιστοσύνης, αυξάνεται η διαφθορά)".

...και στην συνέχεια της μελέτης, διαβάζουμε:

"Οι γεωργικές επιδοτήσεις είναι οι περισσότερο συζητημένες γιατί αντιπροσωπεύουν τον μεγαλύτερο όγκο επιδοτήσεων παγκόσμια και έχουν τις περισσότερο αρνητικές επιπτώσεις. Πολλές μελέτες έδειξαν ότι ενώ προωθούνται για την ευημερία των αγροτών, στην πραγματικότητα ωφελούν περισσότερο τις μεγάλες παρά τις μικρές (οικογενειακές) αγροτικές επιχειρήσεις ενόσω συνδέονται με τον όγκο παραγωγής ή πρώτων υλών. Μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση των τελικών τιμών των αγροτικών προϊόντων και σε λιγότερες δουλειές στη γεωργία. Η επιδοτούμενη γεωργία στις πλούσιες χώρες δημιουργεί άνισο ανταγωνισμό τον οποίο οι φτωχές χώρες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν με εντατικοποίηση της γεωργίας.

Οι πρακτικές εντατικοποίησης (και μονοκαλλιέργειας) της γεωργίας (χρήση αγροχημικών, βαρέων γεωργικών μηχανημάτων, μείωση αγραναπαύσεων, κ.λπ.) έχουν προκαλέσει σοβαρότατες, συνήθως αλληλένδετες και συχνά μη αναστρέψιμες, επιπτώσεις σε φυσικούς πόρους και περιβαλλοντικούς αποδέκτες".

Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι το θέμα των επιδοτήσεων είναι εκτενές. Πρ' όλα ταύτα, το κύριο ζητούμενο παραμένει ο σκοπός των επιδοτήσεων και ο τρόπος χρήσης των κεφαλαίων.

Οφείλουμε, πάντως, να έχουμε υπ' όψιν μας ότι υπάρχει και η άποψη ότι η αγροτική παραγωγή της Ελλάδας και το εισόδημα των αγροτών έχουν περιέλθει σε δεινή θέση λόγω της συμμετοχής μας στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (και κατ' επέκτασιν στην Ευρωπαϊκή Ενωση). Θα ήθελα να εξετάσουμε εντός του Τμήματος τις θέσεις αυτές.