Στην συνέχεια, ακολούθησε ο κ. Stiglitz.
Τώρα βλέπουμε ότι και το ίδιο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (Intarnational Monetary Fund) ενστερνίζεται, σταδιακά, τις ίδιες απόψεις. Διαβάζουμε την άποψη του Δ.Ν.Τ., στα πλαίσια του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ (IMF's Global Economic Forum) :
"Επικίνδυνη η ανησυχία των αγορών για το δημόσιο χρέος
Αποτιμώντας τις χρηματοοικονομικές συνθήκες, το ΔΝΤ σημειώνει ότι το δημόσιο χρέος δέχεται πίεση «σε κάποιες μικρές χώρες, που παλεύουν με υψηλά ελλείμματα και χρέη», καθώς οι επενδυτές διαφοροποιούνται όλο και περισσότερο από χώρα σε χώρα. Θεωρεί επικίνδυνη την αυξανόμενη ανησυχία για τη δημοσιονομική θέση και βιωσιμότητα αυτών των χωρών, καθώς εκτιμά ότι θα μπορούσε να προκαλέσει αναστάτωση στις αγορές και να καθυστερήσει την ανάκαμψη, αυξάνοντας το κόστος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Αν και, λόγω του εύθραυστου χαρακτήρα της ανάκαμψης, προτρέπει τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν πλήρως τα προγράμματα στήριξης της οικονομίας και το 2010. «Οι χώρες που αντιμετωπίζουν αυξανόμενες ανησυχίες δημοσιονομικής βιωσιμότητας θα πρέπει να σημειώσουν πρόοδο στη χάραξη και επικοινωνία αξιόπιστων στρατηγικών εξόδου». Σε πολλές περιπτώσεις η εν λόγω έξοδος απαιτεί επίσης σημαντικές βελτιώσεις στο πρωτογενές ισοζύγιο για μία μακρά περίοδο. Η δημοσιονομική προσαρμογή θα πρέπει να μειώνει τα δημοσιονομικά ελλείμματα, φροντίζοντας για την προστασία των φτωχών και την εξωτερική βοήθεια, και να προβλέπει αλλάγες στις δαπάνες και τα επιδόματα".
Οπως καταλαβαίνετε, δεν πρόκειται για μεγαλοψυχία. Απλά, γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο το ότι, σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον όλοι είμαστε συνδεδεμένοι, άρα μια μικρή, τοπική αποσταθεροποίηση, όταν εμφανίζεται σε περιόδους γενικευμένης έντασης, δύναται να εμφανίσει γενική αποσταθεροποίηση του συστήματος (ύπαρξη χαοτικού ελκυστή).
Στην χθεσινή -26/1/2010- έκθεσή του, με τίτλο "A Policy-Driven, Multispeed Recovery" (http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/update/01/index.htm), μεταξύ άλλων διαβάζουμε:
"Meanwhile, public support of the financial sector has been crucial in breaking the negative feedback loop between the financial and real sectors. At the same time, there are still few indications that autonomous (not-policy-induced) private demand is taking hold, at least in advanced economies".
και παρακάτω:
"Due to the still-fragile nature of the recovery, fiscal policies need to remain supportive of economic activity in the near term. The fiscal stimulus planned for 2010 should be fully implemented".
...και συνεχίζει:
"On the downside, a key risk is that a premature and incoherent exit from supportive policies may undermine global growth and its rebalancing. Another important risk is that impaired financial systems and housing markets or rising unemployment in key advanced economies may hold back the recovery in household spending more than expected. In addition, rising concerns about worsening budgetary positions and fiscal sustainability could unsettle financial markets and stifle the recovery by raising the cost of borrowing for households and companies".
Προβαίνουμε σε δύο διαπιστώσεις:
Κατά πρώτον, είναι εμφανής η προσπάθεια να αναχθεί η προβληματική των ελλειμμάτων σε κρίση ρευστότητας και όχι κρίση εμπιστοσύνης.
Κατά δεύτερον, είναι εμφανής η προσπάθεια ανάκαμψης της καταναλωτικής πίστης (με ό,τι αυτό συνεπάγεται και ό,τι αυτό επιφέρει, όπως έχουμε πολλάκις εξηγήσει εντός του Τμήματος).
Θα πρέπει πάντα να έχουμε υπ' όψιν μας ότι η χειρότερη μορφή κρίσης που δύναται να υπάρξει (όχι μόνο για την αγορά, αλλά και σε γενικότερο πλαίσιο), είναι η κρίση εμπιστοσύνης. Εάν υπάρχει δυσχέρεια στις καταβολές πληρωμών, ή εάν υπάρχει ανισορροπία στην προσφορά και ζήτηση κεφαλαίου, ή εάν υπάρχει αυξημένος και αυξητικός κίνδυνος ρευστότητας, τότε το πρόβλημα είναι επιλύσιμο. Με κόστος, μεν, αλλά πάντως επιλύσιμο. Με κόστος, μεν, αλλά σαφώς μετρήσιμο και προκαθοριστέο (άλλωστε, γι' αυτό υπάρχει η Οικονομική επιστήμη). Και πάντως όχι απρόβλεπτα επικίνδυνο. Το πρόβλημα γίνεται πραγματικά πρόβλημα όταν υπάρχει κίνδυνος εμπιστοσύνης. Χωρίς εμπιστοσύνη, δεν γίνεται να υπάρξει αγορά. Χωρίς Πίστη δεν γίνεται να πας ούτε καν στο περίπτερο ν' αγοράσεις τσιγάρα. Δεν είναι τυχαίο ότι έχουμε συνδέσει την έννοια της ροής κεφαλαίου με την έννοια της Πίστης (εξ' ου και η λέξη "Πίστωση". Γι' αυτό και έχουμε ονοματοδοτήσει μια ολόκληρη ενότητα ως "Χρήμα-Πίστη-Τράπεζες". Γι' αυτό και η λέξη "Πίστη" αποτελεί συνθετικό στο όνομα πολλών χρηματο-ΠΙΣΤωτικών Ιδρυμάτων).
Επειδή, όμως, οι νεφελοκοκκυγίες περί της αυτορρύθμισης των αγορών και του deregulation μας έριξαν από τα σύννεφα, γι' αυτό και διαβάζουμε συνεχώς τις λέξεις "policy-driven", "public support", "supportive policy". Λόγω ακριβώς της διασυνδεσιμότητας των αγορών και δεδομένης της συνεχιζόμενης αστάθειας, στρεφόμαστε περισσότερο σε μιαν αντίληψη ανάπτυξης υπό την μορφή συνεργατικού παιγνίου, μη-μηδενικού αποτελέσματος (cooperative, non-zero sum game).
Προκύπτουν πολλά ερωτηματικά και πολλές δεύτερες σκέψεις πάνω σε όλα αυτά τα θέματα (και σχετικά με τα κίνητρα της νέας στάσης του IMF), όμως αυτά θα μας απασχολήσουν εφ' όσον και μόνο έχετε ολοκληρώσει με επιτυχία το πρώτο στάδιο των εξετάσεων.
