"Εφτασε η Ελλάδα να δανείζεται με σχεδόν 4% υψηλότερο επιτόκιο από τα 5ετή γερμανικά ομόλογα. Αυτό σημαίνει ότι με αυτές τις συνθήκες, θα πληρώσουμε το 2010, 12 δισ. ευρώ παραπάνω σε τόκους. Αναλογιστείτε ότι ο τουρισμός συνεισφέρει ετησίως στην ελληνική οικονομία περί τα 50 δισ. ευρώ. Για να πληρώσουμε, λοιπόν, τους επιπλέον τόκους, θα χρειαζόμαστε το εισόδημα 3,5 εκατομμυρίων επιπλέον τουριστών! Και μια και μιλάμε για τουρισμό, πότε θα επαναπροσδιορίσουν προτεραιότητες οι εκάστοτε υπουργοί Τουρισμού, που ωραιοποιώντας την πραγματικότητα, επιδίδονται σε φιλόδοξες διακηρύξεις και μεγαλεπήβολα σχέδια κενά περιεχομένου, ή σε δαπανηρές διαφημιστικές δαπάνες, χωρίς αντίκρισμα; Αν θέλουν να διαπιστώσουν την απερίγραπτη ελληνική κουλτούρα, ας πάνε στις 10 το πρωί (που είναι όλα κλειστά) μια βόλτα μέχρι το Μικρολίμανο. Στην πλέον ίσως τουριστική περιοχή της Αττικής, αναδεικνύεται το σκουπιδαριό, τα σπασμένα πεζοδρόμια, ελεεινές ζαρντινιέρες, τα ασβεστωμένα παραπήγματα και γενικά όλη η σύγχρονη φιλοσοφία του επιχειρείν, που δυστυχώς πολλοί δεν θέλουν να αποβάλουν, νομίζοντας ότι αιωνίως θα «τα κονομάμε», προσφέροντας αθλιότητα και χρεώνοντας χρυσάφι. Αλήθεια, πόσο άστοχη φαντάζει η πρόσφατη προβολή της Ελλάδος σαν ένα προσιτό όνειρο… (a dream you can afford)".
Κατ' αρχήν, να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτό το κόστος των 12 δις επιπλέον δεν αφορά στα εκδοθέντα προ του 2010 ομόλογα (άντε πάλι με το spread και το trading ομολόγων!). Στα ομόλογα που πρόσφατα εκδόσαμε, ζητούσαμε 5 δισ. ευρώ, μας προσέφεραν 25 δισ. και τελικά δανεισθήκαμε 8 δισ. ευρώ με επιτόκιο 6,2%, δηλαδή 122 μονάδες βάσης υψηλότερα σε σχέση με την προηγούμενη έκδοση που έλαβε χώρα τον Απρίλιο του 2009. Εάν η σύγκριση γίνει με την αντίστοιχη έκδοση του Ιανουαρίου 2009 τότε η διαφορά είναι 70 μονάδες βάσης. Το ετήσιο κόστος της άντλησης 8 δισ. ευρώ με επιτόκιο 6,2% είναι της τάξεως των 496 εκατ. ευρώ, ενώ το κόστος της πενταετίας (όσο και ο χρονικός ορίζοντας του ομολόγου) είναι 2,48 δισ. ευρώ.
Στην ουσιά τώρα: το επιπλέον κόστος από τα νεοεκδοθέντα ομόλογα προέρχεται ακριβώς από την εκτίμηση των αγορών (άρα και την δική μας συναποδοχή) ότι δεν θα μπορέσουμε να αυξήσουμε τα έσοδα από τον τουρισμό (ή οποιονδήποτε παραγωγικό τομέα). Δεν ξέρω εάν είναι "Ελληνική κουλτούρα" το σκουπιδαριό, τα σπασμένα πεζοδρόμια, οι ελεεινές ζαρντινιέρες και τα ασβεστωμένα παραπήγματα. Αυτό που ξέρω είναι ότι, ακόμη και στην πιο φτωχική γειτονιά, η νοικοκυρά έβγαινε κάθε πρωϊ και σκούπιζε όχι μόνο το κατώφλι της, αλλά και δυο σπιθαμές παραπέρα. Επίσης, ξέρω ότι ο μόνος τρόπος να μην γίνει ποτέ τίποτα είναι να αναγάγουμε την ευθύνη σε μιαν απρόσωπη διασυλλογικότητα, όπου όλοι έχουν την ευθύνη, ούτως ώστε να μην υπάρχει πιθανότητα επιμερισμού των εργασιών από 'δω και πέρα.
Πρώτον: ceteris paribus, ας δεχθώ -για την οικονομία του λόγου- ότι μας χρειάζονται επιπλέον 3,5 εκ. τουρίστες. Αρα, χρειάζεται να κάνω τα πάντα (εγώ προσωπικά και ο καθένας μας προσωπικά) προκειμένου να τους προσελκύσω (είναι όμως στο χέρι μου να αλλάξω το ceteris paribus, ούτως ώστε οι τουρίστες να δαπανούν περισσότερα, ήτοι να τους προσφέρω προϊόν υψηλότερης αξίας).
Δεύτερον: η ευθύνη των σκουπιδιών στον δρόμο δεν αποτελεί ευθύνη μόνο αυτού που τα πέταξε, αλλά και δική μου, που δεν τα μαζεύω.
Οπως έχουμε αναφέρει πολλάκις εντός του Τμήματος, το ζήτημα του ελλείμματος, του χρέους και του ισοζυγίου έχει δύο πλευρές: την πλευρά των εσόδων και την πλευρά των εξόδων. Οσο απαραίτητο είναι το νοικοκύρεμα των εξόδων (κυρίως το θέμα του σε ποιές κατευθύνσεις στρέφω τα κεφάλαια - δανειακά ή μη), άλλο τόσο η προσοχή μας πρέπει να είναι πάντα στραμμένη στην πλευρά των εσόδων (τί θα πρέπει να κάνουμε ώστε να τα αυξήσουμε). Και οι όποιες απαραίτητες ενέργειες, φυσικά και διαμορφώνονται εντός δεδομένου πλαισίου (κοινωνικού, πολιτικού, οικονομικού, πολιτισμικού), όμως δεν παύουν να χρειάζονται τις ενέργειες του καθενός από εμάς.
Ας μην ξεχνούμε ότι το μάθημα ονομάζεται ακόμη "Πολιτική Οικονομία" (λέω "ακόμη", γιατί ο όρος τείνει να αντικατασταθεί από την λέξη "Οικονομική" - γεγονός που οφείλεται σε μια τεράστια παρεξήγηση των όρων). Οι δύο αυτές λέξεις υπάρχουν από κοινού για να μας καταδείξουν κάτι: ότι ο οίκος (άρα και η σωστή νομή τα του οίκου ) είναι κοινός. Η ευστάθεια και ευμάρεια του κάθε οίκου έχει ως πρώτιστη αναφορά το Κοινό, την Πόλη. Η σωστή νομή των πόρων της πόλεως επιφέρει προσωπική ευθύνη ενεργειών του κάθε ξεχωριστού σπιτιού και η νομή των πόρων του κάθε σπιτιού οφείλει να έχει ως στόχο την προαγωγή και επίτευξη του κοινού ζητούμενου. Οπως το είχε γράψει ο Αριστοτέλης στον "Οικονομικό" του: "Πρότερον γενέσει η οικονομική της πολιτικής. Μόριον γαρ η οικία πόλεως εστί".
Ολοι είμαστε ενωμένοι. Η μοίρα μας τρέχει σαν άμμος ανάμεσα στα δάχτυλα. Αλλά η παλάμη είναι δική σου. Με το δικό σου διάβασμα, με τον δικό σου αγώνα, με την προσπάθεια επίτευξης των στόχων σου, θα επιφέρεις αύξηση όχι μόνο του δικού σου βιοτικού επιπέδου, αλλά αύξηση του παραγόμενου προϊόντος. Κι αν βάλεις κι ένα λιθαράκι, όπου με λίγη παραπάνω προσπάθεια, χωρίς απαίτηση περιττών πόρων, καταφέρεις να αυξήσεις την πραγματική αξία του προϊόντος που παρέχεις, τότε θα μπορείς να λες "σήμερα πήγαμε ένα βήμα παραπέρα, σηκωθήκαμε έναν πόντο ψηλότερα". Και το αποτέλεσμα της προσπάθειάς σου θα λέγεται ανάπτυξη.
