"Βρισκόμαστε ακόμη κοντά στον πάτο μιας βαθιάς τρύπας
Αν υπάρχει κάτι που ελπίζω να καταλάβει ο κόσμος φέτος, είναι ότι μπορεί να σταματήσαμε να σκάβουμε, αλλά βρισκόμαστε ακόμη κοντά στον πάτο μιας βαθιάς τρύπας.
Πολύς κόσμος ενθουσιάζεται με τα πρόσφατα καλά νέα. Με ανησυχεί ο κίνδυνος να διολισθήσουμε στην αισιοδοξία της αυταπάτης, να δουν οι πολιτικοί τους λίγους καλούς οικονομικούς δείκτες, να συμπεράνουν πως δεν χρειάζεται πλέον να στηρίξουν την ανάκαμψη και να πάρουν μέτρα που θα μας ρίξουν πάλι στον πάτο. Οι καλοί οικονομικοί δείκτες, από τις πωλήσεις των Χριστουγέννων μέχρι τη μείωση των επιδομάτων ανεργίας, καταδεικνύουν βελτίωση. Μια μέτρια ανάκαμψη απαιτούσε να μην υποχωρούν πλέον οι κατασκευές και να μην αυξάνεται η αποταμίευση, και αυτό συμβαίνει. Οι προβλέψεις μιλούν για ενδεχόμενη ανάπτυξη 4% φέτος.
Εκείνο, όμως, που ενδιαφέρει τις αμερικανικές οικογένειες είναι οι θέσεις εργασίας και όχι το ΑΕΠ. Και όταν η ανεργία βρίσκεται στο 10%, ο ρυθμός ανάπτυξης που χρειάζεται για μια υποφερτή εικόνα της αγοράς εργασίας είναι ιλιγγιώδης. Πρέπει πρώτα να σημειώσουμε ανάπτυξη 2,5% για να διατηρήσουμε την αύξηση της παραγωγικότητας και του πληθυσμού, και μετά να αποτρέψουμε την αύξηση της ανεργίας. Γι’ αυτό και το περασμένο έτος, ενώ τυπικά σημειώθηκε ανάκαμψη, αισθανόμασταν σαν να είμαστε σε ύφεση: το ΑΕΠ αυξανόταν, αλλά όχι αρκετά για να οδηγήσει σε μείωση της ανεργίας. Για διάφορους λόγους έχει αποδειχθεί πως χρειάζονται επιπλέον δύο εκατοστιαίες μονάδες ανάπτυξης ετησίως, ώστε να μειωθεί η ανεργία κατά 1%.
Αν λοιπόν υποθέσουμε πως η αμερικανική οικονομία θα αναπτύσσεται κατά 4% ετησίως για αρκετά χρόνια, δηλαδή κατά πολύ περισσότερο από τις τρέχουσες προβλέψεις, η ανεργία θα βρίσκεται κοντά στο 9% στα τέλη του έτους και άνω του 8% στα τέλη του 2012. Δηλαδή ακόμη και με μια αρκετά καλή ανάπτυξη, τα επόμενα έτη θα έχουμε ποσοστά ανεργίας που μέχρι σχετικά προσφάτως θα θεωρούσαμε τραγικά.
Τι μπορεί να γίνει λοιπόν για να επισπεύσουμε τη διαδικασία της ίασης; Ρεαλιστικά σκεπτόμενοι, δεν μπορούμε να περιμένουμε τίποτε περισσότερο από τη φορολογική πολιτική πέραν του να μην υπονομεύσει ενεργά την ανάκαμψη. Τον Μάρτιο αναμένεται να έχει φθάσει το χρέος της κυβέρνησης στα όριά του, και οι Ρεπουμπλικανοί θα προσπαθήσουν να εξωθήσουν τον πρόεδρο σε οικονομικά επιβλαβείς περικοπές δαπανών. Ανησυχώ, επίσης, για τη νομισματική πολιτική. Πριν από δύο μήνες, η Federal Reserve ανακοίνωσε ένα νέο σχέδιο για τη δημιουργία θέσεων εργασίας με την αγορά μακροπρόθεσμων ομολόγων. Τότε πολλοί παρατηρητές έκριναν πως η αρχική αγορά ύψους 600 δισ. δολαρίων ήταν μόνον η αρχή. Τώρα, όμως, φαίνεται σαν να είναι το τέλος, εν μέρει επειδή οι Ρεπουμπλικανοί προσπαθούν να υποχρεώσουν τη Fed σε υπαναχώρηση, αλλά και επειδή τα ελαφρώς βελτιωμένα οικονομικά στοιχεία δίνουν το πρόσχημα για να μην κάνει τίποτε το κράτος. Είναι, άλλωστε, πολύ πιθανόν να αυξήσει τα επιτόκια η Fed στη διάρκεια του έτους. Αυτό θα ήταν τρελό, δεδομένης της υψηλής ανεργίας και του ελάχιστου πληθωρισμού, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα γίνει. Επιστρέφω λοιπόν στην αρχική μου επισήμανση: βρισκόμαστε κοντά στον πάτο μιας βαθιάς τρύπας. Ας ελπίσουμε μόνον πως το αντιλαμβάνονται αρκετοί από τους πολιτικούς μας".
Αυτά, ως προς τις Η.Π.Α. Οσον αφορά στην Ελλάδα, ενδεικτικό το άρθρο της "Καθημερινής":
" Η ανάπτυξη θα αργήσει τουλάχιστον ένα χρόνο
Ακόμη κι αν εξελιχθούν όλα όπως προβλέπονται στο Μνημόνιο, οι ξένες τράπεζες «βλέπουν» πολύ δύσκολο να έρχεται η ανάκαμψη από τα μέσα του 2011. Πιθανότερο θεωρούν το σενάριο για ανάπτυξη μόλις 1% από το 2012. Οι πηγές της αβεβαιότητας για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και τη δημοσιονομική προσαρμογή είναι οι εξής:
Πρώτον, τα μέτρα λιτότητας του 2011 θα προκαλέσουν επιβράδυνση που δεν θα αντισταθμιστεί από τα οφέλη της αύξησης της ανταγωνιστικότητας (λόγω μείωσης εργατικού κόστους και άλλων διαρθρωτικών μέτρων). Τα οφέλη από αυτού του είδους τις παρεμβάσεις θα πρέπει να τα περιμένουμε κυρίως από νέες επενδύσεις, οι οποίες δεν προλαβαίνουν να «ωριμάσουν» σε έξι μήνες.
Δεύτερον, αν επιτευχθεί ο στόχος για επιπλέον δημοσιονομική προσαρμογή 2% του ΑΕΠ, τότε δεν μπορούμε να περιμένουμε ρυθμό ανάπτυξης άνω του 1% το 2012, δεδομένου ότι η ανεργία θα έχει εκτιναχθεί στο 15% και η πτώση της ζήτησης θα έχει ρίξει τον πληθωρισμό από το 5% το 2010, στο 2% το 2011 και κάτω του 1% το 2012.
Τρίτον, η ζήτηση και η κατανάλωση από τα νοικοκυριά θα μειωθούν περαιτέρω, ενώ τέταρτον, οι τιμές και γενικά το κόστος θα παραμένει υψηλό όσο το κράτος δεν θα μπορεί να περιορίσει τη φοροδιαφυγή και οι μικρές επιχειρήσεις δεν γίνουν πιο ανταγωνιστικές και παραγωγικές. Πέμπτον, η χρηματοδότηση από το εξωτερικό θα συνεχίσει να προέρχεται μέχρι το 2013 από την τρόικα, ενώ η ΕΚΤ θα εξακολουθεί να στηρίζει τη ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος.
Εκτον, οι εξαγωγές θα ενισχυθούν, αλλά με μικρότερο ρυθμό απ’ ό, τι το 2010. Οι εισαγωγές θα περιοριστούν λόγω μείωσης της ζήτησης και της κατανάλωσης, βελτιώνοντας (περιορίζοντας) το έλλειμμα ισοζυγίου. Στη συρρίκνωση του ελλείμματος ισοζυγίου θα συνεισφέρει η αναμενόμενη αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό".
