" Από κρίση, σε κρίση...
International Herald Tribune
Αν οι πτωχεύσεις τραπεζών και ο αποπληθωρισμός σας τρομάζουν, τότε διαχειριζόμαστε την οικονομία σωστά. Ομως αν φοβάστε για τη μείωση της παραγωγής και τις επενδύσεις, τότε δεν σημειώσαμε μεγάλη πρόοδο. Με άλλα λόγια, οι χαράσσοντες την πολιτική επιτυγχάνουν να αποτρέψουν επανάληψη της Μεγάλης Υφεσης, όμως ίσως απλώς να έχουν μεταθέσει τη ζημία.
Μελέτη των Μόριτς Σκούλαρικ και Αλαν Τέιλορ για την αμφίδρομη σχέση πίστης, οικονομίας και οικονομικών κρίσεων, ερευνά την περίοδο 1870-2008 αμφισβητώντας τη χρησιμότητα των σύγχρονων, ακτιβιστικών κεντρικών τραπεζών. Οι δύο οικονομολόγοι μελετούν 14 ανεπτυγμένες οικονομίες για αυτά τα 138 χρόνια, και δη την ανάπτυξη των τραπεζικών δανείων, του ενεργητικού των τραπεζών και την προσφορά χρήματος, συγκρίνοντάς τα με τη συνολική οικονομική ανάπτυξη. Και διαπιστώνουν ότι η δημιουργία πιστώσεων αποδεσμεύθηκε από τη δημιουργία χρήματος, επιτρέποντας την εσαεί επέκταση του τραπεζικού συστήματος.
Στην περίοδο που έληξε το 1939, χρήμα και πιστώσεις εκτινάχθηκαν, αντικατοπτρίζοντας την πιο «laissez-faire» στάση των κυβερνήσεων, είχαν όμως μια σχετικώς σταθερή σχέση μεταξύ τους. Αυτό σήμαινε δύσκολες περιόδους συρρίκνωσης των ισολογισμών και αποπληθωριστικών πιέσεων.
Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενεργητικά τραπεζών και δάνεια αυξήθηκαν δραστικά σε σχέση τόσο με την οικονομία όσο και με την προσφορά χρήματος. Αυτό συνέβη κατά πάσα πιθανότητα γιατί οι τράπεζες αύξησαν τον δανεισμό τους, για να δανείσουν με τη σειρά τους περισσότερο απ’ όσο θα επέτρεπε η βάση των καταθέσεών τους. Οι επενδυτικές τράπεζες αναπτύχθηκαν ακόμα περισσότερο, όπως γνωρίζουμε.
Υπό το υπάρχον τραπεζικό σύστημα στις ΗΠΑ, μεγάλο μέρος των πιστώσεων δημιουργείται από τις χρηματοοικονομικές αγορές, οι οποίες αποκτούν έτσι πιο κεντρικό ρόλο στην υγεία της οικονομίας, αλλά καθιστούν και το σύστημα πιο ευάλωτο στις διαθέσεις των επενδυτών. Αυτό εξηγεί την αποφασιστικότητα της Fed να στηρίξει τις τιμές του ενεργητικού. Υπογραμμίζει επίσης πόσο έρμαιο των φουσκών είναι η Fed.
Εχοντας διδαχθεί από το μάθημα της Μεγάλης Υφεσης, οι κεντρικοί τραπεζίτες χαλάρωσαν τη νομισματική πολιτική πιο επιθετικά την περίοδο μετά την Υφεση. Ετσι, δεν είδαμε τις καταρρεύσεις στην προσφορά χρήματος και τη ραγδαία μείωση της δανειακής μόχλευσης που χαρακτήρισαν πολλές υφέσεις της παλαιάς σχολής. Παρότι είχαμε λιγότερες πτωχεύσεις στο τραπεζικό σύστημα και αποφύγαμε μακρές περιόδους αποπληθωρισμού, δεν μειώθηκαν οι οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης.
Δεν γνωρίζουμε βέβαια πόσο άσχημες θα ήταν οι σύγχρονες κρίσεις αν η Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες δεν είχαν χαλαρώσει τη νομισματική πολιτική γρήγορα και επιθετικά. Σ’ αυτό το σημείο, ωστόσο, είναι που γίνεται προφανής η παράνοια του σημερινού συστήματος: η Fed χαλαρώνει τη νομισματική πολιτική για να αποφύγει την ύφεση, κάνοντάς το όμως τροφοδοτεί τον τραπεζικό κλάδο, ο οποίος διογκώνεται τόσο που γίνεται πολύ μεγάλος για να πτωχεύσει.
Το σύστημα αυτό αναπόφευκτα τροφοδοτεί φούσκες και κρίσεις που γίνονται ολοένα μεγαλύτερες, και εν τέλει θα καταπνίξουν τη δυνατότητα των χωρών να τις αντιμετωπίζουν".
