"Ο ΟΗΕ «αδειάζει» ΔΝΤ και ΕΕ για τη λιτότητα
Σε ετήσια έκθεσή του ζητά από τις κυβερνήσεις να αντισταθούν στις πιέσεις
Αίσθηση προκαλεί η σύσταση του Οργανισμού προς τις εθνικές κυβερνήσεις να... αντισταθούν (με «σύνεση» όμως) στις πιέσεις για την υιοθέτηση μέτρων λιτότητας. Σημειώνει στην έκθεσή του ο ΟΗΕ: «Οι κυβερνήσεις πρέπει να αντιδράσουν με σύνεση στις πιέσεις που υφίστανται για τη δημοσιονομική σταθεροποίηση και την υιοθέτηση μέτρων λιτότητας, αν δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν την αναστολή της διαδικασίας ανάκαμψης της οικονομίας».
Το πρόβλημα της οιονεί υποχρεωτικής υιοθέτησης της λιτότητας δεν απειλεί μόνο τις ανεπτυγμένες οικονομίες αλλά και τις αναπτυσσόμενες, σημειώνουν τα Ηνωμένα Εθνη, και μάλιστα «εκείνες που επωφελούνται από τα προγράμματα του ΔΝΤ, οι οποίες υφίστανται πιέσεις για να περιορίσουν τις δημόσιες δαπάνες και να εφαρμόσουν μέτρα λιτότητας».
Ενα από τα σημαντικά συμπεράσματα της έκθεσης είναι, όπως σημειώνει η γαλλική εφημερίδα Le Monde, η ανάγκη συστηματικής εφαρμογής «αντικυκλικών πολιτικών» από τις κυβερνήσεις. Η εφαρμογή δηλαδή πολιτικών για την τόνωση της ανάπτυξης. Γι' αυτό και είναι απαραίτητη μια «αναθεώρηση της φύσης και των βασικών στόχων που θέτουν οι διεθνείς οργανισμοί προκειμένου να παράσχουν οικονομική βοήθεια στις χώρες που βρίσκονται σε δύσκολη θέση».
Αναφέρει χαρακτηριστικά ο ΟΗΕ: «Είναι πρωταρχικό για τις κυβερνήσεις να λαμβάνουν υπόψη τις πιθανές κοινωνικές επιπτώσεις που θα έχουν οι οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζουν. Οι επιπτώσεις δηλαδή στη διατροφή του πληθυσμού, στην υγεία και στην εκπαίδευση, κι αυτό για να μην μετατρέπεται μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη σε τιμωρία». Διότι, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί του Οργανισμού, «οι πολιτικές οικονομικής λιτότητας μπορούν να πυροδοτήσουν ένα φαύλο κύκλο στον οποίο η αναιμική οικονομική ανάπτυξη θα τροφοδοτεί μιαν ανεπαρκή κοινωνική πρόοδο και θα ανατροφοδοτείται απ' αυτή».
Πώς θα τονωθεί η ανάπτυξη
Ο ΟΗΕ καλεί τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν μέτρα ανάπτυξης της οικονομίας, ώστε να τονωθεί η παραγωγή και να μην πληγούν οι οικονομικές και κοινωνικές επενδύσεις. «Οι χώρες που θέτουν σε εφαρμογή συστήματα κοινωνικής προστασίας έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις συνέπειες ενός οικονομικού σοκ και να αποτρέψουν μια μεγαλύτερη διολίσθηση του πληθυσμού στη φτώχεια», εξηγεί η έκθεση.
Στο πλαίσιο αυτό, η μείωση των κοινωνικών δαπανών θα έχει ως πιθανό αποτέλεσμα να οξυνθούν και να παραταθούν οι αρνητικές συνέπειες της κρίσης. Αυτή η επιδείνωση μπορεί να εκδηλωθεί, κατά τον ΟΗΕ, με την επιδείνωση του επιπέδου διατροφής του πληθυσμού, με την αύξηση των ποσοστών εγκατάλειψης των σπουδών σε διάφορες βαθμίδες εκπαίδευσης και κυρίως με την αύξηση των ποσοστών των μακροχρονίως ανέργων.
Στην έκθεσή του ο ΟΗΕ αντικρούει, τέλος, την κρατούσα συλλογιστική που θεωρεί ότι η μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας τονώνει την ανταγωνιστικότητα. Κι αυτό επειδή «η ευέλικτη εργασία συνοδεύεται συχνά με πτώση των μισθών και οδηγεί σε μια σταδιακή υποβάθμιση των εργασιακών συνθηκών». Εξάλλου, οι συντάκτες της έκθεσης διαπιστώνουν ότι οι οικονομικές πολιτικές και τα μέτρα που έχουν εφαρμόσει ως τώρα οι κυβερνήσεις «δεν κατάφεραν να απαντήσουν στις βαθύτερες αιτίες της κρίσης, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι και αυτοί που συστήνουν και αυτοί που εφαρμόζουν τις πολιτικές αυτές προειδοποιούν ότι η ανάκαμψη είναι αβέβαιη και ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος για νέα υποτροπή της κρίσης».
«Οι πολιτικές λιτότητας, όπως αυτές εφαρμόζονται στην Ελλάδα και στην Ισπανία, απειλούν την απασχόληση και θέτουν σε κίνδυνο την οικονομική ανάκαμψη». Πρόκειται για την φράση-κλειδί της ετήσιας έκθεσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την παγκόσμια κοινωνική κατάσταση που αντιπαραθέτει ευθέως τον Οργανισμό με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), την Ευρωπαϊκή Ενωση και τους άλλους οπαδούς της επικρατούσης την τελευταία τριακονταετία «νέας οικονομικής ορθοδοξίας», που προτάσσει την ισοσκέλιση των δημοσίων οικονομικών ως αναγκαία (αν όχι και ικανή) συνθήκη για την ευημερία των κοινωνιών.
Στην έκθεση της Διεύθυνσης Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων του ΟΗΕ, που δημοσιεύθηκε σήμερα, αναφέρεται συγκεκριμένα ότι τα μέτρα λιτότητας «όχι μόνο απειλούν την απασχόληση στο δημόσιο τομέα και τις κοινωνικές δαπάνες, αλλά καθιστούν την πορεία ανάκαμψης από την κρίση πιο αβέβαιη και εύθραυστη».
Αίσθηση προκαλεί η σύσταση του Οργανισμού προς τις εθνικές κυβερνήσεις να... αντισταθούν (με «σύνεση» όμως) στις πιέσεις για την υιοθέτηση μέτρων λιτότητας. Σημειώνει στην έκθεσή του ο ΟΗΕ: «Οι κυβερνήσεις πρέπει να αντιδράσουν με σύνεση στις πιέσεις που υφίστανται για τη δημοσιονομική σταθεροποίηση και την υιοθέτηση μέτρων λιτότητας, αν δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν την αναστολή της διαδικασίας ανάκαμψης της οικονομίας».
Το πρόβλημα της οιονεί υποχρεωτικής υιοθέτησης της λιτότητας δεν απειλεί μόνο τις ανεπτυγμένες οικονομίες αλλά και τις αναπτυσσόμενες, σημειώνουν τα Ηνωμένα Εθνη, και μάλιστα «εκείνες που επωφελούνται από τα προγράμματα του ΔΝΤ, οι οποίες υφίστανται πιέσεις για να περιορίσουν τις δημόσιες δαπάνες και να εφαρμόσουν μέτρα λιτότητας».
Ενα από τα σημαντικά συμπεράσματα της έκθεσης είναι, όπως σημειώνει η γαλλική εφημερίδα Le Monde, η ανάγκη συστηματικής εφαρμογής «αντικυκλικών πολιτικών» από τις κυβερνήσεις. Η εφαρμογή δηλαδή πολιτικών για την τόνωση της ανάπτυξης. Γι' αυτό και είναι απαραίτητη μια «αναθεώρηση της φύσης και των βασικών στόχων που θέτουν οι διεθνείς οργανισμοί προκειμένου να παράσχουν οικονομική βοήθεια στις χώρες που βρίσκονται σε δύσκολη θέση».
Αναφέρει χαρακτηριστικά ο ΟΗΕ: «Είναι πρωταρχικό για τις κυβερνήσεις να λαμβάνουν υπόψη τις πιθανές κοινωνικές επιπτώσεις που θα έχουν οι οικονομικές πολιτικές που εφαρμόζουν. Οι επιπτώσεις δηλαδή στη διατροφή του πληθυσμού, στην υγεία και στην εκπαίδευση, κι αυτό για να μην μετατρέπεται μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη σε τιμωρία». Διότι, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί του Οργανισμού, «οι πολιτικές οικονομικής λιτότητας μπορούν να πυροδοτήσουν ένα φαύλο κύκλο στον οποίο η αναιμική οικονομική ανάπτυξη θα τροφοδοτεί μιαν ανεπαρκή κοινωνική πρόοδο και θα ανατροφοδοτείται απ' αυτή».
Πώς θα τονωθεί η ανάπτυξη
Ο ΟΗΕ καλεί τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν μέτρα ανάπτυξης της οικονομίας, ώστε να τονωθεί η παραγωγή και να μην πληγούν οι οικονομικές και κοινωνικές επενδύσεις. «Οι χώρες που θέτουν σε εφαρμογή συστήματα κοινωνικής προστασίας έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις συνέπειες ενός οικονομικού σοκ και να αποτρέψουν μια μεγαλύτερη διολίσθηση του πληθυσμού στη φτώχεια», εξηγεί η έκθεση.
Στο πλαίσιο αυτό, η μείωση των κοινωνικών δαπανών θα έχει ως πιθανό αποτέλεσμα να οξυνθούν και να παραταθούν οι αρνητικές συνέπειες της κρίσης. Αυτή η επιδείνωση μπορεί να εκδηλωθεί, κατά τον ΟΗΕ, με την επιδείνωση του επιπέδου διατροφής του πληθυσμού, με την αύξηση των ποσοστών εγκατάλειψης των σπουδών σε διάφορες βαθμίδες εκπαίδευσης και κυρίως με την αύξηση των ποσοστών των μακροχρονίως ανέργων.
Στην έκθεσή του ο ΟΗΕ αντικρούει, τέλος, την κρατούσα συλλογιστική που θεωρεί ότι η μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας τονώνει την ανταγωνιστικότητα. Κι αυτό επειδή «η ευέλικτη εργασία συνοδεύεται συχνά με πτώση των μισθών και οδηγεί σε μια σταδιακή υποβάθμιση των εργασιακών συνθηκών». Εξάλλου, οι συντάκτες της έκθεσης διαπιστώνουν ότι οι οικονομικές πολιτικές και τα μέτρα που έχουν εφαρμόσει ως τώρα οι κυβερνήσεις «δεν κατάφεραν να απαντήσουν στις βαθύτερες αιτίες της κρίσης, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι και αυτοί που συστήνουν και αυτοί που εφαρμόζουν τις πολιτικές αυτές προειδοποιούν ότι η ανάκαμψη είναι αβέβαιη και ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος για νέα υποτροπή της κρίσης».
