"Τα νοικοκυριά σηκώνουν τις καταθέσεις τους για να τα βγάλουν πέρα
Προβληματισμό δημιουργεί στις διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών το νέο κύμα απόσυρσης των καταθέσεων που εκδηλώθηκε τον Ιανουάριο. Σύμφωνα με πληροφορίες τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι με το «καλημέρα» του νέου έτους από τα ταμεία των τραπεζών έκαναν φτερά άλλα 4 δισ. ευρώ, διαψεύδοντας τις προσδοκίες τους για σταδιακή ομαλοποίηση της αγοράς.
Επιπροσθέτως, η προοπτική απόσυρσης των μέτρων στήριξης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προκαλεί πίεση στις ελληνικές τράπεζες, καθώς πρέπει σταδιακά να επιστρέψουν στην ΕΚΤ περίπου 95 δισ. ευρώ.
Υπό τις συνθήκες αυτές, ορισμένοι τραπεζίτες αντιμετωπίζουν το «γάμο» ως λύση σωτηρίας. Παρ' ότι κάποιοι εξ αυτών παραμένουν «δογματικά κατά του γάμου», οι συνενώσεις των τραπεζών φαίνεται ότι αποτελούν τη «χρυσή συνταγή» που θα επιτρέψει στα πιστωτικά ιδρύματα να σταθούν στα πόδια τους. Τη συγκεκριμένη επιλογή στηρίζουν τόσο η κυβέρνηση όσο και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γ. Προβόπουλος, ο οποίος έδωσε ένα στίγμα των απαιτήσεων που επιβάλλουν οι καιροί στη συνάντηση που είχε την περασμένη εβδομάδα με τους επικεφαλής των τραπεζών.
Τελικά, όλες οι πλευρές αρχίζουν πλέον να συνειδητοποιούν ότι ύστερα από ένα χρόνο αποκλεισμού από τις διεθνείς αγορές, η έλλειψη ρευστότητας αποσταθεροποιεί πολύ περισσότερο το σύστημα, απ' ό,τι το επαπειλούμενο «κούρεμα» των κρατικών ομολόγων.
Ομως οι εξελίξεις στο μέτωπο των καταθέσεων τον Ιανουάριο ξεπέρασαν ακόμη και τις πιο απαισιόδοξες προβλέψεις. Οι τραπεζίτες έκαναν τους σχεδιασμούς για το 2011 υπολογίζοντας ότι από το σύστημα θα αποσυρθούν το πολύ 10 με 15 δισ. ευρώ ακόμη. Με τις παραδοχές αυτές, οι τράπεζες θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν σχετικά άνετα. Επίσης σε όλα τα σενάρια εργασίας που είχαν επεξεργαστεί θεωρούσαν δεδομένη την αρωγή της ΕΚΤ, εκτιμώντας ότι ο Ζ. Κλ. Τρισέ δεν θα προχωρήσει στην απόσυρση των έκτακτων μέτρων πριν από το φθινόπωρο του 2011. Η ανατροπή ήρθε μάλλον απροσδόκητα από το εσωτερικό, καθώς έπειτα από το δίμηνο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου όπου η αποταμίευση των νοικοκυριών φάνηκε να σταθεροποιείται, οι πάντες ανέμεναν ότι το 2011 η κατάσταση θα άρχιζε να εξομαλύνεται.
Ηδη είχαν αρχίσει προς το τέλος του 2010 να παρατηρούνται κάποιες κινήσεις αποκλιμάκωσης των επιτοκίων καταθέσεων, οι οποίες όμως ανετράπησαν μετά το νέο κύμα φυγής. Οι περισσότερες τράπεζες έχουν μπει και πάλι σε ένα ανταγωνιστικό παιγνίδι επιχειρώντας με υψηλά επιτόκια καταθέσεων και πάσης φύσεως προσφορές, όπως για πράδειγμα τους λογαριασμούς μισθοδοσίας, να κερδίσουν πελάτες.
Με σχετική ευκολία και χωρίς μεγάλο βαλάντιο ένας καταθέτης μπορεί σήμερα να κλείσει το κεφάλαιό του για ένα χρόνο με επιτόκιο της τάξεως του 3,5% με 4%. Βέβαια, όπως δείχνουν και τα συνολικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, η πρακτική αυτή δεν οδηγεί στο μεγάλωμα τις πίτας αλλά σε ανακατανομή των μεριδίων που διαθέτει η κάθε τράπεζα.
Αλλωστε τα δελεαστικά επιτόκια δεν είναι ικανά να ανακόψουν την εκροή των καταθέσεων, μια που τα κεφάλαια πλέον που αποσύρονται από τις τράπεζες χρηματοδοτούν τις τρέχουσες ανάγκες των νοικοκυριών και δεν κατευθύνονται στην Ελβετία ή σε άλλους ασφαλείς παραδείσσους. Οι τραπεζίτες εκτιμούν ότι ο «εκπατρισμός» ολοκληρώθηκε σχεδόν στο πρώτο εξάμηνο του 2010, καθώς οι μεγαλοκαταθέτες έσπευσαν ταχύτατα να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους στο εξωτερικό. Ετσι, η συνεχιζόμενη μείωση των καταθέσεων οφείλεται κυρίως στην προσπάθεια των νοικοκυριών να διατηρήσουν το προ κρίσης επίπεδο διαβίωσής τους καταναλώνοντας από τα έτοιμα.
