"Η παγκόσμια διατροφική κρίση
Η αύξηση του κόστους διατροφής στην Τυνησία προκάλεσε κοινωνική έκρηξη, η οποία τείνει να οδηγήσει στην ανατροπή του μονοκομματικού καθεστώτος αυτής της χώρας.
Παρόμοιες φαίνεται να είναι οι εξελίξεις και σε άλλες αραβικές χώρες της Β. Αφρικής (Αλγερία και Αίγυπτο).
Η σημερινή αύξηση των διεθνών τιμών των βασικών τροφίμων, όπως προκύπτει από το σχετικό δείκτη που καταρτίζει ο Οργανισμός Γεωργίας και Τροφίμων (FAO) του ΟΗΕ, είναι παρόμοια μ' αυτή του 2008 και οφείλεται στα ίδια περίπου αίτια. Από την πλευρά της προσφοράς παρατηρείται μείωση της διεθνούς παραγωγής βασικών ειδών διατροφής (σιτάρι, καλαμπόκι, σόγια κ.ά.) λόγω των πυρκαγιών στη Ρωσία και των κλιματικών αλλαγών σε πολλές παραγωγές χώρες. Παράλληλα, η αύξηση της τιμής του πετρελαίου αυξάνει το κόστος της παραγωγής, ενώ η απαγόρευση των εξαγωγών από ορισμένες χώρες (προκειμένου να καλυφθεί η εγχώρια κατανάλωση) περιορίζει ακόμη περισσότερο την προσφορά. Από την άλλη πλευρά υπάρχει αύξηση της ζήτησης, λόγω της επέκτασης δυτικών καταναλωτικών προτύπων στην Ινδία, στην Κίνα και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες, με αύξηση της κατανάλωσης του σιταριού έναντι του ρυζιού και των ζωικών προϊόντων έναντι των φυτικών, τα οποία όμως για να παραχθούν χρειάζονται κτηνοτροφικά σιτηρά (καλαμπόκι, σόγια κ.ά.).
Εκτός από τους πιο πάνω λόγους, υπάρχουν και τα περίφημα «προθεσμιακά συμβόλαια» αγοράς βασικών τροφίμων, τα οποία προκαλούν τεχνητή άνοδο των τιμών τους στα διεθνή χρηματιστήρια. Το είδος αυτό των «κερδοσκοπικών παιγνίων» θα μπορούσε σχετικά εύκολα να περιορισθεί νομοθετικά, όμως φαίνεται να μην υπάρχει η αναγκαία πολιτική βούληση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Είναι προφανές ότι αυτή η απότομη αύξηση των τιμών των βασικών προϊόντων διατροφής, που συχνά φθάνει το 50%, προκαλεί διαφορετικής έντασης προβλήματα ανάλογα με τις χώρες. Στις πλουσιότερες χώρες προκαλεί άνοδο του πληθωρισμού και επιδεινώνει τις δυσκολίες αξιοπρεπούς διαβίωσης του πληθυσμού σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Στις αναπτυσσόμενες χώρες (σε όσες μάλιστα δεν παράγονται εγχωρίως αρκετά αγροτικά προϊόντα), επειδή η κατανάλωση των προϊόντων διατροφής αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής κατανάλωσης του πληθυσμού (μέχρι και 75%), η άνοδος των τιμών των τροφίμων προκαλεί κοινωνική εξέγερση.
Η αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων, η κάλυψη των βασικών διατροφικών αναγκών κάθε χώρας από εγχώρια παραγωγή, ο περιορισμός της κερδοσκοπίας στα διεθνή χρηματιστήρια και η δικαιότερη κατανομή του εισοδήματος τόσο μεταξύ πλουσιότερων και φτωχότερων χωρών όσο και στο εσωτερικό των φτωχότερων χωρών, μπορεί να αποτελέσουν απάντηση στο πρόβλημα της διατροφής σε διεθνές επίπεδο.
Η ανάγκη αύξησης της αγροτικής παραγωγής σε χαμηλό κόστος αποτελεί βασικό επιχείρημα για την επέκταση της παραγωγής γενετικά τροποποιημένων αγροτικών προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά έχουν πράγματι χαμηλότερο κόστος παραγωγής και προσαρμόζονται ευκολότερα στις κλιματικές αλλαγές, δεν μπορούν, όμως, να θεωρηθούν απολύτως ασφαλή για την ανθρώπινη κατανάλωση. Παράλληλα, αποτελούν κίνδυνο για τη βιοποικιλότητα του πλανήτη, ενώ ελάχιστες πολυεθνικές εταιρείες μπορούν να ελέγξουν το γενετικό υλικό που είναι απαραίτητο για την παραγωγή όλων των αγροτικών προϊόντων. Επιπλέον, η μαζική παραγωγή σε χαμηλό κόστος των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων, αν επεκταθεί, θα καλύπτει τις ανάγκες των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων, ενώ τα πλουσιότερα κοινωνικά στρώματα θα απολαμβάνουν «καθαρά» αγροτικά προϊόντα υψηλού κόστους και υψηλής ποιότητας, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη κοινωνική διαφοροποίηση στην ανθρώπινη διατροφή σε παγκόσμια κλίμακα".
Επί του ιδίου ζητήματος, το άρθρο της "Εξπρές":
"Ρ. Ζέλιγκ: Εκκληση διεθνούς αφύπνισης έναντι των ανατιμήσεων τροφίμων και εμπορευμάτων
Έκκληση διεθνούς αφύπνισης στις αυξητικές τάσεις που παρουσιάζουν οι τιμές τροφίμων και εμπορευμάτων απηύθυνε την Τετάρτη, ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Ρόμπερτ Ζέλιγκ, με συνέντευξή του στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Ρόιτερ. Ο κ.Ζέλιγκ κάλεσε τους ηγέτες της Ομάδας 20 (G-20) να "θέσουν πρώτα τις τροφές" στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων τους και να προσπαθήσουν να αντιμετωπίσουν την αυξημένη μεταβλητότητα τιμών, η οποία απειλεί τις φτωχότερες τάξεις και δημιουργεί πληθωριστικές πιέσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες, κυρίως της Ασίας.
"Θα αντιμετωπίσουμε μια ευρύτερη τάση αυξανόμενων εμπορευματικών τιμών, συμπεριλαμβανομένων των τιμών των τροφίμων", επεσήμανε στο Ρόιτερ ο κ.Ζέλιγκ. "Το γεγονός αυτό μπορεί να ασκήσει πιέσεις αλλά και να δημιουργήσει ευκαιρίες", πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι τα αναπτυσσόμενα κράτη θα μπορούσαν να αυξήσουν τα έσοδά τους αυξάνοντας το επίπεδο παραγωγής τροφίμων για την ικανοποίηση της παγκόσμιας ζήτησης. Σύμφωνα με τον ίδιο, η αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης ειδικά για ζάχαρη και κρέας στις ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα ανόδου της τιμής των τροφίμων, σε σύγκριση με την κρίση του 2007-2008.
Ένα μίγμα υψηλών τιμών πετρελαίου και καυσίμων, η αυξημένη χρήση των βίοκαυσίμων, η κακοκαιρία και η πορεία των προθεσμιακών αγορών ωθούν ανοδικά τις τιμές των τροφίμων στα επίπεδα ρεκόρ του 2007-2008 και ωθούν σε κοινωνική αναταραχή σε χώρες κυρίως της Αφρικής. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι υψηλές τιμές των τροφίμων από κοινού με την ύπαρξη καταπιεστικών καθεστώτων και αυξανόμενης ανισότητας μεταξύ πλουσίων - φτωχών αποτελούν τις κύριες αιτίες για τις διαμαρτυρίες σε χώρες της Μέσης Ανατολής, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου, της Τυνησίας, της Υεμένης, της Αλγερίας και της Ιορδανίας".
