"Σε 70 δισ. ευρώ το χρόνο φθάνει το ύψος της μαύρης οικονομίας
Δήμητρα Καδδά
Ποσό που υπερβαίνει τα 70 δισ. ευρώ κρύβεται κάθε χρόνο στη σκιά της μαύρης οικονομίας. Πρόκειται για χρήματα που φθάνουν και με το παραπάνω για να πληρωθεί τοις μετρητοίς το δάνειο που λάβαμε υπογράφοντας το μνημόνιο, χωρίς να κοπεί ούτε ένα ευρώ από μισθωτούς και συνταξιούχους και να πουληθεί ούτε ένα στρέμμα κρατικής γης.
Μόνο η φοροδιαφυγή υπολογίζεται στα 36 δισ. ευρώ τον χρόνο, ενώ το υπόλοιπο χρήμα «ξοδεύεται» σε σπατάλη και σε άδηλες πληρωμές (φακελάκια, γρηγορόσημα κ.λπ.).
Το ποσό προκύπτει από υπολογισμούς κρατικών υπηρεσιών, οργάνων της Ε.Ε., ερευνητών, πανεπιστημίων και του ΙΟΒΕ. Δεν είναι «θεωρητικό», είναι μία πραγματικότητα που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, χωρίς να έχει μέχρι τώρα καμία κυβέρνηση καταφέρει να την περιορίσει.
Καθώς ελάχιστα έχουν γίνει για την πάταξη της φοροδιαφυγής (θέμα για το οποίο μας «εγκαλεί» και η τρόικα) η χώρα παίρνει μπαράζ μέτρων για την περίοδο 2010-2014, ύψους 57,3 δισ. ευρώ, τα οποία θα πληρώσουν ως επί το πλείστον οι «συνήθεις ύποπτοι». Μέτρα αξίας 25 δισ. ευρώ θεσπίστηκαν μόνο το 2010. Επιπλέον 14,3 δισ. ευρώ περιγράφει ο προϋπολογισμός για το 2011 και ακόμα 18 δισ. ευρώ είναι το «πακέτο» που πρέπει να λάβει η Ελλάδα την τριετία από το 2012 ώς το 2014.
Το πρόβλημα υπήρχε, αλλά ούτε το 2010 λύθηκε. Το νομοσχέδιο για την αναδιάρθρωση των φοροεισπρακτικών μηχανισμών τελικά αναβλήθηκε για την αρχή του 2011. Κάποια στιγμή τον επόμενο χρόνο εκτιμάται πλέον ότι θα αποκτήσει η κυβέρνηση εικόνα για το δούναι και λαβείν του Δημοσίου με ηλεκτρονικά μέσα (Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα). Εν τω μεταξύ ακόμα και σήμερα ένας στους τρεις φορείς του κράτους δεν λογοδοτεί ούτε με φαξ στο Γενικό Λογιστήριο για τις δοσοληψίες του.
Οσο για την κυβερνητική δέσμευση ότι δεν θα ληφθούν άλλα «οριζόντια» μέτρα περικοπής μισθών και συντάξεων, το νομοσχέδιο για τις ΔΕΚΟ αποτελεί την πιο καθαρή απόδειξη για το ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται. Ελλείψει συγκεντρωτικών στοιχείων για τη μισθοδοσία του Δημοσίου (στην ενιαία αρχή πληρωμών αυτή τη στιγμή υπάρχει εικόνα μόνο για 200.000 περίπου υπαλλήλους κάποιων υπουργείων) περικόπτονται ξανά μισθοί «οριζοντίως», δηλαδή δικαίως αλλά και αδίκως.
Το μεγάλο... παρακλάδι
Μελέτες του πρέσβη της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ καθηγητή Ν. Τάτσου αλλά και του διακεκριμένου στο πεδίο οικονομολόγου Φ. Σνάιντερ υπολογίζουν την παραοικονομία στο 30% του ΑΕΠ, δηλαδή στα 70 δισ. ευρώ περίπου. Από το ποσό αυτό ένα μέρος αποτελεί το... παρακλάδι της παραοικονομίας, τη φοροδιαφυγή, η οποία σύμφωνα με έρευνα υπολογίζεται ότι στερεί από το κράτος 36 δισ. ευρώ τον χρόνο.
Η κυβέρνηση υιοθέτησε ένα «βουνό» μέτρα για να φέρει στα κρατικά ταμεία 7,83 δισ. ευρώ επιπλέον έσοδα το 2011, όταν κάθε χρόνο χάνει μόνο από τη φοροδιαφυγή 36 δισ. ευρώ. Εξ αυτών η απώλεια εσόδων από ΦΠΑ υπολογίζεται στα 7,7 δισ. ευρώ και από τη φορολογία εισοδήματος στα 9,3 δισ. ευρώ.
Τα πρωτεία έχουν ελεύθεροι επαγγελματίες και αγρότες. Αλλωστε οι μισθωτοί ελάχιστα μπορούν να κρύψουν. Ενδεχομένως τη δεύτερη εργασία που έχουν (πάνω από το 28% υπολογίζεται η άδηλη απασχόληση) την κάνουν για να τα βγάλουν πέρα.
Τι δείχνουν διάφορες μελέτες για τη φοροδιαφυγή ανά είδος εσόδων:
*Μόνο από τον ΦΠΑ κάθε χρόνο η Ελλάδα χάνει 7,7 δισ. ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μελέτη της εκτιμά ότι η φοροδιαφυγή στο συγκεκριμένο πεδίο φθάνει στο 30% των συνολικών εισπράξεων.
Πρακτικά το 2011 στα κρατικά ταμεία θα εισρεύσουν 18,03 δισ. ευρώ (όπως προβλέπει ο νέος προϋπολογισμός) αντί για 25,8 δισ. ευρώ που θα έμπαιναν στον κρατικό κορβανά αν μπορούσε να συλληφθεί το σύνολο της φοροδιαφυγής. Με τον τρόπο αυτό θα καλύπτονταν όλα τα εισπρακτικά μέτρα του επόμενου έτους, φορολογικά και μη.
*Η απώλεια δεν περιορίζεται μόνο στον ΦΠΑ αλλά στο σύνολο των έμμεσων φόρων. Για παράδειγμα, το λαθρεμπόριο καυσίμων υπολογίζεται από παράγοντες της αγοράς σε 2,5 δισ. ευρώ.
*Στην άμεση φορολογία ξένες μελέτες εκτιμούν ότι η κατάσταση είναι ανάλογη. Χιλιάδες φορολογούμενοι κρύβουν το φορολογητέο τους εισόδημα.
Σύμφωνα με μελέτη των καθηγητών Μάνου Ματσαγκάνη και Μαρίας Φλεβοτόμου, δεν δηλώνεται το 10% του εισοδήματος, γεγονός που οδηγεί σε μείωση κατά 26% των φορολογικών εσόδων.
Σε αριθμούς, τη στιγμή που το 2011 αναμένουμε ως συνολικά έσοδα από τη φορολογία εισοδήματος 14,8 δισ. ευρώ, αν δε υπήρχε φοροδιαφυγή θα λαμβάναμε 20 δισ. ευρώ, δηλαδή 5,2 ευρώ περισσότερα το χρόνο.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, η μεγαλύτερη απόκρυψη εισοδήματος απαντάται στους ελεύθερους επαγγελματίες (σ.σ.: σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται και οι επιχειρηματίες). Στη μελέτη εκτιμάται ότι κρύβουν το 25% των εσόδων τους. Αλλες εκτιμήσεις που επικαλούνται οι ερευνητές κάνουν λόγο για φοροδιαφυγή ακόμη και του 75% των δραστηριοποιούμενων στον κλάδο. Ταυτόχρονα «αφανές» και άρα αφορολόγητο παραμένει το 50% των εσόδων των γεωργών που αναδεικνύονται σε πρωταθλητές φοροδιαφυγής ως απόλυτο μέγεθος, αλλά τα πραγματικά εισοδήματά τους είναι μικρότερα.
Εξοικονόμηση δαπανών
Πολλές μελέτες έχουν γίνει για τη σπατάλη δημόσιων πόρων από την ΕΚΤ, την Κομισιόν και άλλους οργανισμούς. Την υπολογίζουν σε 10-15 δισ. ευρώ που μπορούν να εξοικονομηθούν άμεσα.
Πρόσφατα έρευνα του ΙΟΒΕ που επικαλείται και η τρόικα αναφέρει ότι στον τομέα υγείας μπορούν άμεσα να μειωθούν οι δαπάνες κατά 2 δισ. ευρώ (η μελέτη δεν προέβλεπε αύξηση της συμμετοχής του ασφαλισμένου στην δημόσια υγεία όπως αυτή που θεσπίζεται τώρα).
Εκτιμάται ότι περί τα 2 δισ. ευρώ μπορούν να εξοικονομηθούν από την καλύτερη οργάνωση των αμυντικών δαπανών και την αξιοποίηση κρατικών ακινήτων σε αστικά κέντρα.
Τεράστια η εισφοροδιαφυγή
Εκθεση του ΟΟΣΑ υπολογίζει ότι στην Ελλάδα το 28,2% των εργαζομένων απασχολούνται με καθεστώς μαύρης εργασίας και δεν πληρώνουν εισφορές. Πρόκειται για μία από τις υψηλότερες αναλογίες παγκοσμίως. Αυτό σημαίνει απώλεια ασφαλιστικών εισφορών αρκετών δισ. ευρώ ικανών να καλύψουν τις «τρύπες» στα ταμεία, χωρίς επιπλέον ασφαλιστική μεταρρύθμιση που «επιβάλλει» η αύξηση του ελλείμματος και του χρέους.
Τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές το 2011 υπολογίζονται σε 23,8 δισ. ευρώ και θα μπορούσαν αν δεν υπήρχε εισφοροδιαφυγή να φτάσουν στα 33 δισ. ευρώ, δηλαδή να αυξηθούν κατά 9,26 δισ. ευρώ. Πρόκειται για ποσό που σχεδόν καλύπτει την ετήσια συμμετοχή του κράτους στο κλείσιμο της «τρύπας»: 9,9 δισ. ευρώ".
