" Η ευθύνη των επιχειρήσεων
Ο μεγάλος κυνικός του 19ου αιώνα Αμπρός Μπίερς συνόψισε τη μεγάλη συζήτηση του καιρού του –που αφορούσε την υπόσταση των νομικών προσώπων– με τον εξής αφορισμό: «επιχείρηση είναι ένας μεγαλοφυής μηχανισμός για να αποκτάς ατομικά κέρδη χωρίς ατομική ευθύνη». Αν ζούσε στην Ελλάδα, θα πρόσθετε το «και χωρίς κοινωνική ευθύνη».
Ο θεσμός της επιχείρησης ήταν ένας μεγαλοφυής και εξαιρετικά παραγωγικός μηχανισμός. Δημιουργήθηκε για να κινητροδοτήσει τις επενδύσεις, αφαιρώντας την πλήρη ατομική ευθύνη στην αποτυχία, πέρα από την αρχική συμβολή των μετόχων στο εταιρικό κεφάλαιο. Ξεχώρισαν από τα φυσικά πρόσωπα στα πάντα. Εχουν δικό τους όνομα και δική τους νομική υπόσταση. Εξ ορισμού «έχουν δικαιώματα, προνόμια, ευθύνες, υποχρεώσεις απέναντι στον νόμο, όπως ακριβώς και τα φυσικά πρόσωπα».
Αυτό είναι λογικό. Για παράδειγμα, μια επιχείρηση έχει το δικαίωμα να προσφεύγει στη Δικαιοσύνη για να λύνει τις διαφορές της με άλλα νομικά ή φυσικά πρόσωπα. Συνεπώς, πρέπει να πληρώνει και το κόστος λειτουργίας της Δικαιοσύνης. Τα αυτοκίνητα που ανήκουν σε κάποιο νομικό πρόσωπο κυκλοφορούν στους ίδιους δρόμους που πληρώνουν οι φορολογούμενοι· δεν υπερίπτανται αυτών. Τα γραφεία μιας επιχείρησης δεν φρουρούνται με εθελοντικές περιπολίες των μετόχων· προστατεύονται από την Ελληνική Αστυνομία.
Επομένως, ένα νομικό πρόσωπο δεν πρέπει να συγχέεται με τα φυσικά πρόσωπα. Ούτε ως προς τις απολαβές, αλλά ούτε ως προς τις υποχρεώσεις. Οπως θα ήταν παράλογο να μην προστατεύονται από την Αστυνομία τα γραφεία μιας εταιρείας, επειδή προστατεύονται οι μέτοχοί της, εξίσου παράλογο είναι να μη φορολογούνται τα εισοδήματα των μετόχων, επειδή φορολογούνται τα κέρδη των εταιρειών. Δεν μπορεί να υπάρχουν διαφορετικά μέτρα στα δικαιώματα και άλλα σταθμά στις υποχρεώσεις.
Τώρα, όμως, την ώρα της μεγάλης κρίσης, τώρα που όλοι πρέπει να συμβάλουν για να διορθωθούν τα χάλια της ελληνικής οικονομίας, διάφοροι παραγωγικοί και μη φορείς ανερυθρίαστα πιέζουν για μείωση της φορολογίας των διανεμόμενων κερδών. Η επιχειρηματολογία τους βασίζεται στις ίδιες υποσχέσεις που δόθηκαν στο πρόσφατο παρελθόν και δεν τηρήθηκαν. (Την εποχή των παχιών αγελάδων οι ελληνικές επιχειρήσεις απήλαυσαν σημαντικές φοροαπαλλαγές και στα διανεμόμενα κέρδη. Οι ιδιωτικές επενδύσεις μειώθηκαν).
Πιο εξοργιστικό δεν είναι το γεγονός ότι υπάρχουν Ελληνες επιχειρηματίες που εκβιάζουν μια χώρα εν κινδύνω. Είναι οι σοφιστείες που χρησιμοποιούνται περί διπλής φορολόγησης των επιχειρήσεων. Θολώνουν τα αδιανέμητα κέρδη με τα προσωπικά εισοδήματα, προσπαθώντας να αποφύγουν τη φορολόγηση των δεύτερων.
Εντυπωσιακό είναι επίσης το γεγονός πόσο κοντόφθαλμη πολιτικά είναι η αστική τάξη, αυτή που, τέλος πάντων, έχουμε. Σε μια εποχή κατακλυσμιαίων αλλαγών στη χώρα, τώρα που πρέπει να οικοδομηθεί ένα πλαίσιο ελευθερίας για την επιχειρηματικότητα, απαλλαγμένο από τις αριστερές δεισιδαιμονίες, αυτό που οι Ελληνες επιχειρηματίες σκέφτονται είναι το βραχυπρόθεσμο κέρδος ή έστω η χαμηλότερη φορολόγησή του. Σε ένα πλοίο που κινδυνεύει να βουλιάξει διαγκωνίζεται για το ψητό στον μπουφέ. Σε μια κοινωνία που προτείνει να προστεθεί το αλάτι της αδικίας στις πληγές. Κι αυτό είναι χειρότερο από έγκλημα. Είναι λάθος".
Επί του θέματος της επιχειρηματικότητας και της (πολύπαθης) εταιρικής ευθύνης, θα ασχοληθούμε εκτενέστερα, δεδομένης της σημασίας και της επικαιρότητας των ζητημάτων.
