Οπως διαβάζουμε στα "Νέα":
"Κοινωνικές εταιρίες που θα προσφέρουν υπηρεσίες σε κοινωνικές ομάδες και άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα, ετοιμάζει το υπουργείο Εργασίας. Μονογονεϊκές οικογένειες, θύματα ενδοοικογενειακής βίας, άνθρωποι μοναχικοί, ηλικιωμένοι, μετανάστες, άνεργοι, παιδιά που κακοποιούνται ή καταπιέζονται, πολίτες της κοινωνίας μας που έχουν ανάγκη, θα δέχονται βοήθεια από τις κοινωνικές εταιρείες που θα δημιουργηθούν.
Μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων θα χρηματοδοτούνται ομάδες κοινωνικών επιστημόνων (κοινωνιολόγων, κοινωνικών και πολιτικών ανθρωπολόγων, κοινωνικών λειτουργών, παιδοψυχολόγων κ.ά.) αλλά και κοινωνικά ευπαθείς ομάδες ηλικίας κάτω των 35 ετών που θα έχουν ως αντικείμενο να παράσχουν αυτήν τη βοήθεια. Θα συσταθούν εταιρείες και, αντί για το Δημόσιο ή τους δήμους, αυτήν την κοινωνική υπηρεσία θα την προσφέρουν με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, για βιοπορισμό, νέοι άνθρωποι.
Ο κ. Λοβέρδος δήλωσε επίσης στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου ότι επανεξετάζεται συνολικά η κοινωνική πολιτική στο πλαίσιο του Μνημονίου, το οποίο ουσιαστικά απαγορεύει τη χορήγηση επιδομάτων και την αναγνώριση φοροαπαλλαγών. Εξετάζονται και αναζητούνται, όπως είπε ο κ. Λοβέρδος, κοινωνικά μέτρα με στοχευμένα, εισοδηματικά και κοινωνικά κριτήρια".
Για το ίδιο θέμα διαβάζουμε στο "Εθνος":
"Κατατέθηκε στον πρόεδρο της Βουλής η περίληψη του σχεδίου και ζητήθηκε η Κοινοβουλευτική Διαβούλευση να γίνει στο τρίτο δεκαήμερο του Αυγούστου στη Διαρκή Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων, με στόχο να ψηφιστεί εντός του Οκτωβρίου. Βασική αρχή και πρόβλεψη είναι ότι οι εταιρίες κοινωνικής οικονομίας δεν θα διανέμουν κέρδη αλλά μόνο οι εταίροι θα αμείβονται για την παρεχόμενη εργασία τους με ανώτερο όριο το τριπλάσιο του κατώτατου μισθού.
Τυχόν οικονομικό πλεόνασμα των εταιριών πρέπει να επενδυθεί υποχρεωτικά σε επέκταση δραστηριοτήτων και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ενώ οι αποδέκτες των παροχών από τις εταιρίες κοινωνικής οικονομίας δεν επιβαρύνονται ούτε κατ' ελάχιστον.
Παράλληλα, σύμφωνα με τον κ. Λοβέρδο, κρίσιμο ζήτημα είναι ο τρόπος και ο βαθμός παρέμβασης του υπουργείου Εργασίας στον τομέα προστασίας των εταιριών κοινωνικής οικονομίας και ιδιαίτερα στο ύψος τυχόν χρηματοδότησης έτσι ώστε αφενός με να μην στρεβλώνεται ο ανταγωνισμός, αφετέρου να μην μπορέσουν να εισχωρήσουν εκ του πλαγίου καθαρά επιχειρηματικά συμφέροντα. Οπως διευκρίνισε ο υπουργός, υπάρχει ειδική πρόβλεψη για επιδότηση μέρους των ασφαλιστικών εισφορών των εταίρων για το χρονικό διάστημα των πρώτων δύο χρόνων λειτουργίας της εταιρίας.
Όσον αφορά για τους ιδρυτές και συμμετέχοντες στις εταιρίες κοινωνικής οικονομίας, ο υπουργός είπε ότι θα δοθεί προτεραιότητα στις κοινωνικά ευπαθής ομάδες (άτομα με αναπηρίες, απεξαρτημένα από ουσίες, μετανάστες, άνεργοι κ.α.), και στα άτομα ηλικίας κάτω των 35 χρόνων.
Το όλο πρόγραμμα θα χρηματοδοτηθεί από το επιχειρησιακό πρόγραμμα "Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 2007-2013" και συγκεκριμένα από τις δράσεις "Προώθηση κοινωνικής οικονομίας και διευκόλυνση της ίδρυσης και λειτουργίας κοινωνικών επιχειρήσεων" ενδεικτικού προϋπολογισμού 60 εκατ. ευρώ, "Ενίσχυση κοινωνικής επιχειρηματικότητας των νέων" ενδεικτικού προϋπολογισμού 20 εκατ. ευρώ και μέρος των χρηματοδοτήσεων από τα Τοπικά Ολοκληρωμένα Προγράμματα για την απασχόληση, συνολικού προϋπολογισμού 130 εκατ. ευρώ.
Το σχετικό νομοσχέδιο, που θα ψηφιστεί τον Οκτώβριο, θα προβλέπει μεταξύ άλλων:
- Την προώθηση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας που θα καλύπτει κοινωνικές ανάγκες, όπως οι υπηρεσίες προνοιακού χαρακτήρα, η συντήρηση δημοσίων κτιρίων κλπ). Θα διασφαλιστεί, ώστε να μην υποκατασταθούν αντίστοιχες υπηρεσίες που παρέχουν οι δήμοι και τα άλλα υπουργεία, όπως η «Βοήθεια στο Σπίτι».
- Κίνητρα για τη σύσταση των εταιρειών που δεν θα είναι κερδοσκοπικές, όπως φορολογικές ελαφρύνσεις, απαλλαγή ή μείωση ΦΠΑ, και απαλλαγή ασφαλιστικών εισφορών με κάλυψη από τον ΟΑΕΔ.
- Δικλίδες ασφαλείας για να μην ελέγχονται οι επιχειρήσεις από «τρίτους» και να πιστοποιούνται για τις υπηρεσίες τους. Θα επιτρέπεται, ωστόσο, η δυνατότητα συμμετοχής στο εταιρικό σχήμα νομικών προσώπων και οι χορηγίες.
- Αμοιβή των εταίρων για την παρεχόμενη εργασία με όριο έως το τριπλάσιο της κατώτατης αμοιβής της εθνικής συλλογικής σύμβασης εργασίας".
Σε άλλα μέρη ο κοινωνικός τομέας της οικονομίας ( ο οποίος ορίζεται στην βιβλιογραφία και ως "τρίτος τομέας", δηλαδή ανάμεσα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα) είναι αρκετά ανεπτυγμένος. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι συντελεί στην παραγωγή του 15% του ΑΕΠ. Στην Ευρώπη η "κοινωνική οικονομία" αντιπροσωπεύει το 10% των επιχειρήσεων και απασχολεί 11 εκατ. εργαζόμενους, δηλαδή περίπου το 6% της συνολικής απασχόλησης. Στη Γαλλία το 10% των εργαζομένων απασχολούνται σε κοινωνικές επιχειρήσεις, που οι δραστηριότητές τους αντιπροσωπεύουν το 10% του ΑΕΠ. Στην Ισπανία, η κοινωνική οικονομία αντιπροσωπεύει το 10%του ΑΕΠ και απασχολεί το 14% του εργατικού δυναμικού.
Διαβάζουμε σχετικό άρθρο της "Καθημερινής":
"Μ. Βρετανία: Ισχυρή άνοδος των κοινωνικών επιχειρήσεων
Οι κοινωνικές επιχειρήσεις είναι οργανισμοί που λειτουργούν με βάση τους κανόνες της αγορές προκειμένου να πετύχουν κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους. Πρόκειται για ένα ολόκληρο κίνημα που έχει βρει υποστηρικτές και εφαρμογή στην Ευρώπη, τη Β. Αμερική και την Αφρική. Σε αυτό το κίνημα υπάρχουν δύο μοντέλα λειτουργίας, το κερδοσκοπικό μοντέλο και το μη-κερδοσκοπικό μοντέλο. Στόχος τους πάντα είναι η επίτευξη κοινωνικών στόχων και η προστασία του περιβάλλοντος και παραμένουν πάντα στο επίκεντρο της λειτουργίας τους.
62.000 κοινωνικές επιχειρήσεις στη Βρετανία
Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν σήμερα 62.000 κοινωνικές εταιρείες, με κέρδη 24 δισεκατομμύρια λίρες, συμβάλλοντας με 8 δισεκ. λίρες στην εγχώρια οικονομία και απασχολούν περίπου 800.000 άτομα, ενώ είναι από τους ελάχιστους κλάδους που γνωρίζουν ανάπτυξη κόντρα στη διεθνή ύφεση. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της υπηρεσίας ενημέρωσης των Κοινωνικών Εταιρειών, οι εκατό μεγαλύτερες κοινωνικές εταιρείες αναπτύχθηκαν κατά 79% μέσα σ' ένα χρόνο.
Οι κοινωνικές εταιρείες λειτουργούν όπως όλες οι επιχειρήσεις μέσα στον ανταγωνισμό από τη μεταφορά αγαθών έως τις υπηρεσίες. Η μόνη διαφορά είναι ότι ο κοινωνική ευθύνη παραμένει βασικός άξονας λειτουργίας τους και τα κέρδη που βγάζουν, επενδύονται ξανά για την επίτευξη του στόχου αυτού.
Δύο γνωστά παραδείγματα κοινωνικών εταιρειών είναι η αλυσίδα Fair Trade, που φέρνει στις προθήκες προϊόντα άμεσα από τους παραγωγούς του αναπτυσσόμενου κόσμου, καθώς και το εστιατόριο Fifteen, του διάσημου Βρετανού μάγειρα, Τζέιμι Όλιβερ, στο οποίο απασχολούνται νέοι άνθρωποι με σημαντικά προβλήματα όπως άνεργοι, άστεγοι, πρώην ναρκομανείς και αλκοολικοί, που πίστευταν στον εαυτό τους και ήθελαν να γίνουν σεφ.
Οι κοινωνικές εταιρείες δραστηριοποιούνται σχεδόν σε κάθε κλάδο της οικονομίας, από την υγεία και την κοινωνική πρόνοια, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ανακύκλωση, την εκπαίδευση και την στεγαστική αγορά.
Το επιχειρηματικό μοντέλο του 21ου αιώνα
Σύμφωνα με τον Τζόναθαν Κέστενμπάουμ, πρόεδρο του Αγγλικού Εθνικού Κληροδοτήματος για την Επιστήμη, την Τεχνολογία και τις Τέχνες, οι κοινωνικές εταιρείες αποτλούν το επιχειρηματικό μοντέλου που θα ξεχωρίσει τον 21 ο αιώνα και τονίζει σε συνέντευξή του στους Times online: «Η οικονομική ύφεση και η κατάλυση του οικονομικού τομέα έχουν δημιουργήσει μία νέα πραγματικότητα: Ο ιδιωτικός τομέας δεν είναι πλέον το μέσο για τη δημιουργία πλούτου, με την κυβέρνηση να είναι υπεύθυνη για την κοινωνική μας ευμάρεια. Και οι άνθρωποι δεν πηγαίνουν πλέον σε θέσεις εργασίες αισθανόμενοι ότι έχουν την επιλογή ανάμεσα σε μία εταιρεία με εμπορικό προφίλ και σε μία με κοινωνικό σκοπό.
Καλώς ήρθατε στην εποχή των κοινωνικών εταιρειών, από τις οποίες αναδύεται το νέο μοντέλο επιχειρήσεων για τον 21ο αιώνα. Αυτές οι εταιρείες συνδυάζουν τον κοινωνικό σκοπό και την προστασία του περιβάλλοντος που επιδιώκει ένα φιλανθρωπικό ίδρυμα, με τις οικονομικές απαιτήσεις μίας πετυχημένης κερδοφόρας επιχείρησης».
Η επιτυχία των κοινωνικών επιχειρήσεων
Η ιστορία των κοινωνικών επιχειρήσεων ξεκίνησε στη Μινεσότα το 1964 όταν ιδρύθηκε μία εταιρεία που θα απασχολούσε 7 άτομα με αναπηρία. Η εταιρεία Minnesota Diversified Industries απασχολεί σήμερα 500 άτομα με αναπηρία και έχει ετήσια κέρδη 54 εκατομμύρια δολάρια. Το πιο γνωστό παράδειγμα όμως είναι του «τραπεζίτη των φτωχών» και βραβευμένου με Νόμπελ Ειρήνη, του καθηγητή οικονομικών, Μοχάμαντ Γιουνούς, ο οποίος το 1976 λειτούργησε πιλοτικά μία τράπεζα για φτωχούς. Στόχος ήταν ο δανεισμός απόρων ατόμων, που ήταν άνεργοι επιζητούσαν την ευκαιρία να δημιουργήσουν μία επιχείρηση. Η πρωτοβουλία του καθηγητή Γιουνούς στέφθηκε και επιτυχία και η τράπεζα εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη χώρα μέσα σε λίγα χρόνια. Σήμερα, η τράπεζα έχει 2,4 εκατομμύρια πελάτες και 20 επιχειρήσεις".
Το ζήτημα είναι σύνθετο και χρήζει ανάλυσης. Υπάρχει η άποψη ότι, με αυτό τον τρόπο έχουμε υποκατάσταση του κοινωνικού κράτους. Παρατηρείται ότι, όσο κι αν μια κυβέρνηση η ένα Κράτος, ή η Ευρωπαϊκή Ενωση) επιμένει στην κοινωνική συνοχή και στην καθολική πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες, δεν επιμένει το ίδιο οι υπηρεσίες αυτές να παρέχονται από το κράτος. Υπό την συνεχή επωδό του χρέους και του ελλείμματος, ανοίγει ένας φαύλος κύκλος, ένα είδος «ντόμινο», που οδηγεί σε άνοιγμα των δημοσίων υπηρεσιών στον ιδιωτικό ανταγωνισμό και στις ιδιωτικοποιήσεις, ενώ η ίδια η αρχή της ελεύθερης και ισότιμης πρόσβασης όλων στην υγεία, την παιδεία κ.λπ. τίθεται υπογείως σε αμφισβήτηση ως «μη ρεαλιστική».
Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, διαμορφώνεται η εξής τάση: Οι δωρεάν δημόσιες υπηρεσίες μεταμορφώνονται σταδιακά σε αποκεντρωμένες ιδιωτικές επιχειρήσεις, αφού προηγουμένως το κεντρικό κρατικό σύστημα έχει δυσφημισθεί ως γραφειοκρατικό και χρεοκοπημένο. Ολο και συχνότερα οι περιφερειακές αρχές αναλαμβάνουν τις αρμοδιότητες του κεντρικού κράτους και παράλληλα δημιουργούνται ημι-αγορές για τις (πρώην) δημόσιες υπηρεσίες στην παιδεία, την υγεία, τις επικοινωνίες, τις μεταφορές κ.λπ. Τελικά, όποιο σχολείο, νοσοκομείο, ταχυδρομείο κλπ. δεν είναι βιώσιμο, πρέπει να οδηγηθεί σε κλείσιμο, αφού η «αγορά» δεν το σηκώνει (κάπως έτσι οι φτωχογειτονιές με χαμηλή αγοραστική δύναμη αποψιλώνονται από δημόσιες υπηρεσίες, αντί να ενισχύονται...).
Δημιουργείται έτσι η εντύπωση στην κοινή γνώμη όχι μόνο ότι το κράτος πρέπει να γίνει πιο ανταγωνιστικό, μιμούμενο τον ιδιωτικό τομέα, αλλά ότι ο δημόσιος υπάλληλος είναι ουσιαστικά ένα βάρος για το φορολογούμενο.
Βλέπετε ότι δεν μπορούμε να έχουμε μονοδιάστατη άποψη επί του θέματος κι αυτό γιατί χρειάζεται ανάλυση το θέμα των δημοσίων αγαθών, του ορισμού του κοινωνικού κράτους, το ζήτημα του ελλείμματος, του χρέους, της φορολογίας, της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας. Σε γενικές γραμμές (διότι θα χρειαστεί να επανέλθουμε στο θέμα), είναι άλλη η διάσταση της κοινωνικής επιχείρησης ως οικονομική μονάδα, έστω και μη-κερδοσκοπικού χαρακτήρα και άλλη η διάστασή της ως πάροχο υπηρεσιών και δομών κοινωνικής προστασίας.
