" Οι πρώτες ατυχίες της τρόικας
Του Θοδωρη Πελαγιδη*
Μετά τα διθυραμβικά σχόλια για την εκτέλεση του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΠΣΑ) από τα μέλη της τρόικα, τα πρόσφατα αρνητικά στοιχεία για την πραγματική οικονομία προσγείωσαν όλους μας στην πραγματικότητα. Μια σειρά αρνητικών εξελίξεων από τον τουρισμό και τη βιομηχανική παραγωγή μέχρι την οικοδομική δραστηριότητα προβλημάτισαν για την αντίδραση της ασθενούς ελληνικής οικονομίας απέναντι στην αγωγή καταστολής.
Το ίδιο ανησυχητική όμως είναι και η διαφαινόμενη σίγουρη πλέον απόκλιση πολλών στοιχείων και προβλέψεων του ΠΣΑ, με προεξάρχουσα εκείνη του πληθωρισμού. Πραγματικά αποτελεί απορίας άξιο πώς είναι δυνατόν να προβλέπεται για εφέτος ποσοστό τρεις φορές κάτω από εκείνο που πραγματικά θα σημειωθεί, με δεδομένη την αύξηση των εμμέσων φόρων και του ΦΠΑ. Βέβαια, η τρόικα πρόσφατα αναθεώρησε σχετικά την εκτίμησή της αλλά τα ερωτήματα παραμένουν για το εάν πραγματικά οι τρεις τεχνοκράτες καταλαβαίνουν τις ιδιομορφίες της ελληνικής οικονομίας.
Καταλαβαίνουν ότι οι επιχειρήσεις ενσωματώνουν στις τιμές το ρίσκο της αθέτησης πληρωμών των πελατών τους; Καταλαβαίνουν ότι καθώς εγγυητικές τραπεζών δεν είναι αποδεκτές, οι επιχειρήσεις δουλεύουν μόνο με ρευστό με αποτέλεσμα αυξημένο κόστος που το περνάνε στις τιμές; Καταλαβαίνουν ότι πολλές επιχειρήσεις «περνάνε» στις τιμές τα «φέσια» και ότι έχουν αυτή τη δυνατότητα, καθώς η αποχώρηση από την αγορά κάποιων άλλων έχει ενισχύσει το «pricing power» τους;
Αν λοιπόν ο διακαής πόθος και ο κεντρικός στόχος του ΠΣΑ ήταν η μείωση των τιμών μέσω -και- της μείωσης των μισθών ώστε να αυξηθούν η ανταγωνιστικότητα και οι εξαγωγές, δεν φαίνεται να πετυχαίνει. Ή μάλλον, φαίνεται παραδόξως να… πετυχαίνει(!) αλλά όχι μέσω της πτώσης των τιμών ή της δραστικής μείωσης των μισθών στο ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Μισθοί και τιμές στον σύγχρονο κόσμο είναι περισσότερο άκαμπτοι από ό,τι φαίνεται να πιστεύουν οι τρεις τεχνοκράτες. Εντύπωση προκαλεί επίσης η ανοικτή εκτίμηση του κ. Ντερούζ, εκπροσώπου στην τρόικα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σχετικά με τη δυνατότητα της ελληνικής οικονομίας να μειώσει το δημόσιο χρέος της στο 50% του ΑΕΠ το 2020, με ανάπτυξη ετησίως 3% και πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού +5%. Η διαφορά του επιτοκίου που πληρώνει για δανεισμό το Δημόσιο και του ονομαστικού ΑΕΠ πρέπει να ισούται με το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού, μόνο για να μείνει… σταθερό το δημόσιο χρέος! Καταλαβαίνετε ότι για να γίνει αυτό που υποστηρίζει η τρόικα πρέπει να πέσει γρήγορα και δραστικά το κόστος δανεισμού του Δημοσίου, εφόσον το ελληνικό Δημόσιο μπορέσει τελικώς κάποια στιγμή στο ορατό μέλλον να βγει και να δανειστεί από τις αγορές. Ταυτόχρονα, θα πρέπει ονομαστικό και τελικά πραγματικό ΑΕΠ να ανέλθουν στα ύψη του 4%, 5% ή και 6% ετησίως. Το δε πρωτογενές πλεόνασμα, ως επιδίωξη και στόχος σε εποχή υφέσεως, ουσιαστικά αποτρέπει τη δυνατότητα υψηλών ρυθμών μεγέθυνσης. Θα μπορούσε να επιτευχθεί ευκολότερα, όπως έχει γίνει στο παρελθόν, μόνο αφού έχουν επιτευχθεί πρώτα υψηλοί ρυθμοί μεγέθυνσης που στη συνέχεια δίνουν φόρους που συνολικά υπερβαίνουν καθαρά τις κρατικές δαπάνες σημειώνοντας πλεόνασμα. Ομως τίποτα από όλα τα παραπάνω δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Η μόνη δυνατότητα επί του παρόντος είναι η ενδυνάμωση των εξαγωγών, οι οποίες φαίνεται πράγματι να σημειώνουν αξιοσημείωτη αντοχή, υπό καθεστώς μάλιστα υψηλού πληθωρισμού. Ισως τελικώς να μην είναι και τόσο χαμηλή η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων.
Τέλος, ο κ. Τόμσεν του ΔΝΤ επισημαίνει ότι πρέπει η κυβέρνηση να προχωρήσει στη φορολόγηση των υψηλών εισοδημάτων. Γιατί κ. Τόμσεν, το 45% είναι λίγο; Ποια είναι η πρόταση, να εγκαταλείψουν τη σκληρή εργασία τους οι ταλαντούχοι και οι μορφωμένοι εξαιτίας της υπερφορολόγησης; Ελπίζω ο κ. Τόμσεν να εννοούσε τα κρυμμένα υψηλά εισοδήματα κι όχι τα δηλωμένα. Διαφορετικά το λάθος του θα οδηγήσει εκεί που οδηγεί και η κομμένη χαμηλο-σύνταξη του παππού και της γιαγιάς: σε αχρείαστη μείωση του εθνικού εισοδήματος για να πέσουν οι τιμές…
Από την άλλη, «η κρίση δεν θα περάσει εάν δεν πέσουν οι τιμές», δηλώνουν σχετικώς αρμόδιοι της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μα, η κρίση ακριβώς είναι η πτώση των τιμών!
* Καθηγητή οικονομικής ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς"
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι μια σημαντική παράμετρος του συνολικού ελλείμματος αποτελεί και το έλλειμμα στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών, στο οποίο θα πρέπει πάντα να δίνουμε μέγιστη προσοχή. Επί του ζητήματος, δημοσιεύθηκε η ανάλυση της Τράπεζας της Ελλάδος. Η ανάλυση βρίσκεται εδώ (αρχείο .pdf, "ανοίγει" με Acrobat Reader). Η ανάλυση είναι εκτεταμένη και από τις πληρέστερες που έχουν δημοσιευτεί επί του θέματος. Ως εκ τούτου, θα χρειαστεί εκτεταμένη μελέτη της.