"ΗΠΑ: Ο φαύλος κύκλος εργασίας και κατανάλωσης
Εργοδότες εναντίον καταναλωτών: Ποιος θα υποχωρήσει πρώτος;
Για να καταλάβετε γιατί οι θέσεις εργασίας είναι τόσο σπάνιες στις ΗΠΑ, αναλογιστείτε την περίπτωση του Τζον Μακφάρλαν και της Νικόλ Ρόζεν. Οι δύο αυτοί άνθρωποι έχουν κάτι κοινό: αρνούνται να σπαταλούν χρήματα.
Ο Μακφάρλαν είναι πρόεδρος της εταιρίας Baldor Electric στο Φορτ Σμιθ του Αρκάνσας, ενώ η κ. Ρόζεν είναι καταναλώτρια από την πολιτεία της Ουάσιγκτον. Και οι δύο αμείβονται και ξοδεύουν τις αποδοχές τους. Ο κ. Μακφάρλαν, όμως, λέει ότι δεν θα αρχίσει να προσλαμβάνει και πάλι, έως ότου οι καταναλωτές δαπανήσουν περισσότερα, ενώ η κ. Ρόζεν αρνείται να δαπανήσει περισσότερα, όσο η αγορά εργασίας παραμένει ασταθής.
Εδώ εντοπίζεται το αδιέξοδο της σύγχρονης αμερικανικής οικονομίας, που εξηγεί την αναιμική φύση της ανάκαμψης και το εύρος της εργασιακής κρίσης. Κάθε πλευρά, εργοδότες από τη μία και καταναλωτές από την άλλη, περιμένει από την άλλη να δαπανήσει περισσότερα. Ποια από τις δύο πλευρές θα υποχωρήσει άραγε πρώτη;
Πολλοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι οι εργοδότες θα είναι αυτοί που θα υποχωρήσουν πρώτοι. Κάποια στιγμή μέσα στο 2010, πολλές εταιρίες θα αποφασίσουν να αντικαταστήσουν το φθαρμένο τους εξοπλισμό ή ότι δεν μπορούν να αντλούν επιπλέον παραγωγικότητα από τους εργαζομένους τους. Πολλές από αυτές θα προχωρήσουν έτσι σε προσλήψεις, όπως εκτιμούν η Moody's και η IHS Global Insight.
Η επιχειρηματική επέκταση, όμως, και οι προσλήψεις θα παραμείνουν περιορισμένες, καθυστερώντας την αύξηση των καταναλωτικών δαπανών μέχρι το 2011 ή και το 2012. Εως τότε, καταναλωτές και εργοδότες θα συνεχίσουν να τηρούν εφεκτική στάση. Το ποσοστό ανέργων, που φθάνει σήμερα το 9,7%, θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα στις ΗΠΑ, ενώ οι εργοδότες δεν πρόκειται να δημιουργήσουν τις 10 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, που απαιτούνται για την έξοδο από την κρίση.
«Πρόκειται για κλασσικό αδιέξοδο», λέει ο καθηγητής Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ Ρόμπερτ Ράιτς. Η κυβέρνηση δεν πρόκειται να βοηθήσει σε αυτό, καθώς το πακέτο στήριξης εξαντλείται. Την ίδια στιγμή, οι επιχειρήσεις συσσωρεύουν ρευστό και οι καταναλωτές ενισχύουν τις αποταμιεύσεις τους.
Ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Σεν Λούις Στίβεν Φαζάρι προειδοποιεί ότι ακόμη και αν οι επιχειρήσεις ενισχύσουν φέτος τις επενδύσεις τους, η τάση αυτή θα αντιστραφεί, εφόσον η καταναλωτική ζήτηση δεν ακολουθήσει.
Ο κ. Μαφκάρλαν στην Baldor Electric, που κατασκευάζει κινητήρες για εργοστάσια, διαπίστωσε σχετική ανάκαμψη της ζήτησης φέτος. Παρόλα αυτά, όμως, ο Μακφάρλαν δεν αναμένει ουσιαστική ανάκαμψη για το 2010 και για το λόγο αυτό αποφεύγει να αυξήσει τις δαπάνες και να προσλάβει νέους εργαζόμενους. Η εταιρία έκλεισε το 2009 με πλεόνασμα-ρεκόρσε ρευστό ύψους 215 εκατ. δολαρίων. Το ποσόν αυτό χρησιμοποιήθηκε για την αποπληρωμή χρεών ύψους 121 εκατ. δολαρίων.
Αν, όμως, επικεφαλής επιχειρήσεων, όπως ο κ. Μαφκάρλαν, αναμένουν από τους καταναλωτές -όπως την κ. Ρόζεν- να αρχίσουν και πάλι να ξοδεύουν ελεύθερα, θα πρέπει να δείξουν μεγάλη υπομονή. Πριν λίγα χρόνια, η 37χρονη κ. Ρόζεν μητέρα τριών παιδιών, αναγκάζεται να εργάζεται σε θέση μερικής απασχόλησης, ώστε να συμπληρώνει το οικογενειακό εισόδημα. «Κανείς δεν ενισχύει την αυτοπεποίθησή μας, ώστε να βγούμε άνετα για ψώνια. Οι αποταμιεύσεις μας ίσως χρειαστούν για να καλύψουμε τα χρέη μας ή κάποιες έκτακτες ιατρικές δαπάνες και γι αυτό δεν μπορώ να τις ξοδέψω όπως έκανα παλιότερα», λέει η κ. Ρόζεν".
