Δόθηκε στην δημοσιότητα σήμερα 29/9/2010 η τρίτη έκθεση του ΙΟΒΕ για την Ελληνική οικονομία.
Οπως διαβάζουμε:
" ΙΟΒΕ:Aποφύγαμε τον σκόπελο, αλλά χρειάζεται 10ετές αναπτυξιακό σχέδιο
«Με τα μέτρα που έχουν ληφθεί και τις παρεμβάσεις που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα η Ελλάδα έχει κάνει ένα σημαντικό βήμα για την αποφυγή της στάσης πληρωμών, που θα είχε ολέθριες επιπτώσεις στην ευημερία των πολιτών της», σημειώνει στην τελευταία του έκθεση για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το ΙΟΒΕ, προειδοποιώντας, όμως, την ίδια ώρα ότι ελλοχεύουν κίνδυνοι τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
Με τα δεδομένα αυτά το ΙΟΒΕ προτείνει μέσω της έκθεσής του στην κυβέρνηση να εκπονήσει δεκαετές αναπτυξιακό πρόγραμμα αποτυπώνοντας με σαφήνεια τις κατευθύνσεις που θα πρέπει να λάβει η ελληνική οικονομία, με έμφαση στην εξωστρέφεια και την ανταγωνιστικότητα της, όπου οι ιδιωτικές επενδύσεις και οι εξαγωγές θα αναλάβουν την αναπτυξιακή σκυτάλη.
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, παρά τη συνεχιζόμενη δυσπιστία των διεθνών αγορών, ο μηχανισμός στήριξης προσφέρει «παράθυρο ευκαιρίας» προκειμένου να αποκατασταθούν πλήρως η δημοσιονομική ισορροπία, η ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος και οι ομαλές πιστωτικές συνθήκες του ιδιωτικού τομέα, αλλά και να τεθεί η οικονομία εκ νέου σε αναπτυξιακή τροχιά και στη διαδικασία πραγματικής σύγκλισης με την υπόλοιπη Ευρωζώνη. Ωστόσο, επισημαίνει, ότι υπάρχουν και κίνδυνοι με κύριους:
Βραχυπροθέσμως τη δημοσιονομική υστέρηση σε σχέση με το στόχο, την έλλειψη ρευστότητας στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας.
Ως κύρια αιτία για τον κίνδυνο της δημοσιονομικής υστέρησης εκτιμά τον χαμηλό ρυθμό αύξησης των εσόδων (3,3% το οκτάμηνο) σε σχέση με τον ετήσιο στόχο (13,7%). Έπίσης σημειώνει ότι ένα μέρος της υστέρησης οφείλεται στη θέσπιση υπεραισιοδόξων στόχων μετά τη λήψη των φορολογικών μέτρων, ενδεχομένως λόγω της υποεκτίμησης της ελαστικότητας της ζήτησης ως προς τις τιμές και ως προς το εισόδημα. Μεγάλο, όμως, μέρος της, υπογραμμίζει, οφείλεται στα εγγενή προβλήματα του φοροεισπρακτικού και ελεγκτικού μηχανισμού.
Στο πλαίσιο αυτό εκτιμά ότι η περαίωση ανέλεγκτων φορολογικών υποθέσεων είναι μια λύση ανάγκης, η οποία εμπεριέχει πολλούς κινδύνους. Προειδοποιεί δε ότι εάν η λύση αυτή δεν συνοδευτεί από συστηματική προσπάθεια αναδιοργάνωσης των ελεγκτικών μηχανισμών και από ένα σύγχρονο, απλό, μόνιμο και ανταγωνιστικό φορολογικό σύστημα, το τελικό αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου θα είναι αρνητικό: οι συστηματικά φοροδιαφεύγοντες θα έχουν επιβραβευθεί για μια ακόμα φορά, και το πρόβλημα της φοροδιαφυγής θα οξυνθεί.
Ο έτερος κίνδυνος, η έλλειψη ρευστότητας, μπορεί να αμβλυνθεί αν οι τράπεζες προβούν σε αυξήσεις του μετοχικού τους κεφαλαίου, κατά το παράδειγμα της Εθνικής Τράπεζας, ή κάνοντας χρήση των 10 δισ. ευρώ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Όλες οι άλλες λύσεις ενδεχομένως εξυπηρετούν άλλους (θεμιτούς) στόχους, δεν εξυπηρετούν όμως το στόχο της βελτίωσης των συνθηκών ρευστότητας στην οικονομία.
Σε μεσοπρόθεσμο / μακροπρόθεσμο ορίζοντα, το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι η Ελλάδα πορεύεται ακόμα με το παλαιό αναπτυξιακό πρότυπο, που διέπεται από φιλοσοφία κρατισμού.
Από το πρόβλημα αυτό εκπορεύονται κυρίως οι μεγάλοι κίνδυνοι για την ανταγωνιστικότητα και τη μακροχρόνια βιωσιμότητα της ελληνικής οικονομίας και, συνεπώς, την ευημερία του ελληνικού λαού. Οι πρόσφατες ρυθμίσεις στο ασφαλιστικό και η στάση της κυβέρ-νησης στο θέμα των αδειών των οδηγών φορτηγών ΔΧ δείχνουν ότι οι ηγετικές πρωτοβουλίες δεν λείπουν.
Αυτά όμως δεν αρκούν, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, το οποίο και εκτιμά ότι απαιτείται σαφής περιγραφή ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου, φιλικού προς τις αγορές, με έμφαση στην εξωστρέφεια και την ανταγωνιστικότητα, όπου οι ιδιωτικές επενδύσεις και οι εξαγωγές θα αναλάβουν την αναπτυξιακή σκυτάλη, ιδιαίτερα στους κλάδους με αποδεδειγμένα συγκριτικά πλεονεκτήματα.
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ η κυβέρνηση θα πρέπει τώρα να εκπονήσει δεκαετές αναπτυξιακό πρόγραμμα αποτυπώνοντας με σαφήνεια αυτές τις κατευθύνσεις. Υπενθυμίζει δε ότι το Μνημόνιο αποτελεί ένα αναγκαίο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής και διαρθρωτικής προσαρμογής, αλλά δεν είναι πανάκεια.
Οπως επισημαίνει, απαιτείται η υιοθέτηση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου για την ελληνική οικονομία με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως:
α) σταθερό και ανταγωνιστικό φορολογικό πλαίσιο για την αποφυγή του εκπατρισμού επιχειρήσεων και την προσέλκυση ξένου κεφαλαίου,
β) επιτάχυνση και ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων,
γ) υιοθέτηση γρήγορων διαδικασιών (fast track) για την πραγματοποίηση μεγάλων επενδύσεων,
δ) πώληση-αξιοποίηση ακίνητης κρατικής πε-ριουσίας,
ε) ενίσχυση των ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών, είτε από την αγορά κεφαλαίου είτε μέσω του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας,
στ) αποκατάσταση συνθηκών σύγχρονης εταιρικής διακυβέρνησης σε μεγάλες δημόσιες επιχειρή-σεις και οργανισμούς,
ζ) εισαγωγή διεθνών λογιστικών προτύπων, συστημάτων πληροφορικής και συστημάτων οργάνωσης και διοίκησης στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα,
η) θέσπιση μετρήσιμων στόχων σχετικά με τη θέση της Ελλάδας σε διεθνείς κατατάξεις ανταγωνιστικότητας, διαφάνειας, διαφθοράς, επίδοσης παι-δείας και καινοτομικής δραστηριότητας, κλπ.,
θ) διευκόλυνση της κινητικότητας του ανθρώπινου δυναμικού από κλάδους και επιχειρήσεις που «δύουν» σε κλάδους και επιχειρήσεις που «ανατέλλουν», και
ι) ανάδειξη ενός κοινωνικού προτύπου που εξασφαλίζει ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, διευκολύνει την προσαρμογή στην αγορά εργασίας και την κινητικότητα του εργατι-κού δυναμικού, κυρίως όμως εξασφαλίζει ίση πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας παι-δεία και υγεία.
Τρία σενάρια για την οικονομία
Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ τρία είναι τα επικρατέστερα σενάρια για την εγχώρια οικονομία:
α) Το «σενάριο της ελπίδας» προβλέπει ότι η Ελλάδα θα ακολουθήσει, σε γενικές γραμμές, το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής του Μνημονίου και θα εφαρμόσει παράλληλα πολιτικές που διευκολύνουν την οικονομική ανάπτυξη και συνακολούθως, τη δημοσιονομική προσαρμογή (απελευθέρωση επαγγελμάτων και αγορών, ιδιωτικοποιήσεις, ενίσχυση των επενδύσεων κλπ).
Στην περίπτωση αυτή το δημοσιονομικό έλλειμμα προβλέπεται να μειωθεί κοντά στο 7% του ΑΕΠ το 2011 και κοντά στο 5% το 2012, ενώ η οικονομική ανάπτυξη θα συνεχίσει να είναι αρνητική το 2011, αλλά ηπιότερη του 2010 και θετική το 2012 (μεταξύ 1,5 και 2,5%).
Είναι πιθανό, όχι όμως βέβαιο, ότι η υλοποίηση του αισιόδοξου σεναρίου θα επιτρέψει σταδιακή επιστροφή της Ελλάδος στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές. Δεν είναι βέβαιο, διότι το δημόσιο χρέος συνεχίζει να αυξάνεται, ακόμα και κάτω από αυτό το αισιόδοξο σενάριο (144% του ΑΕΠ το 2012 και το 2013).
Κάτω από τις συνθήκες αυτές, οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές είναι πιθανό να συνεχίσουν να μην επιθυμούν να μας δανείσουν, δηλαδή τα spreads να μη μειωθούν δραστικά.
Η πιθανότερη και λογικότερη έκβαση στην περίπτωση αυτή είναι η επέκταση του χρονικού ορίζοντα των δανείων που μας έχει χορηγήσει η "τρόικα".
Σε γενικές γραμμές, η σωτηρία στο σενάριο αυτό εναπόκειται στα χέρια της "τρόικας", και ιδιαίτερα της γερμανικής κυβέρνησης. Ελπίζουμε επομένως, αλλά δεν είμαστε βέβαιοι ότι θα αποφύγουμε τη στάση πληρωμών, καθώς εξαρτώμεθα από οικονομικές, αλλά και πολιτικές εξελίξεις, ιδιαίτερα στη Γερμανία.
β) Το δεύτερο σενάριο, είναι το «σενάριο της καταστροφής», κατά το οποίο είτε η δημοσιονομική προσαρμογή εγκαταλείπεται λόγω των ποικίλων αντιδράσεων, είτε συνεχίζεται μεν αλλά χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές.
Στην πρώτη περίπτωση, επέρχεται «ακαριαίος θάνατος» με παύση εκταμίευσης των υπολοίπων δόσεων του δανείου και στάση πληρωμών της Ελλάδας. Στη δεύτερη περίπτωση είναι πολύ πιθανό ότι επέρχεται "αργός θάνατος", υπό την έννοια ότι η οικονομία θα αντιδράσει αρνητικά στη "σκέτη" δημοσιονο-μική προσαρμογή, αφού η έλλειψη διαρθρωτικών αλλαγών δεν θα μπορέσει να δημιουργήσει «αντισώματα» με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Στην περίπτωση αυτή θα αργήσει, αλλά τελικά θα επέλθει, στά-ση πληρωμών λόγω μακροχρόνιας στασιμότητας του ΑΕΠ. Η εξέλιξη αυτή θα αποβεί καταστρεπτική για την ευη-μερία της πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και θα θέσει σε κίνδυνο τη σταθερότητα του ευρώ.
γ) Το «σενάριο της σωτηρίας», προβλέπει ότι η κυβέρνηση υιοθετεί τις πολιτικές του πρώτου σεναρίου ταυτόχρονα με επιθετική πολιτική αξιοποίησης της ακίνητης κρατικής περιουσίας. Το άμεσο αποτέλεσμα είναι να προεξοφληθεί από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές η εξόφληση μέρους του δημόσιου χρέους. Αυτή η, μη αναμενόμενη, θετική εξέλιξη οδηγεί στην προσδοκία ότι, αργά ή γρήγορα, ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ θα υποχωρήσει και απομακρύνει το κα-ταστρεπτικό, για την ευημερία του ελληνικού λαού, ενδεχόμενο της στάσης πληρωμών. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σκόπιμο: Πρώτον, να γίνει μια προσπάθεια αποτίμησης της δημόσιας ακίνητης περιουσίας. Δεύτερον, να εξεταστούν οι τρόποι αξιοποίησής της και τα δυνητικά έσοδα του Δημοσίου. Τρίτον, να αποτυπωθεί η δυναμική του δημοσίου χρέους σε βάθος χρόνου (π.χ. για την επόμενη δεκαετία) λαμβάνοντας υπόψη αυτόν τον παράγοντα".
Ολόκληρη την έκθεση του ΙΟΒΕ μπορούμε να δούμε στο link: http://www.iobe.gr/media/oik_syg/IOBEGreek_econ_03_10_final.pdf (αρχείο. pdf, "ανοίγει" με Acrobat Reader). Φυσικά, είναι περιττό να τονίσω την αναγκαιότητα της μελέτης της έκθεσης και της κριτικής αντιμετώπισής της.
Υ.Γ.: Δεν θα ήθελα να προβώ σε σχολιασμό επί της περαίωσης.
