"Η αμερικανική οικονομία θα καταλήξει σε «ιαπωνική» τραγωδία;
ZEZA ZHKOY
Για όσους καυχώνται ότι νιώθουν πλήξη και είναι προσεκτικοί, οι κεντρικοί τραπεζίτες των ανεπτυγμένων χωρών αποτελούν κατά τα τελευταία χρόνια ένα φανταστικό παράδειγμα. Αντιδρώντας επιθετικά στον πανικό που προκάλεσε το χρηματοπιστωτικό κραχ, η διεθνής οικονομική ύφεση και η απειλή του αποπληθωρισμού μείωσαν τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια σε μηδενικό επίπεδο και στη συνέχεια πολλοί από αυτούς βυθίστηκαν στο βασίλειο του ασύμβατου, δηλαδή μέσω της αγοράς κρατικών ομολόγων και της επέκτασης τεράστιων δανειοδοτήσεων στις τράπεζες.
Η αντίδραση των επενδυτών μετέδωσε ένα ακόμα πιο ηχηρό μήνυμα απ’ ό,τι η Fed. Το μήνυμα συνίσταται στο ότι η οικονομία των ΗΠΑ χρειάζεται περισσότερη και καλύτερη βοήθεια απ’ όση λαμβάνει και, δυστυχώς, ακόμη περισσότερη απ’ όση είναι πιθανόν να δεχθεί στο υπάρχον, αντίξοο πολιτικά, περιβάλλον. Οι κυβερνήσεις στρέφονται ξανά στον άλλο πόλο, αυτόν της νομισματικής πολιτικής, για να σωθούν οι οικονομίες και οι λαοί από τη σύγχρονη μάστιγα της ανεργίας. Ωστόσο, οι ίδιοι οι τραπεζίτες δείχνουν να φοβούνται. Οντως, η Fed απέφυγε τις λέξεις αποπληθωρισμός και διπλή ύφεση, αλλά οι αμερικανικές αγορές παρέλυσαν όταν ανέγνωσαν τα πρακτικά διότι οι προσπάθειες της είναι δύσκολο να αποτρέψουν αυτούς τους δύο κινδύνους.
Τα πρακτικά της τελευταίας συνεδρίασης (10 Αυγούστου) της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) που δημοσιοποιήθηκαν χθες, αποκάλυψαν ότι όλα τα εργαλεία της χαλαρής νομισματικής πολιτικής, καθώς και τα δημοσιονομικά κίνητρα, δεν πρέπει να εγκαταλειφθούν. Τα σωσίβια στήριξης της οικονομίας είναι απαραίτητα και δεν θα αλλάξει νομισματική πολιτική εάν δεν βελτιωθούν οι συνθήκες στην αγορά εργασίας. Η ανεργία πλήττει βίαια ολόκληρη την επικράτεια και αναμένεται να επιδεινωθεί. Από την έναρξη της κρίσης, χάθηκαν 6,9 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, έχοντας ανεβάσει στα 14 εκατ. τον αριθμό των ανέργων Αμερικανών, εξέλιξη που αποτελεί βαθιά πληγή και ντροπή για την Αμερική.
Ο πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερνάνκι, έχει κρατήσει τα επιτόκια στα μηδενικά επίπεδα του 0% - 0,25%, λόγω των υποτονικών πληθωριστικών πιέσεων που ασκούνται στην οικονομία, ενώ η πολιτική των ριζοσπαστικών μεθόδων της «quantitative easing» έχει προκαλέσει πληθώρα παρενεργειών. Μια πολιτική που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην 95χρονη ιστορία της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ.
Το 2009, οι ΗΠΑ γλίτωσαν την χρηματοπιστωτική κρίση με μία ασυνήθιστα βραχυχρόνια ύφεση, βοηθούμενες από επιθετικές μειώσεις επιτοκίων και δημοσιονομική πολιτική. Ομως, στην Ιαπωνία, χρειάστηκε πάρα πολύς χρόνος για να επηρεάσει η νομισματική πολιτική την οικονομία.
Oντως, τα δέκα θλιβερά χρόνια της Iαπωνίας έχουν ταρακουνήσει την οικονομική θεωρία και έχουν διδάξει μια θεμελιώδη μεταστροφή στην πρακτική των κεντρικών τραπεζών. H Aμερική οφείλει να αποφύγει τον αποπληθωρισμό, αν έχει διδαχθεί από τα λάθη της Iαπωνίας. Η ολιγωρία από την κεντρική τράπεζα της Iαπωνίας να κινηθεί ριζοσπαστικά, απέβη ολέθρια για την οικονομία. Tα επιτόκια μειώθηκαν μεν σε μηδενικά επίπεδα στην Ιαπωνία, αλλά δεν αποφεύχθηκε η συντριβή της οικονομίας.
Eτσι για την ιστορία, αξίζει να επισημανθεί πως από τα ύψη–ρεκόρ των 38.915,87 μονάδων που τα κατέκτησε ο δείκτης Nikkei στις 29 Δεκεμβρίου του 1989 στο χρηματιστήριο του Tόκιο, γκρεμίστηκε στη συνέχεια όταν η «φούσκα» της αγοράς ακινήτων έσκασε. H απαξίωση του Nikkei, που έκλεισε χθες στις 8.824 μονάδες με πτώση 3,55%, προκάλεσε πολλά θύματα διαλύοντας επιχειρήσεις και τράπεζες και καταστρέφοντας την οικονομία.
Τώρα, αυτό που προβληματίζει έντονα τους επενδυτές είναι ότι τα στοιχεία που ανακοινώνονται για την αμερικανική οικονομία είναι, πλέον, περισσότερο δυσοίωνα απ’ όλες τις προβλέψεις. Οι διακυμάνσεις της αμερικανικής οικονομίας έχουν γίνει ακραίες, εξ αιτίας της δεινής –ακόμη– κρίσης στην αγορά κατοικίας. Τα κέρδη των αμερικανικών επιχειρήσεων υπήρξαν καλά, αποτελούν όμως κυκλικά φαινόμενα. Ιδίως στους κόλπους των αμερικανικών τραπεζών.
Η άποψη ότι κόσμος των επενδύσεων είναι διασπαρμένος από συνεχείς πιθανές «παγίδες», παραμένει κραταιά. Και με τους Αμερικανούς να επιπλέουν ακόμη σε πελάγη χρέους, ουδείς μπορεί να επαναπαύεται με τη σκέψη ότι θα εξακολουθήσουν να δανείζονται περισσότερα με τα μηδενικά επιτόκια που θα παραμείνουν επί μακρόν ακόμη".
