"Η αυτοκατάργηση των μικρών επιχειρήσεων
«Αυτοκαταργούμαι» σημαίνει παύω να υπάρχω λόγω πράξεων ή παραλείψεων.
Το τελευταίο διάστημα διαβάζουμε και βλέπουμε το κλείσιμο σημαντικού αριθμού μικρών επιχειρήσεων, κυρίως στη λιανική πώληση γυναικείων ενδυμάτων. Το γεγονός δημιουργεί έντονες διαμαρτυρίες από τους συνδικαλιστικούς φορείς των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Μικρομεσαίες επιχειρήσεις (SΜΕs), όπως και ελεύθεροι επαγγελματίες, υπάρχουν σε όλες τις χώρες. Για τις SΜΕs πολλοί επισημαίνουν ότι με πλεονέκτημα την εύκολη προσαρμογή σε περιόδους ύφεσης, δρουν ως ανάχωμα για τις μεγαλύτερες μονάδες.
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες σε χώρες της ΕΕ μετέχουν ως εταίροι σε μικρές ή μεσαίες δικηγορικές, τεχνικές και άλλες μονάδες, παρέχοντας ολοκληρωμένη εξυπηρέτηση στους πελάτες τους, με μεγαλύτερες δυνατότητες επιβίωσης σε περιόδους κρίσης.
Ο πολυκερματισμός της επιχειρηματικότητας με συνέπεια την κυριαρχία στην αγορά των πολύ μικρών επιχειρήσεων, κυρίως στο λιανεμπόριο αλλά και σε υπηρεσίες όπως μεσιτείες, εστίαση κ.ά., αποτελεί ελληνικό φαινόμενο. Στην Ελλάδα οι αυτοαπασχολούμενοι ανέρχονται στο 35% του εργατικού δυναμικού, ενώ οι μισθωτοί στο 60%, όταν ο μέσος όρος στην ευρωζώνη δεν ξεπερνά το 15% με ακραία περίπτωση το 26% στην Πορτογαλία. Το κυριότερο, από το 35%, το 25% δεν απασχολεί άλλο άτομο παρά ίσως μόνο κάποια συγγενικά πρόσωπα α΄ βαθμού και αποτελούν το 8%. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα στρεβλή επιχειρηματικότητα που στηρίχθηκε στους υψηλούς συντελεστές κέρδους, ως και 300% στα ενδύματα, στη μη απόδοση του ΦΠΑ, ακόμη και στις εύκολες μεταβολές ιδιοκτησιακού καθεστώτος αν κάτι πήγαινε στραβά (π.χ. από τον άνδρα στη σύζυγο) αφήνοντας απλήρωτους για πάντα λογαριασμούς.
Οταν στην ευρωζώνη μιλάμε για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, πάνω από το 50% αφορούν μονάδες που παράγουν και πολλές φορές καινοτομούν. Στην Ελλάδα μικρομεσαία επιχείρηση σημαίνει λιανεμπόριο.
Σε όλες τις χώρες υπάρχουν προγράμματα στήριξης των μικρομεσαίων, που αφορούν ενδεικτικά την ύπαρξη συνεταιρισμών που προμηθεύουν σε λογικές τιμές το λιανικό εμπόριο, γραφείων νομικής, λογιστικής ή άλλης κάλυψης, φορέων που συντονίζουν την εκπαίδευση, τη βελτίωση της ποιότητας, την κοινή προβολή, την ανάπτυξη των εξαγωγών τους.
Είναι γεγονός ότι δεν έλειψαν στην Ελλάδα οι προσπάθειες σε όλους τους πιο πάνω τομείς. Το κέρδος όμως ήταν εύκολο και ανεξέλεγκτο στο λιανικό εμπόριο. Το να πουλάμε αυτό που παράγουν οι ξένοι σε μια χώρα με ιδιαίτερα συγκριτικά πλεονεκτήματα καθιστά αναγκαία την ένταξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε ενιαίο σχεδιασμό ανάπτυξης και παραγωγής καινοτόμων ή βελτιωμένων προϊόντων και υπηρεσιών και κοινών ενεργειών για μείωση του κόστους παραγωγής και διάθεσης.
Η ενεργοποίηση, στη θέση του αναποτελεσματικού ΤΕΜΠΜΕ, 3 νέων Ταμείων για τη χρηματοδότηση εξειδικευμένων ενεργειών σε βιώσιμες μικρές μονάδες είναι ένα ιδιαίτερα θετικό βήμα".
Θα ήθελα να προσθέσω κάτι που είχαμε αναφέρει και εντός του Τμήματος: ότι υπάρχουν δυο είδη επιχειρηματικότητας. Η επιχειρηματικότητα ανάγκης και η επιχειρηματικότητα ευκαιρίας.
Επιχειρηματικότητα ανάγκης έχουμε όταν ένα φυσικό πρόσωπο, το οποίο δεν έχει άλλες ευκαιρίες απασχόλησης, ανοίγει μια επιχείρηση (ως επί το πλείστον πολύ μικρού μεγέθους και χωρίς προοπτικές ανάπτυξης των δραστηριοτήτων και του κύκλου εργασιών), χρησιμοποιώντας είτε ιδια κεφάλαια, είτε κεφάλαια συγγενικών και άλλων προσώπων, χωρίς χρήση τραπεζικών δανειακών κεφαλαίων (ή, εάν υπάρξει τέτοιου είδους δανεισμός είναι ελάχιστος). Κοινώς, επιχειρηματικότητα ανάγκης έχουμε όταν ένα άτομο ακολουθεί επιχειρηματική δραστηριότητα επειδή δεν βρήκε καλύτερη λύση για την εξασφάλιση του βιοπορισμού του.Υπό αυτό το πλαίσιο, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν υπάρχουν προβληματισμοί για την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και ανάπτυξη της επιχείρησης, δεν διατυπώνονται επιχειρηματικοί στόχοι, υπάρχει απουσία των αρχών του management, δεν θα υπάρξει δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, κ.ο.κ. Συνήθως, αυτού του είδους η επιχειρηματικότητα αναφέρεται σε αυτοαπασχολούμενους
Αντίθετα, επιχειρηματικότητα ευκαιρίας υπάρχει όταν κάποιος (μόνος ή με συναργασία και συμμετοχή άλλων) δραστηριοποιείται διότι αναγνωρίζει μια επιχειρηματική ευκαιρία, εντοπίζει ένα "κενό" στην αγορά και επιθυμεί να αποκομίσει κέρδος, ικανοποιώντας την ανάγκη των (δυνητικών ή υπαρκτών) πελατών του. Προκειμένου να υλοποιηθεί το επιχειρηματικό του σχέδιο θα πρέπει να έχει αποτυπωθεί πλήρως και λεπτομερώς η δραστηριότητα της επιχείρησης, τα προβλεπόμενα οικονομικά της μεγέθη, οι απαιτήσεις που υπάρχουν (σε κεφάλαιο, ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές, κτλ) προκειμένου να επιτευχθεί η μεσομακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της επιχείρησης, οι καινοτομίες που θα εισάγει η επιχείρηση στον κλάδο, καθώς και όλα τα υπόλοιπα στοιχεία που συγκροτούν ένα ολοκληρωμένο επιχειρηματικό σχέδιο (business plan).
Ενδεικτικό του θέματος είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Επάγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης ΕΕΘ), παρά την κρίση ανοίγουν περισσότερες επιχειρήσεις από αυτές που κλείνουν! Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2010 στο ΕΕΘ καταγράφηκαν 2.279 νέες εγγραφές μελών και 2.100 διαγραφές. Το θετικό ισοζύγιο οφείλεται, εν πολλοίς, στη λεγόμενη «επιχειρηματικότητα ανάγκης», όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του ΕΕΘ κ. Μιχάλης Ζορπίδης: «Το ισοζύγιο παραμένει θετικό καθώς ο τελικός αριθμός των επιχειρήσεων-μελών του ΕΕΘ αυξήθηκε κατά 179, αλλά στην καθημερινή μας επαφή με τους επαγγελματίες διαπιστώνουμε μια ποιοτική διαφοροποίηση. Νέες επιχειρήσεις ανοίγουν νέοι και άνεργοι, οι οποίοι μπροστά στα αδιέξοδα της αγοράς εργασίας στρέφονται στην “εύκολη”, που μόνο εύκολη δεν είναι, λύση να ανοίξουν το δικό τους μαγαζάκι, για να εξασφαλίσουν ένα μεροκάματο».
Με το θέμα της επιχειρηματικότητας έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα το ΙΟΒΕ, το οποίο εκδίδει την ετήσια έκθεση επιχειρηματικότητας. Η πλέον πρόσφατη έκθεση του ΙΟΒΕ δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2009. Διαβάζουμε σχετικά στην "Ισοτιμία":
"Έρευνα ΙΟΒΕ: Η επιχειρηματικότητα στα πρόθυρα της κρίσης
Ηπιότερες, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην επιχειρηματικότητα, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για την Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα (2008-2009) που υπογράφουν ο καθηγητής Σταύρος Ιωαννίδης, ο υπεύθυνος ερευνών του ΙΟΒΕ κ. Άγγελος Τσακανίκας και η ερευνητική συνεργάτιδα του ΙΟΒΕ κα. Στελίνα Χατζηχρήστου.
Όπως επισημαίνεται σχετικά, αν και οι ουσιαστικές επιπτώσεις αναμένεται να καταγραφούν στην έρευνα του 2009, ήδη τα ευρήματα του 2008 παρέχουν κάποιες σημαντικές ενδείξεις για τις επιπτώσεις της κρίσης. Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΟΒΕ, η αντίληψη για την ύπαρξη καλών επιχειρηματικών ευκαιριών επηρεάστηκε στην Ελλάδα ήδη από το 2008, ως αποτέλεσμα της επιδείνωσης του οικονομικού κλίματος που προκλήθηκε από τις πρώτες ενδείξεις της κρίσης. Η υποχώρηση, όμως, είναι ηπιότερη σε σχέση με άλλες χώρες που αντιμετώπισαν σοβαρότερα προβλήματα όπως π.χ. Ισλανδία, Ιρλανδία, Λετονία και Ουγγαρία.
Στην Ελλάδα, η πρώτη επίπτωση από την τότε επερχόμενη κρίση το 2008 ήταν η σημαντική αύξηση της επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων λόγω ανάγκης. Οι δυσμενείς προβλέψεις για την εξέλιξη της κρίσης και η πιθανότητα απώλειας θέσεων εργασίας ώθησαν κάποια άτομα στο να λειτουργήσουν "προληπτικά", εξασφαλίζοντας για τον εαυτό τους απασχόληση μέσω της αυτοαπασχόλησης.
Συνοπτικά, η έρευνα της περιόδου 2008-2009 αποκαλύπτει ότι:
- Περί τα 1,5 εκατ. άτομα αναπτύσσουν κάποιου τύπου επιχειρηματική δράση.
- Περί τα 670.000 άτομα βρίσκονται στα αρχικά στάδια επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αυτή η επίδοση είναι η υψηλότερη που έχει καταγραφεί για την Ελλάδα στις έρευνες του GEM.
- Κατά το 2008, το 12,1% των Ελλήνων ανδρών ηλικίας 18-64 ετών βρισκόταν στη φάση έναρξης ενός νέου εγχειρήματος, και το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες έφτασε το 7,7%. Και οι δύο δείκτες έχουν ενισχυθεί σημαντικά σε σχέση με το 2007, αλλά η αύξηση στις γυναίκες είναι εντονότερη, με αποτέλεσμα σχεδόν το 40% των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων να είναι γυναίκες, έναντι περίπου 30% την προηγούμενη διετία.
- Όμως, αυτή η ποσοτική βελτίωση δε συνοδεύεται από βελτίωση στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της επιχειρηματικότητας, αλλά αντίθετα από επιδείνωση. Το 35% των επιχειρηματικών προσπαθειών (έναντι 13% το 2007) στράφηκαν στην επιχειρηματική δράση λόγω έλλειψης άλλων δυνατοτήτων απασχόλησης, δηλαδή από ανάγκη. Ουσιαστικά, η ποσοτική έκρηξη νέων εγχειρημάτων αυτής της περιόδου ήταν αποτέλεσμα της σημαντικής ανόδου της επιχειρηματικότητας ανάγκης. Επιβεβαιώνεται, έτσι, στην Ελλάδα το φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο σε περιόδους κρίσης καταγράφεται άνοδος της αυτοαπασχόλησης, καθώς η έλλειψη άλλων επιλογών εργασίας ή η δυσαρέσκεια από το επίπεδο των αμοιβών από την τρέχουσα απασχόληση οδηγεί μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού στην αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών εργασίας προς αυτό το πεδίο.
- Την ίδια στιγμή, περί τα 220.000 άτομα διέκοψαν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα μέσα στο 2008.
- Σε συνέχεια των ποιοτικών αδυναμιών, η ρηχότητα, η εσωστρέφεια και η μικρή συμβολή στην απασχόληση παραμένουν τα βασικά χαρακτηριστικά της επιχειρηματικότητας που εκδηλώνεται στη χώρα.
- Το 46,2% των νέων/ επίδοξων επιχειρηματιών έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αλλά πάνω από ένας στους τέσσερις επιχειρηματίες είναι κάτοχος μεταπτυχιακού/ διδακτορικού διπλώματος.
- Εντούτοις, η ευρεία πλειονότητα των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων (78%) δηλώνει ότι δεν έχει λάβει καμία σχετική εκπαίδευση - κατάρτιση, είτε υποχρεωτική είτε εθελοντική, ως προς την έναρξη μιας επιχείρησης.
- Η μέση ηλικία του νέου - επίδοξου επιχειρηματία στην Ελλάδα είναι περίπου 38 έτη (36 το 2007), καθώς τριπλασιάζεται του ποσοστό των νέων/επίδοξων επιχειρηματιών ηλικίας άνω των 55 ετών, οι περισσότεροι από τους οποίους στρέφονται στην επιχειρηματικότητα από ανάγκη".
Ολόκληρη την έκθεση του ΙΟΒΕ μπορούμε να δούμε στο link: http://www.iobe.gr/media/epixeirimatikotita/GEM08.pdf (αρχείο .pdf, "ανοίγει" με Acrobat Reader). Θα παρακαλούσα για την προσεκτική μελέτη της.
Το τελευταίο διάστημα διαβάζουμε και βλέπουμε το κλείσιμο σημαντικού αριθμού μικρών επιχειρήσεων, κυρίως στη λιανική πώληση γυναικείων ενδυμάτων. Το γεγονός δημιουργεί έντονες διαμαρτυρίες από τους συνδικαλιστικούς φορείς των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Μικρομεσαίες επιχειρήσεις (SΜΕs), όπως και ελεύθεροι επαγγελματίες, υπάρχουν σε όλες τις χώρες. Για τις SΜΕs πολλοί επισημαίνουν ότι με πλεονέκτημα την εύκολη προσαρμογή σε περιόδους ύφεσης, δρουν ως ανάχωμα για τις μεγαλύτερες μονάδες.
Οι ελεύθεροι επαγγελματίες σε χώρες της ΕΕ μετέχουν ως εταίροι σε μικρές ή μεσαίες δικηγορικές, τεχνικές και άλλες μονάδες, παρέχοντας ολοκληρωμένη εξυπηρέτηση στους πελάτες τους, με μεγαλύτερες δυνατότητες επιβίωσης σε περιόδους κρίσης.
Ο πολυκερματισμός της επιχειρηματικότητας με συνέπεια την κυριαρχία στην αγορά των πολύ μικρών επιχειρήσεων, κυρίως στο λιανεμπόριο αλλά και σε υπηρεσίες όπως μεσιτείες, εστίαση κ.ά., αποτελεί ελληνικό φαινόμενο. Στην Ελλάδα οι αυτοαπασχολούμενοι ανέρχονται στο 35% του εργατικού δυναμικού, ενώ οι μισθωτοί στο 60%, όταν ο μέσος όρος στην ευρωζώνη δεν ξεπερνά το 15% με ακραία περίπτωση το 26% στην Πορτογαλία. Το κυριότερο, από το 35%, το 25% δεν απασχολεί άλλο άτομο παρά ίσως μόνο κάποια συγγενικά πρόσωπα α΄ βαθμού και αποτελούν το 8%. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα στρεβλή επιχειρηματικότητα που στηρίχθηκε στους υψηλούς συντελεστές κέρδους, ως και 300% στα ενδύματα, στη μη απόδοση του ΦΠΑ, ακόμη και στις εύκολες μεταβολές ιδιοκτησιακού καθεστώτος αν κάτι πήγαινε στραβά (π.χ. από τον άνδρα στη σύζυγο) αφήνοντας απλήρωτους για πάντα λογαριασμούς.
Οταν στην ευρωζώνη μιλάμε για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, πάνω από το 50% αφορούν μονάδες που παράγουν και πολλές φορές καινοτομούν. Στην Ελλάδα μικρομεσαία επιχείρηση σημαίνει λιανεμπόριο.
Σε όλες τις χώρες υπάρχουν προγράμματα στήριξης των μικρομεσαίων, που αφορούν ενδεικτικά την ύπαρξη συνεταιρισμών που προμηθεύουν σε λογικές τιμές το λιανικό εμπόριο, γραφείων νομικής, λογιστικής ή άλλης κάλυψης, φορέων που συντονίζουν την εκπαίδευση, τη βελτίωση της ποιότητας, την κοινή προβολή, την ανάπτυξη των εξαγωγών τους.
Είναι γεγονός ότι δεν έλειψαν στην Ελλάδα οι προσπάθειες σε όλους τους πιο πάνω τομείς. Το κέρδος όμως ήταν εύκολο και ανεξέλεγκτο στο λιανικό εμπόριο. Το να πουλάμε αυτό που παράγουν οι ξένοι σε μια χώρα με ιδιαίτερα συγκριτικά πλεονεκτήματα καθιστά αναγκαία την ένταξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε ενιαίο σχεδιασμό ανάπτυξης και παραγωγής καινοτόμων ή βελτιωμένων προϊόντων και υπηρεσιών και κοινών ενεργειών για μείωση του κόστους παραγωγής και διάθεσης.
Η ενεργοποίηση, στη θέση του αναποτελεσματικού ΤΕΜΠΜΕ, 3 νέων Ταμείων για τη χρηματοδότηση εξειδικευμένων ενεργειών σε βιώσιμες μικρές μονάδες είναι ένα ιδιαίτερα θετικό βήμα".
Θα ήθελα να προσθέσω κάτι που είχαμε αναφέρει και εντός του Τμήματος: ότι υπάρχουν δυο είδη επιχειρηματικότητας. Η επιχειρηματικότητα ανάγκης και η επιχειρηματικότητα ευκαιρίας.
Επιχειρηματικότητα ανάγκης έχουμε όταν ένα φυσικό πρόσωπο, το οποίο δεν έχει άλλες ευκαιρίες απασχόλησης, ανοίγει μια επιχείρηση (ως επί το πλείστον πολύ μικρού μεγέθους και χωρίς προοπτικές ανάπτυξης των δραστηριοτήτων και του κύκλου εργασιών), χρησιμοποιώντας είτε ιδια κεφάλαια, είτε κεφάλαια συγγενικών και άλλων προσώπων, χωρίς χρήση τραπεζικών δανειακών κεφαλαίων (ή, εάν υπάρξει τέτοιου είδους δανεισμός είναι ελάχιστος). Κοινώς, επιχειρηματικότητα ανάγκης έχουμε όταν ένα άτομο ακολουθεί επιχειρηματική δραστηριότητα επειδή δεν βρήκε καλύτερη λύση για την εξασφάλιση του βιοπορισμού του.Υπό αυτό το πλαίσιο, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν υπάρχουν προβληματισμοί για την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και ανάπτυξη της επιχείρησης, δεν διατυπώνονται επιχειρηματικοί στόχοι, υπάρχει απουσία των αρχών του management, δεν θα υπάρξει δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, κ.ο.κ. Συνήθως, αυτού του είδους η επιχειρηματικότητα αναφέρεται σε αυτοαπασχολούμενους
Αντίθετα, επιχειρηματικότητα ευκαιρίας υπάρχει όταν κάποιος (μόνος ή με συναργασία και συμμετοχή άλλων) δραστηριοποιείται διότι αναγνωρίζει μια επιχειρηματική ευκαιρία, εντοπίζει ένα "κενό" στην αγορά και επιθυμεί να αποκομίσει κέρδος, ικανοποιώντας την ανάγκη των (δυνητικών ή υπαρκτών) πελατών του. Προκειμένου να υλοποιηθεί το επιχειρηματικό του σχέδιο θα πρέπει να έχει αποτυπωθεί πλήρως και λεπτομερώς η δραστηριότητα της επιχείρησης, τα προβλεπόμενα οικονομικά της μεγέθη, οι απαιτήσεις που υπάρχουν (σε κεφάλαιο, ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές, κτλ) προκειμένου να επιτευχθεί η μεσομακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της επιχείρησης, οι καινοτομίες που θα εισάγει η επιχείρηση στον κλάδο, καθώς και όλα τα υπόλοιπα στοιχεία που συγκροτούν ένα ολοκληρωμένο επιχειρηματικό σχέδιο (business plan).
Ενδεικτικό του θέματος είναι το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του Επάγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης ΕΕΘ), παρά την κρίση ανοίγουν περισσότερες επιχειρήσεις από αυτές που κλείνουν! Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2010 στο ΕΕΘ καταγράφηκαν 2.279 νέες εγγραφές μελών και 2.100 διαγραφές. Το θετικό ισοζύγιο οφείλεται, εν πολλοίς, στη λεγόμενη «επιχειρηματικότητα ανάγκης», όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του ΕΕΘ κ. Μιχάλης Ζορπίδης: «Το ισοζύγιο παραμένει θετικό καθώς ο τελικός αριθμός των επιχειρήσεων-μελών του ΕΕΘ αυξήθηκε κατά 179, αλλά στην καθημερινή μας επαφή με τους επαγγελματίες διαπιστώνουμε μια ποιοτική διαφοροποίηση. Νέες επιχειρήσεις ανοίγουν νέοι και άνεργοι, οι οποίοι μπροστά στα αδιέξοδα της αγοράς εργασίας στρέφονται στην “εύκολη”, που μόνο εύκολη δεν είναι, λύση να ανοίξουν το δικό τους μαγαζάκι, για να εξασφαλίσουν ένα μεροκάματο».
Με το θέμα της επιχειρηματικότητας έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα το ΙΟΒΕ, το οποίο εκδίδει την ετήσια έκθεση επιχειρηματικότητας. Η πλέον πρόσφατη έκθεση του ΙΟΒΕ δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 2009. Διαβάζουμε σχετικά στην "Ισοτιμία":
"Έρευνα ΙΟΒΕ: Η επιχειρηματικότητα στα πρόθυρα της κρίσης
Ηπιότερες, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην επιχειρηματικότητα, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για την Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα (2008-2009) που υπογράφουν ο καθηγητής Σταύρος Ιωαννίδης, ο υπεύθυνος ερευνών του ΙΟΒΕ κ. Άγγελος Τσακανίκας και η ερευνητική συνεργάτιδα του ΙΟΒΕ κα. Στελίνα Χατζηχρήστου.
Όπως επισημαίνεται σχετικά, αν και οι ουσιαστικές επιπτώσεις αναμένεται να καταγραφούν στην έρευνα του 2009, ήδη τα ευρήματα του 2008 παρέχουν κάποιες σημαντικές ενδείξεις για τις επιπτώσεις της κρίσης. Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΟΒΕ, η αντίληψη για την ύπαρξη καλών επιχειρηματικών ευκαιριών επηρεάστηκε στην Ελλάδα ήδη από το 2008, ως αποτέλεσμα της επιδείνωσης του οικονομικού κλίματος που προκλήθηκε από τις πρώτες ενδείξεις της κρίσης. Η υποχώρηση, όμως, είναι ηπιότερη σε σχέση με άλλες χώρες που αντιμετώπισαν σοβαρότερα προβλήματα όπως π.χ. Ισλανδία, Ιρλανδία, Λετονία και Ουγγαρία.
Στην Ελλάδα, η πρώτη επίπτωση από την τότε επερχόμενη κρίση το 2008 ήταν η σημαντική αύξηση της επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων λόγω ανάγκης. Οι δυσμενείς προβλέψεις για την εξέλιξη της κρίσης και η πιθανότητα απώλειας θέσεων εργασίας ώθησαν κάποια άτομα στο να λειτουργήσουν "προληπτικά", εξασφαλίζοντας για τον εαυτό τους απασχόληση μέσω της αυτοαπασχόλησης.
Συνοπτικά, η έρευνα της περιόδου 2008-2009 αποκαλύπτει ότι:
- Περί τα 1,5 εκατ. άτομα αναπτύσσουν κάποιου τύπου επιχειρηματική δράση.
- Περί τα 670.000 άτομα βρίσκονται στα αρχικά στάδια επιχειρηματικής δραστηριότητας. Αυτή η επίδοση είναι η υψηλότερη που έχει καταγραφεί για την Ελλάδα στις έρευνες του GEM.
- Κατά το 2008, το 12,1% των Ελλήνων ανδρών ηλικίας 18-64 ετών βρισκόταν στη φάση έναρξης ενός νέου εγχειρήματος, και το αντίστοιχο ποσοστό για τις γυναίκες έφτασε το 7,7%. Και οι δύο δείκτες έχουν ενισχυθεί σημαντικά σε σχέση με το 2007, αλλά η αύξηση στις γυναίκες είναι εντονότερη, με αποτέλεσμα σχεδόν το 40% των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων να είναι γυναίκες, έναντι περίπου 30% την προηγούμενη διετία.
- Όμως, αυτή η ποσοτική βελτίωση δε συνοδεύεται από βελτίωση στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της επιχειρηματικότητας, αλλά αντίθετα από επιδείνωση. Το 35% των επιχειρηματικών προσπαθειών (έναντι 13% το 2007) στράφηκαν στην επιχειρηματική δράση λόγω έλλειψης άλλων δυνατοτήτων απασχόλησης, δηλαδή από ανάγκη. Ουσιαστικά, η ποσοτική έκρηξη νέων εγχειρημάτων αυτής της περιόδου ήταν αποτέλεσμα της σημαντικής ανόδου της επιχειρηματικότητας ανάγκης. Επιβεβαιώνεται, έτσι, στην Ελλάδα το φαινόμενο σύμφωνα με το οποίο σε περιόδους κρίσης καταγράφεται άνοδος της αυτοαπασχόλησης, καθώς η έλλειψη άλλων επιλογών εργασίας ή η δυσαρέσκεια από το επίπεδο των αμοιβών από την τρέχουσα απασχόληση οδηγεί μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού στην αναζήτηση εναλλακτικών επιλογών εργασίας προς αυτό το πεδίο.
- Την ίδια στιγμή, περί τα 220.000 άτομα διέκοψαν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα μέσα στο 2008.
- Σε συνέχεια των ποιοτικών αδυναμιών, η ρηχότητα, η εσωστρέφεια και η μικρή συμβολή στην απασχόληση παραμένουν τα βασικά χαρακτηριστικά της επιχειρηματικότητας που εκδηλώνεται στη χώρα.
- Το 46,2% των νέων/ επίδοξων επιχειρηματιών έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αλλά πάνω από ένας στους τέσσερις επιχειρηματίες είναι κάτοχος μεταπτυχιακού/ διδακτορικού διπλώματος.
- Εντούτοις, η ευρεία πλειονότητα των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων (78%) δηλώνει ότι δεν έχει λάβει καμία σχετική εκπαίδευση - κατάρτιση, είτε υποχρεωτική είτε εθελοντική, ως προς την έναρξη μιας επιχείρησης.
- Η μέση ηλικία του νέου - επίδοξου επιχειρηματία στην Ελλάδα είναι περίπου 38 έτη (36 το 2007), καθώς τριπλασιάζεται του ποσοστό των νέων/επίδοξων επιχειρηματιών ηλικίας άνω των 55 ετών, οι περισσότεροι από τους οποίους στρέφονται στην επιχειρηματικότητα από ανάγκη".
Ολόκληρη την έκθεση του ΙΟΒΕ μπορούμε να δούμε στο link: http://www.iobe.gr/media/epixeirimatikotita/GEM08.pdf (αρχείο .pdf, "ανοίγει" με Acrobat Reader). Θα παρακαλούσα για την προσεκτική μελέτη της.
