Ιδιωτικοποιήσεις και κόστη δημοσίων επιχειρήσεων

Οπως διαβάζουμε στο "Βήμα":

"Πωλητήριο στα Ταχυδρομεία βάζει (ξανά) η βρετανική κυβέρνηση
Σχέδιο για εκχώρηση του 90% της Royal Μail, που πνίγεται από δάνεια, παρά τα κέρδη

Πωλείται κερδοφόρα κρατική επιχείρηση με άδεια (συνταξιοδοτικά) ταμεία. Οσο παράδοξο κι αν ακούγεται το «πωλητήριο» των Βασιλικών Ταχυδρομείων (Royal Μail) αντικατοπτρίζει την αλήθεια. Η κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον έκανε χθες το πρώτο βήμα για τη μερική ιδιωτικοποίηση της βρετανικής εταιρείας δημοσιοποιώντας προσχέδιο νόμου. Βαδίζοντας στον δρόμο που άνοιξε η κυβέρνηση Θάτσερ και επιχειρώντας να κάνει ό,τι δεν κατάφερε ο Γκόρντον Μπράουν, η κυβέρνηση συνασπισμού Συντηρητικών και Φιλελευθέρων Δημοκρατών σχεδιάζει την πώληση ως και του 90% των Ταχυδρομείων. Ολα τα άλλα όμως είναι ανοικτά. «Είμαστε ανοιχτοί σε όλα τα ενδεχόμενα. Μπορεί να γίνει δημόσια προσφορά αλλά μπορεί να υπάρξει και κάποια εμπορική συμφωνία με ενδιαφερόμενο επενδυτή» επεσήμανε αρμόδιος υφυπουργός Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας. Παρουσιάζοντας το σχέδιο ο Βινς Κέιμπλ απέφυγε να προσδιορίσει το προσδοκώμενο τίμημα της πώλησης μέρους των υπηρεσιών των Ταχυδρομείων. Αρκέστηκε στο να διευκρινίσει ότι...δεν είναι ρατσιστής. «Δεν χωρούν εθνικισμοί σε αυτή την κυβέρνηση. Ορισμένες από τις καλύτερες επιχειρήσεις της χώρας μας βρίσκονται υπό ξένο έλεγχο. Δεν πρόκειται λοιπόν να κάνουμε διακρίσεις εις βάρος των ξένων επενδυτών. Δεν θα κάνουμε τζιχάντ (ιερό πόλεμο) εναντίον των ξένων επιχειρηματιών» τόνισε ο βρετανός αξιωματούχος.

Δεν πρόκειται πάντως να ιδιωτικοποιηθούν πλήρως τα Ταχυδρομεία. Ο όμιλος Royal Μail είναι χωρισμένος σε τρεις θυγατρικές. Η Royal Μail και η Ρarcelforce δραστηριοποιούνται στη μεταφορά επιστολών και δεμάτων ενώ η τρίτη εταιρεία, η Ρost Οffice, προσφέρει μεταξύ άλλων χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Οι δύο πρώτες θα είναι αυτές που θα περάσουν σε ιδιώτες (μόλις το 10% των μετοχών θα μείνει στα χέρια των εργαζομένων). Η Ρost Οffice θα παραμείνει υπό δημόσιο έλεγχο και θα αποκτήσει πιο σαφή χαρακτήρα δραστηριοποιούμενη αποκλειστικά στον τραπεζικό τομέα.

Πάντως δεν είναι οι ζημιές που «αναγκάζουν» την κυβέρνηση να πουλήσει μια επιχείρηση με τόσο μεγάλη ιστορία (η ίδρυσή της ανάγεται στις αρχές του 16ου αιώνα), η οποία απασχολεί σήμερα 155.000 υπαλλήλους. Το λειτουργικό κέρδος της υπηρεσίας επιστολών για το οικονομικό έτος 2009-2010 ανήλθε στα 121 εκατ. στερλίνες. Το αγκάθι όμως στην περίπτωση των Βασιλικών Ταχυδρομείων είναι η «μαύρη τρύπα» του ταμείου συνταξιοδότησης των εργαζομένων. Το έλλειμμα έχει φτάσει σε δυσθεώρητο ύψος (10,3 δισ. στερλίνες). Και αυτό με τη σειρά του είναι που ρίχνει την εμπορική αξία της επιχείρησης στα 700 εκατ. στερλίνες. Ωστόσο το νομοσχέδιο της κυβέρνησης προβλέπει ότι η εταιρεία θα πωληθεί «ελεύθερη βαρών» καθώς τις υπέρογκες δανειακές υποχρεώσεις θα αναλάβει το κράτος. Ο βρετανός αξιωματούχος δεν παρέλειψε να εκφράσει την πεποίθησή του ότι «υπό το νέο καθεστώς» η επιχείρηση θα έχει λαμπρό μέλλον. «Παρά το γεγονός ότι η Royal Μail αντιμετωπίζει τρομερά προβλήματα, βρίσκεται σε διαδικασία εκσυγχρονισμού και αυτό που μπορούμε να προβλέψουμε με βεβαιότητα είναι ότι το μέλλον της θα είναι πολύ καλύτερο, υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνουν οι απαραίτητες επενδύσεις» είπε ο Κέιμπλ. Ασφαλώς δεν απέφυγε τη μόνιμη επωδό όλων (σχεδόν) των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ότι «το κράτος αδυνατεί να χρηματοδοτήσει αυτά τα σχέδια για προφανείς λόγους».

Π αρά το δέλεαρ του 10% των μετοχών, η αντίδραση των εργαζομένων ήταν άμεση και ιδιαιτέρως επιθετική. «Η κυβέρνηση δεν έχασε χρόνο. Ξεπουλά δημόσια περιουσία χωρίς να εξετάζει εναλλακτικές λύσεις. Η παράδοση των ταχυδρομικών υπηρεσιών στους απατεώνες και στους τζογαδόρους του Σίτι είναι ένα πολύ κακό νέο για όλους» αναφέρει σε οργισμένο ύφος η ανακοίνωση της Ενωσης Εργαζομένων στις Συγκοινωνίες (CWU). Από τη στάση των εργαζομένων θα κριθούν πολλά καθώς την προηγούμενη φορά που επιχειρήθηκε η ιδιωτικοποίηση των Βασιλικών Ταχυδρομείων, η κυβέρνηση προσέκρουσε στο ισχυρό μέτωπο των συνδικάτων. Ο Μπράουν ήταν βέβαια αποδυναμωμένος (δημοσκοπικά) πριν από έναν χρόνο αλλά το σχέδιό του ήταν πολύ πιο μετριοπαθές (προβλεπόταν εκχώρηση του 30% σε ιδιώτες). Η ολλανδική ΤΝΤ και η γερμανική Deutsche Ρost προβάλλουν και σήμερα ως μνηστήρες, όπως και σε παρόμοια προσπάθεια ιδιωτικοποίησης που είχε γίνει το 2004, χωρίς τελικά να υλοποιηθεί.

Αυτά ως προς την Βρετανία. Ως προς την Ελλάδα, σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργίου Οικονομικών:

"Στο πλαίσιο του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής που υλοποιεί η χώρα μας και της μεσοπρόθεσμης στρατηγικής για την εξυγίανση και τη διαφάνεια στα δημόσια οικονομικά, η Ειδική Γραμματεία Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών του Υπουργείου Οικονομικών, συγκέντρωσε και δημοσιοποιεί τα στοιχεία που αφορούν στις έντεκα πιο ζημιογόνες ΔΕΚΟ για το έτος 2009.

Οι έντεκα αυτές ΔΕΚΟ είναι:

• ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΕ (ΟΣΕ ΑΕ)
• ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΥΠΟΔΟΜΗΣ Α.Ε. (ΕΔΙΣΥ ΑΕ)
• ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΕΠΙΒΑΤΩΝ ΚΑΙ ΦΟΡΤΙΟΥ ΑΝΩΝΥΜΗ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (ΤΡΑΙΝΟΣΕ ΑΕ)
• ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ ΑΘΗΝΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Α.Ε. (ΗΣΑΠ ΑΕ)
• ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΘΗΝΩΝ-ΠΕΙΡΑΙΩΣ Α.Ε. (ΗΛΠΑΠ ΑΕ)
• ΕΤΑΙΡΙΑ ΘΕΡΜΙΚΩΝ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ Α.Ε. (ΕΘΕΛ ΑΕ)
• ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΒΕΕ (ΕΑΣ ΑΕ)
• ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Α.Ε. (ΕΑΒ ΑΕ)
• ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Α.Ε. (ΕΤΑ ΑΕ)
• ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΩΝ (ΤΕΟ ΑΕ)
• ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ (ΟΔΙΕ ΑΕ)

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, τα συνολικά έσοδα των έντεκα πιο ζημιογόνων ΔΕΚΟ το 2009 ανήλθαν σε 1.500.526.914 ευρώ, μειωμένα κατά 6,8% σε σχέση με το 2008 (1.609.586.416 ευρώ). Τα έσοδα γα το 2007 ανήλθαν σε 1.603.525.927ευρώ. Οι ζημιές των έντεκα ΔΕΚΟ, από το 2007 στο 2009, έχουν αυξηθεί κατά 31% και ανήλθαν σε 1.711.311.680 ευρώ για το 2009.

Το συνολικό κόστος μισθοδοσίας ανέρχεται σε 1.168.761.788 ευρώ το 2009. Το 78% των εσόδων καταβάλλεται σε αμοιβές, εργοδοτικές εισφορές και λοιπές παροχές των εργαζομένων. Από τα συγκεντρωτικά στοιχεία προκύπτει ακόμα ότι το μέσο κόστος μισθοδοσίας ανά εργαζόμενο (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι εργοδοτικές εισφορές) ανέρχεται σε 40.772 ευρώ, αυξημένο κατά 6,5% έναντι του 2008. Ο συνολικός μέσος αριθμός του απασχολούμενου προσωπικού ανέρχεται σε 21.627 εργαζόμενους μειωμένος κατά 4,5% έναντι του 2008.

Επιπλέον, από τα στοιχεία απορρέει ότι ο καθαρός δανεισμός (σύνολο μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων δανειακών υποχρεώσεων μείον ταμειακά διαθέσιμα) των έντεκα ΔΕΚΟ ανέρχεται σε 11.980.408.058 ευρώ, δηλαδή 8 φορές μεγαλύτερος από τα ετήσια έσοδα τους. Το σύνολο των τόκων ανέρχεται στα 574.168.096 ευρώ για το έτος 2009, ή το 38% των εσόδων. Το σύνολο των δανείων που χορηγήθηκαν με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου στις έντεκα ΔΕΚΟ το έτος 2009 ανήλθε σε 1.315.000.000 ευρώ και αφορά στον Όμιλο ΟΑΣΑ, στον Όμιλο ΟΣΕ, στην ΕΑΒ και στην ΕΑΣ. Οι καταπτώσεις εγγυήσεων για το έτος 2009 ανήλθαν σε 632.093.150 ευρώ και αφορούν στον Όμιλο ΟΣΕ, στον Όμιλο ΟΑΣΑ, στην ΕΑΒ και στον ΟΔΙΕ. Οι συνολικές επιχορηγήσεις (Τακτικού Προϋπολογισμού, Ε.Ε. και λοιπές) για τις έντεκα ΔΕΚΟ ανήλθαν σε 125.728.132 ευρώ για το 2009, εκ των οποίων τα 122.938.128 ευρώ αφορούν σε Επιχορήγηση Τακτικού Προϋπολογισμού.

Αξιοσημείωτο δε είναι ότι ο μέσος μισθός στις ΔΕΚΟ ανέρχεται σε 40.772 ευρώ και είναι διπλάσιος από τον αντίστοιχο του ιδιωτικού τομέα και μεγαλύτερος του Δημοσίου. Η ΔΕΚΟ με τον μεγαλύτερο μέσο όρο είναι ο ΗΣΑΠ με 56.554 ευρώ ανά εργαζόμενο. Σε πέντε από τις έντεκα ΔΕΚΟ το συνολικό μισθολογικό κόστος ξεπερνάει τα έσοδα. Ο μέσος μισθός (πλην εργοδοτικών εισφορών και λοιπών παροχών) από το 2007 αυξήθηκε κατά 8% και ενώ ο αριθμός των εργαζομένων μειώνεται, το κόστος μισθοδοσίας αυξάνεται.

Υπενθυμίζεται ότι το Υπουργείο Οικονομικών έχει αναρτήσει στο διαδίκτυο (www.minfin.gr) τα οικονομικά στοιχεία που έχουν καταρτίσει οι Δημόσιες Επιχειρήσεις και οι Οργανισμοί, όπως άλλωστε ορίζεται στο Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής. Το επόμενο διάστημα, οι ΔΕΚΟ έχουν την υποχρέωση, σύμφωνα και με την σχετική απόφαση, να καταρτίσουν τα στρατηγικά και επιχειρησιακά σχέδια 2011-1013. Η σύνταξη των στρατηγικών και επιχειρησιακών σχεδίων θα γίνει σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές που έχουν ήδη δοθεί στις δημόσιες επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις καλούνται να καταγράψουν τους στρατηγικούς και επιχειρησιακούς στόχους τους, να ποσοτικοποιήσουν τις δράσεις και να παρουσιάσουν τις πηγές χρηματοδότησης και τη χρονική κατανομή τους.

H Κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη δημοσίευση έγκυρων και έγκαιρων πληροφοριών σχετικά με τη χρηματοοικονομική κατάσταση των Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών, μέσα από διαφανείς διαδικασίες, ενώ προτεραιότητά της αποτελεί και η σύνταξη σχεδίου δράσης για τη βελτίωση των οικονομικών επιδόσεων των ζημιογόνων δημοσίων επιχειρήσεων, με σκοπό την ορθολογική λήψη αποφάσεων για την οικονομική τους ανάπτυξη και βιωσιμότητα. Σημειώνεται ότι με στόχο τη συγκράτηση του μισθολογικού κόστους στις ΔΕΚΟ, η κυβέρνηση με τους νόμους 3833/2010 και 3845/2010 έχει ορίσει ανώτατο όριο αμοιβών και περικοπή των μισθών ανάλογη με αυτή των δημοσίων υπαλλήλων. Ως αποτέλεσμα σε όλες τις ΔΕΚΟ συνολικά υπάρχει μια μείωση του κονδυλίου μισθοδοσίας της τάξεως των 200 εκ. ευρώ".

Το ζήτημα είναι επίκαιρο, χρήζει ανάλυσης και θα επανέλθουμε. Καλό είναι να προσέχουμε, πάντως, την χρήση της στατιστικής (και κυρίως, την εξαγωγή συμπερασμάτων βάσει των στατιστικών μεγεθών).