"Ελλείμματα και χρέη ως όπλα μαζικής καταστροφής
Μ. Λίτσης
Η πρόσφατη απόφαση της Fed να τυπώσει δολάρια, στο πλαίσιο της λεγόμενης πολιτικής της «ποσοτικής χαλάρωσης», και να προβεί στην αγορά κρατικών ομολόγων συνολικής αξίας 600 δισ. δολαρίων, ήταν μία μονομερής εχθρική πράξη, που έχει προκαλέσει ήδη την έντονη αντίδραση των εταίρων των ΗΠΑ στο G20.
Η Ουάσιγκτον επέλεξε μάλιστα ακριβώς λίγο πριν την σύνοδο κορυφής των 20 πιο αναπτυγμένων χωρών του κόσμου (G20) στη Σεούλ, για να προβεί σε μία τέτοια κίνηση, θέλοντας με τον τρόπο αυτό να φέρει τις υπόλοιπες χώρες προ τετελεσμένων γεγονότων.
Προνομιακή θέση
Οι ΗΠΑ, η πλέον χρεωμένη χώρα διεθνώς, χρησιμοποιούν τα τεράστια ελλείμματα και χρέη ως όπλα εναντίον των ανταγωνιστών τους. Η αμερικανική κυβέρνηση αξιοποιεί την προνομιακή θέση του δολαρίου ως διεθνούς αποθεματικού νομίσματος και νομίσματος για τις διεθνείς πληρωμές, για να φορτώσει στις πλάτες των άλλων τα δικά της προβλήματα.
Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ εκβιάζουν με κρίση του δολαρίου τον υπόλοιπο κόσμο. Το 1971 η κυβέρνηση Νίξον προχώρησε σε ντε φάκτο κατάργηση των συμφωνιών του Μπρέτον Γουντς, που όριζαν το μεταπολεμικό τοπίο των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, υποτιμώντας το πράσινο νόμισμα, για να καλύψει την τεράστια τρύπα που είχε προκαλέσει το κόστος του πολέμου του Βιετνάμ.
Εκτοτε, το σύστημα των συναλλαγματικών ισοτιμιών λειτούργησε με βάση το αμερικανικό δόγμα: οι αγορές είναι αυτές που καθορίζουν τις συναλλαγματικές ισοτιμίες, με βάση υποτίθεται την προσφορά και τη ζήτηση και την αξιολόγηση των μακροοικονομικών μεγεθών. Σήμερα η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται μπροστά σε μία πρωτοφανή νομισματική αστάθεια, με περισσότερα από ένα τρισ. δολάρια να διακινούνται καθημερινά στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος.
Η πολιτική υποτίμησης του δολαρίου απειλεί να προκαλέσει νέες χρηματοπιστωτικές φούσκες στις αναδυόμενες αγορές, καθώς τα δισεκατομμύρια δολάρια που κόβει η Fed, δεν πάνε για την ανόρθωση της αμερικανικής οικονομίας, μέσω παραγωγικών επενδύσεων, αλλά κατευθύνονται στα χρηματιστήρια του κόσμου, με τα υψηλά επιτόκια σε Βραζιλία και Ασία να κάνουν ελκυστικά τα ομόλογα της περιοχής, δημιουργώντας συνθήκες ανατιμητικής κερδοσκοπίας.
Η Παγκόσμια Τράπεζα έφθασε να συστήνει στις χώρες της Ασίας να πάρουν μέτρα, για να περιορίσουν τη ροή ξένων κεφαλαίων, φοβούμενη επανάληψη της νομισματικής φούσκας του '90 με τις λεγόμενες «τίγρεις», η οποία προκάλεσε την ασιατική νομισματική κρίση του 1997-98.
Είναι διάχυτος πλέον ο φόβος για επιστροφή σε προστατευτικά μέτρα και επανάληψη ενός είδους εμπορικού πολέμου, σαν αυτόν μετά το κραχ του '29, ο οποίος συνέτεινε στη Μεγάλη Υφεση του '30 και θεωρήθηκε προοίμιο της μεγάλης καταστροφής του Β' Παγκοσμίου Πολέμου."
"Από την ελεύθερη αγορά στον οικονομικό εθνικισμό
Μπάμπης ΜιχαήλΟύτε ένα ούτε δύο, αλλά συνολικά 111 νέα μέτρα προστατευτισμού έλαβαν οι ισχυροί του πλανήτη, τα μέλη του G20, για να βοηθήσουν τις οικονομίες τους, παρά τις περί του αντιθέτου υποσχέσεις τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τα μέτρα αυτά είναι υπερδιπλάσια όσων έλαβαν όλες οι υπόλοιπες χώρες μαζί.
Ο συνολικός αριθμός των επιζήμιων για το διεθνές εμπόριο και τις ελεύθερες αγορές μέτρων (μεταξύ άλλων αύξηση δασμών, κρατικές επιδοτήσεις και σωσίβια, φόροι ή περιορισμοί στις εξαγωγές, επιδοτήσεις εξαγωγών, μέτρα κατά της μετανάστευσης, ανταγωνιστικές υποτιμήσεις) που οι 20 κυβερνήσεις εφήρμοσαν μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το φθινόπωρο του 2008, ξεπέρασε πλέον τα 500, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση Global Trade Alert. Αριθμός που ενισχύει την αναντιστοιχία ρητορικής και πράξεων του G20 και θέτει έντονες αμφιβολίες για την ικανότητά του να οδηγήσει μια διεθνή εκστρατεία κατά του προστατευτισμού.
Εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι ότι σημαντικός αριθμός από αυτά τα μέτρα λήφθηκαν από τις μεγάλες αναπτυσσόμενες οικονομίες, που είναι μέλη του G20 και υφίστανται ήδη τις επιπτώσεις του κλιμακούμενου πολέμου ανταγωνιστικών συναλλαγματικών υποτιμήσεων, όπως η Βραζιλία και η Ινδία. Η δεύτερη, με τα μέτρα που υιοθέτησε στο τελευταίο πεντάμηνο, ζημίωσε τα συμφέροντα των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου πάνω από 21 φορές, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέλος του κλαμπ των ισχυρών.
Από την άλλη πλευρά, οι δύο κύριοι φορείς πολιτικών υποτιμημένης ανταγωνιστικής ισοτιμίας και χειραγώγησης του νομίσματός τους (ΗΠΑ και Κίνα), όπως και χώρες με μεγάλο πλεόνασμα στο ισοζύγιο πληρωμών τους (Γερμανία) δεν αποτέλεσαν στόχο μέτρων προστατευτισμού από τις υπόλοιπες χώρες σε αυτό το διάστημα.
Περίεργο ακόμη είναι ότι οι λιγότερο αναπτυσσόμενες χώρες κινήθηκαν τους τελευταίους μήνες προς την αντίθετη κατεύθυνση σε σχέση με τις χώρες του G20. Διψώντας για κεφάλαια, επέλεξαν το άνοιγμα των εσωτερικών τους αγορών, περικόπτοντας δασμούς. Αντίθετα, οι χώρες του G20 ήταν υπεύθυνες μόλις για το 29% των μέτρων απελευθέρωσης του διεθνούς εμπορίου, που υιοθετήθηκαν παγκοσμίως από τον Ιούνιο έως σήμερα."
