"Ανοιγμα αγορών και αύξηση τιμολογίων στο ρεύμα
Ραγδαίες ανατροπές δρομολογούνται στον ενεργειακό χάρτη της χώρας εξ αιτίας της τρόικας, με αιχμή του δόρατος την επιτάχυνση της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρισμού, την άνοδο των τιμολογίων ρεύματος για νοικοκυριά και αγρότες και την ταυτόχρονη μείωσή τους για τις εμπορικές επιχειρήσεις.
Στην πρώτη γραμμή βρίσκεται η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρισμού, όπου εν όψει της άφιξης της τρόικας, την ερχόμενη Παρασκευή 23 Ιουλίου, οι αλλαγές που θα ισχύσουν από του χρόνου πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό στη διάρκεια του μήνα και όχι μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα του μνημονίου.
Τόσο στην αγορά χονδρικής όσο και σε αυτήν της λιανικής, παρ΄ ότι τυπικά έχουν απελευθερωθεί εδώ και χρόνια, η ΔΕΗ συνεχίζει να διατηρεί μια υπερ-δεσπόζουσα θέση, εξ αιτίας μιας σειράς στρεβλώσεων που και η ίδια αναγνωρίζει, εμποδίζοντας την υγιή ανάπτυξη του ανταγωνισμού προς όφελος των καταναλωτών. Αυξήσεις σε τιμολόγια
Στον τομέα της λιανικής, η πρόταση που έχει ρίξει στο τραπέζι η τρόικα είναι να απελευθερωθούν τα τιμολόγια, σενάριο που συνεπάγεται ανεξέλεγκτες αυξήσεις, ενδεχόμενο που η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει με κάθε θυσία. Το βέβαιο, ωστόσο, είναι ότι θα αναγκαστεί να συναινέσει σε κάποιες αυξήσεις των οικιακών και αγροτικών τιμολογίων, τα οποία μέχρι σήμερα, και για κοινωνικούς λόγους, ήταν και παραμένουν σε επίπεδα συχνά χαμηλότερα του κόστους. Πώς επιβίωνε, λοιπόν, τόσο καιρό η ΔΕΗ; Τη... νύφη την πλήρωναν τα εμπορικά τιμολόγια που, για να «επιδοτούν» τη χασούρα της από τα οικιακά, ήταν και παραμένουν αφύσικα υψηλά προκαλώντας τις συνεχείς διαμαρτυρίες εμπόρων και επιχειρήσεων. Το καθεστώς αυτό των «σταυροειδών επιδοτήσεων», όπως ονομάζεται, πρέπει μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου να έχει καταργηθεί, γεγονός που μεταφράζεται σε αυξήσεις για οικιακά-αγροτικά τιμολόγια και σε μειώσεις για τα εμπορικά, το πιθανότερο αρχής γενομένης από το 2011.
Επιχείρηση «ήπια προσαρμογή»
Τον τρόπο να πέσουν «στα μαλακά» οι αυξήσεις, προκειμένου να μειωθούν όσο είναι δυνατόν οι κοινωνικές αντιδράσεις, αναζητά από την πλευρά της η κυβέρνηση. Και για τα μεν οικιακά τιμολόγια της έχουν εισηγηθεί ακόμη και να «σπάσουν» οι αυξήσεις σε δύο ή και περισσότερες δόσεις μέσα στο 2011, για δε τα αγροτικά, να τις «μοιράσει» σε πολύ περισσότερες δόσεις, τόσο του χρόνου όσο και το 2012, αφού σε αυτή την περίπτωση το χάσμα των στρεβλώσεων που καλείται να καλύψει είναι ακόμη μεγαλύτερο. Πάντως, στο ακραίο αλλά υπαρκτό σενάριο, η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να αυξήσει τα οικιακά τιμολόγια ακόμη και πάνω από 20% (τόσο υπολογίζεται ότι είναι το χάσμα πραγματικού κόστους και σημερινών τιμών) και το αγροτικό 40%, μεμιάς μέσα στο 2011. Ενώ στο σενάριο της πολύ «ήπιας προσαρμογής», οι αυξήσεις του 2011 θα αφορούν μόνο στα τιμολόγια, το πραγματικό κόστος των οποίων δεν απέχει και πολύ από τα σημερινά τους επίπεδα, με ταυτόχρονη μείωση μιας σειράς άλλων. Για παράδειγμα, θα γίνουν αυξήσεις 5%-6% στο βιομηχανικό με παράλληλη μείωση κατά 15%-20% στα οικιακά των μεγάλων καταναλώσεων, όπως επίσης και στα εμπορικά. Από το 2011 θα ισχύσει και το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ) που προβλέπει μειώσεις για ασθενείς κοινωνικές ομάδες.
Αλλαγές υπέρ των ανταγωνιστών της ΔΕΗ στη χονδρική
Στον τομέα της χονδρικής, ένα από τα φλέγοντα θέματα που απασχόλησαν και τη ΡΑΕ στην ολομέλεια που είχε την Πέμπτη, αφορά την κοστολόγηση του διοξειδίου του άνθρακα (CΟ2) που εκπέμπουν οι μονάδες ηλεκτρισμού στο κόστος της ενέργειας που παράγουν. Η υποχρέωση αυτή αποτελεί ευρωπαϊκή πρακτική και, όταν συμβεί, προσωρινά θα αυξήσει το ενεργειακό κόστος. Ταυτόχρονα όμως θα επιτρέψει στους ανταγωνιστές της ΔΕΗ, οι καινούργιες μονάδες τους που δουλεύουν με το ακριβότερο φυσικό αέριο να καλύπτουν στο εξής το κόστος τους και, άρα, να ανταγωνίζονται με καλύτερους όρους τις φθηνότερες λιγνιτικές μονάδες που μόνο εκείνη διαθέτει. Δεύτερη αλλαγή που δρομολογείται αφορά τον περιορισμό ελευθερίας της ΔΕΗ να χρησιμοποιεί τα φθηνά υδροηλεκτρικά της εργοστάσια, που επίσης μόνο εκείνη διαθέτει, με συνέπεια να διαμορφώνει χαμηλά τις τιμές χονδρικής προς όφελός της, μην επιτρέποντας και πάλι στους ιδιώτες να την ανταγωνιστούν. Ειδικότερα, και με βάση καταγγελίες που έχουν κατατεθεί στη ΡΑΕ, η επιχείρηση συχνά δηλώνει στον διαχειριστή του συστήματος πως λειτουργούν πολύ περισσότερα υδροηλεκτρικά της έργα από αυτά που στην πραγματικότητα λειτουργούν και, άρα, εμφανίζεται να παράγει άφθονη φθηνή ενέργεια, χωρίς ωστόσο αυτό να συμβαίνει στην πραγματικότητα.
Εν κατακλείδι η κυβέρνηση πρέπει να καταλήξει σε μια πρόταση που να ικανοποιεί την τρόικα αλλά και τους ιδιώτες επενδυτές, που μέχρι σήμερα έχουν επενδύσει περί τα 2,5 δισ. ευρώ σε μονάδες παραγωγής. Αφ΄ ετέρου, η προσαρμογή της ΔΕΗ πρέπει να μην προκαλέσει την αντίδραση του «βαθέος κράτους» στο εσωτερικό της επιχείρησης, παράλληλα όμως να αποφευχθεί και η επιβολή από την τρόικα «ασύμμετρων μέτρων». Εννοούμε τον εξαναγκασμό της ΔΕΗ να πουλήσει εργοστάσια ή να παραχωρήσει ενέργεια από φθηνές λιγνιτικές μονάδες σε ιδιώτες, σενάριο διόλου απίθανο, αν η πρόταση της κυβέρνησης δεν ικανοποιήσει την Κομισιόν".
