"Υπόγειος πόλεμος νομισμάτων
Σε όλες τις ηπείρους οι κυβερνήσεις έχουν επιδοθεί σε έναν πόλεμο ανταγωνιστικών υποτιμήσεων
Μαρίτα Ζήκου
Η ένταση στις αγορές συναλλάγματος ολοένα αυξάνεται καθώς οι κυβερνήσεις σε ανεπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες προσπαθούν με όλα τα μέσα για την εξασθένηση των εθνικών νομισμάτων τους. Από την Ουάσιγκτον και το Πεκίνο ως το Τόκιο, τη Σεούλ, το Λονδίνο, τη Ζυρίχη και το Σάο Πάολο, οι κυβερνήσεις, είτε με απευθείας παρέμβαση στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος είτε με νέα νομισματική χαλάρωση- παράπλευρη συνέπεια της οποίας είναι η διάβρωση της αξίας του νομίσματος-, έχουν επιδοθεί σε έναν πόλεμο ανταγωνιστικών υποτιμήσεων.
Προστασία εξαγωγών
Δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι πολιτικοί και οικονομικοί ιθύνοντες σε όλον τον κόσμο προσπαθούν να προστατεύσουν τους εξαγωγείς τους, διακινδυνεύοντας ακόμη και το ενδεχόμενο ενός εμπορικού πολέμου. Οι επιχειρηματίες πάντοτε προσπαθούν να είναι ανταγωνιστικοί. Καθώς όμως πολλές οικονομίες αγωνίζονται να αναδυθούν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, οι πολιτικοί θα γίνονται ολοένα πιο επιθετικοί προκειμένου να προστατεύσουν τα εθνικά επιχειρηματικά συμφέροντα. Το πρόβλημα αυτό θα συζητηθεί στις συναντήσεις Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου- Παγκόσμιας Τράπεζας την προσεχή εβδομάδα. Ο επικεφαλής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν δήλωσε σε συνέντευξη που έδωσε στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα ότι δεν αποκλείει έναν πόλεμο νομισμάτων, αλλά δεν πιστεύει ότι ο κίνδυνος αυτός είναι ιδιαίτερα μεγάλος.
Στις ΗΠΑ έχουν κορυφωθεί οι προσπάθειες κατά της Κίνας, σε σημείο να κατηγορείται επισήμως από το Κογκρέσο ότι διατηρεί το νόμισμά της, το γουάν, υποτιμημένο ώστε να τονώσει τις εξαγωγές και να καταστήσει περισσότερα ακριβά για τους κινέζους καταναλωτές τα προϊόντα που έχουν παραχθεί στο εξωτερικό. Η Βουλή των Αντιπροσώπων πέρασε έναν νόμο την περασμένη Τετάρτη ο οποίος στοχοποιεί την Κίνα ότι κρατά υποτιμημένο το γουάν, δίνοντας έτσι το δικαίωμα στους αμερικανούς επιχειρηματίες να ισχυριστούν ότι αυτό αποτελεί αθέμιτη επιδότηση στις κινεζικές εξαγωγές και συνεπώς θα πρέπει να επιβληθούν οι ανάλογοι δασμοί στα εισαγόμενα προϊόντα. Επίσης, ο αμερικανός υπουργός Οικονομικών Τίμοθι Γκάιτνερ, υποστηρίζοντας ότι το γουάν είναι από 20% ως 30% υποτιμημένο, θα φέρει το θέμα της συναλλαγματικής πολιτικής του Πεκίνου στη Σύνοδο Κορυφής της ομάδας των 20 (G20), η οποία πραγματοποιείται στα μέσα του Νοεμβρίου στην Κορέα.
Πωλήσεις δολαρίων
Στην Ιαπωνία η κυβέρνηση παρενέβη για πρώτη φορά έπειτα από έξι χρόνια, πουλώντας γεν αξίας περίπου 23 δισ. δολαρίων σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τη συνεχή ανατίμηση του ιαπωνικού νομίσματος έναντι του δολαρίου μετά το άλμα κατά 14% από τον περασμένο Μάιο. Στην Ευρώπη, η Ελβετία, για να καταπολεμήσει την αλματώδη άνοδο του ελβετικού φράγκου, ξόδεψε περίπου 90 δισ. ευρώ σε παρεμβάσεις το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Στη Λατινική Αμερική, η Κεντρική Τράπεζα της Βραζιλίας δήλωσε ότι η χώρα ενδεχομένως να επιβάλει φόρο σε επενδύσεις βραχυπρόθεσμων ομολόγων, οι οποίες έχουν συμβάλει στην ισχυροποίηση του ρεάλ. Ενώ από τις 9 Σεπτεμβρίου διενεργεί παρεμβάσεις, αγοράζοντας περισσότερο από 1 δισ. δολάρια την ημέρα, περίπου 10 φορές του πρόσφατου ημερήσιου τζίρου, αλλά δεν έχει καταφέρει τίποτε. Σημειωτέον ότι η ανατίμηση του ρεάλ έναντι του δολαρίου έχει ξεπεράσει το 26% από τις αρχές του 2009.
Εκτός της Βραζιλίας, και άλλες κυβερνήσεις ισχυρών αναδυόμενων οικονομιών, κυρίως της Ασίας, από τη Νότια Κορέα, την Ταϊλάνδη, τη Σιγκαπούρη και κυρίως ως την Ινδονησία, παρεμβαίνουν κάθε ημέρα για να καταπολεμήσουν την άνοδο των νομισμάτων τους έναντι του δολαρίου, όπως ακριβώς κάνει και το Πεκίνο. Επιπλέον, οι οικονομίες αυτές προσελκύουν κεφάλαια από τις ανεπτυγμένες οικονομίες, με συνέπεια να αυξάνεται η ζήτηση για τα νομίσματά τους και να ενισχύεται ο πληθωρισμός. Η άνοδος του πληθωρισμού όμως προκαλεί αυξήσεις στα επιτόκια, με αποτέλεσμα οι υψηλότερες αποδόσεις να προσελκύουν όλο και περισσότερα κεφάλαια από τη Δύση".
Απτό παράδειγμα το πώς μια οικονομία επωφελείται από την μείωση της ισοτιμίας της, διαβάζουμε στο ακόλουθο άρθρο των "Νέων":
"Ποιοι κερδίζουν από την κούρσα του ευρώ
Η ισοτιμία ξεπερνά το 1,37 και πλέον «φλερτάρει» με τα υψηλά έτους κοντά στο 1,40
Δημήτρης Πεφάνης
Η εξέλιξη αυτή συνδυάζεται με τις ήδη χαμηλότερες τιμές σε μια σειρά από προϊόντα που πωλούνται στις ΗΠΑ και δημιουργεί σημαντικές ευκαιρίες τόσο για αγορές από ηλεκτρονικά καταστήματα, όσο και- κυρίως- για όσους επισκεφθούν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τόσο σημαντικό είναι το κέρδος από τη διαφορά της ισοτιμίας και τις χαμηλότερες τιμές, ώστε στην περίπτωση που κάποιος είναι διατεθειμένος να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη, δίνοντας από 2.000 ευρώ και άνω για αγορές, ουσιαστικά κερδίζει τόσα χρήματα ώστε η μετάβαση στις Ηνωμένες Πολιτείες και η διαμονή να είναι δωρεάν. Ακόμα μεγαλύτερα κέρδη μπορούν να εξασφαλίσουν εκείνοι που θα πραγματοποιήσουν ηλεκτρονικές αγορές σε δολάρια, καθώς δεν επιβαρύνονται με το κόστος του ταξιδιού. Εντούτοις, πέρα από το κόστος των μεταφορικών, τα οποία μπορεί να είναι σημαντικά σε ογκώδη αντικείμενα, όπως για παράδειγμα τα ρούχα, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος επιβολής τελωνειακών δασμών. Σε αυτήν την περίπτωση οι e-αγορές σε δολάρια είναι δώρον άδωρον αφού οι δασμοί ισοφαρίζουν ή και ξεπερνούν το κέρδος από την ισοτιμία.
Κέρδη σε ρούχα, ηλεκτρονικά
Για εκείνους που θέλουν πάντως να εκμεταλλευθούν τη συγκυρία, αξίζει να σημειωθεί ότι τα μεγαλύτερα υπερατλαντικά κέρδη προκύπτουν από τις αγορές ηλεκτρονικών και ειδών ένδυσης, που είναι εξάλλου και τα πιο δημοφιλή στους ταξιδιώτες. Σημαντικές ευκαιρίες μπορεί κάποιος να βρει σε καλλυντικά και κοσμήματα συγκεκριμένων εταιρειών, ενώ τα κέρδη αυξάνονται σε περίοδο εκπτώσεων (μετά τα Χριστούγεννα στις Ηνωμένες Πολιτείες) ή σε ειδικά εκπτωτικά καταστήματα (outlets), όπου και το άνοιγμα της ψαλίδας των τιμών μπορεί να ξεπερνά και το 70% σε σχέση με όσα ισχύουν στην Ελλάδα.
Στον αντίποδα των κερδών από το δολάριο, ιδιαίτερα τσουχτερές είναι οι δόσεις των δανείων για εκείνους που είχαν ποντάρει στο ελβετικό φράγκο, καθώς η βουτιά του ευρώ έναντι του ελβετικού νομίσματος έχει εκτινάξει το μηνιαίο κόστος δανεισμού.
Το 2008, όταν η ισοτιμία ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκή (κοντά στο 1,60 με 1,62) και τα επιτόκια του ευρώ ακόμα υψηλά, επικρατούσε πυρετός μετατροπών δανείων από το ευρώ στο ελβετικό νόμισμα. Ενδεικτικό είναι ότι εκείνη τη χρονιά σχεδόν το 15% των νέων χορηγήσεων στεγαστικών δανείων γινόταν στο ελβετικό νόμισμα, ενώ πολλοί παλιοί δανειολήπτες μετέτρεψαν τα δάνειά τους από ευρώ σε ελβετικό φράγκο. Τα δεδομένα όμως άλλαξαν άρδην και σήμερα η ισοτιμία έχει κατρακυλήσει περίπου στο 1,325, ενώ πριν από λίγες ημέρες είχε πέσει ακόμα και κάτω από το 1,30. Για ένα μέσο στεγαστικό δάνειο, η πτώση αυτή μεταφράζεται σε χασούρα αρκετών εκατοντάδων ευρώ σε ετήσια βάση. Η πτώση του ενιαίου νομίσματος είναι τόσο μεγάλη, ώστε όχι μόνον έχει ροκανίσει τα κέρδη από τη διαφορά των τόκων, αλλά και οι δανειολήπτες αναγκάζονται να πληρώνουν επιπλέον εκατοντάδες ευρώ κάθε χρόνο προκειμένου να ανταποκριθούν στις υψηλότερες δόσεις τους.
Εγκλωβισμένοι στο φράγκο
Μάλιστα, η διαφορά στην ισοτιμία εις βάρος του ευρώ καθιστά παράλληλα ιδιαίτερα ασύμφορη τη μετατροπή του δανείου εκ νέου στο ενιαίο νόμισμα για την τρέχουσα συγκυρία, καθώς στην περίπτωση αυτή προκύπτουν κεφαλαιακές ζημιές για εκείνους που είχαν εμπιστευθεί το φράγκο στο παρελθόν. Ουσιαστικά, δηλαδή, υπάρχει ένας αριθμός δανειοληπτών που έχουν παραμείνει εγκλωβισμένοι στο φράγκο και δεν μπορούν παρά να υποστούν τις υψηλές δόσεις, περιμένοντας πότε θα αλλάξει η κατάσταση.
Αναλυτικότερα, για ένα 20ετές δάνειο 150.000 ευρώ με επιτόκιο 3%, αν κάποιος είχε αρχίσει να πληρώνει δόσεις το 2008 θα επιβαρυνόταν με περίπου 1.110 ευρώ ή- με την τότε ισοτιμία- 1.782 ελβετικά φράγκα.
Σήμερα όμως για το ίδιο δάνειο και με το επιτόκιο να έχει μείνει αμετάβλητο, η δόση έχει ανέβει στα 1.345 ευρώ, λόγω της διαφοράς στην ισοτιμία.
Αυτό σημαίνει ότι ο δανειολήπτης πληρώνει επιπλέον 235 ευρώ τον μήνα ή 2.820 ευρώ τον χρόνο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη δυνατότητα αποπληρωμής του δανείου ή τις επιπτώσεις στον οικογενειακό προϋπολογισμό.
Οφέλη για όσους εισάγουν από ΗΠΑ
Το ισχυρό ευρώ μπορεί να αποφέρει όφελος για τους καταναλωτές και όσους εισάγουν προϊόντα από τις ΗΠΑ, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο για εκείνους που κάνουν εξαγωγές αλλά και για την τουριστική βιομηχανία. Στην Ελλάδα όπως και ευρύτερα στην ευρωζώνη, η διατήρηση της ισοτιμίας πάνω από 1,30 λειτουργεί αποτρεπτικά για τη διάθεση προϊόντων που τιμολογούνται σε ευρώ, τόσο στην αγορά των ΗΠΑ όσο και στις χώρες τα νομίσματα των οποίων είναι συνδεδεμένα με το δολάριο.
Αντίστοιχα, σκληρό ευρώ σημαίνει ακριβότερες τιμές για τους αμερικανούς τουρίστες που επισκέπτονται τις χώρες τις ευρωζώνης- μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- πολλοί από τους οποίους επιλέγουν γι΄ αυτό τον λόγο να περάσουν αλλού τις διακοπές τους".
